Katalog

KULTUR 150 yıllık Alice Perşembe 26 Kasım 2015 EDİTÖR: EZGİ ATABİLEN TASARIM: ŞÜKRAN İŞCAN Beatles’ın ‘ilk’ Beyaz Albüm plağı satışta The Beatles’ın ‘Beyaz Albüm’ olarak bilinen 1968 tarihli uzunçalarının 0000001 numaralı versiyonu, tahmini 60 bin sterlinlik satış etiketiyle yeni sahibini bekliyor. ABD, Beverly Hills’teki Julien’s adlı müzayede evince satışa sunulacak albüm, bizzat grubun davulcusu Ringo Starr tarafından yeni sahibine aktarılacak. Müzayedenin 3 ve 5 Aralık tarihleri arasında yapılması bekleniyor. 15 Londra’daki British Library’de açılan ‘Alice in Wonderland’ (Alis Harikalar Diyarında) sergisi, Lewis Carroll’un yazdığı aynı adlı klasik yapıtın 150. basım yılı şerefine hazırlandı. 7 Nisan 2016’ya dek British Library’de ücretsiz olarak açık olacak ‘Alice in Wonderland’ sergisi, Lewis Carroll takma adıyla tanınan Charles Lutwidge Dodgson’ın (18321898) ilk kez 1865’te basılan ‘Alis Harikalar Diyarında’sının 150. yılını kutluyor. Sergi ziyaretçileri, Lewis Carroll’un 90 sayfalık “Alice’s Hande eagle Adventures Under Ground” (Alis’in Yeraltı Maceraları) yapıtının elyazması illüstrasyonlu nüshasına hayran kalmaya; kitabın Fransızca, Almanca ve İtalyanca çevirilerine göz gezdirmeye; geçen 150 yıl içerisinde çeşitli sanatçıların hazırladığı illüstrasyonlarla tekrar tekrar farklı yayınevleri tarafından yayımlanarak dev bir pazara dönüştürülen ve yediden yetmişe tüm okurların yaşamlarının belirli bir döneminde dünyasına daldıkları Alis’in kimi zaman sihirli kimi zamansa dehşetli âleminin içinde yeniden yer almaya davet ediyor. Oxford Üniversitesi’nin kolejlerinden Christ Church’te görev yaparken yeni kolej dekanının üç kızı Alice, Edith ve Lorina Liddell’la tanışan 24 yaşındaki Dodgson’ın o dönemde 10 yaşındaki Alice’le kurduğu arkadaşlık ve 1862’de üç kız kardeşle yaptığı nehir gezintisi sırasında onları eğlendirmek için uydurduğu hikâyeyi, Alice’in ısrarı üzerine yazıp, 37 olağanüstü kurşunkalem ve mürek 1 1945’te Johnson’ın vefatı üzerine kitabı anonim Amerikalı bağışçılar adına geri satın alıp, 1948’de British Library koleksiyonuna geri kazandırmış. Sergide Carroll’un orijinal koyu maroken ciltli ‘Alis’in Yeraltı Maceraları’nın her bir sayfasını dokunmatik ekranda okuma imkânı da sunulmuş. Fakat sergi öylesine dar mekâna kurulmuş ki ziyaretçilerin her bir nüshayı, deseni ve illüstrasyonu (ki bunlardan en dikkat çekicileri, Salvador Dali’nin Maecenas Press tarafından yayımlanmış Alis temalı sürrealist litografi serisinden ‘Alis’in Tırtılla Tanışması’; İngiliz yazar, şair ve illüstratör Mervyn Peake’in İkinci Dünya Savaşı tecrübelerini içine katarak ortaya çıkardığı ve ilk bakışta tanıdık gelen illüstrasyonları; İngiltere’de kitap illüstrasyonunun ‘Altın Çağı’nın (18901914) öncülerinden sayılan Arthur Rackham’ın 1907 tarihli karanlık ve ürkütücü ‘Alis Harikalar Diyarında’ versiyonu); Cecil Hepworth ve Percy Stow’un yönettiği 1903 yapımı ilk sessiz film adaptasyonunu; posta pullarından Alis temalı çay fincanlarına uzanan çok sayıda objeyi görebilmeleri için sıraya girmeleri gerekiyor. British Library, kanımca bu edebi ve görsel şölenin hem çocukların hem de yetişkinlerin yoğun ilgisini çekeceğini öngörerek sergiyi daha geniş bir mekâna yerleştirmeliydi. Serginin girişine kurulan ve Alis Harikalar Diyarında için çeşitli sanatçı ve illüstratörlerin yarattığı tasarımları örnekleyen ve daha çok çocukları eğlendirmek üzere hazırlanmış enstalasyonun gereksiz yere sergiden daha çok yer kapladığını düşünüyorum çünkü serginin içeriği halihazırda hem yetişkinlere hem çocuklara aydınlatıcı ve keyifli bir serüven sunuyor. Düşük çözünürlüklü görsellerin büyük ebatlarda ayna ve mdf paneller üzerine uygulanmasıyla yaratılan layıksız ve ucuz enstalasyonu hazırlama fikrini en baştan veto edip, serginin omurgasını oluşturan değerli malzemelere hak ettikleri alanı vermek çok daha yerinde bir küratoryal yaklaşımı örneklerdi. (hande@handeeagle.com) Salvador Dali imzası Irons Antalya’ya geliyor A ktör Jeremy Irons, 29 Kasım’da Cam Piramit’te, 52. Uluslararası Antalya Film Festivali’nin açılış gecesine katılacak. Irons, Yaşam Boyu Başarı Ödülü’nü almak üzere bir diğer ABD’li yıldız Kathleen Turner ile Antalya’ya gelecek. Jeremy Irons Festivalde ayrıca Irons’ın onuruna, tek yumurta ikizi kardeşleri canlandırarak en sevilen performanslarından birini verdiği “Ölü İkizler / Dead Ringers” filmi izleyiciyle buluşacak. Gösterimin ardından sanatçı izleyicilerden gelen soruları cevaplayacak. Fahrelnissa Zeid Erken Noel hediyesi Türk sanatı Sotheby’s’de otheby’s müzayede evinin 2 Aralık’ta Londra’da düzenleyeceği ‘20. Yüzyıl Sanatına Farklı Bir Bakış’ adlı müzayedede; Avrupa, Kuzey Afrika, Ortadoğu, İran ve Türkiye modern sanatından eserler satışa çıkacak. Müzayede Ortadoğu’nun yenilikçi ve yankı uyandıran kimliğiyle öne çıkan sanatçılarından bir grubun eserlerine 1950’lerden 1980’in ilk yıllarına uzanan bir seçkiyle yer verecek. Müzayedede Fahrelnissa Zeid’in tuval üzerine yağlıboya ese S Arthur Rackham imzalı Alice illüstrasyonu. keple çalışılmış illüstrasyonla bezediği, 1864’te erken bir Noel hediyesi olarak “Alis’in Yeraltı Maceraları” başlığı ve “Bir yaz günü hatırası anısına sevgili bir çocuğa” ithafıyla Alice Liddell’a iletmesini aktararak başlıyor sergi. Yakın dostlarının beğenisi üzerine orijinal öyküyü genişleten Dodgson, Tenniel’ın yeni illüstrasyonlarıyla ve çocukların dikkatini çekeceğini düşündüğü kırmızı cildiyle günümüzün dev yayıncılarından MacMillan’ın kurucu ortağı Alexander MacMillan’la kitabın yayımlanması için tüm masrafları kendine ait olmak üzere anlaşmış. İlk olarak 26 Kasım 1865’te ‘Alis Harikalar Diyarında’ başlığıyla raflarda yerini alan, çocuk edebiyatı tarihine damgasını vuran ve Lewis Carroll adıyla neredeyse eşanlamlı olarak anılmaya başlanan yapıt ardıl senelerde dünyanın dört bir köşesinde yayımlanmaya başlanmış. Fakat Lewis Carroll’un hazırladığı şairane güzellikteki ilk elyazması ‘Alis’in Yeraltı Maceraları’na dair acı tatlı bir anekdotu paylaşmadan geçemeyeceğim. Alice Liddell Hargreaves (18521934), 1928’e dek mülkiyeti altında tuttuğu orijinal elyazmasını kocası Reginald Hargreaves’in veraset vergisini ödeyebilmek için 3 Nisan 1928’de Sotheby’s’de açık arttırmayla 15 bin İngiliz Sterlini’ne Amerikalı nadir kitap tüccarı A.S.W Rosenbach’a satmak zorunda kalmış. Kitabı daha sonra Victor Talking Machine Company kurucusu Eldridge Johnson’a satan Rosenbach, Daha geniş mekân Acı tatlı anekdot ri ‘İsimsiz’ 35 bin 45 bin Avro, Mübin Orhon’un tuval üzerine yağlıboya ‘İsimsiz’ yapıtı 60 bin 80 bin Avro, Hamit Görele’nin tuval üzerine yağlıboya tablosu ‘Atom’ (Zerre) 8 bin 9.5 bin Avro, Şükriye Dikmen’in ‘İsimsiz’ tuval üzerine yağlıboya tablosu 7 bin 10 bin Avro ve Bedri Rahmi Eyüboğlu’nun ahşap üzerine yağlıboya ‘İsimsiz’ eseri de 8 bin 12 bin Avro tahmini bedelle satışa sunulacak. (www.sothebys.com) l Kültür Servisi 45. yılı sahnede kutlayacak O CIA yönetmenliğe soyunursa EVRİM ALTUĞ pera ve konser lediği gecede iki ayşarkıcısı, barirı bölüm halinde yoton Mesut İktu, 45. sarumlayacak. Devlet nat yılını, 30 Kasım Senfoni OrkestralaPazartesi akşamı saat rı eşliğinde, Gustav 20.00’de İstanbul KaMahler’in kimi eserdıköy Belediyesi Sülerini Türkiye’de ilk reyya Operası’nda vekez yorumlayan sareceği özel bir konser Mesut İktu natçı, halen Yeditele kutlayacak. Gecede pe Üniversitesi Güİktu’ya Hakan Şensoy yönetizel Sanatlar Fakültesi, Sanat mindeki İstanbul Oda OrkestYönetimi Bölümü’nde dersrası eşlik edecek. İktu; Çayler verirken, Semiha Berksoy kovski, Chopin, Ahmed Adnan Opera Vakfı Mütevelli HeyeSaygun ve Frenkel ile Novikov ti Eşbaşkanı olarak da görevini gibi imzalara ait eserleri orsürdürüyor. l Kültür Servisi kestra için özel olarak düzen scar ödüllü yönetmen Steven Spielberg’ün ABD ve Rusya arasındaki 1962 U2 casus uçağı krizini işlediği ve başrolünde Tom Hanks’in yer aldığı ‘Casuslar Köprüsü’ filminin yanı sıra, Türkiye ve Rusya arasında da yine bir uçak sebebiyle tansiyonun arttığı günlerdeyiz. Tam da bu sırada, ‘CIA ve Hollywood: Teşkilat Film ve Televizyonu Nasıl Biçimlendiriyor?’ isimli bir kitap, raflardaki yerini almış bulunuyor. Matbuat Yayın Grubu tarafından, Ertan Yılmaz’ın Türkçesiyle basılan kitap, Texas Christian University’de Film, TV ve Dijital Medya bölümünde Yardımcı Profesör olan Tricia Jenkis tarafından yazılmış. Kitap, American Library Association’a (ALA) bağlı The Association of Collegeand Research Libraries (ACRL) yayını olan Choice dergisi tarafından da Outstanding Academic Title 2013 listesinde yer almaya layık görülmüş. Yazar ve akademisyen Jenkins ile, Hollywood’dan birçok filmi örnekleyen kitabı hakkında görüştük... n Kitabınız tamamlanınca CIA’den resmi tepki aldınız mı? CIA kitabımı analiz etti ve bunu ‘İstihbarat Çalışmaları’ dergisinde O ABD’li akademisyen Tricia Jenkins’in ‘CIA ve Hollywood’ kitabı, örnekleriyle Hollywood’daki ‘casus’ filmlerine yapılan bilgi, malzeme ve teknik desteğini belgeliyor. tanıttı. Sürpriz biçimde yansız ve adil bir eleştiri yazısıydı. Halbuki ‘Oliver Stone’vari tarih yazımı tercihimden ki bu çok gülünç olurdu(!) ötürü beni suçlayacaklarını düşünmüştüm. n Kitapta adı sıkça anılan eski CIA mensupları Robert Baer ve Chase Brandon şimdilerde neyle meşguller? Chase, 2013’te ‘Cryptos Conundum’ adlı bir roman yayımladı. Ayrıca çeşitli senaryolar kaleme aldığını da belirtti. Baer ise haber medyasında son derece aktif. Bir yorumcu olarak çalışıyor ve ayrıca Time dergisinin istihbarat dalı köşe yazarlığını sürdürüyor. n ABD eğlence endüstrisi ile ABD hükümeti arasında, ülkenin demokratik kimliğinin pazarlanması adına bir tür ‘kazankazan’ ilişkisi var, diyebilir miyiz? Evet. Eğlence endüstrisi hep kazanıyor. Çünkü bu yolla CIA yetkililerinden bedelsiz danışmanlık ve teknik altyapı desteği elde ediyorlar. Bu esnada CIA de kazanıyor; çünkü böylece kamuoyunun olaylara bakış algısını böylesi film ve TV yapımlarıyla biçimlendirme fırsatı elde ediyorlar. Burada da potansiyel olarak tek kaybeden izleyicilerin bizatihi kendisi oluyor; çünkü ödedikleri vergiler bu türlü filmlerin ürettiği ve asla tamamen aklanmamış filmlerin propagandasına mali destek için harcanıyor. n CIA’in 11 Eylül sonrası eğlence endüstrisi politikası nasıl? 9/11’den sonra, CIA film ve TV araçlarını bu olayı tahmin edemediği yönündeki eleştirileri bertaraf edebilmek üzere kullandı. Daha sonra ise, eğlence endüstrisi ileri seviyedeki istihbarat gücü ve sorgulama teknikleri alanında artırılmış eylem bağımsızlığı için bir nevi ‘ambar’ gibi kullanılır oldu. n Casus filmlerinin her seferinde yeni ‘düşman’lar ve ‘öteki’ler yaratıyor olması bir tehlike sayılmaz mı? Elbette. Hollywood kötülerini sıkça şeytanileştirir. Bunu yaparken, onlara söz hakkı, bakış açısı, eylemleri için akli gerekçe katmaz. Böylelikle dünya politik sahnesi de döngüsel biçimde ‘iyi ve kötü’ biçimine indirgenir. Dünya sahnesinde politik hadiselerin algı biçimleri böyle iken, dahası bütün topluluklar bu denli indirgeyici iken, pek de fazla ilerleme sağlanacağını düşünmüyorum. Bilgi için: www.matbuat.com.tr Lux ödül ‘Mustang’e Avrupa Parlamentosu’nun (AP) her yıl verdiği sinema ödülü Lux, Fransa’da yaşayan Türk yönetmen Deniz Gamze Ergüven’in yönettiği ‘Mustang’in oldu. Fransa yapımı film, Cannes Film Festivali’nde de ödül almış ve Fransa’nın ‘En İyi Yabancı Film’ dalında Oscar adayı seçilmişti. İnebolu’da geçen bir hikâyeyi anlatan ‘Mustang’, beş kız kardeşin özgürlükleri için verdikleri mücadeleye odaklanıyor. ‘Mustang’i Başka Sinema salonlarında izlemek mümkün. KAMİL KÜLTÜR MASARACI l ÇİZİK Tricia Jenkins C M Y B