Katalog

Pazartesi 25 Ocak 2016 EKONOMİ K de bu konuya sahip çıkmaları yönünde cesaretlendirmek istiyorum. Unutmayalım ki, kadınların yeterince özgürleşmediği, güçlenmediği, eğitim ve istihdam olanaklarına erişemediği bir dünyada kalkınma da mümkün olmayacaktır. Toplumsal cinsiyet eşitliği, gelişmiş ülkelerde bile ulaşılması zor bir hayal gibi. Ancak hepimizin bildiği gibi bu cinsel eşitlik uçurumunu kapatmak gelişmekte olan ülkelerde daha da zor. Hele bu eşitliği sağlamak, konuşmak, cinsiyet normları olan kültürlerde çok daha zor. Gelişmiş ülkelerden tek HeforShe IMPACT şampiyonu olmaktan gurur duyuyorum. Bu meydan okumayı kabul ettim çünkü benzer kültürlerden gelen liderlere cinsiyet eşitliğini konuşmak için cesa Google İngiltere’ye 185 milyon $ vergi ödeyecek Google’ın ana şirketi Alphabet Inc., İngiltere otoritelerine 130 milyon sterlinlik (185 milyon dolar) vergi ödemeyi kabul etti. Alphabet, İngiltere’deki gelirlerinden doğan vergi yükümlülüğünün sınırlı TASARIM: SERPİL ÜNAY bir bölümünü yerine getirmekle itham ediliyordu. Teknoloji devi, 2006’dan 2011 yılına kadarki 18 milyar dolarlık gelirlerine karşılık İngiltere otoritelerine 16 milyon dolarlık kurumsal vergi ödemesi gerçekleştirdi. EDİTÖR: PELİN ÜNKER Son mesaj Davos’ta oç Holding Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Koç, eğer hayatta olsaydı Davos’ta HeForShe’nin etkinliğinde bir konuşma yapacaktı. HeForShe’nin 10 Küresel Etki Şampiyonu’ndan biri olan Mustafa Koç’un diğer şirket liderleri gibi toplantıya gelmesi beklenirken ölüm haberini alınması ise Davos’ta da şok etkisi yarattı. HeForShe’nin Davos’taki etkinliğinde onun anısına saygı duruşunda bulunulmasının ardından eğer hayatta olsaydı Mustafa Koç’un toplantıda vereceği mesajların da yer aldığı konuşma metni Koç Ailesi’nin izniyle okundu. Mustafa Koç’un Davos’ta : Ç yapmayı planladığı konuşO K A F A T MUS manın metni, şöyle: ın ar ki, kadınl ‘Unutmayalım rleşmediği, “Ben gelişmekte olan bir yeterince özgü itim ve istihdam ülkeyi temsil eden tek etki eğ i, iğ güçlenmed lideri olarak, benzer külişemediği bir olanaklarına er a da mümkün m türlerden başka liderleri ın lk dünyada ka olmayacaktır.’ 9 Yaşamını yitirdiği gün Davos’a gitmeye hazırlanan Mustafa Koç’un konuşma metni, Dünya Ekonomik Forumu’nda okundu. Koç, son mesajında cinsiyet eşitliğine vurgu yaptı ret ve ilham vermek istedim. Sosyal ve iş hayatında erkek egemenliğine, cinsiyet hakkındaki kalıplaşmış yargılara ve seksizme karşı çıkmak bizim sorumluluğumuzda. Çünkü meydan okuma ne kadar zor olursa ödülü de o kadar iyi olur. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde kadınları güçlendirmeden, eğitmeden, özgürlüğe kavuşturmadan dünya çapında kalkınma amacına ulaşmak mümkün olmayacaktır. Gelişmiş ülkelerdeki birçok rol model olan insan, cinsiyet hareketine katkıda bulundular. Şimdi gelişmekte olan ülkelerin daha çok rol model çıkarma zamanı. Açıkçası ben bu eşitsizliğin ciddiyetinin boyutunun farkında değildim, ta ki cinsiyet eşitliği lensiyle bakmaya başlayana kadar. Örneğin iş yaşamında kadın çalışanı geçmişteki performasıyla, erkek çalışanı ise gelecekteki potansiyeline göre teşvik ettiğimizin farkında değildim. Bunun gibi önyargılar topluma ve iş hayatına zarar veriyor. Eşitsizliğin arkasında bunu destekleyen bir literatür var. Kadını iş yaşamından uzak tutamayız. Benim HeForShe’de sevdiğim şey; bu cinsiyet eşitliği olgusunu bir gerçekliğe dönüştürüyoruz olmamız. Ben bu fırsatı değerlendirerek diğer liderleri ve şirketleri gereken insan gücü ve zamanı ayırarak cinsiyet eşitsizliğini çözmeleri için davet ediyorum. Bugün yayımladığımız rapor yolculuğumuzu, onun ilk adımlarını ve eşitliği gerçekliğe dönüştürmeyi anlatıyor.” l Ekonomi Servisi Teknoloji‘kapitalist gerçekçilik’umut 015, kayıtlar başladığından bu yana en sıcak yıl olmuş. 2008’den bu yana dünya ekonomisini destekleyen koltuk değnekleri (Çin, Yükselen Piyasalar) kırılıyor. Petrol başta olmak üzere emtia piyasaları yerlerde sürünüyor. Bugünlerde bir konteynır gemisini kiralamak Ferrari kiralamaktan ucuz. Borsalar enfarktüs geçiriyor. Küresel çapta gelir dağılımdaki bozulma o düzeye geldi ki 62 milyarderin serveti, dünyanın en yoksul yüzde ellisini oluşturan 3.6 milyar insanının toplam varlıklarından daha büyük. Bu 62 milyarderin kaçı bu yıl Davos’taydı bilmiyorum, ama belli ki oradakiler de bu sorunların farkındalar: “Bu sorunlar çözülmeli” diyorlar ama, “bizim durumumuz bozulmamalı”. Çözüm: “IV Sanayi Devrimi.” Bunu herkese anlatmak, kabul ettirmek gerekiyor: Engellenemez, uyum sağlamak gerekir. Uyum sağlayabilirsek daha müreffeh, barışçıl, istikrarlı bir dünya bizi bekliyor. Örneğin “Yapay zekâ, ekonomik büyümeyi hızlandıracak, yeni servetler yaratacak. İnsan gibi düşünen makineler, kanserden, iklim değişikliğine kadar büyük sorunları çözecek...”... “Yeter ki siyaset yapıcıların gücünü artıracak bir düzenlemeci tepki, kompleks sistemin (serbest piyasa EY) uyum sağlama gücünü zayıflatmasın.” Diğer bir deyişle yeter ki neoliberal mutabakat bozulmasın... Çizgi filmdeki sevimli ama oportünist ayı Yogi’nin deyişiyle bir “Yeniden dejavu” görüyoruz. Bu “önünde durulamaz...” diye başlayan hiperiyimserliği 1990’larda önce küreselleşme, sonra “Yeni Ekonomi”, Dow Jones 36.000 bağlamında dinlememiş miydik? Nasdaq yüzde 45 düşünce “Yeni Ekonomi” rafa kalktı. Şimdi, mali kriz, “uzun durgunluk” filan, “aman elimizden geleni yapalım da küreselleşme çökmesin”... “sermaye kontrolleri gerekli olabilir” noktasına geldik. Dün umudumuz küreselleşmeydi, bu kez yine (!) teknoloji. Örneğin: Eğer yapay zekâ doğduğunda, biz doğduğunu bile anlayamadan bizi tarihin çöplüğüne atmazsa, insan gibi düşünen makinelerin hangi insan gibi düşüneceğini bilebilirsek (ya IŞİD militanı gibi düşünürse?); o noktaya gelmeden önce robotlar sayesine işsiz kalarak açlığa, suça, marjinalliğe mahkum, dinci fanatiklere yem olmazsak; gittikçe daha fazla entegre olan bilişim ağlarından biri bir gün çökerek tasarruflarımızı, emekli fonlarımızı buharlaştırmazsa; süper algoritmalar mali piyasalarda birbiriyle rekabet ederken mali sistemi çökertmezse; yerel, bölgesel savaşlarda İHA’lar, savaş robotları tarafından öldürülmezsek, teknoloji sorunlarımızı çözecek hem de “62 = 3.6 milyar” denklemini bozmadan... 2 Olgudan gerçekliğe ‘Yeniden dejavu’ Liderlere cesaret Farkında değildim KDV iadeleri hızlanacak aliye Bakanı Naci Ağbal, Katma Değer Vergisi (KDV) iadelerine ilişkin hazırladıkları eylem planıyla iadelerin hızlanacağını ve gereksiz bürokratik işlemlerin sona ereceğini söyledi. Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) tarafından hazırlanan “KDV İadelerinin Etkinleştirilmesi ve Hızlandırılması, İade Süreçlerinin Standartlaştırılması Eylem Planı” hazırlıklarında sona yaklaşıldı. Ağbal, eylem planıyla tüm vergi dairelerinde standart hale getirilmiş uygulamaların altyapısının oluşturulacağını söyledi. Bu alandaki inceleme ve denetimlere de standart getirileceğini açıklayan Ağbal, KDV iadelerinin sonuçlandırılmasına ilişkin de ihtisas vergi daireleri gibi alternatif modeller üzerinde çalışılacağını belirterek, mükelleflerin iade için gereksiz yere bekletilmeyeceğini söyledi. l Ekonomi Servisi M TZOB Başkanı Şemsi Bayraktar’ın verdiği bilgiye göre, 2007’de 632 bin ton olan su ürünleri avcılığı, kıyı avcılığına saplanıp kaldığı için 2014’te 302 bin tona geriledi. Balık unu ve yağı fabrikalarında işlenen ürün miktarı ise 170 bin tondan 73 bin 667 tona indi. Balığa hasret kaldık Bir denize sahip olan, üç denize kıyısı olan Türkiye’de kişi başına su ürünleri tüketimi 5.4 kilograma geriledi ürkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, kişi başına su ürünleri tüketiminin 20072014 döneminde 8.6 kilogramdan 5.4 kilograma gerilediğini belirterek, bu alanda dünya ortalamasının altında olan tüketimin artırılması için çalışmalar yapılması gerektiğini vurguladı. Bayraktar, “Su ürünleri avcılığımız 20072014 döneminde 632 bin 450 tondan 266 bin 78 tonu deniz, 36 bin 134 tonu iç su olmaz üzere 302 bin 212 tona geriledi. Türkiye’de su ürünleri avcılığı, 2012 yılında yüzde 16, 2013’te yüzde 13.5, Teknoloji deyince İran’dan ihracat yasağı usya’dan gelen uyarılar üzerine İran yönetimi, toprakları üzerinden Türk mallarının Rusya’ya yeniden ihracatını (reeksport) yasakladığını duyurdu. İran resmi haber ajansı IRNA’nın bildirdiğine göre, İran Ticaret Promosyon Örgütü TPOI Başkan Yardımcısı Reza Movadvadi, Ticaret Bakanı Reza Nematzadeh bu konuda kararnameyi imzalayarak tüm ticaret birliklerine gönderdi. Movadvadi, “Türk mallarını İran üzerinden Rusya’ya satmak, İran’ın genel ihracat politikalarını çiğnemek demek” dedi. Movadvadi, eğer İran’dan Türkj mallarının reeksportuna göz yumulursa, Moskova’nın İran mallarına yönelik zorluklar çıkaracağını belirtti ve “Bu durumu kullanıp kendi mallarımızı daha fazla satalım, Türk mallarına aracılık etmeyelim” dedi. Rus basını, yasaklanan Türk sebze ve meyve ürünlerinin İran’dan reeksport yoluyla Rusya’ya sokulduğu iddialarını gündeme getirmişti. l Ekonomi Servisi T R 2014 yılında ise yüzde 19.2 azaldı. Kıyılarımızda yoğun av baskısı balıkçılığımızı olumsuz etkiliyor. Ülkemiz koşullarında artık sadece kıyı balıkçılığı yetmiyor. Yeterli altyapıyı oluşturarak, açık denizlere yönelmek zorundayız” dedi. Bayraktar, yaptığı açıklamada, su ürünleri avcılığı ve yetiştiriciliğinin ekonomi ve ihracattaki ağırlığının gittikçe arttığını, çoğu ülkenin bu sektörden milyarlarca dolarlık ihracat geliri elde ettiğini belirtti. Türkiye’nin toplam 8 bin 333 kilometrelik kıyı şeridi Potansiyel var olduğunu vurgulayan Bayraktar, mevcut su kaynakları da dikkate alındığında, potansiyelin iyi bir şekilde değerlendirildiğinin söylenemeyeceğine dikkati çekti. Su ürünleri üretimindeki gerilemeye karşın, ihracatta artış görüldüğüne dikkati çeken Bayraktar, “20072014 döneminde üretimin 772 bin tondan 537 bin tona inmesine rağmen, ihracat 47 bin 214 tondan 115 bin 682 tona, ithalat ise 58 bin 22 tondan 77 bin 545 tona yükseldi. Buna karşın iç tüketim 604 bin 695 tondan 420 bin 361 tona geriledi” dedi. l Ekonomi Servisi Sakatat düzenlemesi Dilli salam hariç olmak üzere fermente sucuk, ısıl işlem görmüş sucuk, pastırma, kavurma, jambon, köfte, kanatlı köfte, döner, kanatlı döner ve emülsifiye et ürünleri gibi karkas etinden üretilen et ürünlerine sakatat katılamayacak. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın “Türk Gıda Kodeksi Et ve Et Ürünleri Tebliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ” dün Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Esnafa 16 milyar liralık rekor kredi ümrük ve Ticaret Bakanı Bülent Tüfenkci, “Geçen yıl kooperatifler aracılığıyla kullandırılan toplam kredi hacmi, bir önceki yıldan devreden ile birlikte 16 milyar 159 milyon liraya ulaştı. 2002’de 154 milyon lira olan kredi hacminde, 100 kattan fazla artış sağlandı” dedi. Söz konusu rakamın 2014’te 12 milyar 520 milyon lira olduğunu hatırlatan Tü Bu fantezinin arkasında, teknoloji toplum ilişkisini anlamakta çekilen zorluk kadar, “kapitalist gerçekçilik” de var. Teknoloji adeta toplumun sorunlarına dışardan müdahale edecek bir deus ex machina gibi düşünülüyor. Halbuki, teknoloji toplumun sorunlarına (var olan toplumun daha kolay işleyebilmesi için) cevap olmak üzere gündeme geliyor, bu bağlamda finanse ediliyor (hele günümüzde...) ve kullanılıyor. Hesapta olmayan yan etkileri bir yana, teknolojik gelişmeler her zaman verili ekonomik siyasi iktidar ilişkilerini pekiştirme yönünde işler. Toplumların temel özelliklerini değiştirmeye ilişkin devrimleri teknoloji değil, ona rağmen, insanlar (sınıflar) yapar... “Kapitalist gerçekçilik” kapitalizmden başka bir “dünyanın” düşünülmesine izin vermez. Bu gerçekçiliği benimseyenler, verili üretim ilişkilerini, mülkiyet ve iktidar yapılarını sorgulamadan, bugünkü sorunların çözümlerini, yarının bizzat bu iktidar ve mülkiyet yapıları içinde üretilecek olan teknolojisine havale eden fantezileri hemen benimserler. Bugünün o “büyük sorunları” sözde “yeni bir sanayi devrimi” ile aşılamaz. O büyük sorunların aşılabilmesi için toplumdaki mülkiyet ve güç ilişkilerinin, toplumun çoğunluğunun çıkarına uygun teknolojilerin gelişmesine, kullanılmasına olanak verecek bir yönde değiştirilmesi gerekiyor. G Kooperatifler aracılığıyla 2015’te esnaf ve sanatkârlara kullandırılan kredi hacmi 16 milyar 159 milyon liraya ulaştı. fenkci, “2015’te kullandırılan krediler bir önceki yılda kullandırılan kredi miktarını yüzde 23 aştı” bilgisini verdi. Tüfenkci, 2015’te kredi ve kefalet kooperatifleri aracılığıyla kredi kullanan ortak sayısının da 353 bin 627’ye ulaştığını söyledi. Tüfenkci, 31 Aralık 2015 itibarıyla toplam 500 esnaf ve sanatkâra 15 milyon 699 bin lira faizsiz kredi verildiğini bildirdi. l Ekonomi Servisi Rusya’da yaprak kımıldamıyor Gayri safi yurtiçi hasılanın 2015’te yüzde 3.8 daraldığı Rusya’da, Uluslararası Para Fonu tahminlerine göre 2016’da da yüzde 0.6’lık bir düşüş bekleniyor. Rus Ekonomik Kalkınma Bakanlığı’nın verilerine göre, enflasyon rakamlarının da yüksek seyrettiği Rusya için 2015’te yüzde 12.2 olan enflasyon oranı, yıl sonunda yüzde 6.4’e gerileyecek. Geçen yılın son çeyrek rakamları, nihai tüketimde hane halkı harcamalarının yüzde 8.9, perakende ticaretin yüzde 11.7 düştüğünü gösterdi. Rus devletine ait araştırma şirketi VTsIOM’un Kasım 2015’te yayımlanan araştırma sonuçlarına göre, Rus halkının yüzde 39’u yeteri kadar gıda ve giyecek alamıyor. l Ekonomi Servisi C M Y B