Katalog

DUNYA Salı 14 Nisan 2015 Cumhuriyetçilerin 3. adayı ABD başkanlık seçimi için Cumhuriyetçi Parti’den Ted Cruz ve Rand Paul’ün ardından Marco Rubio da aday adayı oldu. Küba asıllı, Çay Partisi destekli Rubio, göçmenlere af planıyla muhafazakârları kızdırsa da liberalleri cezbediyor. EDİTÖR: CEYDA KARAN TASARIM: BETÜL BERİŞE Mısır’da tünel kazanın vay haline! Mısır’da her gün onlarca kişinin İslamcı militanların saldırılarında öldüğü sınır bölgelerinde tünel kazmaya kalkışanlara da, onları ihbar etmeyenlere de ömür boyu hapis geliyor. Uygulama Cumhurbaşkanı Abdülfettah el Sisi’nin kararnamesine dayanıyor. 17 nilgun@cumhuriyet.com.tr FRANSA Le Pen babasını seçime sokmuyor Obama da Papa’nın yolunu izleyebilir Papa’nın 1915’in 100. yıldönümünde ‘soykırım’ demesi ABD’de yankılandı. Obama da 24 Nisan’da ‘soykırım’ı telaffuz edebilir İLHAN TANIR Papa’nın ‘Soykırım’ Ayini Fransa’da aşırı sağcı Ulusal Cephe’yi ana akıma çekmeye çalışan Marine Le Pen, 87 yaşındaki partinin kurucusu babasına set çekmeyi başardı. Jean Marine Le Pen, aralıktaki seçimlerde güneydoğu Fransa’dan aday olmayacağını açıkladı, yerine 25 yaşındaki torunu Marion MarechalLe Pen’i işaret etti. Eski lider, “O, politik görüşleri ve sosyal duruşuyla kızımdan daha saygıdeğer tutum sergileyecektir” dedi. 2011’den beri partinin lideri olan Marine Le Pen, geçen ay babası “Nazilerin gaz odaları tarihin ayrıntısıdır” tezini yineleyince “siyasi intihar” diyerek onunla kavgaya tutuşmuştu. apa Françesko’nun 1915 olaylarının 100. yıldönümünde seleflerinden 2. Jean Paul’ün 2001 tarihli açıklamasına atfen ‘soykırım’ kelimesini kullanması, Amerika’da yankılandı. 24 Nisan yaklaşırken, gözler Başkan Barack Obama’nın anma açıklamasında ne diyeceğinde. Washington’daki Türkiye uzmanlarına göre, senatörken ‘soykırım’ı tanıyan ama Beyaz Saray’da bugüne dek milli çıkarlar adına “Medz Yaghern” (Büyük Yıkım) ifadesiyle yetinen Obama, Papa’nın etkisiyle daha çok baskı altında kalacak. P Çanlar 24 Nisan için çalıyor Papa Françesko’ nun ‘soykırım’ kelimesini kullanmasının ardından gözler diğer başkentlere döndü. Ankara’nın kaygısı, ABD Başkanı Barack Obama başta olmak üzere diğer liderlerin 24 Nisan açıklamalarında Papa’yı izlemesi... Ankara’da kulislerde, ABD ile ekimden beri süren İncirlik’in IŞİD’e karşı kullanımını Ankara’nın koz olarak tuttuğu konuşuluyor. Ankara, 24 Nisan kampanyasını da erkene aldı. Sosyal medyada başlatılan İngilizce “let history decide” (Kararı tarih versin) kampanyasında belgeler ve videolar yayınlıyor. Başbakanlığın 75 km’yi aşan arşivleri de kullanılacak. İstişareler için çağrılan Türkiye’nin Büyükelçisi Mehmet Paçacı’nın ise geri dönmesi için Vatikan’dan, 1915’te ölen Müslümanları da gözeten açıklama yapması bekleniyor. Ancak resmi talepte bulunulmadı. Büyükelçinin, diğer başkentlere mesaj için 24 Nisan öncesinde dönmesi beklenmiyor. Vatikan din devleti olduğu için ekonomik ya da askeri yaptırım imkanı yokken, en önemli koz kültürel işbirliğini askıya almak. Eski Vatikan Büyükelçisi Prof. Kenan Gürsoy, “İki ülke arasında çok geniş kültürel işbirliği var. Vatikan bunun kopmasını istemeyecektir” yorumunu yaptı. DUYGU GÜVENÇ ıyımdan 100 yıl sonra VatikanAnkara arasında diplomatik kavga: Papa ‘Ermenistan’da soykırım yaşandı’. Türklerin öfkesi: Kabul edilmez sözler”, “Papa ve Ermeniler: Olan Soykırımdı. Papa: ‘Hıristiyanlara hâlâ bugün soykırım yapılıyor’…” “Türkler öfkeli, büyükelçi çağrıldı. Papa saldırdı: ‘Ermenilere soykırım yapıldı.’ ” “Hıristiyanların Soykırımı…” “Papa, Ermeni Dosyasını Tekrar Açtı…” “Papa’nın Ermeni soykırımı ayini”ni, İtalyan basını bu manşetler ve başlıklarla verdi. “K İSRAİL İran ile nükleer yasakta işbirliği Kapsamlı Nükleer Test Yasağı Anlaşması (CTBTO) için Hazırlık Komisyonu Başkanı Lassina Zerbo, komisyonda İran ile İsrail’in işbirliği yaptığını söyledi. İsrail’i ziyaret eden Zerbo, kasım ve aralıkta Ürdün’de yasadışı testleri saptama tatbikatı yaptıklarını, bu kapsamda düzenlenen yuvarlak masa tartışmalarında ve yemeklerde İranlı ve İsrailli uzmanların aynı masada oturduklarını belirtip “Siyaseten anlaşamayanların bilimsel ortaklığı alışılmadık bir şey değil” dedi. CTBTO’nun yürürlüğe girmesi içim İran, İsrail, ABD’nin onayı gerekiyor. BREZİLYA ABD Dışişleri’nde görev yapmış önde gelen Türkiye uzmanı Henri Barkey, Papa’nın ‘vicdanın sesi’ rolünü oynadığını ve “Obama’ya başta partisi olmak üzere, birçok çevreden baskıların artacağını” belirtti. Barkey, “Obama’nın eğer ‘soykırım’ diyecekse bunun bu yıl, yani 1915 olaylarının 100. yılında’’ söyleyeceğini, seneye bırakılmasının pek anlamı olmadığını ekledi. Diğer yandan Barkey, ‘soykırım’ı tanısa da Rus lideri Vladimir Putin ile Cumhurbaşkanı Erdoğan arasında iyi ilişkiler olduğunu anımsatarak, Obama’yla da orta ve uzun vadede birlikte çalışılmasının etkilenmeyeceğini söyledi. Yine de Barkey’e göre, bu durum ortak çalışmaları yavaşlatabilir ve zaten anlaşmazlık yaşanan Suriye konusunda işleri daha zora sokabilir. ABD Temsilciler Meclisi’nin Cumhuriyetçi Başkanı John Boehner’in sembolik tasarılara bakışı nedeniyle Kongre’den 1915 ile ilgili yeni tasarının Genel Kurul’a inme şansı az. 24 Nisan’a 10 gün kala Dışilişkiler Komitesi’ne de tasarı gelmiş değil. Ama Türkiye’de dip Barkey: Seneye bırakması pek anlamlı değil lomatlık yapmış uzmanlardan William Jones, “Papa’nın ABD Dışişleri’nin baskısındaki Kongre üyelerini cesaretlendireceği görüşünde. Vekillerin zaten diasporanın baskısı altında olduğunu belirten Jones, “Türkiye’nin kötüleşen insan hakları ve demokrasi karnesi, birkaç gün önceki Washington Post’da çıkan başyazı gibi ağır eleştirel yazılarla birlikte bu milletvekillerine yeni koruma gücü verecek’’ dedi. En güçlü diaspora grubu Amerikan Ermeni Asemblesi (AAA) İletişim Direktörü Taniel Koushakjian ise Cumhuriyet’e şunları söyledi: “Umut ediyoruz ki Obama da Papa’nın liderliğini izleyerek, ‘soykırım’ı kabul edecek. Ayrıca Papa, diğer liderlerin de (1915) suçlarını kabul ederek kendisini izlemesini talep etti. Obama’nın bu çağrıya uymasını bekliyoruz.’’ Koushakjian, Kongre’den beklentileri sorulunca ‘Beyaz Saray ve ABD yönetimine’ odaklandıklarını ekledi.. AAA’nın umudu Obama... ‘Soykırım’ tezini tanımayan İtalya’nın Dışişleri Bakanı Paolo Gentiloni ise “15 yıl önce Papa 2. Jean Paul’ün ifadelerini hesaba katarsak Türklerin sert açıklamaları haklı görünmüyor” derken, Ankara ile Erivan’ı hep diyaloğa çağırdıklarını anımsattı. İtalya Başbakanlık Müsteşarı Sandro Gozi ise “Bu tarihçilerin işi. Bir hükümet ‘soykırım’ kelimesini kullanmamalı” dedi. İtalya’dan mesajlar Hillary’den süper başlangıç Dilma’ya isyan bayrağı büyüyor Petrobras skandalı ve ekonomik krizle boğuşan Brezilya’da, geçen ay 1.5 milyon insanı sokağa döken hükümet karşıtı protestolar alevlendi. Pazar günü 195 kentteki yürüyüşlere polise göre 682 bin, eylemcilere göre 1.5 milyon insan katıldı. Rio’nun meşhur Copacabana sahilinde 10 bin protestocu toplandı. Sarıyeşil milli takım formalarıyla “Dilma dışarı” sloganları atan eylemciler orduyu müdahaleye çağıran pankartlar taşıdı. Anketlere göre, her 10 Brezilyalı’dan 8’i Devlet Başkanı Dilma Rousseff’in kamu enerji devi Petrobras’ın yönetim kurulu başkanı olduğu dönemde yapılan yolsuzluklardan haberdar olduğu görüşünde. Demokratların favori adayı kampanyası için yollara düştü BD’nin ilk kadın başkanı olmak için Demokrat Parti’den aday adaylığını açıklayan eski first lady, senatör ve dışişleri bakanı Hillary Clinton, sosyal medyada fırtına estirmesinin ardından, minibüse atlayıp yollara düştü. Pazar günü birkaç saat içinde kampanya videosu YouTube’da 1 milyondan fazla izlenen, açıklaması 95 bin kez retweet edilen, Facebook sayfası 500 bin beğeni alan Hillary, 138 saniyelik videonun ilk 90 saniyesinden sonra boy gösterdi, sıradan Amerikalıların hayatlarına ışık tuttu ve stratejistlerin takdirini kazandı. A Sarkisyan ve Ermeni kilisesi temsilcileri, patriklerinin katıldığı tarihi ayin sırasında, Papa… yalnız “soykırım” sözcüğünü kullanmakla kalmadı: 1.Ermeni soykırımının, Nazi ve Stalinci soykırımların da yolu olan “20. yüzyılın ilk soykırımı” olduğunu söyledi. 2.Bu “ilk soykırımın” sade “tarihte Hıristiyanlığı kabul eden ilk ulus” Ermenileri vurmakla kalmadığını, Süryani Katolik ve Ortodokslar, Asuriler, Keldaniler ve Rumları da hedef aldığını belirtti... Böylece soykırım kurbanları listesini, Anadolu’nun başka Hıristiyan halklarını da içine alacak şekilde genişletti. 3.Ayinin farklı bölümlerinde üstüne basa basa kullandığı “Bugün hâlâ…”, “Bugün gene…”, “Bugün bile…” ifadeleriyle, bugün Hıristiyan oldukları için cihatçıların kılıcından geçirilen “Hıristiyanlarla”, “tüm soykırımların anası” arasında bire bir irtibat kurdu. Türkler bu durumda sadece “tarihin ilk Hıristiyan ulusunu” katletmiş olmanın “ilk günahını” taşımakla kalmıyor; aynı zamanda sırf Hıristiyan oldukları için kurbanlarına çullanan günümüz IŞİD’çileriyle aynı çizgide görülüyor... Birinci Dünya Savaşı olaylarından tümüyle soyutlanan bu söylemde Ermenilerin, sanki sadece farklı bir dine mensup oldukları için/ “Hıristiyan oldukları için” boğazlanmış oldukları algısı işleniyor. 4.En vahimi… Papa’nın konuyu son dönemde sık kullandığı “üçüncü dünya savaşı” kavramına bağlaması... Başta IŞİD’çiler olmak üzere cihatçıların imzasını taşıyan hunharlıklara kesin adres vermeden atıf yapan Papa, “Her gün vahşi saldırılara, acımasız katilamlar ve anlamsız yıkıcılığa şahit oluyoruz. Bu, fasıl fasıl yaşanan bir üçüncü dünya savaşıdır” diyor… Bu “üçüncü dünya savaşı”nın kökenini de işte üstte anlattığım doğrultuda, “20. yüzyılın ilk soykırımına” dayıyor. “(Ermeni soykırımını=tüm soykırımların anasını) hatırlamak gereklidir ve aksine buna zorunluyuz. Çünkü belleğin olmadığı yerde, kötülük yarayı hâlâ açık tutuyor demektir. Kötüyü inkâr etmek, saklamak, tedavi etmeden yaranın açık kalmasını sürdürmek gibidir!” diyerek meseleyi günümüze bağlıyor. Tüm soykırımların anası Uygarlık çatışmasını tırmandırıyor Bill ve Hillary Clinton, geçen yıl kızları Chelsea, damatları Marc Mezvinsky ile torunları Charlotte’un doğumunu kutlamıştı. Cumhuriyetçi Parti, başkanlık seçimi için aday belirleme yarışında ilk önseçimi ocakta Iowa’da yapıyor. Iowa’daki Demokrat delegeler 2008’de Barack Obama’yı 1., Hillary Clinton’ı 3. seçmişti. ABD medyası, Napolyon’un Waterloo yenilgisine atıfla “Hillary Waterloo’suna dönüyor” yorumunu yaptı. Iowa’da okul ve fabrikaları gezecek, ilk ‘önseçimci’ eyaletlerden New Hampshire’a da geçecek Clinton, ilk mitingini gelecek ay başka bir yerde yapacak. Cumhuriyetçi Parti’den Jeb Bush’un aday olması halinde, seçim siyasi hanedanlık yarışına dönüşebilir. Logo alay konusu KOLOMBİYA Sahte gerillalarda general parmağı Kolombiya’da ordu mensuplarının yüzlerce sivili katledip gerilla gibi göstermesi davasında 22 general hakkında soruşturma başlatıldı. FARC gerillarıyla mücadelede öldürülenlerin sayısını fazla gösterip, ödül ve terfi almayı amaçlayan askerlerin sivil katliamlarına dair skandal 2008’de patlamıştı. Başsavcılık bugüne kadar olaya 5 bini aşkın askerin adının karıştığını, 800 kadarının cezaevine gönderildiğini, soruşturmanın 22 generale uzandığını duyurdu. Soruşturmanın şeffaf yürütülmesinin hükümetle FARC arasındaki barış sürecine katkı sağlayacağı belirtiliyor. 2008’deki donukluğunun tersine, 67 yaşındaki Hillary bu kez “Sıradan Amerikalının şampiyona ihtiyacı var. Ben o şampiyon olmak istiyorum” dediği videoda, krizi yenen Amerikalıların ekonomik eşitsizliğini çözmeyi vaat etti. Videoda orta sınıf beyazlardan ziyade iş kurma hazırlığını İspanyolca anlatan iki Hispanik kardeş, 5 yıl evde çocuk baktıktan sonra işe dönmeye çalışan anne, iş arayan Asya asıllı üniversiteli genç kız, çocuk bekleyen Afro Amerikalı çift ve evlilik hazırlığındaki eşcinsel çift dikkat çekti. H üzerine oklu kampanya logosu ise Küba bayrağına ya da şirket logosuna benzetilerek alay konusu oldu. Hillary ve ekibi, 1970’lerin sevilen çizgi filmi “The ScoobyDoo Show”a atıfla “Scooby” adını verdikleri minibüse atlayıp New York’a 1600 km mesafedeki Iowa’nın yolunu tuttu. Demokrat ve 4 MONICA LEWINSKY: Hillary ismi en çok eşi eski Başkan Bill Clinton’ın gönül maceralarıyla anıldı. En namlısı 1998’de Beyaz Saray stajyeri Monica Lewinsky ile birlikteliği. Yalan beyan ve federal soruşturmaya engel olmakla itham edilen Clinton azil girişiminden kılyapı kurtuldu. 4 MALVARLIĞI: “Beyaz Saray’dan beş parasız çıktık” diyen Clintonlar, 1999 ve 2000’de milyon dolarlık iki ev aldı. Clinton ve eşi konuşmalardan milyonlar kazanıyor. 4 BİNGAZİ: Dışişleri bakanlığının en vahim hatası, 2012’de Libya’daki ABD elçisinin de öldüğü saldırıya “yetersiz” tepkisi. Senato’da sorulara “Bu aşamada ne fark eder?” demesi çok eleştirildi. En son yazışmalarını evine kurdurduğu özel sunucuya bağlı şahsi eposta’sından yaptığının anlaşılması kriz yarattı. Hillary’nin gafları ve skandalları Bu sözlerden Papa’nın davasının “tarihle yüzleşme sunmak” yerine, “Ermeni soykırımı” hattında damardan siyaset yapmak ve “üçüncü dünya savaşında cephe” belirlemek olduğunu görüyoruz. Papa, “tarih”i değil, “bugünü” konuşuyor. “Bugünü” konuşurken özetle “Doğu Hıristiyanlarını kılıçtan geçiren” IŞİD ve benzerlerinin hesabını soruyor. İtalya da hemen tüm yorumcuların fikir birliği yaptığı üzere, Papa’nın söylemleri, “çok sert ve diplomasiden uzak”, hatta radikal. Bu söylemleriyle Papa uygarlık çatışmasına hizmet ediyor. “Ermeni soykırımının 100. yılında” Vatikan’ın Ankara’nın hoşuna gitmeyecek şeyler söyleyeceği biliniyordu. Türkiye’nin “değerli yalnızlığı” belli ki bunu çok kolaylaştırdı. IŞİD konusunda güdülen basiretsiz, gözü bağlı, kör siyasetler, hele aşikâr biçimde Vatikan pozisyonunu büsbütün bileyerek sivrileştirdi. Rusya İran’a S300’leri veriyor Rusya, Batı ile nihai nükleer anlaşmanın eşiğindeki İran’a S300 füze vetosunu kaldırdı. Rus Devlet Başkanı Vladimir Putin, S300 hava savunma sistemlerinin Tahran’a tesliminin askıya alınmasını kaldıran kararnameyi imzaladığını açıkladı. Böylece iki ülke arasında “petrole karşılık mal takası” yolu açılırken, ticaret hacminin artacağı belirtiliyor. ABD ile İsrail derhal karardan kaygılarını dile getirdi. Rus Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ise kararın İsrail ve bölgenin güvenliğini tehdit etmeyeceğini söyledi. Rusya ile İran 2007’de 800 milyon dolarlık S300 sistemleri satışında anlaşsa da, ABD ile İsrail’in itirazlarıyla anlaşma 2010’da askıya alınmıştı. C M Y B