Katalog

söyleşi EDİTÖR: HAKAN AKARSU TasaRım: ZARİFE SELÇUK Pazartesi 20 Nisan 2015 17 SELİN ONGUN selinongun@cumhuriyet.com.tr Sansürlenen Bakur belgeselinin yönetmeni gazeteci Ertuğrul Mavioğlu ile filmi birlikte izledik. Mavioğlu, PKK’nin Türkiye kamplarındaki tanıklığını anlattı. stanbul Film Festivali ve Ankara BELGESELDEN NOTLA Film Festivali’nden “sınırdışı” ediR... len Bakur (Kuzey) belgeselinin yabancı gazeteciler için yapılan özel basın gösterimindeyiz. PKK’nin Türkiye’deki kamplarının ilk kez detaylı biçimde görüntülendiği Bakur’un yönetmeni gazeteci Ertuğrul Mavioğlu ile yan yana oturuyoruz. Filmin diğer yönetmeni Çayan Den PKK’nin Türkiye’deki kam pları detaylı biçimmirel, kalp krizi nedeniyle hastanede olde ilk kez görüntülendi. duğu için “sansür gündemine” uzak. Film n Kamplarda hastaneler , şehitlikler, dikimevgösteriminden sonra Mavioğlu’na daha leri, cezaevleri de mevcu t. çok sansür üzerine sorular yöneltiliyor. n Kamplarda günlük hayat ta Kürtçe ve Mavioğlu’nun yanıtı nüktedan: “Siz filmi Türkçe konuşuluyor. izledikten sonra dağa çıkmayı düşündün PKK’li erkek yöneticiler 60’lı nüz mü?” Salon gülerek karşılık veriyor. kadın yöneticiler 40’larında yaşlarında, . 2013 Nevruz’undaki “PKK geri çen Haberleşmeyi gizli şifre ile kullandıkları kilsin” kararından sonra Kandil’de“büyük cihaz” denilen telsizl e sağlıyorlar. ki PKK yöneticilerinden şunu duyduk: Her sabah telsizlerden tek mil alıyorlar. Cep “Orta kademe çekilmek istemiyor, ama telefonu kullanılmıyor. Öcalan’ın kararına uyulacaktır.” Belgen Şehitliklere götüremed ikleri cenazelerin selinizde 20’li yaşlarındaki PKK’liler başına aileler için cam kav anoz bırakıyorlar. “Dağdan inmek istemiyoruz” diyorlar. İçindeki kâğıtlarda, ölenle rin isimleri yazıyor. Nelere tanık oldunuz? n Dağdakilerin mönüsün de “tırşık” diye tabir Bununla ilk çekilen gruplarla yaptığım ettikleri sebze yemeği ağ ırlık lı. görüşmede karşılaştım. Biri şöyle demişti: n Belgeselde dağdaki oğ lunu ziyarete “Radyodan duyduk, inanamadık, kontrgegiden anne de, halasını gö rm eye giden rilla oyunudur” dedik. Diğeri “Kürdistan küçük kız çocuğu da yer alıy or. radyosuydu, herhalde doğrudur, ama çok n Belgesel, PKK’ye yeni kat ılanların şaşırdık” demişti. Çünkü 2012 yılında önce mülakattan geçtiği, iki yıllık askeri Devrimci Halk Savaşı diye tabir ettikleeğitimin sonunda, mezun iyet belgesi ri sürecin içine girmişler ve 2013 kış ayaldığı tören görüntülerini de içeriyor. larını savaşa hazırlık motivasyonu ile geMavioğlu, PKK kamplarındaki 45 günlerini içeren belgesel için, “PKK’den de devletten de bağımsız çektik” diyor. çirmişler. Bir gerilla, “Biz her Nevruz’da eden bir örgüt. Tabii ki bu anlamda PKK Önce “böyle bir yer yok” diye reddettide de hep mekap yoktu. Ayakkabılar kakarşılaşıp, birbirlerini görmezden gelmüthiş moral geceleri düzenleriz. Coşkuile röportaj yaparsan, savcılıktan temiz ler. Sonra göstermek istemediler. Murat rışmıştı, salomon ayakkabılar vs. vardı. diği bir ana tanık oldunuz mu hiç? lu biçimde eğleniriz. Dağa çıktığımdan kâğıdı istemezsin. Gazetecilik, belgeselciKarayılan’ın “görebilirsiniz” yanıtıyla, o Star gazetesinin haberi şöyle idi. O tür bir karşılaşmaya tanık olmadık. beri yaşadığım en kötü gündü geri çekillik böyle bir şey. IŞİD’in boğazımı kesmecezaevine girdik. (S.O: Belgeseldeki cezaTunceli Ovacık Savcısı Murat Uzun’un Onlar size kırsalda birbirlerini görme kararı” dedi. Öcalan’ın sözleri talimat yeceğini bilsem onlarla da belgesel çekevi görüntülerinde sıraöldürülme emrini veren Azad Cünmezden geldiklerini anlattı mı? gibi algılanıyor. İstemek isterim. dan bir odadaki “tutuklugüş adlı PKK’liyi görüntülediğiniz vurŞu tür şeyler anlattılar. Aslında herkes mese de uymak zorunPKK’nin cezaların” anlatımları var.) İn birbirinin nerede olduğunu biliyor. Nokgusuyla, belgesel için tescil izni alında. “Bir görevdir, çekilGördüklerimizi belgeledik san hakları örgütlerinin mamasının sebebinin, bu faktörden ta olarak değilse bile saha olarak biliyor. mek gerekir” diyor. evi ilk kez gö Bilye oynayan, hamur yoğuran bile giremediği cezaevine de kaynaklandığı konu edildi. TunceÇatışmasızlık döneminde kimse kimse PKK’nin Türkirüntülendi. İdaPKK’lilerin görüntüleri ile dağdakileri girmek, ileri bir noktaydı. nin sahasına girmiyor. Askeri denetim, li Ovacık Savcısı Murat Uzun’un bu kiye kampındaki cezaajanların konuşinin öldürülme emri ile vurulduğu ko romantikleştirdiğiniz eleştirisi için naşehir merkezleri ve ana yollarda. Ama evini de görüntüledimı kaldırdık diyor Oradaki sıl bir parantez açarsınız? şurken yüzlerini saklama (PKK’lilerin) yerleşim yerlerinde de geznusunda bir bilgiye sahip miydiniz? niz. Yargı sistemleri lar. Ben buna keBiz PKK kamplarında ne gördük ise masının can güvenliği en diklerini biliyorum. Filmde de bunu görüTabii ki bunu bilmiyorum. Murat nasıl? onu belgeledik. Kimse bizim için hamur dişesi gerçeği ile alakalı Uzun’un öldürülmesinde Azad Cüngüş’ün yoruz. Mesela bir köye gitmeleri, o köyde KCK Yüksek Adafil olmam. Tutukaçmadı, ekmek yiyorlar zaten. Kimse biolduğunu düşündüm. bir evde zerfet (Dersim yemeği) yemeleri. emir verip vermemesi de belirsiz. let Divanı diye bir yalu ajanların yüzüzim için bilye oynamadı, vakitlerini mis Dağdaki cezaevindeGörüntüdeki kişi, bahsedildiği gibi pı kurmuşlar. Bir de Dağa iletilen hediyeler ket oynayıp, bulmaca çözerek de geçirikiler “Yanlış yaptık, doğ Azad Cüngüş isimli PKK’li mi? buna bağlı olan iki bünü saklamadan koyorlar. Bunun karşılığı şu: Hangi PKK’yi ruları bulacağız” gibi bir Adı Azad. Cüngüş’ünü bilmem. Azad Biz 2010’da Hakkâri merkeze döner yük mahkeme var. O nuşması can gütercih edersiniz? Askeri ölargüman sunuyor. BuCüngüş bunu yapekmek almaya indiklerini duymuştuk. mahkemeyi halk içeridüren, çatışmaların içine nu örgüte ters düşmeBirtakım ihtiyaçları olduğunda iniyorlar. tı mı, yapmadı mı; bu sindeki çelişkilerin çövenliği endişesinVergilendirme giren çocukları mı tercih mek için söylüyor olma Halk, milislerle gerillayı biraz karıştırıyor. beni çok fazla ilgilenzülmesi için kullandıkden olabilir. edersiniz? Eleştirenler bulılar? dirmiyor. Biz sonuç Milisler halk içerisinde bulunan ama işini larını söylüyorlar. Ayyi inkâr etmina karar versin. O da ihtimal dahilinolarak bir savaş içerigücünü bırakıp tamamen gerillaya ekmek nı sistem kendi içleyorlar. Ama bunu Film henüz kamuoyusinde bulunan bir örvs getirenler. Hatta biz Dersim’de dondurrinde de işliyor. Örneğin yakalamış olduk de. Diğer yandan kendi iç argümanları na gösterilemedi. Bir varvar. Mesela “yoğunlaşma” diyorlar. Bugütü, Türkiye Cumma yedik. Aşağıdan geldi. ları ajanlar var. İran ve Türkiye’den gönvergilendirme ola sayım: Eski Genelkurmay nu, “bir iç hesaplaşma” ifadesi olarak ta Aşağıdan erimeden gelen dondurma huriyeti yasalarına derilen ajanlardan sıklıkla bahsediyorlar. rak değil, yurtseBaşkanı “Sayın Mavioğlu, göre suç kapsamınsize yapılan bir jest miydi? Filmde de yemeklere zehir atmak için İran nımlıyorlar. ben bu filmi izlemek isti Çözüm süreci ile “Kırsalda PKK’nin da değerlendirilen bir Hayır, onlar yiyormuş zaten. Baklava tarafından görevlendirilmiş, dört ajanı göverlerden alınan yorum” diye arasa sizi? topluluğun, belgeselida geliyor. rüyorsunuz. PKK’ye katılıp, yemeğin içine otorite olduğu” eleştirisini de işittik. bağışlar olarak ifaAramasına gerek yoktu. İşadamlarından vergi istendiği, yerel ni yaptık. Bu anlam Sipariş mi, milisler mi getiriyor? zehir atıp, katliam yapmak için görevlenmahkemeler kurulduğu vs. haberleşti. da, savcılıktan temiz Milisler getiriyor, birileri hediye göndirilmişler. Onlarla ilgili geçmiş dönemde de ediyorlar. Mah Keşke salonlar bu film için özgür olsa, İlker Başbuğ da Bunları da konuştunuz mu? deriyor. Yerleşim yerlerine uzak yerlerde belgenizi getirin de büyük ihtimalle infaz gerçekleştiriyorlarkemeye tanık olgelse seyretse. Aslında kiVergilendirme sistemini inkâr etmiona göre konuşalım, olanaklar kısıtlı. Bu ekstrem yiyecekledı. Şimdi infaz sistemini değiştirmişler. minle savaşmış bir yakınyorlar. Ama bunu vergilendirme demedik. Zaten ben rin yenmesine kadar yansıyor. PKK, idamı kaldırmış mı? saydık, onu da dan görse. Onlar, gece gösistemi olarak değil, yurtseverMurat Karayılan’la Merkeze yakın küçük bir Bunu kendileri söylüyorlar. Ama ben gösterirdik. rüş dürbünleri ile heronlerden verilen bağışlar olarak da, Bahoz Erdal’la da nokta, ise böyle örnekler kendi içlerinde idamı kaldırdı mı, kaldırla tespit ettiği noktalar üzeifade ediyorlar. Bir mahkemekonuşurken savcıolabiliyor. Halktan hedimadı mı; buna kefil olmam. Ama kaldırrinden, “yanlışlıkla köylüleri de vurarak”, ye tanık olduk ve göstermelıktan temiz belgesi istememiştim. Bu bir yeler, tişörtler, şortlar, dık diyorlar. (S.O: İdam konusu belgeselböyle tanımladılar dağdaki PKK’yi. Keşke dik, gibi bir şey yok. Öyle elbiseler, gömlekler ge PKK belgeseli. Cemil Bayık’ın dediği gibi de yer almıyor.) gelse, gözünün içine baksa, benim savaşbir şey çekmiş olsaydık da PKK suçlu doğan bir hareket zaten. Ve o liyor. Güzel ayakkabı Her kampta cezaevi var mı? tığım da insanmış dese! seve seve gösterirdik. suçu işlemeye de devam edeceğini beyan lar geliyor. Zaten filmBilmiyorum. Açıkça söyleyeyim, bu Dağdakiler ile askerin kamptaki cezaevine de çok zor girdik. FOTOĞRAFLAR: CAN EROK ‘keşke film özgür olsa İlker Başbuğ da izlese’ İ Dağdakilerin mönüsü tırşık Bİ soRmak lazım akur belgeseli PKK’nin dağ kadrosunun yılın yedi ayını kış kamplarında bir mağaranın yedi kat altında geçirdiğini belgeliyor: “Gördüğümüz kış kamplarından biri terzihane olarak da kullanılıyordu. Kış hazırlığı değişik bir hazırlık. Kendi içlerinde de gizli yürüyen bir iş. Kamptan iki, üç kişi görevlendiriliyor. Görevlendirilenler Ağustos ayından itibaren hazırlığa başlıyor. Bu doğal bir mağara da olabilir, kendi yaptıkları barınma yeri de olabilir. Kazmayla, bir tepeliğin sırtına girişi kamufle edilerek, elle yaptıklarına manga diyorlar. Doğal olan mağaralara şikeft diyorlar.” Mavioğlu, PKK kamplarındaki hastaneler için şu notu aktarıyor: “Gelişmiş ve tek bir noktada olmayan hastanelerde, ilkyardım ve küçük ameliyatları yaptıklarını, büyük ameliyatların İran ya da Güney’de olduğunu söylüyorlar.” ‘kış kamplarında yedi ay yerin yedi kat altındalar’ B Röportajın tamamı Cumhuriyet Portal’da... ‘Pkk’nin naylon, kazma ve şemsiye çözümleri’ elgeselde yer almayan, Ertuğrul Mavioğlu’nun Bahoz Erdal ile yaptığı bir söyleşiden alıntılayarak aktardıkları, PKK’nin “kamuflaj stratejisi”ne dair içeriden detayları kapsıyor: “Bahoz Erdal, ‘PKK’nin üç büyük devrimi vardır’ demişti. 1) Naylon devrimi. 1980’lerde dağa ilk çıktıklarında, kırsalda nasıl yaşayacaklarını bilmedikleri için, hemen hastalanıyorlarmış. Bir çobandan naylonun korunma için nasıl işlevli ol B duğunu görmüşler. Belgeselde de rulo rulo taşınan naylonları hatırlayacaksınız. 2) İkinci devrim diye bahsettikleri kazma devrimi. Kobralar ilk çıktığında çok kayıp vermişler. Kobralar yerleştikleri mağaraların kapısına kadar gelip ateş açabiliyormuş. Bunun üzerine L şeklindeki mangaları kazarak yapmışlar. 3) Üçüncü devrim şemsiye devrimi. Heron geçerken siyah şemsiye açıyor, altında duruyor. Heron ısıdan ve görüntüden kaynaklı bilgi aldığı için şemsiye onları koruyor. Nokta tespiti engelleniyor. Bu üç devrimi kayıplardan sonra buluyorlar. Kolombiya’daki Farc’ın, şemsiye bilgisini PKK’den alarak kullandığını da anlattılar.” C M Y B ‘ ‘ ‘ ‘