Katalog

KÜLTÜR Cuma 24 Nisan 2015 EDİTÖR: ÖZNUR OĞRAŞ ÇOLAK ‘Küçük Kara Balık’ Kültür Üniversitesi’nde İstanbul Devlet Tiyatrosu’nun oyunu bu yıl altıncısı gerçekleştirilen Çare(siz) misiniz? sosyal sorumluluk projesi kapsamında yarın “Küçük Kara Balık” Kültür Üniversitesi’ne konuk oluyor. Her yıl 800 çocukla gerçekleşen proje, çeşitli aktivitelerin yanı sıra bu yıl, tiyatroya hiç gitmemiş çocukları sanatla buluşturuyor. Samed Behrengi’nin yazdığı, İlknur Özdemir’in çevirdiği oyunu Özer Tunca yönetiyor. 21 Onnik Dinkjian ece yarılarını çoktan geçmiş zar, şair, mimar, sanatçı yeti Bilmediğim bir coğrafyatişecekti. Bu topraklardaki nın, bilmediğim bir kasabahayat sadece Ermeniler için sında rüzgarın uğultusu, tepemdeki değil, Ermeni olmayanlar için de da anlatıyor bize. Bugün içinde olduğumuz durumu. damın sazlarından içeri süzülmüşha renkli, daha huzurlu, daha yaşa“İnsanların farklılıklarıyla birliktü. Güney Çin Denizi’nden esen deli nılır olacaktı.” Diyor Tilbe’nin sesi. te eşit yaşadığı, hukukun hükmettiği, “Ve geçmişle gerçekten hesapbir rüzgâra karşın o sesi tanıdım. O özgürlüklerin sürekli tehdit altında laşılsaydı, 6-7Eylül olmayacakses Tilbe Saran’ın sesiydi. bırakılmadığı bir memleket isteyen tı, Dersim’de, Kahramanmaraş’ta, Tilbe’nin sesi sanki 100 yıl önceSivas’ta katliamlar yaşanmayacak aydınlar, yazarlar, sanatçılar olarak, sinden geliyordu: 1915’te işlenen suçların sonuçlarını tı.” “100 yıl önce savaş varve bu ülkede Ermenileri kaybetmiş olSivas için acı çeken Dersim için dı, bütün Avrupa, Kafkasya ve manın boşluğunu her gün daha faznasıl çekmez ki Kahramanmaraş Ortadoğu,nüfuz ve paylaşım mücala hissediyoruz. Bu duygu ve yapılandelesinin acılarını çekti, siyasi lider katliamı için kahrolan, 6-7 Eylül lardan duyduğumuz utanç, onlar için için 1915 için nasıl kahrolmaz ki! lerin başlattığı savaşlarda her ırktan ve inançtan insanlar hayatlarını kaybettiler. Savaştan sonra yeni sınırlar içinde yaşamaya başlayan toplumlar yaralarını sarmaya çalıştılar. İki bin yıldır Anadolu’da yaşayan, bu topraklarda soysa, kültürel, iktisadi değerler yaratan bir halk, ve onunla birlikte kadim Batı Ermeni kültürü bu süreçte dağıtıldı, yok edildi. Sağ kalanlar için geri dönme ,ülkelerinde yaşama kapıları açılmamak üzere kapatıldı. Ermenilerle birlikte İstanbul’da, Trabzon’da, Harput’ta, Diyarbakır’da ve Van’da, bu toprakların bizi besleyen en güçlü kültür katmanlarından birisi yok oldu.” Belki de iki gündür dinlediğim o plak: “Hakikat ve Umut” adlı plağın etkisi. (Kalan MüTilbe Saran’ın İstanbul konserinden bir kare. zik) Utun baş rolde olduğu, acının, gözyaşının müzik ziyafetine dönüştüğü Ara Dinkjian’ın Mağdurun anısını kendi anın kılma ve ülkemiz için adaleti armak yolunTürkiye’den usta sanatçılardıkça nasıl yaşayabilirsin ki! la gerçekleştirdiği, babası Onnik da bizi daha fazla sorumlu kılıyor, biTilbe’nin sesi diyor ki: “ Ermenile ze daha fazla güç veriyor. Bizi kendi Dinkjian’ın sesiyle katıldığı , birkaç rin malını gasp etmenin helal oldukuşaktan süzülüp gelen o ezgiler. gerçeğimizle yüzleştiren, bize kendi ğuna inanılmasaydı, hak ve hukuk hikâyemizi anlatan Ermeni aydınların Acılar bir bütün normlarının sadece çoğunluk için anıları önünde saygıyla eğiliyoruz.” değil herkes için geçerli olması geTilbe’nin sesini taa buralarAcılar gibi nefretler de bir bütün. rektiğini çok daha öncesinden anladan duymama olanak yok. BiliyoHer nefreti sorgulamadıkça yaşamarum. O şu sıralarda İstanbul Kongre yacaktık.” nın olanağı yok. Bugün ya da yüz yıl Merkezi’nde Anadolu Kültür ve Kasonra. (O konserde İstanbul’da değilNefretler de lan Müzik’in düzenlediği konserde dim. Vardığım yerde internetten duyBen 100 yıl öncesinden söz ediyor o dum Tilbe Saran’ın sesini. Belki de “Öldürülmeselerdi, memleketimises sanıyordum. Hayır bugünümüzü zin farklı köşelerinde daha fazla yabir düştü.) Anmah hişadagin* Yüzlerce Ermeni aydını 1915’te acımasızca katledildi. Batı Ermeni edebiyatı 1915 yılında yok edildi. aniel Varujan. “Sarsurner” (Sarsıntılar), “Tseğin sirdı” (Milletin kalbi), “Hetanos yerker” (Pagan şarkılar), “Hatsin yerkı” (Ekmeğin şarkısı) adlı yapıtların ışıl ışıl, rengârenk imgelerinin şairi. 1915’te öldürüldü. Siamanto. Şiirlerinde halkının yüzyıllardır uğradığı zulüm ve katliamların dehşetini dizelere döktü. Uğranılan kıyımlar üstüne ağıtlar yazdı. 1915’te öldürüldü. Rupen Sevag. “Garmir kirkı” (Kızıl kitap) adlı seçkinin şairi. Temel kaygıları toplumsal eşitsizlik, adaletsizlik, yozlaşma ve kölelikti. 1915’te öldürüldü. Ardaşes Harutyunyan. Hem sözü geçen bir edebiyat eleştirmeni, hem de incinmiş kalbiyle aşktan, düşlerden, doğadan söz eden bir şairdi. 1915’te öldürüldü. Yerukhan. Gerçekçi akımın genç yazarlarındandı. Kale Nisan 1915 gecesi rın akraba ve torunları olarak diaspoİstanbul’dan sürgün radan konuk edilen Serope Çubukaredilerek ölen ya da ölyan ve Rehan Sarıbay’a da, güncel sadürülen tüm Ermeni aydınlar anınatçı Hale Tenger’in özel olarak tasarsına, önceki akşam İstanbul Harladığı heykelcikler verildi. HeykelcikMEHMET biye Kongre Merkezi’nde “In Meleri sunan gazeteci, yazar ve sanatçı KESKİN moriam/Anısına 24 Nisan” isimZülfü Livaneli ise, “Kültür pencereleli özel bir konser düzenlendi. Yori politik pencerelerden her zaman dağun ilgi gören duygu yüklü gecede, Kardeş ha geniştir. Politika ne kadar ayırırsa ayırTürküler, Ara Dinkjian ve Onnik Dinkjian, sın halklar birbirini kültürle kucaklar” diErkan Oğur, Ertan Tekin, Hasmik Harutye konuştu. yunyan, Karine Hovhannisyan, Haig Yazd‘Vicdan Ortaklığı’ jian, Şahan Arzruni, Erman İmayhan, Eileen Khatchadourian, Henning Etkinlikte hazır bulunan CHP GeSchmiedt, Ha’g Sarikouyoumdnel Başkan Yardımcısı Sezgin Tan‘Anısına: jian, Gaguik Mouradian, David rıkulu ise, basına verdiği demeç24 Nisan’ Mayoral ve UNESCO Barış Elçite “ Bu acının siyasallaştırılması iki si, etnomüzikolog, besteci ve yo gecesinde halkın bir araya gelmesini engelrumcu Jordi Savall sahne aldı. lemektedir. Umarım bu konser bir konuşan vicdan ortaklığının yaratılmasına ‘Gomidas’a Saygı’ diyaspora hizmet eder,” derken, gecede, OsAnadolu Kültür ve Kalan MüErmenileri, man Köker küratörlüğünde, 1840- zik imzalı, ön hazırlığı aylar sü1914 yılları arasında yayımlan‘Bu bir ren gecede, Zülfü Livaneli’nin, mış Ermenice ve Ermeni harfleriyle 1915’te tutuklanan, Ermeni mü insanlık Türkçe gazete, dergi ve yıllıklardan ziğinin en önemli isimlerinden mücadelesi örneklerin yer aldığı bir sergi de müzikolog, besteci Gomidas Varaçıldı. Bunu güncel sanatçı Nalân ve bu tabed-Soğomonyan için besteleYırtmaç’ın Ermeni aydın portrelerimücadele diği ‘Gomidas’a Saygı’ adlı esene verdiği yorumla oluşan bir yerri de Henning Schmiedt ve Erleştirme pekiştirdi. sadece Etkinliği, eski Kültür ve Turizm man İmayhan tarafından ilk kez Ermeni Bakanı Ertuğrul Günay ile ABD, seslendirildi. Ermeni şair ve yaFransa, İngiltere, Norveç, Avusturzarların eserlerinden bölümlehalkıyla ya Büyükelçileri, ABD, Fransa, İtalrin okunduğu geceye ABD’den sınırlı ya, Belçika, İsviçre başkonsolosları, katılan, 1915’te tutuklanan ve olamaz’ Patrik Vekili Aram Ateşyan, KatoAyaş Hapishanesi’nde öldürülik Ermeniler Başpiskoposu Levon len Sımpad Pürad’ın büyük todediler. Zekiyan, Rum Patrikhanesi’nden runu Seda Byurat ise, “Bu bir inMetropolit Maksimus, Cem Özsanlık mücadelesi ve bu mücadele sadece Ermeni halkıyla sınırlı olamaz. demir, Sezgin Tanrıkulu, Sırrı Sakık, LeOna ulaşmak için uğraşanlar, sadece Erme vent Tüzel. Eski büyükelçiler Yalım Eralp, Ünal Çeviköz,Temel İskit, ABD’den ve niler olursa o gerçek var olmaz. ErmenilerAvrupa’dan diyasporadan Ermeniler izlerle Türkler arasında inkâr edilmez bağlar ken, gece tüm sanatçıların Gülten Kaya Havar; ya bunu bile bile bununla ilgili hiçbir yaloğlu ve Ahmet Kaya ile Ara Dinkjian imşey yapmayız, ya da bu bilgiyi ciddiye alır ve adalet için beraber mücadele ederiz,” de zalı ‘Ağladıkça’ parçasını izleyicilerle seslendirmesiyle son buldu. di. Konserde Byurat ile birlikte, aydınla 23 T minden çıkan en iyi sayfalar, iyi tanıdığı, yoksul ve unutulmuş insanlardan oluşan sınıfı betimlediği sayfalardı. 1915’te öldürüldü. Melkon Gürcyan. Yapıtlarında, İstanbul’a göç eden Ermenilerin yaşamlarını, parçalanan aileleri işledi. 1915’te öldürüldü. Tlgadintsi. Ermeni edebiyatına, memleketi Kharpert (Harput) ve dolaylarına özgü bir tat kattı. Yayımlanmamış elyazmalarının da yitip gittiği 1915’te öldürüldü. Rupen Zartaryan. “Tsaykaluys” (Alacakaranlık), ilk ve son seçkisiydi. Yazdıklarının büyük çoğunluğu halk masallarından, düzyazı şiirlerden ve öykülerden oluşuyordu. 1915’te öldürüldü. Dikran Çögüryan. Birçok kısa roman ve öykü yazdı. “Herosı” (Kahraman) ve “Vankı” (Manastır) adlı yapıtlarıyla, umut veren bir yazar olarak tanındı. 1915’te öldürüldü. Krikor Zohrab Keğam Parseğyan Smpad Pürad Daha yüzlerce aydın. 1915’te acımasız bir biçimde katledildiler. Batı Ermeni edebiyatı, 1915 yılında yok edildi. *Ölümsüz anılarına. Felaketle ‘yüz’leşmek Aret Gıcır’ın sergisi 9 Mayıs’a kadar görülebilir dını yazar Zabel Yesayan’ın 1909 Adana katliamı betimlemesinden alan Ateş ve Kılıç Arasında’ (Ermenicesiyle Int Hur yev Int Sur) sergisi, Galata’daki Öktem&Aykut Galerisi’nde 9 Mayıs’a dek izlenebiliyor. Agos gazetesi çizeri de olan Aret Gıcır’ın imzasını taşıyan sergi, Anadolu’da yüz yıl önce yaşanan ve geri dönüşü olmayan kopuşu irdeliyor. Gıcır sergisinde, 1915’e kadar uzanan süreçte çocuklarını, ailelerini, kiliselerini, okullarını, topraklarını ve kendilerini silahlanarak korumaya çalışan, hayatta kalmak için direnen Ermeni kadınların hikâyelerinden yola çıkarak Felaket’e ‘yaklaşmayı’ deniyor. Sanatçı resimlerinde, soyutlandırılmış coğrafyayı ve insanları farklı bir uzama taşıyıp yabancılaştırarak bir kez daha soyutluyor. l Kültür Servisi A C M Y B Ara Dinkjian 100 yıl önce yüz yıl sonra ‘Ağladıkça’ G bir arada...