Katalog

Çarşamba 6 Ocak 2016 EDİTÖR: PELİN ÜNKER TASARIM: SERPİL ÜNAY Pegasus ve Onur Air Rusya’ya uçmayacak seferlerini iptal etti. Onur Air de 14 Ocak’a kadar uçuşları durdurdu usya yılbaşından itibaren Türkiye’ye yönelik yaptırımlara başladı. Rusya bu kapsamda iki ülke vatandaşlarına yönelik vizesiz seyahat anlaşmasının yürürlüğünü de 1 Ocak 2016’dan itibaren kısmen durdurmuştu. Türkiye’den giden ziyaretçilere vize uygulayan ve gümrüklerde mal akışını zorlaştıran Rusya’nın yaptırımlarının önümüzdeki günlerde daha da sıkılaştırması bekleniyor. Pegasus Rusya’nın Türk taşıyıcılarına ait uçucu ekiplerden vize talep etmesi, ancak yapılan vize başvurularına cevap vermemesi gerekçesiyle bu ülkeye yönelik seferlerini 13 Ocak’a kadar iptal ettiğini duyurdu. Pegasus, İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı’ndan Rusya’da Moskova ve Krasnodar’a direkt seferler düzenliyor. Pegasus’tan yapılan açıklamada, “Rusya Federasyonunun tüm dünyada kabul edilmiş ICAO kurallarına aykırı olarak Türk taşıyıcılarına ait uçucu ekiplerden 01 Ocak 2016 itibarıyla vize talep etmesi ancak şirketimizce yapılan vize başvurularına da herhangi bir cevap alınamaması üzerine, Tür ekonomi 9 2016’ya girerken ekonominin Pegasus, uçuş ekiplerinin vize problemi nedeniyle 13 Ocak’a kadarki Rusya kırılganlıkları R kiye ile Rusya arasındaki seferlerimiz 13 Ocak 2016 Çarşamba gününe kadar iptal edilmiştir” denildi. Açıklamada, uçucu ekiplerin istenen vizeleri alması konusunda girişimlerin devam ettiği ve vizelerin alınmasını takiben uçuşların tekrar başlatılacağı belirtildi. Onur Air de Rusya’nın Nalçik kentine yaptığı seferleri, aynı gerekçelerle 14 Ocak’a kadar durduğunu belirtti. Türk Hava Yolları (THY) ise yaptığı açıklamada, uçuş ekipleri için gerekli vizenin alındığını ve THY’nin Rusya uçuşlarında herhangi bir aksama olmadığını belirtti. Rusya, Türkiye’den doğrudan gidecek özel uçaklara da izin vermiyor. Bu nedenle Türk özel uçakları, Bulgaristan’da bir noktaya teknik iniş yapıyor. Ardından bu noktadan Rusya’ya uçuş izni alıyor. Ambargo kepenk kapattırdı eni yılla birlikte Rusya’nın domates ambargosu Antalya Hali’nde etkisini gösterdi. Bazı ihracatçılar ticaret yapamaz hale gelince kepenk kapattı. Salatalık, biber ve patlıcanda ise ürün azlığı nedeniyle fiyatların artacağı düşünülüyor. Ambargo uygulamasının üzerinden geçen 5 günün ardından kriz etkilerini Antalya Toptancı Hali’nde hissettirmeye başladı. Özellikle bazı firmaların sadece Rusya ile ticaret yapmaları nedeniyle iş yapamaz duruma Y THY’de sorun yok geldiği ve kepenk kapattıkları görüldü. İhracatçı Ali Yandık, “Rusya Türkiye’yi yüzde 70 etkiledi. Bizim ana damarımız domatestir. Yüzde 80’lik kısım iç pazara girerse ne olur, 2 TL’lik domates 50 kuruşa düşecek” dedi. Antalya Toptancı Hal Komisyoncuları Dernek Başkanı Cüneyt Doğan, “Antalya Hali’nde salatalık, sivri biber, patlıcan ve kabakta ürün sıkıntısı var. Bunların fiyatı artacaktır. Rusya ile ilgili krizin etkileri önümüzdeki günlerde daha net belli olacaktır” diye konuştu. ırılganlık” sözcüğü ekonomideki dengesizlikleri ve “temel makroekonomik temellerden sapmaları” betimlemek için kullanılıyor. İktisat yazınında görece olarak yeni olan bu kavram çoğunlukla 1990 sonrasının finansal krizlerinin nedenlerini açıklamak ve finans sermayesinin stratejik kararlarını etkileyen unsurları izlemek için ifade edilmekte. 2016’nın bu ilk yazısında Türkiye ekonomisinin başlıca kırılganlık göstergelerini 2014 ile karşılaştırmalı olarak vereceğiz. Aşağıdaki tablo temel verileri kuşbakışı özetlemekte. “K Kurallara aykırı Kapıda vize Talep Türkiye dışından geldiği için Rusya izin veriyor. Vizeler ise operasyon özel havacılık kuralları içinde olduğundan kapıda veriliyor. l Ekonomi Servisi Antalya’ya 2015’te havayoluyla gelen yolcu sayısı 614 bin 122 kişi azalarak 11 milyon 140 bin kişiye geriledi. Ankara ve Suruç patlamaları, terör olayları, Paris saldırısı, Suriye gibi yakın bölgelerdeki sıcak çatış 600 bin Rus gelmedi malar, Türkiye’nin imaj problemi gibi sebepler, turist sayının azalmasına yol açan diğer sebepler oldu. Antalya Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü’nin verilerine göre; Aralık 2015’te Antalya ve Gazipaşa havalimanlarına 116 bin 993 yolcu geldi. Yolcu sayısı aralıkta bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 22 azaldı. ABD’den VW’ye dava ABD Adalet Bakanlığı çevre yasalarına aykırı davranışı nedeniyle Alman otomobil devi Volkswagen’e (VW) dava açtı. ABD’nin Çevre Koruma Müdürlüğü (EPA) tarafından Detroit’de açılan davada, VW egzoz gazı skandalı nedeniyle ABD’de satışı gerçekleştirilen 600 bin dizel araçta temiz hava yasalarını (Clean Air Act) ihlal etmekle suçlanıyor. Spiegel Online, dava neticesinde Volkswagen’in 18 milyar dolara kadar ceza alabileceğine dikkat çekerken, 1963’te kabul edilen Clean Air Act’ta yer alan otomobil endüstri için istisna hükmün Volkswagen için umut olabileceğini yazdı. Volkswagen, dizel araçlarda emisyon değerlerini özel bir programla düşük gösterdiğini Çevre Koruma Müdürlüğü EPA’ya itiraf etmişti. Söz konusu davanın Volkswagen ile skandala karıştığı ortaya çıkan Audi ve Porsche’yi de kapsadığı belirtiliyor. l Ekonomi Servisi Penti çorap sattırarak kadınları girişimci yapıyor Penti, Mardin, Trabzon, Ş. Urfa, Kayseri ve Adana’da gelir seviyesi düşük kadınlara çorap sattırıp girişimci olmasına aracılık ediyor ŞEHRİBAN KIRAÇ acak giyim, iç giyim ve plaj giyim markası Penti, 2018 sonuna kadar yurtiçi ve yurtdışında toplam 700 mağazaya ulaşarak küresel pazarda payını artıracak. 2012’de Carlyle Group ortaklık sözleşmesi imzalayan Penti, 2015’te 570 milyon TL ciro yaptı. Penti; merkez ofis, fabrika ve mağazalarında 3200 kişiyi istihdam ediyor. İş gücünde kadın çalışanlar yüzde 82’lik paya sahip. Penti, 2018 sonuna kadar 5 bin kişiye istihdam sağlamayı hedefliyor. Sami Kariyo B Doğuda satış düştü Doğu Avrupa’da marka alacak 2020 hedeflerini de paylaşan Penti Yönetim Kurulu Başkanı Sami Kariyo, şu anda Türkiye’de çorap, iç giyim ve plaj giyiminde lider olduklarını savunarak Romanya’yı da ikinci Türkiye yapmak istediklerini aktardı. Kariyo, bir Doğu Avrupa ülkesinin en ünlü iç giyim markasını almak için görüşme yaptıklarını 110 mağazalık zincire sahip satın almanın iki ay içinde sonuçlanacağını kaydetti. Rusya’da bir tane mağazalarının bulunduğunu gelişmeler nedeniyle “İyi ki Rusya’da agresif büyümemişiz” diyen Kariyo şöyle konuştu: “Yurtiçi ve yurtdışında her yıl 100 mağaza açmayı planlıyoruz. 2017 sonunda Türkiye’de 400 mağazaya ulaşacağız. Penti’yi yılda 55 milyon kadın ziyaret ediyor. Yurtdışında 29 ülkede 106 mağazamız var. 2016’da bu sayı 150’yi aşacak. Yılda 86 milyon çift çorap üretiyoruz.” Orange, mobil bankacı olacak Fransız telekom devi Orange sigortacılık şirketi, Groupama’nın yüzde 65’ini satın almak için görüşmelerde bulunuyor. Orange’ın mobil banka “Orange Banque”ı 2017 başlarında; önce Fransa daha sonra da İspanya ve Belçika’da lanse edebilmesi için tarafların nisan sonuna kadar kesin bir anlaşmaya varmaları bekleniyor. Orange bu satın almayla, mevduattan sigortaya kadar geniş bir yelpazeye yayılan rutin bankacılık ürüne ve hizmetlerinin tümünü gerçekleştirmeyi planlıyor. Hedefi 2018’de 400 milyon Avro tutarında bir ciroya ulaşmak. Orange 28 milyon mobil müşteri arasında, geleneksel bankacılık hizmetlerine sıcak bakmayan genç kuşakları da cezbetmeyi hedefliyor. l Ekonomi Servisi Penti Yönetim Kurulu Başkanı Sami Kariyo, “Türkiye’deki kadınları sosyal girişimcilikle tanıştırmak amacıyla, 100’ün üzerinde noktada örgütlenmiş mikrokredi içerisinde yer alarak kadınların uygun fiyata çorap satışı yaparak sürdürülebilir gelir elde etme imkânına kavuşmasını sağlıyoruz” dedi. Kariyo, Doğu ve Güneydoğu illerinde mağazalarının bulunduğunu artan çatışmalar ve sokağa çıkma yasakları nedeniyle buralarda satışların düştüğünü dile getirdi. l En önemli gösterge, kuşkusuz, dış açığın (cari işlemler açığının) milli gelire oranı. 2015’in 3. çeyreği itibarıyla bu oran yüzde 5.27 olarak gerçekleşti ve 2014’ün eş dönemine görece çok hafif bir azalma gösterdi. Söz konusu oran, gelişmekte olan ülkeler ortalamasıyla karşılaştırıldığında Türkiye ekonomisinin yüksek bir dış açık sorunu ile karşı karşıya olduğunu belgeliyor. l Dış borç stoku 2015’in üçüncü çeyreğinde 405 milyar dolara yükseldi. Dış borç stoku 2014’te 397; 2013’te ise 372 milyar dolar düzeyinde idi. Dolayısıyla, Türkiye cari işlemler açıklarını net dış borçlanmayla finanse etmeyi sürdürmekte. Türkiye’nin dış açık sorununun mutlak olarak rakamsal büyüklüğünden ibaret olmadığını, asıl sorunun cari işlemler açığının dış borçlanma yaratan finansman biçimlerinde yattığını görmekteyiz. l Bu süreçte kısa vadeli dış borç stokunun TC Merkez Bankası rezervlerine oranının yüzde 125’in üzerine çıktığı gözlenmekte. Söz konusu oran 1997 Asya Krizi’nden bu yana bir ülkenin en önemli dış kırılganlık göstergesi olarak izlenmekte ve bir finansal krizin en önemli öncü sinyali olarak değerlendirilmekte. Bu orandaki yükseliş, ekonominin kısa vadeli yükümlülüklerini karşılama yetisinin de azaldığını belirtiyor. Hemen vurgulayalım ki, 2001 krizi öncesinde Türkiye ekonomisinde bu oran yüzde 140 düzeyinde idi. Tablo, standart kırılganlık göstergeleri yanında geleneksel makro değişkenleri de özetliyor. Bunların arasında en önemlisi işsizlik oranı. Türkiye ekonomisinde açık işsizlik oranı yüzde 10 platosuna yerleşmiş durumda. Tarımdışı işsizlik ise yüzde 12’nin üzerinde süregelmekte. Bunun yanında herhangi bir sosyal güvencesi olmayan, enformel (güvencesiz) istihdam, toplam istihdamın üçte birini aşıyor. Bütün bu veriler Türkiye işgücü piyasalarındaki parçalı ve dışlanmış yapıların varlığını belgelemekte. Tabloda geçen son iki verimiz enflasyon ve döviz kurunun (enflasyondan arındırılmış) reel seyrine ilişkin. Enflasyon oranı mevsimsel dalgalanmalara karşın yüzde 8 düzeyinde neredeyse sabitlenmiş durumda. Türk Lirası’nın reel konumu ise 2015 sonunda 2013’e görece yüzde 5 düzeyinde değer kaybetmiş (eski jargonla söylersek, devalüe edilmiş) durumda gözüküyor. İlginçtir ki, 2014 boyunca Türk Lirası reel olarak aslında değer kazanmaya devam etmiş. 2016 başında Türkiye ekonomisinde yeni bir dönüşümün söz konusu olmadığını gözlemekteyiz: dış borçlanmaya dayalı, spekülatifitkili büyüme, işsizlik ve güvencesiz istihdam biçimlerinin sürdürülmesi, gelişmekte olan ülkeler ortalamasına görece yüksek ve yapışkan nitelikli enflasyon ve döviz kurunda sınırlı düzeyde “dalgalanma”... Çin’deki daralma TÜSİAD’ı tedirgin etti Türk Sanayici ve İşadamları Derneği (TÜSİAD) Başkan Yardımcısı Sedat Şükrü Ünlütürk, “Özellikle Çin’deki yavaşlamayla daralan pazarlar ülkemizin 2023 hedeflerini zora soktu. Böyle devam ederse bırakın 500 milyar doları, 200 milyar dolar bile ihracat yapamayabiliriz” dedi. Ünlütürk, Ege Genç İş Adamları Derneği’nin (EGİAD) düzenlediği “Güncel gelişmeler ışığında Türkiye ekonomisine bakış ve 2016’dan beklentiler” konulu seminerde 2015’in ekonomik gelişmelerini değerlendirdi, 2016’ya ilişkin beklentilerini aktardı. Ünlütürk, asgari ücrete yapılan yüzde 30’luk zammın işverene 10 puan yansıyacağını dile getirerek, asgari ücretteki artışın sonucunda kayıt dışı istihdamın ve işsizliğin artacağını ileri sürdü. l Ekonomi Servisi 3 yıl para biriktirene ev yardımı konomiden Sorumlu Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, ev sahibi olmayan vatandaşların konut edinmesini amaçlayan “konut hesabı” uygulamasına ilişkin yönetmelik çalışmalarının son aşamaya geldiğini açıkladı. Şimşek’in verdiği bilgiye göre önce bir konut hesabı düzenlemesi yapılacak. Ko E nut hesabı düzenlemesine göre, katılımcıların konut hesabı açabilmeleri için Türk vatandaşı olması ve konut sahibi olmaması gerekiyor. Katılımcının ev yardımı alabilmesi çin yurtiçi mevduat veya katılım bankalarında konut hesabı açması ve konut edinim tarihine kadar asgari 3 yıl boyunca söz konusu hesaba düzenli öde me yapması gerekiyor. Koşulları yerine getiren katılımcıya konut edinim tarihi itibarıyla hesapta biriken toplam tutarın azami yüzde 20’sine kadar hesaplanan devlet katkısı ödemesi yapılacak. Devlet katkısı için azami tutar 15 bin TL ve bu tutar her yıl yeniden değerleme oranıyla artırılacak. l Ekonomi Servisi C M Y B