Katalog

Pazar 22 Ocak 2017 4 EDİTÖR: ALPER İZBUL TASARIM: ŞÜKRAN İŞCAN NECATİ SAVAŞ haber ‘Mr. Trump goes to Washington’ Cuma akşamı, televizyon kanallarından ABD’nin 45. başkanı Donald Trump’ın yemin törenini izliyordum. Muhteşem bir ritüel. Bu ritüeller, ulusların demokratik yaşamlarının ayrılmaz bir parçası. Cuma günkü görkemli tören, bir Hollywood masalı ustalığıyla bütün dünyaya yansıtılıyor. Tam bir Amerikan rüyası filmi. Filmin baş kahramanı Donald Trump, yeniden büyük ve güçlü Amerika’nın mutlu günlerini muştuluyor. Aynı zamanda yerleşik düzenin (establishement) simgesi Washington’a karşı Amerikan vatandaşını, koruyup kollayacağını ilan ediyor. Törenlerin, söylevlerin, görüntülerin, söylemlerin ardında, Washington semalarında Frank Capra’nın ruhu süzülüyor adeta. ABD’nin gelmiş geçmiş en sevilen sinemacılarından biri, belki de birincisi olan Frank Capra’yı (18971991) yine Amerikan sinemasının efsanelerinden John Ford şöyle tanımlıyor: Amerikan rüyasına inananların, ilham kaynağı, büyük adam, büyük Amerikalı. Gerçekten de “Amerikan rüyası” dendiğinde, ilk akla gelen isim Frank Capra’dır. HHH Küçük adamların oluşturduğu büyük Amerikan rüyasının anlatıcısı olan Capra bütün yapıtlarında, toplumdaki aksaklıkları gözler önüne sererek başlayınca öyküsüne, yalın gerçekçi, kara bir yapıt ile karşı karşıya olduğunuzu sanırsınız. Ne var ki, her öykünün sonunda, çalışkan, dürüst, sevecen, küçük adamların oluşturduğu Amerikan rüyası galip gelir, iyiler üstün çıkar, ışıklar yanarken, seyircinin göz pınarlarından iki damla yaş süzülür. Cuma günü töreni izlerken, zihnimdeki paralel ekrana da Frank Capra yapıtı “Mr. Smith Washington’a gidiyor”un görüntüleri yansıyordu. Frank Capra’nın 1939 yapımı “Mr. Smith goes to Washington” adlı, birçok ödül kazanmış filminin, James Stewart’ın canlandırdığı kahramanı Amerikan rüyasının değerlerine olan inancı dolayısıyla Washington’a Kongre üyesi olarak gitmektedir. Orada, yolsuzluk, kokuşmuşlukla karşılaşacak, çıkar çevrelerinin oyunları karşısında başta çaresiz kalacak, ama sonra, her zaman olduğu gibi, küçük adamların erdemli gücü kazanacaktır. Mr. Trump’ın da Washington’a gitmesine yol açan yine Amerikan rüyası, daha doğrusu Amerikan rüyasının solmasının yol açtığı düş kırıklığıydı. O da, küçük adamı “esthablishement”ın aleti olduğu çıkar çevrelerine karşı korumak, büyük ve güçlü Amerika’yı ayağa kaldırarak, rüyayı yeniden canlandırmak için oraya gittiğini ilan ediyordu. Adeta, 1939’da Frank Capra’nın kaleme aldığı senaryo, 2017’de Tanrı’nın ilahi kurgusuyla gerçekleşiyordu. Biri fani, öbürü ilahi kurguların paralelliğini kendimden geçerek izliyordum. HHH Sonra bir an, Trump’ın jestlerine ve mimiklerine engellenemez biçimde yansıyan kibri görüp uyandım. Allah’ın Mr. Trump’ı ile Frank Capra’nın Mr. Smith’i arasında, her ikisinin de Amerikan rüyasını terennüm etmeleri dışında hiçbir benzerlik yoktu. HHH Mr. Smith’in Amerikan rüyasını, çıkar çevrelerine karşı savaşan küçük insanlar oluşturuyordu. Mr. Trump’ın vaat ettiği Amerikan rüyasını gerçekleştirecek ekibin kahramanları ise bizzat o çıkar çevrelerinin içinden çıkıp gelmişlerdi. Trump’ın rüyasını gerçekleştirecek ekip, Eisenhower’in daha 1961’de yakındığı militaro endüstriyel takımın temsilcileriydi. Mr. Smith’in Amerikan rüyasının dünyasında, emek, feragat, sevgi, dayanışma, dürüstlük, fedakârlık, tevazu gibi kavramlar egemendi. Mr. Smith’ten üç çeyrek yüzyıl sonra Washington’a giden Mr. Trump’ın dünyasında, acımasızlık, şiddet, çıkar, kibir, kendini beğenmişlik, ırkçılık, düşmanlık, baş eğmeyenin başını ezmek, altta kalanın canı çıksın gibi unsurlar egemendi. Ve bu iki Washington öyküsünden biri kurmaca biri gerçekti. Bakalım, Mr.Trump’ın gerçek öyküsü nasıl gelişecek. MHP Akseki’de başkanlık istifaları MHP Akseki İlçe Başkanı Mustafa Başgör ve yönetim kurulu görevden istifa etti. Sosyal medya hesabından açıklama yapan Başgör, “MHP İlçe Teşkilatı Başkanlığı görevini yönetim kurulu üyeleri ile birlikte bırakıyorum. Bu istifanın sebebine gelince son dönemde partimizin gerek parti içinde gerekse de parti dışında uyguladığı politikaların ülküdaşlarımızın büyük çoğunluğunda rahatsızlığa sebep olmasına ve incitmesine kanaat getirmemizdir. Bu şartlar altında daha fazla görevde kalamayacağımıza karar verdik” dedi. Açıklamasının sonunda, “Saraylarda süremem dağlarda sürdüğümü, bin cihana değişemem şu öksüz Türklüğümü” ifadesine yer veren Başgör’ün yönetim kuruluyla birlikte resmi istifasını yönetime sunduğu belirtildi. l DHA ‘Tek adam’a ilk vize Rejimi değiştirecek anayasa değişikliği teklifi 339 oyla kabul edildi, referandum yolu açıldı EMİNE KAPLAN / SELDA GÜNEYSU MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin ekim ayında başkanlık sistemi ile ilgili yaptığı açıklama ile yeniden gündeme gelen, AKPMHP ortaklığı ile hazırlanan ve AKP’li milletvekillerinin imzasıyla Meclis’e sunulan anayasa değişiklik teklifi dün sabaha karşı Meclis’te yapılan oylamayla kabul edildi. 339 milletvekilinin “evet” oyu verdiği teklif için referandum yolu açıldı. Teklifin genel Kuruldaki ikinci tur görüşmelerinin son günü “gergin” başladı. Genel kurul açıldıktan sonra grup önerileri üzerine konuşan MHP Grup Başkanvekili Erkan Akçay’a CHP’li milletvekilleri “Siz bakanlığı düşünün, Türkiye’yi düşünmeyin. Mağlup olacaksınız” tepkisini gösterdi. MHP’li milletvekillerinin de CHP’li milletvekillerine karşılık vermesiyle ortam bir anda gerildi. Ancak teklifin kalan maddelerinin oylanması sırasında da genel kurula “sessizlik” hâkim oldu. 16. maddenin oylaması öncesinde HDP grup önerisi üzerine konuşan Sırrı Süreyya Önder’in 5 dakikalık konuşma süresinin dolmasının ardından “5 dakikada bu kadar anlatabildim. Sözün tamamı zaten deliye anlatılır” sözleri, MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’yi güldürdü. Bahçeli ayrıca Meclis kulisinde, bağımsız Ankara Milletvekili Aylin Nazlıaka’nın kendisini kürsüye kelepçelemesi sonrasında kadın milletvekilleri arasında yaşanan kavga nedeniyle yara lanan CHP’li Şafak Pavey’in yanına giderek, geçmiş olsun dileklerini iletti. Teklifin tümü üzerinde yapılan gizli oylamanın ardından Bahçekapılı, sonucu, “Gerçekten egemenlik kayıtsız, şartsız milletindir” diyerek duyururken, Başbakan Binali Yıldırım’ı konuşma yapmak üzere kürsüye davet etti. Yıldırım’ın kürsüye davet edilmesine ise CHP’lilerden tepki geldi. Tepkiler, Yıldırım kürsüdeyken de sürdü. CHP’liler Yıldırım’a, “Tarih sizi çok kötü yazacak, bu nefretinizi sevgi yenecek” diye seslenirken, Yıldırım’ın konuşmasını sürdürmesi üzerine CHP ve HDP’li milletvekilleri Genel Kurul salonunu terk etti. Yıldırım ise Genel Kurul’daki konuşmasında, “Şimdi söz milletindir, karar milletindir. Milletimiz bu konuda son sözü söyleyecek, son kararı verecektir” dedi. Yıldırım, 29 Ekim 1923’te de Cumhuriyetin ilan edildiğini anımsatarak, “Bu yüce millet cumhuriyete sahip çıktı, korudu, kolladı, büyüterek bugünlere getirdi” dedi. MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli ise “hayırlı olsun” yorumunu yaptı. ‘Yıllarca mücadelenin sonucu’ Öte yandan, Meclis’te basına kapalı yapılan AKP grup toplantısında partisine seslenen Yıldırım, MHP lideri Bahçeli’ye ‘büyük desteği’ için teşekkür ederken, “Bugün yazdığımız ve yaptığımız şu tarih, son 15 günün eseri değil, son 14 yılın hatta son on yılların mücadelesinin sonucudur” dedi. l ANKARA 18 madde ne getiriyor?referanduma sunulacak Anayasa değişikliği önerisi şu düzenlemeleri içeriyor: 1. madde (Yargıya tarafsızlık ibaresi ek leniyor): Mevcut anayasanın 9. maddesinde yer alan “yargı bağımsızlığı”na “yargının tarafsızlığı” da ekleniyor. 2. madde (Meclis’teki vekil sayı sını yeniden düzenliyor): Teklifin ikinci maddesi ile Meclis’teki milletvekili sayısı 550’den 600’e çıkarılıyor. 3. madde (18 yaşa seçilme hakkı) Mil letvekili seçilme yaşı 25’ten 18’e düşürülüyor. 4. madde (Seçimlere ilişkin dü zenleme): Bu madde ile “TBMM’nin seçim dönemi” başlıklı maddesi, “TBMM ve Cumhurbaşkanı’nın seçim dönemi” olarak değişiyor. Teklifle seçimlerin 4 yılda değil 5 yılda yapılması da öngörülüyor. Buna göre, Cumhurbaşkanlığı seçimleri de 5 yılda bir yapılacak ve seçmenler, hem milletvekili hem de Cumhurbaşkanlığı seçimleri için aynı gün sandığa gidecek. Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde de birinci oylamada gerekli çoğunluğun sağlanamaması halinde, belirtilen usule göre ikinci oylama yapılabilecek. 5. madde (Meclis görev ve yetkilerini düzenliyor): Teklifin 5. maddesi ile TBMM’nin görevleri ve yetkileri, “kanun koymak, değiştirmek ve kaldırmak, bütçe ve kesinhesap kanun tekliflerini görüşmek ve kabul etmek, para basılmasına ve savaş ilanına karar vermek, milletlerarası antlaşmaların onaylanmasını uygun bulmak, TBMM üye tam sayısının 5’te 3 çoğunluğunun kararı ile genel ve özel af ilanına karar vermek, anayasanın diğer maddelerinde öngörülen yetkileri kullanmak ve görevleri yerine getirmek” olarak sıralanıyor. 6. madde (Meclis denetimi azaltılı yor): TBMM’nin bilgi edinme ve denetim yollarına ilişkin maddesindeki değişiklik ile yasamanın belli bir konuda Meclis araştırması yapması, genel görüşme açarak Genel Kurul’da görüşmesi ve milletvekillerinin, Cumhurbaşkanı yardımcıları ile bakanların yanıtlaması istemiyle yazılı soru sorması yeniden düzenleniyor. Buna göre, TBMM, Meclis araştırması, genel görüşme, Meclis soruşturması ve yazılı soru yollarıyla bilgi edinme ve denetleme yetkisini kullanacak. Gensoru, denetleme yetkisinden çıkarılacak. Meclis araştırması, belli bir konuda bilgi edinmek için yapılan incelemeden ibaret olacak. Genel görüşme ise toplumu ve devlet faaliyetlerini ilgilendiren belli bir konunun TBMM Genel Kurulu’nda görüşülmesi şeklinde gerçekleştirilecek. Yazılı soru, en geç 15 gün içinde yanıtlanacak. Milletvekilleri, yazılı soruları bakanların yanı sıra Cumhurbaşkanı yardımcılarına da yöneltebilecek. Meclis araştırması, genel görüşme ve yazılı soru önergelerinin verilme şekli, içeriği ve kapsamı ile araştırma usulleri Meclis İçtüzüğü ile düzenlenecek. 7. madde (Cumhurbaşkanı’nın aday lığını ve seçimini düzenliyor): Söz konusu maddeyle, anayasanın, Cumhurbaşkanı’nın nitelikleri ve tarafsızlığına ilişkin maddesi ile seçimine yönelik maddeleri, “adaylık ve seçim” başlığı altında birleştiriliyor. Buna göre, Cumhurbaşkanı, 40 yaşını doldurmuş, yükseköğrenim yapmış, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip Türk vatandaşları arasından, doğrudan halk tarafından seçilecek. Cumhurbaşkanı’nın görev süresi 5 yıl olacak. Bir kişi en fazla iki kez Cumhurbaşkanı seçilebilecek. Teklifle, mevcut anayasadaki Cumhurbaşkanlığı’na aday gösterilmesinde 20 milletvekilinin yazılı teklifini arayan hüküm de kaldırılıyor. Ayrıca en son yapılan milletvekili genel seçimlerinde geçerli oylar toplamı birlikte hesaplandığın NECATİ SAVAŞ AKP’li vekiller anayasa değişikliği paketinin Meclis’ten geçmesini alkışlarla karşıladı. da yüzde 10’u geçen siyasi partilerin ortak aday gösterebilmesi hükmü de değiştiriliyor. Cumhurbaşkanlığı’na, siyasi parti grupları, en son yapılan genel seçimlerde toplam geçerli oyların tek başına veya birlikte en az yüzde 5’ini alan partiler ile en az 100 bin seçmen aday gösterebilecek. Cumhurbaşkanı seçilen milletvekilinin TBMM üyeliği de sona erecek. 8. madde (Cumhurbaşkanı’nın gö rev yetkilerini düzenliyor): Düzenlemeyle, anayasanın “cumhurbaşkanının görev ve yetkilerine” ilişkin maddede değişiklik yapılıyor ve cumhurbaşkanına, “devlet başkanı” sıfatı getiriliyor. Devletin başı olan Cumhurbaşkanı’na, yürütme yetkisi de veriliyor. Cumhurbaşkanı, “devlet başkanı” sıfatıyla Türkiye Cumhuriyeti’ni ve Türk milletinin birliğini temsil edecek, anayasanın uygulanmasını, devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını sağlayacak. Gerekli gördüğü takdirde, yasama yılının ilk günü TBMM’de açılış konuşmasını yapacak. Ülkenin iç ve dış siyaseti hakkında Meclis’e mesaj verecek. Cumhurbaşkanı, yasaları yayımlayacak ve yasaları tekrar görüşülmek üzere TBMM’ye geri gönderecek. 9. madde (Cumhurbaşkanı’nın cezai sorumluluğu): Cumhurbaşkanı hakkında bir suç işlediği iddiasıyla TBMM üye tamsayısının salt çoğunluğunun (301) vereceği önergeyle soruşturma açılması istenebilecek. Meclis, önergeyi en geç 1 ay içinde görüşecek ve üye tamsayısının beşte üçünün (360) gizli oyuyla soruşturma açılmasına karar verebilecek, üye tamsayısının üçte ikisinin (400) gizli oyuyla Yüce Divan’a sevk kararı alabilecek. Hakkında soruşturma açılmasına karar verilen Cumhurbaşkanı, seçim kararı alamayacak. Yüce Divan’da seçilmeye engel bir suçtan mahkum edilen Cumhurbaşkanı’nın görevi sona erecek. Cumhurbaşkanı’nın görevde bulunduğu sürede işlediği iddia edilen suçlar için görevi bittikten sonra da bu madde hükmü uygulanacak. 10. madde (Cumhurbaşkanı yardım cıları, Cumhurbaşkanı’na vekalet ve ba kanlar): Cumhurbaşkanı, seçildikten sonra bir veya daha fazla Cumhurbaşkanı yardımcısı atayabilecek. Cumhurbaşkanlığı makamının herhangi bir nedenle boşalması halinde 45 gün içinde Cumhurbaşkanı seçimi yapılacak. Yenisi seçilene kadar Cumhurbaşkanı yardımcısı Cumhurbaşkanlığı’na vekâlet edecek ve Cumhurbaşkanı’na ait yetkileri kullanacak. Genel seçime 1 yıl veya daha az kalmışsa TBMM seçimi de Cumhurbaşkanı seçimi ile birlikte yenilenecek. Genel seçime 1 yıldan fazla kalmışsa seçilen Cumhurbaşkanı ve TBMM seçim tarihine kadar görevine devam edecek. Kalan süreyi tamamlayan Cumhurbaşkanı açısından bu süre dönemden sayılmayacak. Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olanlar arasından Cumhurbaşkanı tarafından atanacak ve görevden alınacak. Yardımcılar ve bakanlar Meclis’te yemin edecek. Cumhurbaşkanı yardımcısı ve bakan olarak atanan milletvekillerinin üyelikleri düşecek. Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, Cumhurbaşkanı’nın yargılanmasına ilişkin üsule tabi olacak. 11. madde (TBMM ve Cumhurbaşka nı seçimlerinin yenilenmesi): TBMM üye sayısının beşte üç çoğunluğuyla seçimlerin yenilenmesine karar verebilecek. Bu halde TBMM genel seçimi ile Cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte yapılacak. Cumhurbaşkanı’nın seçimlerin yenilenmesine karar vermesi halinde TBMM genel seçimi ile Cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte yapılacak. Cumhurbaşkanı’nın ikinci döneminde Meclis tarafından seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde, Cumhurbaşkanı bir defa daha aday olabilecek. 12. madde (Cumhurbaşkanı’na OHAL ve kararname yetkisi): Cumhurbaşkanı’na tek başına OHAL ilan etme yetkisi veriliyor. “Savaş, savaşı gerektirecek bir durumun baş göstermesi, seferberlik, ayaklanma, vatan veya Cumhuriyete karşı kuvvetli ve eylemli bir kalkışma, ülkenin ve milletin bölünmezliğini içten veya dış tan tehlikeye düşüren şiddet hareketinin yaygınlaşması, anayasal düzeni veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerinin ortaya çıkması, şiddet olayları nedeniyle kamu düzeninin ciddi şekilde bozulması, tabii afet veya tehlikeli salgın hastalık ya da ağır ekonomik bunalımın ortaya çıkması hallerinde yurdun tamamında veya bir bölgesinde, süresi altı ayı geçmemek üzere olağanüstü hal ilan edebilir” hükmüyle OHAL’in ilanı için yetki sınırı genişletiliyor. Aynı madde OHAL’in ilanının TBMM’nin onayına sunulmasını da zorunlu tutarken, TBMM’nin tatilde olması halinde ise “derhal toplantıya çağrılması” hükmü getiriliyor Meclis aynı zamanda ilgili madde ile OHAL’in süresini kısaltma, uzatma veya tümüyle kaldırma yetkisine de sahip. Ancak Cumhurbaşkanı talep ettiği takdirde TBMM, her defasında 4 ayı geçmemek üzere OHAL süresini de uzatabilecek. Savaş hallerinde ise 4 aylık süre aranmayacak. Söz konusu madde, OHAL hallerinde Cumhurbaşkanı’na, “OHAL’in gerekli kıldığı konularda, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilme yetkisi” de tanıyor. “Savaş ve mücbir sebeplerle TBMM’nin toplanamaması halinde ise OHAL sırasında çıkarılan Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin 3 ay içinde TBMM’de görüşülüp, karara bağlanması” da hükmü de yer alıyor. 13. madde (Askeri mahkemelerin kal dırılması): Maddeyle “Disiplin mahkemeleri dışında askeri mahkemeler kurulamaz” hükmünü getiriyor. Madde aynı zamanda “Ancak savaş halinde, asker kişilerin görevleriyle ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevli askeri mahkemeler kurulabilir” hükmünü de getiriyor. 14. madde (HSYK’nin yapısının de ğişmesi): Kabul edilen 14. madde de Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nun (HSYK) yapısını değiştiriyor. Maddeye göre, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nun adı, Hâkimler ve Savcılar Kurulu şeklinde değişecek. Kurulun üye sayısı 13, daire sayısı 2 olacak. Kurula Adalet Bakanı başkanlık edecek ve Adalet Bakanlığı Müsteşarı da kurulun tabii üyesi olarak görev yapacak. 15. madde (Cumhurbaşkanına büt çe yetkisi): Kabul edilen 15. madde ise “Cumhurbaşkanı’nın bütçe yetkisini” düzenliyor. İlgili madde ile Cumhurbaşkanı’nın, bütçe yasa teklifini mali yılbaşından en az 75 gün önce TBMM’ye sunması, bütçe teklifinin Bütçe Komisyonu’nda görüşülmesi, komisyonun 55 gün içinde kabul edeceği metinin Meclis Genel Kurulu’nda görüşülerek mali yılbaşına kadar karara bağlanması düzenlemeleri yer alıyor. 16. madde (Anayasaya uyum mad delerini düzenliyor): Söz konusu maddeyle önerilen hükümet sistemine uyum için anayasanın farklı maddelerinde bulunan bazı ibareler değiştiriliyor ya da metinden çıkarılıyor. 17. madde (Geçici hükümleri düzen liyor): Madde milletvekili genel seçimleri ile cumhurbaşkanlığı seçimlerinin 3 Kasım 2019’da, birlikte yapılmasını öngörüyor. Ayrıca teklifin yayımından itibaren en geç 6 ay içinde TBMM’yi, yasayla yapılan değişikliklerin gerektirdiği Meclis İçtüzüğü değişikliği ile diğer yasal düzenlemeleri yapmakla yükümlü kılıyor. 18. madde (Yürürlük tarihleri belirle niyor); Cumhurbaşkanlığı sistemi ile gerçekleştirilen tüm değişikliklerin yürürlük tarihini belirliyor. C MY B