Katalog

SAYFA CUMHURİYET 1 MAYIS 2014 PERŞEMBE 10 EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr Gezici Araştırma şirketinin gerçekleştirdiği, Türkiye genelinde 1 Mayıs İşçi Bayramı amacıyla, işçiler üzerinde işçi profili, işçi çalışma koşulları ve yaşam biçimi araştırmasının sonuçları yayımladı. Araştırmada çarpıcı sonuçlar yer aldı. Dikkat çekici noktalar özetle şöyle; * Kadınların yüzde 63.7’si, erkeklerin yüzde 39.6’sı çalıştığı işten memnun değil. * Genel olarak çalışan işçilerin yüzde 62.6’sı, 1 Mayıs İşçi Bayramı’nın ne anlam ifade ettiğinin farkında. Kurumsal kurumlarda çalışan işçilerin yüzde 80’i, sendikaya kayıtlı işçilerin yüzde 95.6’sı 1 Mayıs İşçi Bayramı’nın anlamını biliyor. * Genel olarak işçilerin yüzde 56.2’si işten atılma korkusuyla sendikalı olmuyor. * İşçilerin yüzde 67.7’si hayatından mutlu değil. Batı’dan doğuya doğru gidildikçe hayır cevapları artıyor. İlköğretim ve altındaki çalışan işçilerin yüzde 80’i hayatından mutlu değil. * Sendikalı işçilerin yüzde 80.2’si hayatından mutlu. * İşçilerin yüzde 71.1’i gelecekten umutlu değil. Bu oran sosyal güvencesi olmayan işçilerde yüzde 87’ye çıkıyor. * Çalışanların yüzde 68.4’ü işini kaybetme korkusu yaşıyor. * Çalışanların yüzde 43’ü özgürce sendika seçemiyor, yüzde 56’sı işten atılırım kaygısıyla sendikaya üye olmuyor. * Sendikaya üye olduğunda işverenin kendisini çezalandıracağına inanan işçilerin oranı yüzde 86. Örgütlü ol, hayatın değişsin Gezici Araştırma tarafından yapılan işçi profil anke ti, yıllar önce Petrolİş Sendikası tarafından yapılan kampany anın gündeme getirdiklerinin ne kadar doğru olduğunu ortaya koyar nitelikte. Ankete göre, genel olarak işçilerin yüzde 67.7’si hayatından memnun değilken, sendikalı işçilerin yüzde 80’i hayatında n memnun... Altın ihracatında yeni adres İsviçre Ekonomi Servisi Dış ticaret açığı, martta İsviçre’ye yapılan 1 milyar 275 milyon dolarlık altın ihracatının desteğiyle yüzde 30.1 düştü. Açık 5.2 milyar dolara geriledi. Türkiye İstatistik Kurumu’nun açıkladığı (TÜİK) verilere göre, martta en fazla ihracat 1 milyar 360 milyon doları İsviçre’ye yapıldı. Geçen yılın ilk çeyreğinde İsviçre’ye yapılan altın ihracatı 102.912 dolar idi. İsviçre’ye ihracat ocak ayında 152.2 milyon dolar, şubatta 571.6 milyon dolar olmuştu. Analistler İsviçre’nin geçmişte Türkiye için altın ihracatçısı olmadığını, rakamların bu yıl için beklenmedik şekilde yüksek olduğunu belirttiler. Altın sektöründen üst düzey bir yetkili, “Türkiye’ye İran’a transfer edilmek üzere geçmiş dönemde çok fazla altın ithalatı yaptı. Ancak bu kanal kapanınca, altın fiyatlarının düşeceği öngörüsüyle buradaki stokun bir kısmı İsviçre’ye gönderilip nakde çevrilmiş olabilir” dedi. Verilere göre, dış ticaret açığı ocakmartta yüzde 20.9 düşüşle 17.2 milyar dolar oldu. İhracat martta yüzde 12.4 artışla 14.75 milyar dolar, ithalat yüzde 3 düşüşle 19.94 milyar dolara indi. Martta ihracatı en çok artan kalemlerin başında 143 artışla 1 milyar 840 milyon dolar olan kıymetli veya yarı kıymetli taşlar yer alırken, otomotiv ihracatı yüzde 14.2 artışla 1 milyar 730 milyon dolar oldu. Aynı dönemde en büyük ithalat kalemi olan enerji ithalatı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 5.5 artarak 4.55 milyar dolar olurken, kıymetli veya yarı kıymetli taşlar, kıymetli metallerin ithalatı ise yüzde 69.3 azaldı. İhracat ocakmartta ise yüzde 8.9 artarak 40.28 milyar dolar, ithalat da aynı dönemde yüzde 2.2 düşüşle 57.48 milyar dolar oldu. KISA... KISA... Fransız pilotlar greve gidiyor Fransız pilotlar, 3 ve 30 Mayıs’ta belirli saatlerde iş bırakacak. Pilotların grevinin, hafta sonu tatiline denk gelmesi yüzünden yurt içi ve yurt dışı seferlerde önemli iptal ve gecikmelere yol açması bekleniyor. Sendika muzırmış! anlaşılıyor ki Osmanlı idaresi de grev hakkından şikâyetçi ve mustaripmiş... İkinci Meşrutiyet’in birinci yılında (1909) Nafia Nazırı Vekili Ali Bey Tatili Eşgal Kanunu’nun görüşmeleri sırasında yaptığı konuşmada şunları söylüyordu: “Sendika teşkil etmek muzırdır. Memlekette en ziyade ecnebi sermayesine muhtaç olduğumuz şu zamanda ameleye sendika için hak verecek olursak, sermayedaran amelenin tahtı tehdidinde kalacaktır. Sermayedaran buraya gelmeye cesaret edemeyecektir.” Sözcükler eski olsa da zihniyet ne kadar tanıdık ve bugünkü hükümet tarafından savunulan bir anlayış değil mi?.. Evet, ülkeGrevde işçi haklarına bakış ne lere karşı yazık ki 100 yılı aşkın bir gerek dönemin zamandır egemen güçlerce matbuatı, gerekse pek de değişmedi. Zaman sermaye çevreleri 750 taşeron işçi 1 zaman örgütlü mücadelehızla harekete geçti. Nisan 2014’te kadnin kazandırdığı ve kaDönemin gazetelerinden roya alındı, ücretleTanin ve Sabah grevlerin bullenmek zorunda kalri 1 Ocak 2014’ten olumsuzluklarından söz ededıkları durumlar hariç. itibaren kadrolu işrek hükümetin gerekli önlemYazıda ele alınan Osçilerle eşit seviyeleri almasını manlının son döneminye getirildi. Sosyal istedi. 1908 den bugüne işçi haklayardımlarda; yılda grevleri rındaki görüşler ki bir 2 ikramiye alındı. karşısında kısmı çok tanıdık gesermayenin Yakacak yardımı lecek gelişmeler özet tepkisi de 350 lira olurken, le şöyle: gecikmi eğitim yardımı; il* Türkiye’nin sendiyor. Özelkokul 100, ortaolikle bazı yabancı sermaye kal haklarla ilgili ilk kakul 120, lise 150 ve ortaklıkları hükümet ile nunu Tatili Eşgal Kanuyüksekokul 200 lira doğrudan doğruya nu. İşlerin bırakılması ve oldu. Evlenme yardıtemas kurarak grevterk edilmesi (grev) anlamı 700, doğum yardımı lerin önlenmesimına gelen tatili eşgal, bini istedi. 200 ve ölüm yardımı da reysel bir işçi hakkı olan tatil 500 lira olarak kabul edildi. hakkıyla ilgisi olmayan, toplu işçi haklarıyla (sendikal) ilgili bir kavram. * 23 Temmuz 1908’de İkinci Meşrutiyet’in ilanıyla işçi hareketinde de önemli bir sıçrama yaşanıyor ve yaygın grevler ortaya çıkıyor. * Henüz bir İş Yasası’nın olmadığı koşullarda ortaya çıkan bu grevler karşısında devletin ilk tepkisi, çalışma koşullarının düzenlenmesine ve iyileştirilmesine yönelik bir yasa yapmak değil, işçilerin örgütlenmesini yasaklama ve sınırlama yönünde oluyor. * Osmanlı hükümeti hürriyetin ilanından sadece iki buçuk ay sonra Tatili Eşgal Cemiyetleri Hakkında Kanunı Muvakkat’ı kabul ediyor. * 1909’da da Tatili Eşgal Kanunu (TEK) kabul ediliyor. Kanun 1936’da ilk İş Kanunu’nun kabulüne kadar yürürlükte kalıyor. * 1908 grevleri Profesör Mesut Gülmez tarafından “İlanı Hürriyet Grevleri” olarak tanımlanıyor. 1908 grevleri demiryolu taşımacılığı, şehir içi taşımacılık, dokuma, deri, ardiye ve antrepoculuk, ticaret, büro, konaklama ve eğlence yerlerinde yoğunlaşıyor. * Otuz yıllık istibdat döneminde seslerini duyuramamış işçiler, Meşrutiyet’i “devri mes’udu hürriyet ve adalet” olarak selamlıyor. * 1908 grevleri, ağır çalışma koşullarına, yasal bir sınırı bulunmayan uzun çalışma sürelerine ve çoğu kez gecikmeli olarak ödenen düşük ücretlere karşı gerçekleştirilen ekonomik nitelikli, kendiliğindenci ve örgütsüz işçi eylemleri olarak ortaya çıkıyor. * 1908’in Ağustos ve Ekim ayları arasında yoğunlaşan bu grevlerin sayısının yüzden fazla olduğu biliniyor. Doç. Dr. Aziz Çelik tarafından Atlas Tarih dergisi için yazılan yazıdan Sağlıkçı hakkını istiyor Sağlık işçileri, yol parası kesintile ri ve servis kulla nımının engellen mesi üzerine İstanbul Üniversiteleri’ne bağlı hastanelerde eyle yapıyor. İşçiler, 7 Mayıs’taki ihaleye kadar kitlesel eylemlerle yol parası ve servis hakkının engellenmesine ilişkin mücadelenin süreceğini dile getirdi. Mücadele kazanım getirdi Tüm Taşıma İşçileri Sendikası (TÜMTİS) ile uluslararası lojistik şirketi DHL arasında sürdürülen toplusözleşme görüşmeleri anlaşma ile sonuçlandı. Sendikadan yapılan açıklamaya göre, 1 Ocak 201431 Aralık 2015 dönemini kapsayan TİS ile ücretlerde, sosyal haklar ve idari maddelerde elde edilen kazınımlar şöyle: Sendikal nedenlerle işten çıkarılan işçilerden 25’i geriye dönük 4 aylık ücretleri ile 1 Mayıs’tan itibaren işbaşı yaptırıldı. Ücretler toplam giydirilmiş net yüzde 32 ile 46 arasında değişen oranlarda zamlandı. Tez Koop İş’te kayyım sona erdi Kayyım dönemi sona eren Tez Koop İş’te, yönetim belirlendi. Sendikadan yapılan açıklamada, “13 Nisan 2014’te yapılan seçim sonuçlarına, Gürsel Doğru tarafından yapılan itiraz sonucu oylar yeniden sayılmış olup, Genel Başkanlık seçimini Osman Gürsu’nun kazandığı kesinleşmiştir. Sendikamıza ve emek camiasına hayırlı olsun” dendi. Grevlere yanıt gecikmedi Garanti’nin büyüklüğü 201 milyar lirayı geçti Bu arada bankanın dış ticaretin finansmanında kullanılmak üzere 2013’te aldığı 1.1 milyar Avro tutarındaki sendikasyon kredisini yenilemek için gerçekleştirdiği işlem, piyasada 1 milyar 322 milyon Avro’nun üzerinde taleple karşılandı. MASAK Başkanı da gitti ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Maliye Bakanlığı’nda 17 Aralık yolsuzluk operasyonu sonrasında başlayan görevden almalar tüm hızıyla devam ediyor. Gelir İdaresi Başkanı’nın ardından Mali Suçları Araştırma Kurulu’nun (MASAK) Başkanı Mürsel Ali Kaplan da görevden alındı. Gelir İdaresi Başkanı Mehmet Kilci ile birlikte MASAK Başkanı Mürsel Ali Kaplan da görevinden alındı. Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürü İlhan Hatipoğlu’nun da görevinden alınacağı öğrenildi. MASAK 17 Aralık’taki rüşvet operasyonunda tutuklanan, Rıza Sarraf soruşturması ile gündeme gelmişti. MASAK’ın Zarrab raporu hazırladığı belirtilmişti. SERBEST PİYASA ABD Doları Avro İngiliz Sterlini İsviçre Frangı 24 Ayar Altın Cum. Altını Ekonomi Servisi Garanti Bankası 2014’ün ilk çeyreğinde 201.7 milyar TL aktif büyüklüğüyle 760 milyon 330 bin lira net kâra ulaştı. Bankanın konsolide olmayan finansal tablolarına göre, * Yasal mevzuat ve uluslararası uygulamalar doğrultusunda, vergi karşılıkları, kredi ve diğer karşılıklar dahil, toplam 671 milyon 436 bin TL karşılık ayrıldı. * Aktif büyüklük 2013 yıl sonuna göre yüzde 2.4 arttı. Özkaynak kârlılığı yüzde 16.3’e çıktı. * 31 Mart 2014 itibarıyla aktif kârlılık yüzde 1.9 seviyesine yükseldi. * Nakdi ve gayri nakdi krediler 2013 yıl sonuna göre yüzde 2.4 artarak 155 milyar 441 milyon 839 bin TL’ye ulaştı. Siyasi gürültü kredi notunu vurur Ekonomi Servisi Kredi derecelendirme kuruluşu Fitch’in ülke notu kıdemli direktörü Paul Rawkins, önümüzdeki dönemde Türkiye’deki siyasi hareketliliğin sürmesini beklediğini ve hükümetin politikalarında öngörülebilirliğinin azalması halinde bu durumun kredi notu üzerinde baskı oluşacağını söyledi. Londra’da düzenlenen konferansta konuşan Rawkins, Türkiye’nin kredi notunun görece yüksek siyasi riski yansıttığını hatırlatarak, “Siyasi risk ne zaman olumsuz bir etki yaratabilir? Eğer politikaların hazırlanması, politikaların öngörülebilirliğini etkiler, ekonomi ekibi görevden alınırsa, bu tür faktörler bizim için endişe yaratır” dedi. Rawkins, genel seçimlerin erkene alınması söz konusu olabileceğini belirterek “Artan siyasi hareketliliğin kredi notuna yansımaması için dış finansman konusunda daha güçlü olunması gerek. Eğer yüksek siyasi risk öngörülüyorsa, güçlü dış dengelere sahip olunması iyi olur. Türkiye buna sahip değil. Siyasi gürültü yüksek” diye konuştu. Konferans sonrasında yayımlanan bültende ise Rawkins’in “Sıkılaşan para politikası makroekonomik dengesizlikler üzerinde etkisini göstermeye başladı, buna rağmen Türkiye artan siyasi riskin de ağırlaştırdığı zorlu dış koşullarla karşı karşıya” ifadesi yer ALIŞ SATIŞ 2.1110 2.9260 3.5540 2.3910 87.40 579.84 2.1150 2.9300 3.5700 2.4050 87.75 589.03 Fitch, Türkiye’de siyasi hareketliliğin kredi notuna yansıyabileceğine işaret ederek “Eğer yüksek siyasi risk öngörülüyorsa, güçlü dış dengelere sahip olunması iyi olur. Türkiye buna sahip değil. Siyasi gürültü yüksek” dedi. MERKEZ BANKASI CİNSİ 1 ABD DOLARI DÖVİZ ALIŞ SATIŞ 1 MAYIS 2014 EFEKTİF ALIŞ SATIŞ aldı. Türkiye’nin yurtdışı piyasalarında değişen faktörler karşısında uygun politika adımlarını zamanında olmasa da attığını belirten Rawkins, not görünümünü negatife çevirmeme gerekçelerini “Yetkililer uygun adımları attılar. Zamanında değil ama etkiliydi, faizi yükselttiler” diyerek özetledi ve ekledi: “Politikalar nisan ayı değerlendirmesinde işliyordu. Değerlendirme şubat ayında olsa farklı bir sonuç olabilirdi.” 2.1154 2.1193 2.1139 2.1225 1 AVUSTRALYA DOLARI 1.9579 1.9707 1.9489 1.9825 1 DANİMARKA KRONU 0.39134 0.39327 0.39107 0.39417 1 EURO 1 İNGİLİZ STERLİNİ 1 İSVİÇRE FRANGI 1 İSVEÇ KRONU 1 KANADA DOLARI 1 KUVEYT DİNARI 1 NORVEÇ KRONU 100 JAPON YENİ 2.9252 2.9305 2.9232 2.9349 3.5526 3.5711 3.5501 3.5765 2.3920 2.4074 2.3884 2.4110 0.32112 0.32444 0.32090 0.32519 1.9280 1.9367 1.9209 1.9441 7.4789 7.5768 7.3667 7.6905 0.35321 0.35559 0.35296 0.35641 2.0584 2.0720 2.0508 2.0799 1 S. ARABİSTAN RİYALİ 0.56405 0.56507 0.55982 0.56931