Katalog

SAYFA CUMHURİYET 22 HAZİRAN 2014 PAZAR 8 HABERLER kurumlar bağımsız değil Siyaset İktidarın kandırıldığına yargıya yön veriyor inanmıyorum Ekonomi Profesörü Dani Rodrick Balyoz davsasını ve AKP’nin tutum değişikliğini değerlendirdi: Prof. Dr. Dani Rodrik, ekonomi alanında uluslararası tanınmış bir akademisyen. ABD’de Princeton’da Institute for Advanced Study’de Sosyal Bilimler’de Albert O. Hirschman Profesörü... Daha önce, Harvard’da çalışıyordu. İstanbul doğumlu, Robert Kolej’den sonra üniversite ve akademik kariyerini ABD’de yaptı. Türkiye Cumhuriyeti yurttaşı. Balyoz’dan yargılanan Çetin Doğan’ın damadı; Pınar Doğan ile evli. Siyasal ekonomi, küreselleşme, gelir eşitsizliği alanlarında çok başarılı akademik çalışmaları var. Balyoz davasını Pınar Hanım ile başından beri izleyerek, davanın dayandığı delillerin sahteliğini, uydurulmuşluğunu ortaya çıkaran çalışmalarıyla da ülkede ve dünyada tanındı. Rodrik’ler, Balyoz davasında gerçeğin ortaya çıkartılmasında avukatlarıyla birlikte en büyük onuru aldılar. Konu ile ilgili iki kitapları var: “Balyoz Bir Darbe Kurgusunun Belgeleri ve Gerçekleri” ile yeni çıkan “Yargı, Cemaat ve Bir Darbe Kurgusunun İç Yüzü” (Destek Yayınları). Balyoz üzerine Anayasa Mahkemesi’nin verdiği çok önemli yeniden yargılanma kararı ve arkasından gelen tahliyeler üzerine, Dani Rodrik’e sorular yönelttim. Aşağıda yanıtlarını bulacaksınız... l Önce Balyoz davası üzerine eşiniz Pınar Doğan ile yaptığınız ve gerçeği ortaya çıkarmaya yönelik çalışmalarınızdan dolayı kutlarım. Şimdi gelinen aşamada, Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) kararını nasıl buldunuz, dava bundan sonra sizce nasıl seyreder? Dani Rodrik: AYM’nin bir şekilde, savunma lehine karar vereceğini bekliyordum, çünkü aksi takdirde top AİHM’ye atılacaktı ve orada Türkiye aleyhine karar çıkacağı kesindi. AYM’nin bu riski ve maliyeti almayacağını düşünüyordum. Ama doğrusu savunmanın iki ana şikâyeti üzerine yoğunlaşan bu denli kesin bir karar da beklemiyordum. Yani “açıkça delillerin değerlendirmesinde hata var ve savunmanın çağırmak istediği tanıklar dinlenmeliydi” dediler. Hem de bunu oybirliğiyle yaptılar. Daha kaypak ve mahkeme salonuna mikrofon sarkıtılması gibi nispeten daha önemsiz bir usul hatası üzerine yoğunlaşabilirlerdi, bunu yapmadılar. Yani gayet olumlu buluyorum. l Mahkeme, yeniden yargılamada, dijitallere dayanan bütün suçlamaları iptal edip, seminer üzerine yoğunlaşır mı? Sizce seminerde yapılan konuşmalar “darbe” iddiasıyla yargılanabilir mi? Dani Rodrik: Seminer üzerinden bir darbe davası yürütülmesi mümkün değil, çünkü seminerde darbe planlamak gibi bir faaliyet yok ve tüm askeri hiyerarşinin bilgisi ve onayı dahilinde yapılıyor. Olsa olsa tek tük sahici isim kullanmak gibi askeri kuralları ihlal var. Sahte Balyoz belgeleri o yüzden üretilmiş zaten. Gerekmeseydi üretilmezdi. Semineri yargı l Türkiye’de derin bir yargı / adalet sorunu olduğu açık, siyasetin eli kolu yargının tüm sisteminin (Adli Tıppolisbilirkişi dahil) içinde... Ne diyorsunuz? Bu durumdan adalet çıkar mı, ne yapılmalı? Dani Rodrik: Artık hangi kurum kimin elinde, kim kim için çalışıyor, hangisine güvenebiliriz benim doğrusu hiç fikrim yok. Adalet çıkarsa tesadüfen çıkar. Mesela ErgenekonBalyozAskeri CasuslukHipnozKCK ve benzeri davalarda delil üretmekten tutun da, sanık lehine delilleri saklamaya kadar bir sürü suç işlemiş polis ve savcıların mahkeme önüne çıkarılsalar da adil yargılanacaklarına dair hiç güvenim yok. Hükümetin cemaatla kavgasından bugünkü koşullarda olsa olsa yeni bir cadı avı çıkar. l Amerikan kamuoyunda ve çevrenizde akademisyen dünyasında ülkemizdeBalyoz’da darbe ki hukuk ve yargı sistemi üzerinde nasıl bir algı oluştuğunu görüyorsusuçlamalarının sahteliği nuz? “Allah kimseyi... düşürmeve uydurukluğunu, eşi Pınar sin” düşüncesinin izlerini görüyor musunuz? Özellikle ArseDoğan ile yaptığı araştırmalarla nal raporunun etkisi? Dani Rodrik: Türkiye üzeortaya çıkaran dünyaca ünlü Ekonomi rine algı yurtdışında tamaProfesörü Dani Rodrik, sorumuz üzerine men değişti. Nasıl oldu da Arap Baharı’nda herkediyor ki: “İktidarın kandırılmış olduğuna sin örnek olarak gösterdiği bir ülke böyle bir kâbus içihiç inanmıyorum. Olayın ta en başlarında ne düştü diye soruluyor. Taben şahsen AKP hükümetinin önde gelen bii o örnek olarak gösterillamak yolu diği içeride olanlara seçilirse hubakanlarından birisiyle özel olarak konuştum birazyıllarda daha dikkatle bakılsaykuki dayanadi şimdi olanlar o kadar sürpve bildiklerimi anlattım. Keza tanıdığım ğı olmayacağı riz olmazdı. gibi, ta Hilmi AKP milletvekillerine şahsen yazdım. l Avukatların sizleri uyaÖzkök’ü yargırarak bir süre gelmeyin dediklamaya kadar giKimse bana olanların onlar lerini biliyoruz. Özel yetkili savder bu iş... cımahkemeler gerçekten sizi ve Pıiçin sürpriz olduğunu Tabii her şey yenar Doğan’ı tutuklamak cesaretini ni mahkemenin hukuanlatmasın.” gösterebilirler miydi? ka ne kadar bağlı kalacaDani Rodrik : Odatv bilgisayarlarına yerğına bakar. Mutlaka birilerini leştirilen sahte belgelerde bizim ismimiz de suçlu bulalım ki dava boşa çıkma(birçok başka “muhalif” gibi) Ergenekon’la sın diye davranacaklarsa her şey mümkün. işbirliği yapanlar arasında geçiyordu. Dünyaya Balyoz davasını anlatarak ilgiyi daBalyoz’da dijitallere serpiştirilen isimlerin va üzerine çektiniz... İlk girişimlerinizde nasıl karşısonradan istenilen kişileri içeri atmak için landınız? Dani bu işle de neden ilgileniyor, dediler kullanıldığını biliyoruz. Ahmet Şık ve Nemi, zorluklarınız oldu mu? Süreç içinde yadim Şener’ in tutuklanması o kadar yankı zı ve yorumlarınızın etkin Amerikan gazeteuyandırmasaydı belki operasyonu genişlelerinde daha fazla yer aldığını gördük... Yateceklerdi, bilemiyoruz. Ancak Türkiye’ye nılmıyorsam WSJ bile size yer verdi. Burada, faydamızın yurtdışından daha fazla olacağıCD’lerin sonradan kaydedildiğini delillendinı düşündüğümüzden gelmemeyi yeğledik. ren Arsenal’in raporu etkin oldu mu? l AKP iktidar adamları ve Balyoz’u desDani Rodrik: Pınar’la birlikte bir sürü yertekleyen medya mensupları bugün “Safmı de yazdık, WSJ, Financial Times, New Reşız, bizi de aldattılar, kandırıldık” gibi ge public, Washington Post vs. Karşı taraftan rekçeler ileri sürüyor. Bu savunmayı nafarklı olarak bizim elimizde sağlam argumansıl değerlendiriyorsunuz, iktidar gerçekten lar vardı ve er ya da geç gerçekler yalanlara kandırılmış olabilir mi veya olsa bile buağır basıyor. Başlarda genel kanı aleyhimiznun payı ne kadardır? deydi tabii, çünkü Amerikalı ve Avrupalılar, Dani Rodrik : İktidarın kandırılmış oldubizim sözde liberallerden bilgileniyordu. Ama ğuna hiç inanmıyorum. Olayın ta en başbiz ise akademisyen olarak yaklaştık, tek tek larında ben şahsen AKP hükümetinin önkanıtları sunduk, söylediğimiz her şeyin arkade gelen bakanlarından birisiyle özel olarak sında durabileceğimizi gösterdik. Arsenal’in konuştum ve bildiklerimi anlattım. (Benraporu önemli oldu, çünkü Microsoft Calibden görüşmemizin gizli kalmasını istediği ri çelişkisi herkesin kolayca anlayabileceği bir için ismini açıklamıyorum.) Keza tanıdığım şeydi. AKP milletvekillerine şahsen yazdım. Kiml Bu süreçte dünya çapındaki kariyerinise bana olanların onlar için sürpriz olduğuzi ortaya koydunuz.. Hiç ‘ya biz yanılıyorsak’ nu anlatmasın. duygusu ve endişesi yaşadınız mı? Tabii işlerine geldiği için olanları görmeDani Rodrik: Bir akademisyen kendini demeyi tercih etmiş olabilirler. Bu onların sivamlı sorgulamıyorsa gerçek bir araştırmacı yasal sorumluluğunu azaltmıyor. değildir. Bu yüzden Pınar ve ben devamlı birl Hukuk sisteminin iyileştirilmesi ve birimiz için seytanın avukatı rolünü oynadık. adaletin sağlanması açısından bakıldığınTamamen emin olmadığımız argümanları ileda, bu kumpası hazırlayanların peşine düri sürmedik, çünkü eninde sonunda bunun bişülmesi, bu suçları işleyenlerin izlerinin ze geri tepeceğini biliyorduk. sürülmesi ve yargılanmalarının sağlanmaBen bu işte kendimi ortaya attımsa, kayınsı gerekmiyor mu?.. Bunun yargı sistemini pederimi sevdiğim için yapmadım bunu. Kade iyileştirici etkisini görüyor musunuz? nıtlar çok açık ve kesin olduğu icin yaptım. Dani Rodrik: Bu suçları işleyenleTek oturumda 2003’te kaydı yapılmış bir rin yargılanması sadece adalet için değil, CD’nin içinden, Ağustos 2009’a kadar (ve evTürkiye’nin sağlıklı gelişmesi için de önemvelinden bilinmesi mümkün olmayan) bilgiler li. Ama ne geçmişteki tecrübemiz ne mevçıkıyorsa o CD 2003’te üretilmemiştir. Birileri cut konjonktür bizi bu konuda iyimser yaCD’yi sonradan üretmiş, 2003’te görevde olan pıyor. Bu işleri yapanların ileride ortakişiler yazmış gibi göstermeye çalışmış deya çıkacaklarını, suçu birbirlerine atacakmektir. Bu kadar basit. Güncelleme masallalarını düşünüyorum. Ama resmi soruştur rıyla bu sahtekârlığı aklamak mümkün değil. ma ve yargılama yolundan pek bir beklen Bana başlarda “akademik kariyerinize zatim yok. Ana sorun şu ki, cemaatten bu iş rar vermekten korkmuyor musunuz” diye leri tezgâhlamış olanlar AKP ve hükümetsoruluyordu. Ben de diyordum ki bu süreçten ten önemli destek aldılar. Bu işleri açığa çısaygınlığını ve itibarını yitirerek çıkacak olankarmak demek, bu ortakları da gözler önüne lar, hukuksuzluğu savunmaya çalışan Ahmet sermek olacak. AKP’nin bunu yapmak için Altan, Hasan Cemal, Ali Bayramoğlu, Ethiçbir siyasi nedeni yok, dolayısıyla bu koyen Mahcupyan gibiler olacak. Nitekim öynuda siyasi irade bekleyemeyiz. le oldu. Esasen Türkiye’de bu sorunları çözmel 17 Aralık 2013 Yolsuzluk ve Rüşvet openin tek yolu, Güney Afrika’da apartheid rerasyonundan sonra CemaatAKP iktidar orjimi yıkıldığı zaman kurulan ‘Truth and takları arasındaki büyük ayrışmanın ardınReconciliation Commission’ cinsinden bir dan, Balyoz’da (ve Ergenekon’da) önce siyasüreçten geçmek. Türkiye’de ordu, cema si sonra yargısal bir dönüşüm yaşandığı açık at, AKP dahil olmak üzere her kesimin yüz ve seçik. Bu durumu nasıl yorumluyorsuleşmek zorunda olduğu çirkin gerçekler var. nuz? Bu çatışma yaşanmasaydı?.. Böyle bir süreci başlatmak ve yönetmek Dani Rodrik: Bu çatışmanın çıkacağı öniçin gereken karşılıklı güven bir noktada teceden belliydi ve bunu daha önceden yazmışsis olur mu bilemiyorum. Ama başka bir yol tım. CemaatAKP koalisyonunu ayakta tutan, da göremiyorum. Belki Turkiye’de mağdur orduya karşı ortak tutumlarıydı. Ordu siyaseedilmemiş kesim kalmadığı zaman mümkün ten zayıfladığı noktada koalisyon çatlayacaktı olur, ki artık o noktaya epey yaklaştık. ve öyle oldu. Erdoğan devamlı kendine şantaj l Dani Rodrik, teşekkür ederim yanıtlar yapabilecek bir ortağa güvenemezdi. Cemaat için, sizi Türkiye’ye bekliyoruz... ise sahne arkasından kontrol edebileceği biri istiyordu, ki bu Erdoğan olamazdı.