Katalog

EKONOMİ 8 olar/TL, içeride devam eden Başkanlık tartışmaları, dışarıda Suudi Arabistanİran krizi, Çin’deki yavaşlama ve dolardaki güçlü seyirin etkisiyle 15 Aralık’tan bu yana en yüksek seviye olan 2.99’u aştı. Küresel piyasalar Suudi Arabistan ve İran arasında patlak veren kriz ve Çin piyasasında işlemleri durduran sert satışların etkisiyle yıla düşüşle başlarken, dolar/TL de alev aldı. Uzmanlara göre Türkiye’de alevlenen Başkanlık tartışmalarıyla devam eden siyasi belirsizlik piyasadaki oynaklığı artırıyor. Yılın ilk işlem günündeki bu gerilimle pazartesi günü 2.97 üzerini gören dolar/TL paritesi dün sabah 2.96’nın altını görmüştü. Fakat sonrasında kur 2.9915’e kadar yükseldi. Dolar yılın son işlem gününde 2.91’in altındaydı. Buna göre iki günde kur 8 kuruştan fazla yükseldi. Türk Lirası; Polonya Zlotisi, Rus Rublesi ve Güney Afrika Randı’nın ardından gelişmekte olan ülke para birimleri arasında gün içinde en çok değer yitiren dördüncü para birimi oldu. ALB Forex Araştırma Uzmanı Eda Önder Öztürk, “Türk Lirası negatif ayrışma derecesi yüksek olan para birimleri arasında yerini alıyor. Dolar/TL’de 2.97 seviyesinin üzerinde kalıcı hareketler görmemiz durumunda paritenin yolu 3.00 seviyesine doğru açılabilir” yorumunu yaptı. DOLAR AVRO FAİZ BORSA CUMHURİYET ALTIN ALTIN 24 AYAR 2.9750 0.6 kuruş TASARIM: SERPİL ÜNAY 3.1940 1.3 kuruş 11.19 0.2 puan 70.688 169 puan 694.81.98 33 kuruş 103.30 5 kuruş EDİTÖR: ŞEHRİBAN KIRAÇ Çarşamba 6 Ocak 2016 Üç liraya bir kuruş kaldı Ortadoğu’daki gerginlik ve süren Başkanlık tartışmalarının etkisiyle dolar/TL 2.99’u aştı. En son 15 Aralık’ta bu seviyeyi gören dolar, yılbaşından beri 8 kuruş arttı D Alan Menkul Değerler Araştırma Uzmanı Burçak Gezgin ise “Dolardaki yükselişin esas nedeni İran ile Suudi Arabistan arasında yaşanan gerilim. Türkiye’nin bölgeye yakın olması TL tarafının bu bölgedeki olumsuzluklardan daha fazla etkilenmesine neden oldu. Eğer bu iki ülke arasındaki gerilim yatışmaz ise; riskli varlıklardan kaçış devam edebilir ve TL sıcak bölgeye de yakın olunması sebebiyle en negatif ayrışan para birimlerinden biri olabilir” dedi. Analistler ayrıca yakın dönemde gerekmesi halinde Merkez Bankası’nın sert para politikası adımları atacağı konusundaki endişelerin TL’nin dış şoklara karşı kırılganlığını artırdığına dikkat çekti. Dün beklentilerin üzerinde açıklanan enflasyon verileri Merkez Bankası’nın art arda beşinci yılda da enflasyon hedefini tutturamadığını ortaya koyarken, son yapılan zamlar enflasyonda bu yıl için yukarı riskleri artırıyor. Enflasyondaki gidişatın Merkez’in kredibilitesini olumsuz etkilediğini belirten analistler, daha sıkı para politikası izlemesi konusunda da TCMB üzerindeki baskıyı artırdığına işaret ediyor. Öte yandan hükümet kanadından TCMB’ye yönelik söylemler de devam ediyor. Bu çerçevede önümüzdeki günlerde Başkanlık tartışmalarıyla artan siyasi belirsizliğin yanı sıra TCMB’nin duruşu da kur üzerine belirleyici olacak. l Ekonomi Servisi Faiz kararı 8 kuruş arttı BORSA BARAJIN ALTINDA IST 100 endeksi güne yüzde 0.76 yükselişle 71 bin 55 puandan başladı. Endeks sonraki bölümde 71 bin barajının altına indi.BIST 100, yüzde 1.32 düşüşle 69.590 puana kadar gerilerken, gün sonunda hafif toparlandı. İki yıllık gösterge tahvil faizi de yüzde 11.19’a ulaşarak 2 Ekim’den bu yana en yüksek seviyeye çıktı. B Yükseliş sürecek Gelişmekte olan piyasa hisse senetleri gün içerisinde kazançlarını geri vererek ikinci gün üst üste düştü. MSCI Gelişmekte Olan Piyasalar Endeksi gün içerisinde yüzde 0.5 değer kazansa da öğleden sonra yeniden eksiye geçti. Avrupa hisseleri ise Çin endişelerine rağmen maden şirketlerinin öncülüğünde bir ayın en düşük seviyesinden geri dönüş gösterdi. Gösterge endeks Stoxx Europe 600 yüzde 1’e yakın yükseldi. ABD borsaları da yükselişle açıldı. Çin’de devlet destekli fonlar hisse senedi ve diğer menkul kıymetleri satın alımlarla destekledi. CSI 300 Endeksi devlet destekli fonların müdahalesiyle yükseldi. Ramazan Ülger Uğur Gülen Başçı: Harcamayı kontrol altına alın M. Akif Eroğlu Toplantıda verilen bilgiye göre, OcakKasım döneminde toplam prim üretimi önceki yıla göre yüzde 18.4 artarak 27 milyar lira oldu. Fiyat istikrarının sağlanamadığına dikkat çeken Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı, sunumda, para politikasındaki sıkı duruşun devam edeceğini söyledi. MUSTAFA ÇAKIR Trafik sigortası yönetilemez oldu Zorunlu trafik sigortasında bıçağın kemiğe dayandığını söyleyen Ramazan Ülger’e göre tavan uygulaması ile şirketler daha zor durumda kaldı ürkiye Sigorta Birliği (TSB) Başkanı Ramazan Ülger,”Trafik sigortası artık yönetilemez bir duruma geldi. Kriz yaşıyoruz “dedi. Kamuoyunda ‘zorunlu trafik sigortası’ olarak bilinen tam adı ‘Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk (Trafik) Sigortası’nda bıçak kemiğe dayandı. Hasar frekansı çok yüksek olan branşta son 10 yıllık süreçte şir T ketler her dönem zarar açıkladı. Zorunlu trafik sigortasında 10 yıllık zararın toplam tutarı 7 milyar TL olduğu branşta, kısa süre önce ticari araçlarda primlere tavan fiyat uygulamasının gelmesi şirketleri daha da zor durumda bıraktı. Zorunlu trafik sigortası sisteminin sürdürülebilirliğinin yanı sıra, şirketlerin varlığının sürdürülebilirliği açısından gelinen durumun ciddi risk oluşturduğuna dikkat çeken Ülger, “2015’in ilk 9 ayı itibarıyla şirketlerin öz sermaye kârlılığı negatife dönerek yüzde 1.5 olarak gerçekleşti. Bu gösterge, şirketlerin zorunlu trafik sigortasından kaynaklanan zararlarını tüm diğer branşlardaki kârlılıklarıyla bile engelleyemediklerinin en önemli göstergesidir” dedi. Ülger ile Birlik Yönetim Kurulu ve Yönetim Komitesi Üyeleri’nin katıldığı basın toplantısı ile trafik sigortasındaki durum ve çözüm yolları paylaşıldı. Ekim 2015 itibarıyla ülkede 19.7 milyon adet kayıtlı aracın 16 milyonunun zorunlu trafik sigortası bulunduğunu belirten Ülger, trafik sigortasının yüzde 80’le en yaygın sigorta olduğunu vurguladı. l Ekonomi Servisi Yüzde 80 Asgari ücretin maliyeti 2 milyar TL Asgari ücretin bin 300 liraya çıkmasının sigorta sektörüne 1.52 milyar TL gibi ek bir maliyet getireceğini söyleyen Ülger, “Bakın trafik sigortası mevzuat gereği bugün geriye dönük birçok sorun yaşıyor. Asgari ücretin artırılmasıyla birlikte söz konusu branşta destekten yoksun kalma hesabı yapılırken, yeni asgari ücretten hesaplama yapılacak ve bu mevzuattaki boşluktan dolayı geriye dönük işleyeceğinden inanılmaz ve öngörülmez bir maliyetlerle karşılacağız” diye konuştu. nflasyon hedefini tutturamayan Merkez Bankası, hükümete yaptığı sunumda, “fiyat istikrarı halen tam olarak sağlanamamıştır” vurgusu yaparken, bu yıl enflasyonun görünümü açısından kamu harcamalarının ve belli başlı maliyet unsurlarının kontrol altında tutulmasının önemine dikkat çekti. Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı, enflasyon görünümünde belirgin bir iyileşme sağlanana kadar para politikasındaki sıkı duruşun sürdürüleceğini belirtti. Erdem Başçı önceki gün Bakanlar Kurulu’na 75 sayfalık sunum yaptı. Sunumda, açıklanan yapısal reformların uygulamaya geçirilmesinin büyüme potansiyelini önemli ölçüde artırabileceğine dikkat çekildi. “Para Politikası” bölüBaşçı, hane halkının borcu münde Merkez Bankası’nın nun arttığını da dile getirdi. mevcut duruşu şöyle özetlen E di: “Enflasyon görünümüne karşı sıkı, döviz likiditesinde dengeleyici, finansal istikrarı destekleyici niteliğini korumaktadır.” Jeopolitik risklerin ihracat üzerinde baskı yaptığına dikkat çekilen sunumda, AB ülkelerindeki iyileşmenin ihracatı desteklediği ifade edildi. İstikrar yok Sunumda cari açığın finansmanının büyük oranda uzun vadeli borçlanma ve doğrudan yabancı sermaye yatırımları ile sağlandığına dikkat çekildi. Reel sektörün dış borçlarının vadesinin oldukça uzun olduğu ifade edilen sunumda, önümüzdeki dönemde Merkez Bankası fonlamasının temel yönteminin bir haftalık repo ihaleleri olacağına vurgu yapıldı. Sunumda yer alan enflasyon bölümünde, “Fiyat istikrarı halen tam olarak sağlanamamıştır” tespiti yapıldı. l ANKARA ombaatar” adlı bir silahın varlığından birkaç aydır haberdarım. Sokağa çıkma yasakları dolayısıyla. Cizre’de Şırnak’ta, Silopi’de, Nusaybin’de uygulanan sokağa çıkma yasakları boyunca, onlarca sivil yurttaşın, vücutlarına “isabet eden” bombaatar saçmalarıyla öldüğüne dair haberlerden. “Çok bilenler”, sivil halka karşı bombaatar kullanılmadığını söyledilerse de bu; sivil yurttaşların öldürüldüğü gerçeğini değiştirmiyor. Kaldı ki kimin umurunda. Tıpkı Meclis’e gönderilmesi engellenen Sayıştay raporlarıyla belgelenen yolsuzlukların, çok da kimsenin umurunda olmadığı gibi. Ama biz işimize bakalım ve gazeteciliği sürdürelim: Bambaşka bir boyutuyla “bombaatar” bahsi, üzerinde “Çok Gizli” ibaresi bulunan Makina Kimya Endüstrisi Kurumu (MKEK) raporunda da yer alıyor. Ülkenin bir bölümünde vahşi yüzü sokaklarda sergilenen savaşın; ihaleli, sözleşmeli ve nihayet hesabı sorulmayan vergilerini de içine alan öteki yüzü bu raporda sergileniyor. HHH Sayıştay’ın 2014 MKEK raporundaki ilgili bölümden özetliyorum: Türkiye, Pakistan Silahlı Kuvvetleri’nin ihtiyacı için bu “dost ve kardeş” ülkeye, otomatik bombaatar (OBA) üretip satarmış. MKEK ile Kale Kalıp A.Ş. adlı şirket ortak üretimiyle; 2011 yılında 100; 2012 yılında da 188 olmak üzere toplam 288 adet OBA Pakistan’a ihraç edilmiş. Hikâyemiz bundan sonra başlıyor. HHH 2013’e gelindiğinde yine Pakistan Silahlı Kuvvetleri’nin ihtiyacı için 40 mm.’lik 200 adet OBA için bir sözleşme daha imzalanıyor. Kale Kalıp A.Ş. MKEK’e bir teklif yazısı göndererek şu ödeme planını öneriyor: Yüzde 25’i avans, yüzde 25’inin Çankırı Silah Fabrikası’na tesliminden sonra 15 gün içinde, yüzde 25’i alıcı makam (Pakistan ordusu) yetkililerinin katılımıyla yapılacak kafile kabul testlerinden sonra, kalan yüzde 25’lik bakiye ise alıcı makamın Pakistan’daki kontrol ve onayından sonra ödensin. MKEK, firmayla doğrudan alım yöntemiyle çalışılmasını uygun görerek, sözleşme imzalama yetkisini MKE Çankırı Silah Fabrikası’na veriyor. Pakistan Savunma Bakanlığı’nın açtığı 200 adet OBA ihalesi kazanılarak 28 Haziran 2013’te sözleşme imzalanıyor. HHH Fakat Kale Kalıp, sözleşme imzasından sonra ödeme koşullarında değişiklik istiyor. Kurum’un Pazarlama ve İhracat Dairesi de bunu uygun buluyor. Şirket lehine değiştirilen yeni ödeme koşullarına göre, “sözleşme tutarının yüzde 75’inin idare ile yüklenici arasındaki atışlı testleri izleyen muayene raporundan sonra ödenmesi” kabul ediliyor. 200 adet OBA’nın üretimi tamamlanıyor ve Pakistan’ın kabülüne sunuluyor. Ancak... Pakistan kabul etmiyor. Gerekçe olarak da daha önce satın aldıkları 288 adet OBA’da teknik sorunlar çıktığını ve öncelikle bu silahlardaki sorunun çözümünü beklediklerini bildiriyor. Yeni üretilen silahları kabul etmediği için de Türkiye’ye ödeme de yapmıyor. Denetimin yapıldığı Nisan 2015 tarihi itibarıyla 200 adet bombaatar fabrika ambarlarında bekletiliyor. Habercilik diliyle mecazi “bomba”mız ise şu: Rapora göre Pakistan’ın kabul etmediği ve depolarda bekletilen 200 OBA için, sözleşme bedelinin yüzde 85’i Kale Kalıp şirketine ödenmiş durumda. MKEK, beş kuruş kazanmadığı bir üretim bedelinin önemli kısmını, alt yükleniciye peşinen ödemiş yani. Sayıştay, “Böyle bir kararın daire başkanlığı değil MKEK Yönetim Kurulu düzeyinde verilmesi gerekirdi” deyip sorunun çözülmesini öneriyor. Raporda, şirkete ödenen sözleşme bedeli konusunda bir rakam yer almıyor. (Ancak fikir vermesi açısından, aynı rapordaki Çankırı Silah Fabrikası’nın üretim tablosundaki veriyi aktarayım: Bir bombaatarın maliyeti 57 bin 721 TL.) Velhasılı bombaatarlar bazen de Hazine’yi vuruyor... Bombaatarlar Hazine’yi ‘vurmuş’ “B TOBB’dan iş kazalarına önlem ürkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) tarafından tehlikeli ve çok tehlikeli işlerde sınav ve belgelendirme yapmak üzere kurulan Mesleki Yeterlilik ve Belgelendirme Merkezleri (MEYBEM), 12 alanda Mesleki Yeterlilik Kurumu’ndan sınav ve belgelendirme yetkisini aldı. Çalışma Bakanlığı tarafından yapılan düzenleme ile ilk etapta 40 meslekte, T yeterlilik belgesi olmayanlar çalışamayacak. Uygulama 25 Mayıs 2016’da yürürlüğe girecek. TOBB Başkanı Hisarcıklıoğlu, hedeflerinin zorunluluk getirilen tüm mesleklerde belgelendirme hizmeti vermek olduğunu belirterek, 25 Mayıs’tan sonra, mesleki yeterlilik belgesi olmayan kişilerin çalıştırılamayacağını söyledi. l Ekonomi Servisi Türkiye iş kazalarında Avrupa birincisi. ürkiye Bankalar Birliği, son günlerde Bankalar Birliği’nin ismi kullanılarak “hediye kazandınız” gibi açıklamalarla bankalar üzerinden dolandırıcılık girişimleri yapıldığını bildirdi. TBB, “Hiçbir şekil veya koşulda bankaların müşterilerine hediye vermesi söz konusu değildir” açıklamasında bulundu. Açıklamada, “Türkiye Bankalar Birliği, banka müşterilerinden kişisel bilgi talep etmediği gibi, herhangi bir hizmet karşılığı ücret talep etmesi de söz konusu değildir. Bu konuda görevli ve yetkili değildir. Banka müşterilerinden bilgi, belge istemez ve internette veri girişi talebinde bulunmaz. Hiçbir şekil veya koşulda bankaların müşterilerine hediye vermesi söz konusu değildir. Türkiye Bankalar Birliği’ne atfen yapılan telefon aramalarına veya SMS’lere kesinlikle itibar edilmemeli, bir dolandırıcılık olayına maruz kalmamak için kişisel bilgiler üçüncü kişi ya da kurumlar ile asla paylaşılmamalıdır” denildi. l Ekonomi Servisi TBB: Bankalar hediye vermez T C M Y B