Katalog

6 NİSAN 2014 PAZAR CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 11 Bir yandan girdi maliyeti yüksekliği bir yandan kuraklık ve don, tarımda yüksek fiyat artışına yol açacak Sofraya ateş düşecek Kayısıda yüzde 8090, fındıkta yüzde 6070, zeytinde yüzde 2530 oranında beklenen kayıp var. Uzmanlara göre, bir de üretimden satışa her halkada eklenen kârlar da hesaba katıldığında, manavdaki ürünler yemelik değil seyirlik olacak. OLCAY BÜYÜKTAŞ Ürünler Domates Salatalık Sivri Biber Yeşil Fasulye Patlıcan Ispanak Lahana Karnabahar Havuç Maydanoz (Adet) Yeşil Soğan (Kg) Kuru Soğan Patates Limon Armut Kuru Fasulye Kırmızı Mercimek Pirinç Seçim Sonucu Çözümlemesi Yerel seçim sonuçları farklı yorumlara, analizlere yol açtı. AKP’nin aldığı oy oranını ekometrik modelle açıklamaktan tutun, halkın ekonomik durumunun iyi olmasına, Sayın RTE’nin karizmatik liderliğine, muhalefetin seçim stratejisine, seçimi yönetmekteki başarısızlığına, halkın yolsuzluklara inanmadığına kadar uzanan yorumlar, değerlendirmeler yapıldı. Kişisel tahminim AKP’nin son genel seçimine göre oy kaybedeceği, oy oranının yüzde 40’a, hatta biraz altına gerileyeceği yönünde idi. Tahminim iyimsermiş. AKP’nin oy oranı tahminimin dört beş puan üstünde gerçekleşti. Niçin AKP ve benzeri türden bir partinin oy oranı yüzde 40’ın altına, kısa dönemde belirgin biçimde inmez? Açıklamaya çalışayım. Benimsenmese, taraftar bulmasa da, hatalı görülse de benim görüşüm ortaya atılan modellerden, nedenlerden, çözümlemelerden farklı. Türkiye’de temelde bir ayrışma var. Cumhuriyeti benimseyenler bir taraf; Cumhuriyete, bağımsızlık savaşına karşı, açık ya da gizli Atatürk düşmanları demeye dilim varmıyor ama en azından aleyhtarları o bir taraf. Bu ayrışmanın kökeni bağımsızlık savaşına değin uzanıyor. Atatürk’ün ‘Nutku’nun önemli bir bölümü, iç isyanlara ayrılmıştır. Ankara Hükümeti, dış güçlerden çok iç isyanlarla uğraşmak zorunda kalmıştır. Sayı konusunda yanılgım olabilir. Savaş sırasında on altı, savaştan sonra da iki büyük isyan. Nedeni? Savaş daha bitmemiş, yeni düzen kurulmamış ki düzene karşı bir başkaldırı oldu diyelim. Ülkede bağımsızlık savaşına, Ankara Hükümeti’ne, Mustafa Kemal’e karşı olan bir kitlenin, silahlı eylemleri bunlar. Savaş ertesi, Cumhuriyet Halk Fırkası kuruluyor, tek partili bir düzen olmaması için de 1924 yılında Mustafa Kemal’in arkadaşlarının katılımı, önderliklerinde Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası oluşturuluyor. Halkın önemli bir bölümü bu muhalif görünümlü partiye yöneliyor. Burada önyargılı bir davranış var. Cumhuriyet kurulalı bir yıl olmamış, icraatı konusunda iyi ya da kötü yargısına varılabilecek bir süre geçmemişken, bu davranış bir önyargıyı, bir karşıtlığı yansıtıyor. Çok partili siyasal yaşam, herhalde yeni kurulmakta olan Cumhuriyetin varlığı açısından tehlikeli görülüyor ki bu denemeden kısa süre sonra vazgeçiliyor. Bu kitle argo tabirle araziye uyuyor. Yıl 1930, dünya belki de tarihinin en derin ekonomik krizini yaşıyor. Hitler düzeni güçleniyor, Avrupa’da nasyonel sosyalizm yaygınlaşıyor. Türkiye böyle bir dönemde, çok partili siyasal yaşam denemesine bir kez daha girişiyor. Atatürk’ün en yakın arkadaşlarından Fethi Okyar önderliğinde Serbest Fırka kuruluyor. Halkın önemli bir bölümü yine Serbest Fırka’ya yöneliyor. O günkü dünya koşullarında bu deneme de sürdürülemiyor. Yıl 1946, Demokrat Parti kuruluyor. Parti daha örgütlenmeden Cumhuriyete, Atatürk’e karşıt kitle DP’nin arkasında yerini alıyor. DP iktidarı ile birlikte Atatürk düşmanlığı dışavuruluyor. Büstlerine, heykellerine fiili saldırılar başlıyor. DP’nin ilk çıkardığı yasalardan biri “Atatürk’ü Koruma Kanunu” oluyor. 1960 askeri darbesinden sonra da bu kitle Adalet Partisi’ni destekleyerek iktidara taşıyor. Yıl 1970, Konya’dan bağımsız milletvekili seçilen, Prof. Dr. Necmettin Erbakan sağ partilere gizli koalisyon ortağı olmak, ortasağ partilerin ardına saklanmak yerine, kendi partilerini kurmanın zamanı geldiği düşüncesiyle Milli Nizam Partisi’ni kuruyor. Artık Cumhuriyete, devrimlere onun simgesi Atatürk karşıtları açıkça siyasal arenada yerini almıştır. Kitle, 1980 sonrası ANAP kisvesi altında iktidar ortağıdır. ANAP her ne kadar dört eğilimi birleştirdiğini savunduysa da omurgasını bu kitle oluşturmuştur. ANAP’ın dağılma sürecine girmesi üzerine Necmettin Erbakan bu kez Refah Partisi adı altında iktidar ortağıdır. 28 Şubat süreci ile kitle AKP şemsiyesi altında toplanır. Artık Saadet Partisi sadece tabela partisidir. DP ve ANAP’ınsa isimleri yadigâr olarak kalmıştır. Kişisel kanım bu kitle sayısal olarak Cumhuriyeti benimseyenlerden daha fazladır. Yüzde 40’a yakındır. Geçmiş deneyimler gösteriyor ki ismi ne olursa olsun, lider kim olursa olsun, bu kitlenin politikada sayısal ağırlığı vardır. Tahminler, yorumlar yapılırken bu gerçek göz önünde tutulmalıdır. Üretici Fiyatı (TL/Kg) 1.28 0.79 2.16 3.12 1.28 0.46 0.30 0.85 0.80 0.14 1.10 0.34 1.08 1.00 1.50 3.20 1.39 2.14 Hal Fiyatı Pazar Fiyatı Market Fiyatı (TL/Kg) (TL/Kg) (Kg) 1.83 1.33 3.16 5.46 2.12 0.87 0.52 1.62 1.22 0.23 1.66 0.68 1.69 1.71 2.99 6.55 2.95 4.30 2.79 2.12 3.96 5.56 2.90 1.57 0.98 2.13 1.65 0.67 2.63 1.22 2.42 2.65 3.44 7.50 3.97 4.88 3.62 2.59 4.76 6.56 3.74 1.94 1.14 2.95 2.07 0.76 2.94 1.40 2.92 3.51 4.76 9.12 4.93 7.05 Hal/Üretici Market/Üretici Fiyat Farkı Fiyat Farkı (Yüzde) (Yüzde) 42.86 68.07 46.64 75.00 66.27 89.13 73.33 90.59 52.50 66.67 50.91 98.53 56.15 70.83 99.33 104.69 112.23 100.93 182.42 225.98 120.96 110.13 193.49 321.74 279.72 246.96 158.44 462.47 166.82 310.95 169.69 251.47 217.33 184.96 254.56 229.34 Son açıklanan enflasyon verilerine göre tüketici fiyatları genelde yüzde 1.13 artarken gıda ve alkolsüz içeceklerde yüzde 2.10’u buldu. Son dönemde kuru fasulyeden patatese sürekli fiyat artışlarıyla gündeme gelen tarımsal ürünlerde uzmanlar tablonun görünenden daha vahim olduğunu, hem üretici hem de tüketiciyi çok daha zor günlerin beklediğini savundu. Türkiye Ziraat Odaları Birliği Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, fiyat artışlarına ilişkin tüketici fiyat endeksinde son bir yıllık enflasyonun yüzde 10.012 olduğunu hatırlatarak tarımda istikrarı örgütlenmenin sağlayacağını dile getirdi. Bayraktar, örgütlenme yetersizliği nedeniyle üreticinin tarım ürünlerinde bir türlü istikrarı yakalayamadığını, üründe arz fazlasına göre bazı yıllar ürününü yok pahasına elden çıkarmak zorunda kalırken ürün azlığı durumunda bu kez tüketicinin pahalıya mal almak zorunda kaldığını vurguladı. Bayraktar, “Üreticiden tüketiciye ürün makul şekilde ulaştırılmalı. Fiyat istikrarı üreticinin örgütlenmesinden geçmektedir. Üretici örgütlenirse hem üretici hem de tüketici kazanır” dedi. Tarımsal üretimde tablonun görünenden daha vahim olduğunu ifade eden Türkiye Ziraatçılar Derneği Genel Başkanı İbrahim Yetkin de, tarımdaki çıkmazın ilk sırasına üretim kaynaklı sorunları koydu. Kuraklık ve iklimsel değişikler ile son dönemde donun ciddi bir sıkıntı yarattığını anlatan Yetkin, bunlara artan girdi maliyetleri elekrtik, su, mazot ve gübredeki öngörülmez artışlar da eklendiğinde üretimden ciddi bir kaçış yaşandığının altını çizdi. “Don kayısıyı bitirdi yüzde 8090, fındıkta yüzde 6070, kivide yüzde 30’ları bulan kayıplar var” diyen Yetkin, elma, kiraz ve vişnede de ciddi sıkıntı yaşanacağını söyledi. Bu yıl ciddi ihracat kayıplarının yaşanacağına da dikkat çeken Yetkin, fiyatların da beklenenin çok üstüne çıkacağının altını çizdi. Dünyada fiyatlar zirvede Dünyada gıda fiyatla rı martta yılın en yüks ek seviyesine ulaştı. Bir leşmişler Milletler, dünya genelinde gıda fiyatlarının martta bu yılın en yüksek seviyesine çıktığına işaret etti. Fiyatların yılın en yüksek seviyesine ulaşm a sındaki etkenler Kuze Amerika başta olmak y üz re yaşanan sert kış dö ene mi ve Karadeniz’de Uk rayna temelinde görül jeopolitik gerginlik ola en rak sıralandı. BM Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) fiy at endeksi bir önceki yü zde 2.3 seviyesinden yüzd 4.8 seviyesine yükselde i. Bu endeks, hububat, yağ ve türleri, süt, et ve şekerin aylık fiyat de ği şimlerini inceliyor. En de sin çıktığı bu seviye, kMayıs 2013’ten bu yana gö rülen en yüksek nokta FAO’nun hububat fiy . at larını takip eden ende ksi martta yüzde 5.2’e yü kselerek Ağustos 2013’te n yana en yüksek seviy bu esine çıktı. Hububat fiyatlarının yükselmesinde Güne y Amerika ve Brezilya’d an Ukrayna’ya ihracat be lirsizliği etkili oldu. Üretim satış merkezi şart Ürünlerin son tüketiciye varana kadar en az yüzde 300’lere varan fiyat artışlarının mutlaka önüne geçilmesi gerektiğine söyleyen Türkiye Ziraatçılar Derneği Genel Başkanı İbrahim Yetkin, tarlada 50 kuruş olan bir ürünün manavda 5 liraya satılmasının halkadaki zincir sayısına bağlı olduğunu dile getirdi. Dünyada gelişmiş ülkelerde özellikle Fransa ve İspanya gibi ülkelerde doğrudan üretici kooperatifleri aracılığı ile satış yapıldığını, bu modelin mutlaka Türkiye’de de uygulanması gerektiğini anlatan Yetkin, ögrütlenen üreticinin aracı kârı girmeİbrahim den, aracıları devYetkin re dışı bırakarak satış yaptıklarını anlattı. “Gerçi Hal Yasası’nda yapılan değişiklikle üretici birliklerinin belli bir oranda hallerde yer almasına olanak tanındı ancak, üretici ekonomik olarak bunların altından kalkamıyor” diyen Yetkin, eskiden bu yapıların benzeri Tansaş’ın bu şekilde konumlandığını hatırlatarak, Çankaya Belediyesi’nin Ayrancı pazarında benzer bir uygulama yaptığını, haftada iki gün tüm ilçe ve köylerden üreticinin ürünlerini getirerek satışa sunduğunu hem köylünün hem de son tüketicinin durumdan son derece memnun olduğunu dile getirdi. Burada satılan ürünlere inanılmaz bir talep olduğunun altını çizen Yetkin, benzer yapılanmaların hızla artırılması gerektiğini savundu. Tablo daha vahim Açlık ve yoksulluk sınırı arttı ylık artış giyim ve ayakkabı grubunda Ekonomi Servisi Belediye ve Özel İdare Çalışanları Birliği Sendikası (BemBirSen), Mart ayında açlık ve yoksulluk sınırının yükseldiğini açıkladı. BemBirSen’in yaptığı açlık ve yoksulluk sınırı araştırmasına göre, mart ayında açlık sınırı şubat ayına göre 21 lira artarak 1186 liraya yükselirken yoksulluk sınırı 25 lira yükselerek 3 bin 27 lira oldu. Türkiye İstatistik Kurumu’nun mart ayına ilişkin Tüketici Fiyatları Endeksi’ne göre, açlık ve yoksulluk sınırı arttı. A Aylık en yüksek artış yüzde 2. 49 ile giyim ve ayakkabı grubunda yaşandı. Ana harcama grupları itibarıyla 2014 yılı Mart ayında endekste yer alan gruplardan gıda ve alkolsüz içecekler yüzde 2.10, lokanta ve otellerde yüzde 1.33, çeşitli mal ve hizmetlerde yüzde 1.20, ev eşyasında yüzde 0.90 artış yaşandı. Aylık düşüş gösteren tek grup yüzde 0.02 ile alkollü içecek ve tütünde oldu. Ana harcama grupları itibariyle 2014 yılı Mart ayında endekste yer alan gruplardan sadece alkollü içecekler ve tütün grubunda yüzde 0.02 oranında düşüş gerçekleşti. büyümeye engel TESK Başkanı Bendevi Palandöken: Türkiye’nin büyümesinin önündeki en büyük engel faiz oranları. Faiz oranları Yapı Kredi, avukatları ev’lendirecek Hurdada yeni teşvik Ziyaret Saatleri Salı Cumartesi : 10:00 18:30, Pazar: 12:00 18:30 Sergi, Pazartesi günleri ziyarete kapalıdır. www.rcac.ku.edu.tr Ekonomi Servisi Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, Merkez Bankası’nın faizlerin düşürülmesi yönündeki çalışmalarını hızlandırması gerektiğini söyledi. Faizlerin düşürülmesi yönünde atılacak adımları olumlu karşıladıklarını belirten Palandöken, faizlerin indirilmesiyle esnaf ve sanatkâr kesiminde büyük rahatlama olacağını ve ekonomik anlamda belirsizliğin ortadan kalkacağını kaydetti. Faizlerin düşürülmesiyle üretim ve istihdamın artacağına dikkat çeken Palandöken, Türkiye’nin 2014’de yüzde 45 büyüyebileceğini de belirterek, “Böyle bir potansiyeli var. Ancak bunun önündeki en büyük engel şu anki faiz oranlarıdır. Mevcut faiz oranlarıyla Türkiye’nin büyüyebileceğini hiç sanmıyorum” dedi. Ekonomi Servisi Yapı Kredi, 5 Nisan Avukatlar Günü’ne özel konut kredisi kampanyası başlattı. Bankadan verilen bilgiye göre, kampanya kapsamında krediden yararlanmak isteyen avukatlar, konut kredileri için 99 lira dosya masrafı ile ev sahibi olabilecekler. Kampanya 30 Nisan 2014 tarihine kadar sürecek. Ekonomi Servisi Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, hurda araç alımında yeni düzenlemeler planladığını duyurdu. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Talat Aydın, uygulamanın sona erdiği 31 Aralık 2013’e kadar yaklaşık 120 bin aracın hurdaya ayrıldığını açıkladı. Aydın, hurda araç alımı için yeni uygulamanın bu yıl yeniden başlatılmasının planlandığını söyledi.