Katalog

DUNYA Önce Şam, ardından isyancılar sevindi Türkiye’de yaşananlar Suriye’de önce Beşar Esad yanlılarını, daha sonra ise Esad yönetimini devirmek isteyen isyancıları sevindirdi. TSK’nin “Yönetime el koyduk” açıklamasının ardından Esad’ı destekleyenler, başkent Şam’da sokaklara çıkarak silahlı kutlamalar yaptı. Konvoylardan “Allah, Suriye ve Beşşar” te zahüratları yükseldi. İlerleyen saatlerde hükümetin “Darbe püskürtüldü” açıklaması yapmasıyla, Şam’daki kutlamalar sona erdi. Girişimin sonuçsuz kalmasının ardından ise Suriye’de muhalefetin sevinci başladı. Açıklama yapan Özgür Suriye Ordusu, Erdoğan ve hükümetine desteklerini vurguladı. 8 dishab@cumhuriyet.com.tr TASARIM: MÜGE KAYGUSUZ Pazar 17 Temmuz 2016 ‘Muhaliflerle ilişkisini düşünmeli’ OKOBNASMEAYİGNÜİ TVOENPLLİaKdı ABD Başkanı Barack Oba ma darbe girişi minin ardından Ulusal Güvenlik Konseyi’ni top lantıya çağırdı. Beyaz Saray’dan yapılan açıklama Obama da, Obama’nın seçilmiş hükümete desteğini yinelediği belirtildi. “Başkan ve ekibi, Türkiye’de ki tüm tarafların hukuka uygun davran ması ve daha çok şiddete ve istikrar sızlığa götürecek eylemlerden sakın maları için duyulan hayati önemi vur guladı” açıklaması yapıldı. Demokrat başkan adayı Hillary Clinton da “Huku ka, demokratik kurumlara, temel hak ve özgürlüklerine saygı duyulması ve barış konusunda uyarmak zorundayız” dedi. Obama gibi Türkiye’deki sivil hü kümete destek verdiğini ifade etti. ‘HMUERKKUEKLA’DUEYN’ ERDOĞAN’A ÇAĞRISI Almanya Başbakanı Angela Merkel, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı darbe girişimine karşı demokrasiyi savunurken ‘hukuk Merkel çerçevesinde’ davranmaya çağırdı. Darbeyi sert bir dille kınayan Merkel “Bu kadar çok insanın ölmesi trajik. Sokaklarda tanklar ve kendi halkına karşı hava saldırıları adaletsizliktir. Türk halkının bu travmatik tecrübeler sonrasında tekrar iç huzura kavuşmasını, şiddetli çatışmaları ve bölünmeyi aşmasını diliyorum” dedi. Alman Dışişleri Bakanlığı’nda dün Türkiye’deki gelişmeleri değerlendirmek üzere kriz masası toplandı. Dışişleri Bakanı FrankWalter Steinmeier, “Partilerin demokratik ilkelere sahip çıkması cesaret verici” dedi. RUUZAS KVLeAkŞilM: AAYTAATTÜERPKK’İTEN Rusya Dışişleri Bakan lığı da Ankara Büyükelçiliği’nde kriz masası kur du. Federasyon Konseyi Dış İlişki ler Komitesi Başkanı Konstantin Putin Kosaçev yaşanan ları “Atatürk’ün ‘tek doğru öğretisinden’ uzaklaşılmasına tepki” olarak yorumla dı. Türkiye’nin Rusya ve İsrail’le ilişki lerde ve kısmen Suriye’ye yönelik duru şunu değiştirmesinin büyük ölçüde ge neralleri sakinleştirmeye yönelik bir ça ba olduğunu yorumunu yaptı. Duma Dış İlişkiler Komitesi Başkanı Aleksey Puş kov da “Başarısız darbe girişiminin ar dından birilerinin Erdoğan’ın iktidarını, yetkilerini, gerekli gördüğü kararları al ma hakkını sorgulama cesareti göstere ceğini sanmıyorum” dedi. DKIÜNNAYMAADYAANĞDI l Avrupa Konseyi Başkanı Donald Tusk: Türkiye’deki gerilim silahlarla çözülmez. Darbe girişimi ABTürkiye ilişkileri ve bölge için çok kritik sonuçlar doğurabilir. Hukuk düzenine hızlı geçiş çağrısı yapıyorum. l Katar Emiri Şeyh Tamim: Başarısız darbe girişimini kınıyoruz. Katar Türkiye ile dayanışma halindedir. Askeri darbeye karşı halkın desteğini alan Erdoğan’ı kutluyoruz. l Fransa Dışişleri Bakanı Jean Marc Ayrault: Türk toplumu demokratik kurumlarına sahip çıkarak olgunluk ve cesaretini gösterdi. Bunun bedelini birçok kurban vererek ödedi. l İsrail Dışişleri Sözcüsü Emmanuel Nahshon: İsrail Türkiye’deki demokratik sürece saygı duymakla beraber iki ülke arasındaki normalleşme prosedüründe birlikte çalışmayı bekliyoruz. l Suudi Dışişleri Bakanlığı: Kardeş ülkemiz Türkiye’deki gelişmeleri endişeyle izliyoruz. Cumhurbaşkanı Erdoğan ve seçilmiş hükümetin tekrar işbaşına gelmesini memnuniyetle karşılıyoruz. Erdoğan’ın sonunun devrik Mısır lideri Mursi gibi olmadığına dikkat çeken ABD basını, ‘Zor anında yardımına koşan muhaliflerle gelecekteki ilişkisini değerlendirmeli’ dedi Türk Silahlı Kuvvetleri içinde bir grup askerin yüzlerce ölümle sonuçlanan darbe girişimi üzerine dünyanın gözü Türkiye’ye döndü. Halkın büyük kısmının televizyonları başında dehşetle izlediği gelişmeler, üç yıl önce Mısır’da yaşananları anımsattı. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın en büyük savunucularından olduğu Mısırlı devrik mevkidaşı Muhammed Mursi ile aynı kaderi paylaşmaktan kurtulması dikkat çekti. Washington Post, “Mısır’a takık” diye nitelendirdiği Erdoğan’ın kafa dengi olarak gördüğü Mursi’nin devrilmesine köpürdüğünü ve kaçmayı başaran İhvancılara kucak açtığını hatırlattı. “Darbecilerin Mısır tarzı senaryoyla kutsanmadıkları anlaşılıyor: Türkiye’nin tüm muhalefet partileri, farklılıklarına rağmen seçilmiş hükümetin yardımına koştu” denildi. Sokağa dökülen destekçilerinin Mısırlı İslamcılara desteği ifade eden Rabia işareti yaptıkları aktarıldı. ‘HDP’liler bile destekledi’ Wall Street Journal gazetesi de “Ordu üç yıl önce demokratik olarak seçilmiş İslamcı cumhurbaşkanına yönelik darbe yaptığında, sokaklardaki dev kalabalık lar ve liberal muha Darbenin başarısız olmasını kutlayan Filistinli İslamcılar çocukları da sokağa döktü. lefetin büyük kısmı darbecileri tutkuyla destekledi. Burası Mısır’dı, Mursi’nin çöküşü zalim ve hızlı oldu” diye yazdı. Erdoğan’ın o zamandan beri kendi ülkesinin ordusunun da benzer bir denemeye girişmesinden korktuğunu belirten gazete, darbecilerin sokağa çıkma yasağı ilanına karşın İstanbul ve Ankara’da yollara dökülen eylemcile rin ordu karşıtı olduğu, “Erdoğan’ın hapsettirmeye çalıştığı HDP vekilleri” dahil tüm muhaliflerin darbecileri kınadığını aktardı. Erdoğan’ın kendisine zor anında arka çıkan muhalefetle gelecekteki ilişkisini değerlendirmesi gerektiğini vurguladı. Öte yandan darbe girişimi bundan 14 yıl önce Latin Amerika ülkesi Venezüella’da yaşananları da hatırlatıyor. Düşük rütbeli bir asker olarak darbeye kalkışmış Hugo Chavez, 1998’de popülist vaatleriyle devlet başkanı seçildi. Küba’dan ilhamla geliştirdiği kıtaya özgü sosyalizmle komşu ülkelerde de sol iktidarların önünü açtı. 48 saatlik devrim Dünyanın beşinci büyük petrol üreticisi olan ülkede işçi sınıfının sevgilisi, işverenlerin baş düşmanı oldu. 11 Nisan 1998’de petrol grevindeki can kayıplarını gerekçe gösteren ordu yönetimi ele aldığını duyurdu. İstifa ettiği duyurulan Chavez önce bir askeri üsse, oradan Orchila adasına götürüldü. İlk icraatı 1999 anayasasını askıya almak olan geçici hükümete Bush yönetimi ve eski sömürge gücü İspanya’dan destek gecikmedi. Ancak darbecilerin hesabı çarşıya uymadı. Başkanlık sarayı önünde toplanan 400 bin kişi Chavez’in dönmesi için protestoya başladı. Chavez yanlısı subaylar geçici hükümetin emirlerine uymadı. Sosyalist lider 48 saat sonra eylemcilerin arasından alkışlar ve coşkulu tezahüratlarla geçip görevinin başına döndü. 21. yüzyılın ilk askeri darbesi, dünyanın ilk medya darbesi olarak adlandırılan olaylar, ‘Devrim Televizyondan Yayımlanmayacak’ adlı sıra dışı belgeselle ölümsüzleştirildi. ABD: Kanıt gönderin, yardım edelim Fethullah Gülen, Türkiye’deki darbe girişiminde parmağı olduğuna ilişkin suçlamaları reddeden bir açıklama yayımladı. Gülen “Türkiye’deki askeri darbe girişimini en güçlü ifadelerle kınıyorum. Özellikle, son elli yılda askeri darbelerden zarar görmüş biri olarak, böyle bir girişimin arkasında olduğuma dair suçlamalar küstahça. Bu suçlamaları kategorik olarak reddediyorum” dedi. Kerry: İnceleriz Bu arada ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, Türkiye’de darbe girişimiyle ilgili olarak başlatılan soruşturma sürecine yardımcı olmak is tediklerini açıkladı. Kerry, Türk hükümetini, ABD’de yaşayan Fethullah Gülen ile ilgili eldeki her tür kanıtı paylaşmaya çağırdı. Darbe girişimini düzenleyenler ile ilgili anayasal sürecin işletileceğini umduğunu söyleyerek “ABD bunu kabul edecek, inceleyecek ve sonucunda uygun kararlar alacaktır” dedi. ‘Erdoğan daha güçlü olacak’ Economist dergisi darbe girişiminin Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın gücünü artıracağı yorumunu yaptı. Independent muhabiri Robert Fisk ise “darbenin bir sonraki darbeye kadar engellendiğini” savundu The Economist: Economist dergisi, darbe girişimi için ‘Erdoğan daha güçlü konuma gelecek’ yorumu yaptı. Yazıda “Batı da, başta ABD Başkanı Barack Obama ve Almanya Başbakanı Angela Merkel olmak üzere Türkiye’nin seçilmiş ama ‘defolu’ cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yanında yer aldı” ifadesi kullanıldı. Darbe girişiminin ardından Erdoğan’ın daha etkili bir konuma geleceği ve başkanlık sistemi için daha kararlı olacağı savunuldu. The Economist’in analizinde “Başarısız olsa da olmasa da, bu darbe girişiminin Türk demokrasisi için çok ciddi sonuçları olacak. Erdoğan’ın kendine siyasi güç sağlayacak anayasa değişikliğiyle icracı başkanlık niyeti daha da güçlenecek” denildi. Guardian: Britanya gazetesi darbe girişimi analizinde savaş, göç ve terörizmden yorgun düşmüş bir bölgede Batı müttefikinin istikrarını tehdit eden bir girişim olarak değerlendirdi. Darbe girişiminin NATO ve Ortadoğu’da şok dalgaları yaydığı belirtilen yazıda bir dönemi ABD Başkanı Barack Obama’nın Ulusal Güvenlik Konseyi’nde görev yapan analist Stephen Flanagan bu durumun Türkiye’de sıklaşan safların sıkı askeri sınır kontrolleri altında zor durumda olan IŞİD militanları için iyi haber olduğu yorumuna yer verildi. Times: Times’ın analizinde 10 yıl önce Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın ve AKP’nin sadece Türkiye’de değil bütün Ortadoğu’da gelecek olarak görüldüğü ancak ülke ekonomik açıdan ilerlemeye başladıkça Erdoğan’ın otokratik tek adamların düştüğü tuzaklara düştüğü belirtildi. Yazıda “komşularla sıfır problem” yaklaşımının daha İslami bir yaklaşım için terk edildiğine dikkat çekildi. AKP’nin geminin rotasını döndürmeye çalıştıkları ancak çok geç kaldıkları belirtildi. Washington Post: Erdoğan’ın her zaman bir darbeden korktuğu belirtilen yazıda Türkiye’deki darbe tarihine dikkat çekildi. Erdoğan’ın iktidara gel Ortadoğu sarmalı Gazeteci Robert Fisk, Ortadoğu’nun çöken devletlerle dolu olduğunu söyleyen Fisk, darbenin bir sonraki darbeye kadar engellendiğini savundu. Independent’ın deneyimli Ortadoğu muhabiri Fisk, darbenin başarısız olmasının ordunun Erdoğan’a sadakati anlamına gelmeyeceğini yazdı. Fisk ayrıca, ölümlerin, Türkiye’nin Ortadoğu’daki ulus devletlerin çöküşünden bağımsız kalamayacağını gösterdiğini savundu. Dün yaşananların Ortadoğu’daki sınırların ve devletlerin çökmesi ile bağlantılı olduğunu kaydeden Fisk, istikrarsızlığın bölgede yolsuzluk kadar yaygın olduğunu belirtti. Fisk, ordu içinde darbe yapmaya niyetlenen askerlerin, Erdoğan’ın ülkelerini yok ettiğini düşünenlerin çok küçük bir kısmı olduğunu da ileri sürdü. Fisk, darbenin Ankara’da değil, birkaç ay ya da yıl içerisinde yenilerine hazır olunması gerektiği ni belirtti. Independent diğinden beri darbe döneminin sona ermiş gibi göründüğü ancak son yıllarda Erdoğan’ın otoriter tavrının arttığı, Suriye’deki krizin Türkiye’deki huzursuzluğu daha kötü hale getirdiği kaydedildi. New York Times: ABD’nin en saygın gazetelerinden New York Times (NYT), Erdoğan’ın İstanbul’a dönüşüne vurgu yaparak, bu hamleyi “darbenin yalpaladığının işareti” olarak değerlendirdi. NYT, “darbe girişiminin Türkiye’yi kaosa soktuğunu ve Amerika’nın elzem bir müttefiki olan bir ülkede onlarca kişinin ölmesine neden olduğunu” belirtti Le Monde: “Türkiye’deki darbe girişimi kınama topladı” başlığını atan gazete “gerçi kınamalar biraz geç geldi” dedi. ABD Başkanı Barack Obama ve AB Konsey Başkanı Donald Tusk tarafından yapılan açıklamalar Komşularda güvenlik alarmı Darbe girişimi ile birlikte komşu ülkeler de alarma geçti, sınırlarda yoğun önlemler alındı. Olaylar süresince, İran ve Gürcistan Türkiye sınır kapılarını kapattı. Gürcistan hava sınırını da kapattı. Bulgaristan Dışişleri Bakanı ise Türkiye’nin üç sınır kapısını kapattığını ancak Bulgaristan tarafından geçişlerin hâlâ açık olduğunu açıkladı. ABD, Rusya ve Almanya’dan ise ‘seyahat uyarısı’ geldi. Yetkililer, halihazırda Türkiye’de bulunan vatandaşlarının sağlıklı bir şekilde ülkelerine dönmesi için çalışmalar başlattı. la ‘seçili hükümeti destekledikleri’ ve ‘AB’nin kilit ortağına’ destek gösterdikleri belirtildi. Gazete, darbe girişiminin bir tek Suriye’de coşkuyla karşılandığını yazdı. Liberation: Erdoğan için ‘Sultan’ lakabını kullanan Liberation gazetesi, “Saygı duyulduğu kadar nefret de edilen Erdoğan, isyancı askeri grubun görülmeye değer darbe girişiminden kaçarak, ülkenin yegâne efendisi olduğunu doğrulamıştır” dedi. Erdoğan’ın ‘süper başkanlık hayallerinin’ 7 Haziran seçimlerinde yıkıldığı belirtilen haberde “Erdoğan bir kez daha işini tutmayı başarabildi” ifadesi kullanıldı. Haaretz: İsrail gazetesi Erdoğan’ın önlemlerinin ordudaki devrimci unsurların rejimi devirme planlarını engelleyemediği belirtildi. Yazıda Türk halkının yanıtının ülkenin şiddetli bir kaosa girip girmeyeceğini belirleyeceği kaydedildi. Die Welt: Asıl darbe şimdi başlıyor yorumu yapıldı. “Korku ve terör içerisinde bir ülke. Erdoğan imparator. Amatör bir darbe. Türkiye tarihindeki en kanlı gecelerden birinden geriye kalansa çirkin bir şüphe” denildi. Der Spiegel: Yazıda bazı askerlerin Türk hükümetini devirme girişimi başarısız olmasının iyi olduğu belirtildi. “Ama halihazırda otoriter Erdoğan’ın iktidarda kalması ve her zamankinden güçlü olması kötü oldu” ifadeleri kullanıldı. Bild: “Dayak, ölümler ve aşağılama... İsyancılardan intikam aldılar. Galeyana gelen eylemciler savunmasız askerleri dövdü” yorumu yapıldı. Die Zeit: “Darbe sonrası sessizlik” yazısında “ İstanbul’a normallik hissi dönüyor. Erdoğan kendisini kazanan olarak görüyor.” dedi. C MY B