Katalog

Perşembe 21 Nisan 2016 ekonomi EDİTÖR: PELİN ÜNKER TASARIM: SERPİL ÜNAY 9 Özgürlük yoksa bilim olmaz Türk Nobeli olarak değerlendirilen Vehbi Koç Vakfı Ödülü’nü alan Prof. Dr. Kamil Uğurbil’e göre fikir özgürlüğü olmadan bilim gelişemez. Türkiye’de bilim insanlarının gelişimi için uygun ortam yaratılmalı Dünyadaki bilim insanlarına MR konusunda adeta ışık oluyor. İnsan beyninin sırrını çöz ortaya çıkmasının sebebi akademik özgürlüktür. Tenure bir prof. bir şey söyler, rektör ben buna karşıyım der mek için dünyada eşi benzeri olmayan kişiyi işten atar. Bu olmasın diye orta çalışmalar yapıyor. Bu çalışmalarıy ya konmuştur. la ABD’de Obama hükümeti tarafından büyük destek alıyor. ŞEHRİBAN KIRAÇ Bilim için ortam yaratılmalı Bu başarıların mimarı Minnesota Üni n Şu anda Türkiye’deki gibi bir or versitesi Manyetik Araştırma Merke tamda bilim insanı yetişir mi? zi Başkanı Prof. Kamil Uğurbil. Uğurbil’in Eğitim çok önemli. Eninde sonunda bi ki İzmir’den başlayıp ABD’ye uzanan bir ba lim adamları ders alarak bilim adamı olmaz şarı hikâyesi. Uğurbil ABD ve uluslararası lar. Bilimin içine girerek, başarılı bilim adam üniversitelerden aldığı sayısız ödülden son larının yanında çalışarak, onlarla yemek yi ra Türkiye’nin de sağlık nobeli olarak değer yerek, kahve içerek bilim adamı olabilirler. lendirilen Vehbi Koç Vakfı’nın ödülünü aldı. Türkiye’de böyle bir ortam yaratılması lazım. Bu ödül belki de dünya nobeli için bir adım Bence Türkiye’nin potansiyeli çok yüksek. olacak. Çünkü bundan 9 yıl önce Vehbi Koç Akıllı gençlerimiz var. Çoğu dışarıya gidiyor. Ödülü’nü alan Prof. Dr. Aziz Sancar geçen yıl Bazıları geri dönüyor. İnsan kaynağımız çok dünya nobelinin sahibi olmuştu. Uğurbil’in sı iyi. Bazı üniversitelerimiz belli bir seviyeye ra dışı bilimsel başarısı bilimsel yayınlarına kadar iyi bir eğitim de veriyor, ama bunun üs yapılan 30 binin üzerinde atıf (Science Citati tüne çıkmalıyız. Bunun için de bilimi yaratan on Index’e göre) ve 93 H indeksinde yansıma insanların ve laboratuvarların olması lazımki sını buluyor. Fikir vermesi açısından Prof. Dr. o çocuklar o havanın içinde bulunsunlar. Ta Aziz Sancar’ın atıf sayısı 33 bin ve H indeksi mam biz de önemli dersler aldık imtihanlar nin 100 olduğunu belirtmek isterim. dan geçtik ama bundan daha önemlisi çalıştı Prof. Kamil Uğurbil ile aldığı ödül, insan ğım laboratuvarlardaki yemeklerde konuşu beyninin sırlarını çözmek ve Türkiye’deki lanlar, onlarla kahve içmek onlarla bilim ko akedemik özgürlükleri konuştuk... nuşmak, bu gibi ortamda olmak lazım. n Öncelikle Vehbi Koç Ödülü sizin için ne anlam ifade ediyor? Bütçe yetersiz Çok sevindiğim bir ödül. Çünkü memleketi n Bilime ayrılan bütçeler yeterli mi? min ödülü. ABD’deki araştırmalarımı etkileye İlk önce burada devletin bütçe koyması ge bilir. Benim Türkiye’ye olan katkımı artıracak rekiyor. Ben Birleşmiş Milletler’in Gayrisa bir ödül bu. fi Milli Hasıla verilerine baktım. Hangi mem n Türkiye’de akademisyenler düşüncele leket ArGe’ye ne kadar pay ayırıyor diye. rini açıkladı diye yargılanıyor cezaevine ko Türkiye’de GSMH çok düşük değil. Ama bili nuluyor, ne düşünüyorsunuz? me ayrılan bütçe konusunda iyi değil. Bu ala Akademik özgürlük çok önemli. Sadece bi na yatırım yolu devletten geçiyor. lim insanlarımızın yurtdışında çalışmasıy n İnsan beyninin sırrını çözen bilim insanı la değil aynı zamanda Türkiye’de de çalışma olarak tanınıyorsunuz, nedir bu sır? yapabilmeleri gerekiyor. Bunu yapabilmemiz Beynin sırrını çözemedik ancak beynin sır için de eğitim en önemlisi. Bilim adımlarına rıyla ilgilenen insanların çok kullandığı bir yapılacak yatırımların artırılması gerekiyor. teknik geliştirdik. Fonksiyonel MR denilen Aslında en önemlisi bilim adamlarına verile tekniği geliştiren kişilerden biriyim. Beynin cek özgürlük. Bunun dışında fikir özgürlüğü... çalışması hakkında yeni bilgiler çıkaran in Özgürlük olmadan bilim tam anlamıyla geli sanlar çok. Yaptığım iş beyni anlamaya çalı şemez. ABD’de bizim bir sistemimiz var; tenu şan insanların kullandığı bir metot. Beyinde re. Bir araştırmacı prof. tenure aldıysa onu iş belli bir şeyi bulduğunda tamam her şeyi bul ten atamazlar. Ancak suç işlemesi lazım. Aka duk diye bir kavram da bana ters düşüyor. Be demik düzeni bilmeyenler bunu iş güvencesi yinde anlamamız gereken çok şey var. Geliş olarak algılar. Evet iş güvencesidir ama bunun tirdiğim metotta insan beyninin devrelerini görebiliyoruz. Diyelim ki 5 bin 10 bin nöronun yaptğını görebiliyoruz ama tek tek nöronları göremiyoruz. O derecelere inmeliyiz. n MR’daki gelişmeler beyni anlamaya ye tecek mi? Cansız beyine bakmak çok yetersiz bir olay. Çünkü beynin işlemesini göremiyorsunuz sa dece anatomisini görebiliyorsunuz. Vehbi Koç ödülü Uğurbil’e Fizik profesörü olan Uğurbil beyin MR’ı konusunda önemli buluşlara imza attı. Uğurbil’in merkezinde 100 civarında bilim insanı çalışıyor. Bilkent’e danışmanlık Prof. Uğurbil, halen Obama yönetiminin en öncelik verdiği projelerden biri olan ‘The Brain Initiative; The Human Connectome’ projesinin liderlerinden biri oldu. Uğurbil Türkiye’de Bilkent Üniversitesi Ulusal Manyetik Rezonans Araştırma Merkezi’ne danışmanlık yapıyor. Prof. Dr. Uğurbil, 15. Vehbi Koç Ödülü’nü Koç Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ömer M. Koç’un elinden aldı. Her yıl Vehbi Koç’un ölüm yıldönümü olan 25 Şubat günü gerçekleştirilen ödül töreni bu yıl Mustafa V. Koç’u zamansız vefatı nedeniyle 19 Nisan’a ertelenmişti. Vehbi Koç Vakfı tarafından, insanların yaşam kalitesinin artırılmasına katkıda bulunan kişi ve kurumları teşvik etmek amacıyla her yıl sırasıyla kültür, eğitim ve sağlık alanlarında verilen 15. Vehbi Koç Ödülü’nün bu yılki sahibi insan beyniyle ilgili yaptığı çalışmaları nedeniyle Prof. Dr. Kamil Uğurbil oldu. Koç Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ömer M. Koç, Vehbi Koç Vakfı’nın 47 yıldır milyonlarca insanın hayatına dokunduğunu belirterek “Bu yıl ödülümüzü sağlık alanında veriyoruz. İnsan beynindeki aktivitenin manyetik rezonans görüntüleme yöntemiyle incelenmesi konusunda tüm dünyada çığır açan çalışmaları gerçekleştiren bu değerli bilim insanını gönülden kutluyorum” diye konuştu. Gençlere ışık Aralarında Güler Sabancı, Aydın Doğan, Hüsnü Özyeğin gibi iş insanlarının da katıl dığı ödül töreninde konuşan Ömer Koç, vakıf olarak gerçekleştirdikle ri faaliyetlerin, hayata geçirdikleri kurumların başkalarına örnek teş kil etmesinde önemli olduğunu dü şündüklerini söyledi. Koç, “Eğitim, kültür ve sağlık alanlarında ulusal ve uluslararası plat formlarda gelişime öncü lük etmiş kişi ve kurum ları ödüllendirerek hem hak ettikleri bir teşek kürü sunuyor; hem de aynı yoldan yürüye cek gençlere ışık tu tuyoruz” dedi. Ömer M. Koç Uğurbil, Kıraç’ın sorularını yanıtladı. Rektörlük için gencim n Türkiye’deki üniversitelerden gelin burada çalışın teklifi aldınız mı? Aldım. Ama gelin burada çalışın değil de gelip rektörlük yapar mısınız dediler. Benim cevabım şimdi rektör olmak için çok gencim oldu. Ben araştırmaların içinde çok bulunuyorum, bunu bırakmak istemiyorum. Hem rektörlük yap hem araştırma.. bu zor bir olay. Bunu başaran insanlar var. Ama benim için zor bir olay. Şimdilik düşünmüyorum. n Her bilim adamı Nobel’i hayal eder mi? Evet Nobel hayal eder. Ama bu olmadan da çok iyi işler yapan ve ödül almamış bilim adamı var. Nobel alırlarsa daha da sevinirler o başka. Daha yolumuz var n Peki beynin ne kadarını anladık? Yüzdeyi koymak için yüzde 100’ün ne olduğunu bilmemiz lazım. Ama beyin artık tamamen bir sır değil. Çok şey bilmemize rağmen hâlâ katedilmesi gereken çok yol var. Psikiyatrik hastalıklarda bugün bilgimiz sıfır. Birkaç ilaç var. İlaçların işe yaradığını biliyoruz. Problem ne onu bilmiyoruz. ABD hükümetinin en çok desteklediği ve 5 yıl önce başlayan The Human Connectome projesinin ana nedeni budur. Psikiyatrik hastalıklarda anatomik bir bozukluk yok. Beyin devrelerinde bir bozukluk var. Çocukluktan yaşlılığa kadarki beyin devrelerine bakacağız. Hastalığı anlamak için normali anlamamız şart. Büyük sonuçlar vereceğini düşünüyorum. n Bu veriler tedaviyi nasıl kolaylaştırır? Bu hastalıklar üzerinde değişik yönden gelişimler var. ABD hükümeti beyin ve beyin projelerine senede 7 milyar dolar yatırıyor. MR insan beyni için kullanılan en önemli metot. Bu da yeterli diyemeyiz. Metotlarımızı ilerletelim diye devamlı bir çaba var. Görüntüleme sadece beyin hastalıkları için kullanılan metot değil. Devre hastalıkları var. Bunları çözmemiz lazım. MR bu konuda ciddi noktaya geldi. n Merkezininiz yıllık bütçesi nedir? 100’ü aşkın kişi çalışıyor. Yıllık işletme gideri 10 milyon dolar. Yoğunluktan balayına gitmedik Kamil Uğurbil’in başarılarla dolu hikâyesi İzmir’de başlı yor. “Anne ve babam eğitime çok önem verirlerdi. Bugün kü başarımda onların bü yük etkisi var” diyor Uğur bil. Uğurbil iş yoğunlu ğu nedeniyle geç evlendi ğini ve kendisi kadar yoğun olan ve beyin alanında çalışan eşi Jutta Eller Kamil Uğurbil mann ile yoğunluk nedeniy le balayına bile gidemedikle rini söylüyor. Uğurbil kızı doğ duktan sonra da müzik enstrüma nı bile çalmayı öğrendiğini de esprili bir dille anlattı. Prof. Dr. Kamil Uğurbil, Robert Koleji’nde lise eğitimini ve Columbia Üniversitesi’nde yüksek öğrenimini ve yine Columbia Üniversitesi’nde fizik/kimyasal fizik alanında doktora eğitimini tamamladı. 1982’de Minne sota Üniversitesi’ne taşınan Prof. Uğurbil’in manyetik rezonansla ilgili labo ratuvarı CMRR adı altında di siplinler arası dünya lide ri bir araştırma merkezine dönüştü. İnsan beyninde ki aktivitenin manyetik rezonans görüntüleme ile gösterilmesi (fMRI), dünyada bağımsız ve eşzamanlı olarak iki la boratuvarda geliştirilmiş Jutta Ellermann ve bunlardan biri de Prof. Uğurbil’in liderliğini yaptığı CMRR’daki laboratuvarı oldu. Bu gelişmeden sonra Prof. Uğurbil’in çalışmaları insan bey ninden yüksek çözünürlükte ve doğruluk ta fonksiyonel bilgi toplanması için yeni yön temler geliştirilmesi üzerine yoğunlaştı. Prof. Uğurbil, bu doğrultuda, ilk kez yaşa yan insan beyninden görme merkezinin ya pısını neredeyse mikroskobik detayda gö rüntülemeyi başardı. C MY B