Katalog

Perşembe 26 Kasım 2015 DUNYA Guardian Türkiye’den IŞİD’e ayda 40 milyon dolar YD Eş Genel Başkanı Salih Müslim, Türkmen Dağı gerilimi ve Rus uçağının düşürülmesini Cumhuriyet’e değerlendirdi. Türkmen Dağı’nda kimler yaşıyor? Türkmen Dağı ufak bir dağdır. Yakınında Kürt dağı da vardır, dağlık bir alandır. Her topluluk bulunur. Suriyeli Alevilerin, Türkmenlerin, Kürtlerin karıştığı hassas bir bölgedir. Son üç dört yılda Selefi savaşçıların yerleşim bölgeleri oluşturuldu. Orada kıyasıya bir savaş yaşanıyor. Ankara niçin bu kadar önemsiyor bu dağı? AKP hükümetinin meselesi Türkmenler falan değil. Gerçekten Türkmenleri korumak istiyorlarsa onlarla ilişki kurmalılar. Türkmenler Suriye Demokratik Güçleri (SDG) içerisinde yer alıyorlar. SDG’nin sözcüsü Talal Silo Türkmendir, Çobanbeylidir. Türkiye gerçekten Türkmenlerden bahsediyorsa, onunla koordineli çalışması, dayanışma içinde olması gerekir. Ankara böyle bir girişimde bulunmuyor. Başka hesapları olduğu anlaşılıyor. Türkiye Rus uçağını niçin düşürdü? Türkiye hiçbir zaman Suriye’de siyasi çözüm istemedi, diğer ülkeler ise bir şekilde çözüme varmak istiyor. Son dönemde Batı’da Suriye rejiminin çözümün parçası olacağı yorumları yapılıyor. Gidişat ‘Militanlar Samra’yı döve döve öldürdü’ Viyana’da evden kaçıp Türkiye üzerinden Suriye’ye giden ve IŞİD’e katılan Bosna asıllı 17 yaşındaki Samra Kesinoviç ve 16 yaşındaki Sabina Selimoviç’in öldüğü iddia edildi.The Local sitesine göre, Sabina’nın çatışmada ölmesinin ardından, Samra kaçmaya çalışırken militanlarca yakalandı ve dövülerek öldürüldü. Bunu Rakka’dan kaçmış Tunuslu bir kadın anlattı. dishab@cumhuriyet.com.tr Ruhani’den Ankara’ya tepki İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, Türkiye’nin Suriye’de Rus uçağı düşürmesine “Sorumlular bu provokasyon için cezalandırılmalı. Türkiye, bunu ciddi şekilde sağlamalı. Tekrarlanmaması için tüm gücünü kullanmalı” tepkisini verdi. Samra 13 nilgun@cumhuriyet.com.tr Martin Chulov “Putin’in Türkiye’ye ‘teröristlerin suç ortağı’ yaftası haklı mı” başlıklı yazısında “Türkiye’nin sınırlarının Suriye’ye giden her türlü savaşçının ana geçiş yolu olmasının” örneklerini verdi. “Türk işadamları IŞİD’in petrol kaçakçılarıyla cazip anlaşmalar yaptı. Bunlar IŞİD kasalarına her hafta fazladan 10 milyon dolar sağlıyordu. Son iki yılda birçok üst düzey IŞİD üyesi Guardian’a, Türkiye’nin önlerine çıkmadığını, kendilerini nadiren engellediğini söyledi” bilgisini veren Chulov, mayısta ABD özel kuvvetlerinin operasyonunda öldürülen IŞİD’in mali işlerini ve petrol ticaretini yöneten Ebu Sayyaf’tan çıkan bilgilere geri döndü: “Ebu Sayyaf Türkiye’ye hiç yabancı değildi. Karargâhında yapılan aramalarda, üst düzey IŞİD liderleriyle bazı Türk yetkililer arasındaki ilişkilerin ayrıntılarını içeren diskler bulundu. Washington ve Londra’ya gönderilen tezkerelerde, bulguların önemli siyasi sonuçları olduğu kaydedildi.” Batılı bir üst düzey yetkilinin “Türkiye bütün bunları kontrol edebileceğini sandı. Fakat işler kontrollerinden çıktı. Gelip onları Ankara’nın kalbinde vurdu ve daha da uzun süre başlarına bela olacak” sözlerini aktardı. Ankara’nın derdinin Türkmenler olmadığını söyleyen PYD lideri Rus uçağının düşmesiyle siyasi çözümün engellendiğini belirtti Müslim: Türkiye çözümü çelmeledi P meselelerle politika detan memnun olmağiştirmeyecektir. Ancak yan Türkiye, bütün Rusların Suriye müdahakartları karıştırmak lesi dengeleri biraz deiçin böyle bir girişimğiştirdi. Moskova, DAİŞ’e de bulundu. karşı savaşta daha etkiTürkiye uçağı düBERİVAN li bir rol oynadığı için bir şürerek Rusya ve AYDIN faydası olabilir. PYD’nin Batı’nın anlaşmasıdemokratik özerklik açına sabotajda mı busından bir politika değişikliğilundu? ne gideceğini sanmıyorum. Sabotaj demeyelim de böyle Rusya’nın hazırladığı önbir durum mevcut. lem paketinde Kürtlere desPYD’nin Rusya ile ilişkitek var mıdır? leri bu olay üzerine daha da Vallahi bilmiyogelişir mi? ruz, Rusya’nın poRojava’daki demokralitikalarına bağlıtik özerklik yönetimidır. Kürtler sadenin belli bir stratejice Rojava’da desi var. Bütün Suriye ğil, güneyde, dooluşumlarını bir arağuda, kuzeyde ya getirme, demokrade yaşıyorlar. tik Suriye içerisinde Rusya’nın yaşama hedefi için çadavralışıyor. Böyle ani nilgun@ Rusya, Suriye Kürtlerine desteğini artırabilir “Türkiye ile Rusya arasındaki gerilim Suriye’de IŞİD karşıtı uluslararası ittifak çabalarını çamura sapladı. Diplomatlar ve uzmanlar, krizden, IŞİD’e yönelik operasyonlarda koordinasyonun ve Viyana’da süren Suriye’ye siyasi çözüm çabalarının olumsuz etkileneceğini söyledi. Rusya’nın, savaş uçağının düşürülmesine vereceği muhtemel bir yanıt, Suriye Kürtleri ile bağlarını geliştirmek, onlara desteğini artırmak olabilir.” Financial Times nışından hepsi etkilenir. Rusya YPG’ye destek verirse bu ABD ile işbirliğine zarar verir mi? Sanmıyorum. YPG uluslararası koalisyonla zaten belli başlı konularda koordineli çalışıyor. Rusya ile çalışmasının boyutlarına da YPG karar verecektir. ABD silah sevkıyatını sürdürüyor mu? Suriye Demokratik Güçleri’ne yardım gidiyor izleyebildiğimiz kadarıyla. Bunlar askeri meseleler olduğu için biz karışmıyoruz. PYD Paris saldırıları sonrası nasıl bir diplomatik süreç yürütecek? PYD siyasi bir parti olarak Suriye’de siyasi çözüm için ne gerekirse yapacaktır. Kongrelerde, Viyana çalışması gibi süreçlerde etkili olmaya çalışıyoruz. Türkiye bakımından her zaman dost olmak, iyi ilişkiler içinde olmak istiyoruz. Türkiye ve Suriye halkı kardeştir. Halkların birliği, beraberliği için elimizden geleni yaparız. Sultan ve Çar: ‘Halep için bilek güreşi’ nanamadı ve çok öfkelendi.” Putin’in ilk tepkisi, bu sözlerle özetlendi. Rus jetinin düşürülmesinden birkaç saat arayla Beyaz Saray’da yanında Hollande ile basın toplantısında konuşan Başkan Obama’nın ilk refleksinin amacı ise tansiyonu düşürmekti. ABD Başkanı bir yandan aşikâr bir ilkeye “Türkiye’nin sınırlarına ve toprak bütünlüğünü koruma hakkına” sahip çıkarken; bir yandan da bir dizi şartla Rusya ile işbirliğini bundan sonra da sürdürmek istediklerini, Moskova’ya kapılarının hep açık olduğunu belirtti. Avrupalı ortakların havası da zamanla netleşecek… Ancak verilen ilk reaksiyonlardan çıkan izlenim Avrupa başkentlerindeki havanın; “Türkiye’nin aşırı tepki verdiği”; “Rusya ile gerilimi gereksiz tırmandırdığı”, zaten barut fıçısı olan bir yerde hiç tereddüt etmeden “başkalarını da tehlikeye atabilecek adımlar atabildiği” ve zaten çok karmaşık olan bir hareket alanında kaos çıkarabilecek “öngörülemez bir partner” olduğu yönünde. “İ ‘Türkiye ismen ortak’ Kartlar karıştı Biz teröristten DAİŞ’i anlıyoruz’ Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan “Cerablus’tan Akdeniz’e uzanan hattı terör örgütlerinden kurtarmaktan” bahsetti. Afrin Kantonu da bu bölgede kalıyor. PYD’nin bu açıklamaya tepkisi nedir? YPG güçleri ile uluslararası koalisyon Suriye’de geniş bir bölgeyi teröristlerden temizlemede çok başarılı oldu. Gerçekten isteniyorsa bu arayı da, başka yerleri de teröristlerden temizleyebilirler. Erdoğan başka bir grubu kastediyor... Terörist deyince biz DAİŞ’i, cihatçıları anlıyoruz. Selefileri kastediyoruz. Başka birisini kastediyorsa onu bilmiyorum. Beni kendi evlerinde ağırlayıp da sonra “PYD, YPG teröristtir” deyince buna dikkatli bakmak gerekiyor. Türkiye Eşme’de YPG ile anlaştı, Süleyman Şah Türbesi’nin nakledilmesine yardımcı olduk. Türkler Putin’e ders verdi Daily Telegraph Savunma editörü ve köşe yazarı Con Coughlin, “Putin ateşle oynarsa, sonunda yanacak” başlıklı yazısında, Gürcistan’dan Ukrayna, Baltıklar ve Suriye’ye dek her yerde içişlerine karışan Putin’in Türklerin düşürdüğü uçakla iyi bir ders aldığını savundu. Financial Times’dan Richard Hass… Batı ile Türkiye arasında her krizde biraz daha hissedilen ve barizleşen bu artan “yabancılaşmayı”; “Türkiye bugün fiilen değil, ismen müttefik olan bir ülke” diye yazdı dün ve ekledi: “Türkiye bir zamanlar olduğu gibi NATO’nun güvenilir, güçlü ortağı değil. Türkiye bugün fiilen değil ismen ortak. Türkiye Cumhurbaşkanı’nın Rus muhatabı ile liberal olmayan aynı eğilimleri paylaştığı ironisini bir yana bırakamayız. Recep Tayyip Erdoğan Türkiye’si, ABD ve Batı ile Ortadoğu’da aynı hedefleri paylaşmıyor. Evet Türkiye ABD’ye IŞİD’i vurması için İncirlik üssünü kullandırıyor. Ama IŞİD’i vurmak kendi öncelikleri arasında gelmiyor. Beri taraftan da Kürtleri zayıflatmak için elinden geleni yapıyor…” Suriye iç savaşının daha öncesinde… Mavi Marmara’da başlayan bu “Batı ile ayrışan yollar” söylemi; her krizde biraz daha açık ve net önümüze çıkıyor. Diyeceğim o ki sorun yalnız Putin ve Rusya ile değil; Türkiye, Batı’da da gitgide yalnızlığı derinleşen ülke görünümünde. Değerli yalnızlığı günden güne artıyor… Ankara’nın elinde kuşkusuz “İncirlik” gibi kartlar var hâlâ. AB açısından da “mülteci trafiğinin kontrolünde” Ankara hâlâ büyük önem taşıyor. Ama bu belli konu başlıkları altındaki “işbirliği ihtiyacı”, giderek ayrı ajandaları olan, ayrışan dünyalarda yaşadığımız gerçeğini değiştirmiyor. Bu “ayrı ajandalar”, her krizde Türkiye’nin “ne yapacağı önden belli olmayan, kestirilemeyen aktör” olarak gündeme gelmesine neden oluyor. Rus uçağının vurulmasına ilişkin dünya kamuoyunda nitekim en çok sorulan sorular bunlardı: “(Türkiye ile artık özdeş biçimde kullanılan) Erdoğan ne yapmak istiyor? Bu tür bir çıkışla nasıl bir kazanım elde etmeyi umut ediyor? Rusya gibi bir ülkenin düşmanlığını çekmekle hangi satrancı oynuyor?” Bu sorulara en kestirme yanıt dün İtalya’nın La Stampa gazetesinden geldi: “Çar ve Sultan” başlıklı bir yazıda Putin ve Erdoğan’ın oynadığı satrancı mercek altına alan gazetenin Ortadoğu muhabiri Maurizio Molinari, “Ankara; Esad’ı devirerek Suriye’yi Müslüman Kardeşler ideolojisinin hâkim olduğu bir Sünni devletine dönüştürmek istiyor. Bölgede böylece Erdoğan sultanlığının temellerini atmak ve Ortadoğu’da bir neoOsmanlı nüfuz alanı yaratmak istiyor. Putin öte yandan Ortadoğu’da ABD’nin zayıflamasından yararlanarak Esad’ı yerinde tutmayı hedefliyor. Kendisi için o da bölgede siyasi ve askeri zafer anlamına gelecek bir Çarlık rolü kapmanın peşinde.” Kafa kafaya gelen bu karşıt iki strateji yüzünden Rus uçağının indirildiğini belirten gazete, “göklerde süren bilek güreşinin hedefini Halep’in fethi” olarak özetliyor. ‘Hangi satrancı oynuyor?’ Küba füze krizi gibi Rus basını Tüm Rus basını Putin’in “Sırtımızdan bıçaklandık” sözlerini manşete çıkardı. Hatta 1962’de ABD ile nükleer savaşın eşiğinden dönülen “Küba füze krizine” atıf yapıldı. Pravda Türkiye’ye hakaretengiz yorumlar yaparken, Moskovsky Komsomolets 3. Dünya Savaşı çıkarılmaması çağrısı yaptı. Vedemosti “İlk olarak turizm etkilenecek”, RBK “44 milyar dolarlık kayıp”, gazeta.ru “İki ülke de zararla çıkacak” uyarısı yaptı. Rusya’da Türkiye’ye saldırı ürkiye, Suriye’de Rus savaş uçağı düşürmesinin ardından, Rusya’nın bazı kentlerinde protesto edildi ve saldırıların hedefi oldu. Türkiye’nin Moskova Büyükelçiliği önünde toplanan 500 kişi, Rusya ve Suriye bayrakları, “Katil Erdoğan”, “Türkiye, gazsız kalacaksın” pankartları açtı. “Unutmayacağız, affetmeyeceğiz” diye bağırarak, Ankara ve Erdoğan aleyhine slo T ganlar attı. Gençlerin oluşturduğu güruh, yumurta ve taş fırlattıkları elçiliğin camlarını aşağıya indirdi. Protestolardan Ulyanovsk kentindeki Efes bira fabrikası da nasibini aldı. İçeri girmeyi başaramayan protestocular, binaya yumurta ve taş fırlattı. Ardından binanın önündeki Türk bayrağını indirip yere seren ve yumurta fırlatan eylemciler, Rus bayrağını göndere çekti. Moskova ‘Ermeni soykırımı’ tasarısıyla misilleme yaptı ‘Viyana sürecine zarar gelmesin’ BD Dışişleri Bakanı John Kerry, Rusya ile Türkiye’yi itidal ve diyaloga çağırırken, Viyana’daki Suriye’ye çözüm sürecinde yaşanan ilerlemenin önemine dikkat çekti. Kerry’yle telefonda görüşen Rus mevkidaşı Sergey Lavrov, Türkiye’nin uçak düşürmesinin, Rusya ile ABD’nin “Suriye’deki operasyonlarda hava güvenliği sağlanması” amacıyla imzaladığı memo Portekiz’de radikal sol hükümet kuruluyor Portekiz’de 4 Ekim seçiminin ardından cumhurbaşkanı ve AB’nin sağcılara zorla azınlık hükümeti kurdurma dayatması 11 gün sonra güvenoylamasından dönerken, görev nihayet sola verildi. Komünistler, Yeşiller ve Sol Blok’la ittifak kurarak muhafazakâr “Portekiz Cephesi”ni deviren Sosyalist Parti lideri Antonio Costa, sağcı cumhurbaşkanından hükümet kurma görevini dün alabildi. Ancak Costa, 2011 krizinde dayatılan kemer sıkma sayfasını “kapatacağı” beyanlarını yumuşatmak zorunda kaldı. Rusya’da Kremlin yanlısı partilerden Adil Rusya’nın lideri Sergey Mironov “Ermeni soykırımının” inkârının suç sayılmasını öngören bir yasa tasarısının parlamentonun alt kanadı Duma’ya sunulduğunu duyurdu. Mironov Twitter’dan “Az önce, Türkiye’nin 1915’te gerçekleştirdiği Ermeni soykırımını inkâr edenlerin sorumlu tutulmasıyla ilgili bir yasa tasarısı sunduk’’ açıklamasını yaptı. A randumu derinden ihlal ettiğini belirtti. IŞİD’e karşı ABDRusya koalisyonu için çabalayan Fransa Cumhurbaşkanı François Hollande’ı ağırlayan Almanya Başbakanı Angela Merkel, gerilimin düşmesi için Başbakan Ahmet Davutoğlu’nu uyardığını belirtti. Merkel “Umarım, uçak krizi, Viyana’daki Suriye’ye çözüm sürecinde kötüleşmeye yol açmaz” dedi. C M Y B