Katalog

DUNYA BM: Türkiye ile anlaşma sorunlu Türkiye ile AB’nin “prensipte” anlaştığı sığınmacı anlaşması, Birleşmiş Milletler (BM) tarafından “sorunlu” olarak nitelendirildi. BM İnsan Hakları Konseyi Avrupa Direktörü Vincent Cochetel, “İnsanları hiçbir güvence olmadan Türkiye’ye geri gönderme planı, uluslararası hukuk ve Avrupa hukuku açısından birçok sorun barındırıyor” dedi. Çarşamba 9 Mart 2016 dishab@cumhuriyet.com.tr TASARIM: ŞÜKRAN İŞCAN Af Örgütü: Öldürücü darbe Uluslararası Af Örgütü planı “öldürücü darbe” olarak tanımlarken, anlaşmanın ahlaki ve hukuki bir kılıfa koyulduğu yorumunu yaptı. Örgütün Avrupa ofisinden Iverna McGowan, “AB ve Türk liderler derin bir çukura gömüldü” dedi. 7 Rojava zorda mı? Suriye için öne çıkan iki mühim cepheden Lübnan’ı ve “Sünni İttifakı”nın hali pür mealini pazartesi aktardık. Avrupa Parlamentosu Başkanı Martin Schultz Rojava’da da durum farklı değil. Şimdi Suriyeli Kürtler, ABD ve Rusya’nın “gözdesi” olmuşken Amerika’nın “kuzeyde özerk bölgeyi desteklemediği” beyanı baştacı ediliyor. Geçen yazki “Rusya yola geldi” safsatalarını anımsayın ve “Kürtler şimdi yandı, PYD zor Soldan: Hollanda Başbakanı Mark Rutte, Slovenya Başbakanı Miro Cerar, Kıbrıs Rum Kesimi lideri Nicos Anastasiadis, İsveç Başbakanı Stefan Löfven, Belçika da” söylemlerine kapılmayın. Niye mi?… Başbakanı Charles Michel, Almanya Başbakanı Angela Merkel, Slovakya Başbakanı Robert Fico, Polonya Başbakanı Beata Szydlo, Britanya Başbakanı David Cameron. soruda sığınmacı anlaşması 5 KarmakarıSıkzeynellüleyanıtladı: HHH ABD’nin, Suriye’de Sünni müttefikler üzerine kurulan oyun planı yüzünden Ortadoğu ve küresel çapta üstünlüğüetkinliği “zedelendi”. Rusya ile ilgili bir süre önce cilalanan söylem bile çökmekte. Suriye’de çoktandır rasyonel zemine dönen Amerikalılar, hem Moskova ile “siyasi çözüm” dansında; hem de “herkese mavi boncuk dağıtma” taktiğiy Merkel isterse bu iş olur Vize serbestisi haziranda olur mu? Mülteci krizi, iki üç yıl içinde gündeme gelmesi beklenen vize serbestisini erkene aldı. Brüksel’de Başbakan’a “Hazirana çekelim” denildiyse, bir iki ay gecikmeyle olsa da gerçekleşebilir. Böyle bir tarih vermesi, AB’nin ciddi bir angajmana girmesi demektir. Ama bu Türkiye’nin atacağı adımlara bağlı. Sıkça bahsedilen 72 kriter nedir? Türkiye’nin öncelikle kendi sınırlarında güvenlik kontrollerini sıkılaştırması gerekiyor. Pasaportların AB standartlarına uygun hale getirilmesi isteniyor. Daha da önemlisi, geri kabul anlaşmasındaki bütün koşulların içi doldurulmalı. Diyelim 72 kriterden 60’ı tamamlandı, 12’si kaldı. Sorun olmaz. AB ile Türkiye arasındaki anlaşma Avrupalı liderleri karşı karşıya getirdi. 18 Mart’a kadar fikir birliğine varmaları gerekiyor Türkiye ve Avrupa Birliği arasındaki uzlaşma liderler arasında görüş ayrılığına neden olurken Avrupa kamuoyu ve medyasından da tepki çekti. Britanya’nın The Guardian gazetesi “Erdoğan AB için güvenilmez bir müttefik...” derken, Almanya’nın Neue Osnabrücker gazetesi Merkel’in tutumunda direterek AB’de bir çatlak açtığını ve tek başına kaldığını savundu. Gazete, “AB’de bir çatlak açıldı. Çatlağın bir tarafında Almanya, diğer tarafında geri kalan herkes var” yorumunu yaptı. Liderlerin duruşu ise şöyle: ANGELA MERKEL ALMANYA BAŞBAKANI Merkel’in kapıları açmasıyla 1 milyondan fazla Suriyelinin gelmesini Alman toplumu kaldıramadı. Siyasi darbe komplolarıyla karşı karşıya kalan Merkel, sığınmacı akınının kesilmesi için Türkiye ile ne pahasına olursa olsun anlaşmakta kararlı. Alman bası nına göre, Davutoğlu’nun sunduğu Türkiye’ye geri gönderilecek her göçmen için AB’nin Türkiye’den bir Suriyeli sığınmacı alması önerisi, Merkel’i cezbetti. Merkel’e göre bu düzenli göçün yolunu açarak insan kaçakçılığını sonlandıracak. Merkel, bunun kararlı uygulanması halinde sığınmacıların Türkiye’de kalacağı, Yunanistan’a geçmeye kalkmayacağı hesabını yapıyor. FRANÇOIS HOLLANDE FRANSA CUMHURBAŞKANI Merkel’in Türkiye ile anlaşmaya can atmasının, AlmanyaFransa eksenini çatlatıp çatlatmayacağı merak konusu. Merkel “Türkiye’nin AB üyeliği gündem değil” derken, haziranda vize muafiyetine yeşil ışık yaktı. Ankara’nın Suriye politikasındaki müttefiği Hollande Türkiye’nin üyelik müzakerelerinin ilerlemesi ve vize muafiyetine kavuşmasına mesafeli duruyor. Hollande “Müzakerelerin tamamlanması çok uzun sürecek. Haziranda vize muafiyeti 72 kriter yerine geririlirse olur” dedi. “AB’nin işbirliği Türkiye’deki kısıtlamaların kabul edildiği anlamına gelmez. Basın, Türkiye dahil, her yerde özgür olmalı” çıkışını da yaptı. DAVID CAMERON BRİTANYA BAŞBAKANI AB içinde Türkiye’yi destekleyen, Schengen üyesi olmayan, dolayısıyla vize istemeye devam edecek olan Britanya’nın lideri “Göçmenlerin Türkiye’ye gönderilmesini öngören bir dönüm noktasındayız” dedi. Ama sığınmacıların kota zoruyla ülkesine yerleştirilmesine ve Türkiye’ye yardımın finansmanına ortak olmaya direniyor. MATTEO RENZI İTALYA BAŞBAKANI Akdeniz’den sığınmacı akınıyla boğuşan İtalya’nın lideri, AB içinde bir anlaşmaya ihtiyacı olmasına rağmen, zirvede Türkiye’deki ifade ve basın özgürlüğü sorununu gündeme getirmenin başını çekti. Anlaşma metninde “AB liderleri, Davutoğlu ile Türkiye’deki medyanın durumunu da tartıştı” ifadesinin girmesini sağladı. Hollande ve Belçika Başbakanı da eşlik etti. ALEKSIS ÇİPRAS YUNANİSTAN BAŞBAKANI Ekonomik krizle boğuşurken ülkesinin göçmen deposu haline gelmesinden kurtulmakta kararlı. Türkiye’nin işbirliğine şiddetle ihtiyaç duyan Çipras, Davutoğlu’nun önerisini “Gerçek şu ki Türkiye zirveye çekici tekliflerle geldi ve bu birçokları için sürpriz oldu” diye karşıladı. VIKTOR ORBAN MACARİSTAN BAŞBAKANI AB içinde ırkçı, faşist rüzgârlar estiren Orban, anlaşmayı veto etmekle tehdit ediyor. Hiçbir şekilde sığınmacı istemeyen ve AB içinde serbest dolaşan Türkiye vatandaşlarına sıcak bakması da beklenmeyen Orban’ı Polonya, Slovakya ve Çek Cumhuriyeti destekliyor. ‘AB kriterleri pazarlık le bu danstan rahatsız Sünni müttefikleri teskine uğraşıyorlar. Elbette sahada zemin kazanmak için zamana oynuyorlar. Suriye’nin Ürdün sınırından çöllerde IŞİD’e karşı hareketlenen “Yeni Suriye Ordusu” vs. stratejinin unsurları. Asıl yakıcı cephe “batağa dönmüş” kuzey. Ve ABD’nin sahadaki tek “güvenilir” müttefiki aşikâr: Suriyeli Kürtler. HHH Savaş uçaklarının intikamıyla yanan Rusya için de durum benzer. Rusya’nın Şam’ı kuzeydeki entiteye özerkliğe ikna için kolları sıvadığını yazmıştım. Mevzu, Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ribakov’un “Suriye, federal modelde karar kılarsa, bileşmiş, seküler, bağımsız ve egemen kalmasını korumak için çalışacakları” beyanına vardı. Ribakov, “Müzakerelere katılan tarafların federasyon fikrini değerlendireceğini umuyorum” deyip sordu: “Buna kim itiraz edebilir?” ABD bu incelikli topa, Dışişleri sözcüsü John Kirby aracılığıyla “Kürtlere desteğimiz siyasi hedeflerini desteklemeye varmayacak” yanıtını verdi: “Kürtler için bir nevi yarı özerk bölgeyi destekleyip desteklemediğimizi soruyorsanız, yanıtı ‘hayır’ olur. Dışişleri Bakanı’nın (Kerry) niye siyasi süreç ve çözümde bu denli uğraştığının yanıtı, Suriye’nin bu durumdan birleşmiş, mezhepçi olmayan, halkın geri dönüp müreffeh yaşayabileceği bir ortam ile çıkması kaygısıdır.” İşte “heyecan yaratan” cümleler. Şimdi duruma bakalım. HHH 1 Iraklı Kürtler ABD sayesinde uluslararası tanınma etiketli özerkliğe sahip. Ankara’nın “kırmızı çizgilerini” çoktan aşıp en sıkı ortağı olduğu Kürdistan Bölgesel Yönetimi, “kendi kaderini tayin hakkının” adeta simgesi. 2 ABD, salt Sünni müttefikler üzerinden yürüttüğü stratejisinin göbeğine kuzeyde geçen yıl Kobane ile birlikte Suriyeli Kürtleri koydu. Sünni İttifak’ın vekil güçlerine silah verseler bile güvenmezler. PYDPKK bağını kurmamaları boşuna değil. 3 Suriye ordusunun kaosun başında Sorun olmamasını Merkel mi sağlar? Bölgedeki en güçlü ekonominin lideri olan Merkel, konusu yapılmayacak’ zeki bir taktikle boşalttığı kuzeyde; Arap, Türkmen ve Hıristiyanlarla elbirliği eden Kürtler, Suriye Demokratik Güçleri’ni (SDG) ekimde ABD desteğiyle kurdu. Sekülerler, azınlık ve kadın haklarına vurgu yapıyorlar ve Suriye’nin bölünmesine karşılar. 4 – Sünni vekil güçleri ViyanaCenevre süreciyle dağlıyor. IŞİD ve Nusra’dan yüz “AB’nin patronu” konumunda. Bu konuda başı çekerse, diğer ülkelerin pek itirazı olmaz. Zaten Merkel olumlu düşünmeseydi, ne AB’yle ikili ilişkilerin geliştirilmesi ne de yeni başlıkların açılması gündeme gelirdi. Diğerleri bir şekilde kabullenecektir. ABTürkiye zirvesinde liderler basın özgürlüğünü unutmadı DUYGU GÜVENÇ Türkiye ile Avrupa Birliği arasındaki yeni mülteci pazarlığı 18 Mart tarihli ikinci bir randevuya erte çeviren militanlar SDG’ye katılır oldu. Radikalleri “saha sopası” yola getiriyor. Bakmayın ateşkes ihlali şikâyetlerine. ABD ve Rusya’nın “husumetlerin durdurulması” başlıklı “ateşkes” hattında IŞİD, Nusra, Ahrar gibi cihatçı gruplar kabak gibi açıkta. 6 Riyad’ın kurdurduğu müzakere ekibinin “federalizme geçit yok” beyanı kulaklarda vızıltı. Temsil nitelikleri olduğu gibi sahada hükümleri tartışmalı. lenirken, AB basın ve ifade öz 7 ABD reel zeminden şaşmaz. Bugün “var Maddi yardım kısa vadede somutlaşır mı? Adı konulmuş maddi yardım 3 milyar Avro’ydu. Brüksel’de, Türkiye’nin talepleri doğrultusunda, bu rakamın artırılması görüşüldü. Henüz üzerinde uzlaşılmasa da, 2018 sonuna dek 3 milyar daha ödenmesi gündeme geldi. Bu rakam tatmin eder mi, bilemem. gürlüğüne yönelik Türkiye’deki adımları bu defa görmezden gelemedi. Medyanın içine düştüğü durum ilk defa bir AB bildirisine yansıdı. Zirve sonunda yapılan açıklamada “AB liderleri Davutoğlu ile Türkiye’de medyanın hallerini de tartışmıştır” dedi. AB, yeni fasılların açılmasında da, vize serbestisinde de AB kriterlerini esnetmeye yönelik pazarlık yapılmayacağını kayıtlara geçirdi. mayacak..” dediğine yarın “varır..” Suriye’de Irak’taki gibi bir yapılanmaya temelinden itiraz etmeleri “eşyanın tabiatına aykırı”. HHH Gelişmeler TürkiyeSuriye sınırında ABD ile Rusya çıkarlarının çelişeceği değil gelişeceği bir noktaya giderse şaşırmayın. 14 Mart’ta yine kurulursa, Cenevre masasında Kürtler olmasa ne yazar! Meali “askıda bekletmek”, o kadar. SDG olmadan o masadan bir şey çıkmaz. Beğenin beğenmeyin, Kürtler, Ortadoğu’da aranıyorsa eğer, çözümün parçası. Türkiye’nin, içeride yangını körüklemek yerine dışarıda yönetip söndürmeye yönelecek akılcı stratejilere Başbakan parayı alıp gelebilecek mi? Cumhurbaşkanı’nın sözleri, AB parasının nasıl dağıtıldığını bilmediğini gösteriyor. AB, parayı BM kurumları aracılığıyla oluşturulan projelere veriyor ve nasıl harcandıklarını denetliyor. Ankara, paranın AB kontrolünde kullanılmasına itiraz ediyor ve içerdeki en büyük tartışma bu. Gazeteci Zeynel Lüle, 32 yıl boyunca TürkiyeAB ilişkilerini yerinden takip etti. 72 kriter şart Brüksel’de yapılan zirveye Türkiye’nin Suriyeli olmayan mültecileri alma karşılığında getirdiği talepleri yansıdı. AB, bunları tartışmak için süre isterken liderler Davutoğlu’nun da katılacağı toplantı için 18 Mart’ta buluşmakta anlaştı. Bu mutabakatın ardından kameralar karşısına çıkan AB Komisyonu Başkanı JeanClaude Juncker sığınmacı pazarlığının yanı sıra basın özgürlüğüne de değindi. “Bizler şu an Türkiye’de olanlara sessiz kalamayız” dedi. Daha sonra söz alan Tusk ise “Basın ve ifade özgürlüğü AB’ye katılım sürecinde kilit konum değişiklik olmamıştır” dedi. Davutoğlu anlaşma kapsa mında AB’nin Türkiye’ye haziran ayı sonunda vize serbestisi sağlayacağından emin olduğunu belirtti. Ancak Tusk, Türkiye’nin karşılaması beklenen 72 kriterin pazarlığa açık olmadığının altını çizdi. Juncker de vize serbestini hızlandırılmasında anlaşıldığını ancak şartların değişmeyeceğini söyledi. Komisyon kaynakları da müzakere sürecinin hızlandırılması konusunda güvence verilemeyeceğini ifade etti. ihtiyacı var da, kim uygulayacak… Hangi prensiplerde anlaştılar? AB liderleri ile görüşen Başbakan Ahmet Davutoğlu, zirvenin ardından yayımladığı açıklamada “Türkiye, YunanTürk Geri Kabul Anlaşması’nı uygulayacak. Dolayısıyla topraklarından Yunanistan’a geçmiş, uluslararası korumaya ihtiyacı olmadığına hükmedilmiş tüm göçmenleri ve Türk karasularında yakalanan tüm düzensiz göçmenleri hızla geri alacak” dedi. Açıklamada, nihai anlaşmaya yönelik çalışmaların temel alacağı ilkeler şöyle sı ralandı: l Türkiye’den Yunan adalarına geçen tüm yeni düzensiz göçmenlerin Türkiye’ye geri gönderilmesinin masraflarını AB karşılayacak. l Türkiye’nin Yunan adalarından geri alacağı her Suriyeli için Türkiye’deki Suriyelilerden biri AB’ye üye ülkelere gönderilecek. l Türkiye vatandaşları için vize şartlarının en geç Haziran 2016’da kaldırılması hedefiyle tüm üye ülkelerle vize serbestesi yol haritasının uygulanması ilerletilecek. l Suriyeli sığınmacılara yönelik projeleri finanse edecek 3 milyar Avro’nun mart sonundan önce ödenmesi süreci hızlandırılacak ve Suriyeli sığınmacılar için yeni tesislere yönelik ek finansman hakkında karar verilecek. l Ekim 2015 AB Konseyi kararları uyarınca üyelik müzakerelerinde mümkün olduğunca çabuk yeni başlıkların açılmasına karar vermeye hazırlanılacak. daki bir koşuldur ve bunda bir l BRÜKSEL C MY B