Katalog

26 NİSAN 2014 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 11 Akaryakıtın litre fiyatı 5.07 liraya kadar yükselerek tarihinin en yüksek seviyesine çıktı Depoda yangın var Benzin fiyatı rekor üstüne rekor kırıyor. Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu, tavan fiyatı uygulamasında baz alınan İstanbul Avrupa Yakası’nda 2529 Nisan arasında benzinin litresini 5.07 lira, motorinin litresini 4.37 lira olarak belirledi. Ekonomi Servisi Türkiye gerek Avrupa Birliği gerek OECD ülkeleri arasında en pahalı benzini kullanan ülkeler arasındaki yerini kimselere kaptırmıyor. Ülkeler arasında kişi başı gelir ve Gayri Safi Milli Hasıla gibi ölçütlerle yapılan kıyaslamalarda durumun ne kadar rahatsız edici olduğu iyice görülüyor. Akaryakıttan en çok vergi alan ülkelerin başında gelen Türkiye’de, son dönemlerde Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’nun (EPDK) zam gibi göstermeme çabası olarak uygulamaya koyduğu tavan fiyat uygulaması ile örtmeye çalıştığı zam yeni bir rekor kırdı. EPDK akaryakıt ürünlerinde 2529 Nisan arasında uygulanacak fiyatlar açıklandı. Buna göre tavan fiyatı uygulamasında baz alınan İstanbul Avrupa Yakası’nda 2529 Nisan arasında benzinin litresi 5.07 lira, motorinin litresi 4.37 lira olarak belirlendi. Böylece benzinin litre fiyatı 2 kuruş, motorinin litre fiyatı 1 kuruş arttı. Söz konusu tarihlerde Ankara’da benzinin litresi 5.08 lira, motorinin litresi 4.38 liradan; İzmir’de benzinin litresi 5.09 lira, motorinin litresi 4.36 liradan satılacak. Yapılan hesaplamalara göre AKP’nin iktidara geldiği 2002 sonunda 1.64 TL (1 dolar) olan benzinin litre fiyatı, 5.07 TL’ye (2.14 dolara) ulaştı. Benzin fiyatında yaklaşık 11 yıllık dönemdeki kümülatif artış yüzde 210’a ulaştı. Buna karşılık 2002 sonunda 1.6345 TL olan dolar kuru, Fed’in başlattığı parasal sıkılaştırma ve 17 Aralık yolsuzluk ve rüşvet soruşturmaları sonrası ortaya çıkan siyasal istikrarsızlığın etkisiyle sıçrama yaşayarak 2013 sonlarında 2 TL’yi aştı. 2.14 TL olan dolar kuru baz alınırsa AKP döneminde dolarda TL’ye karşı kümülatif değerlenme yüzde 35 dolayında gerçekleşti. Fiyatı bu dönemde üçe katlanan benzinde dolar cinsinden artış yüzde 129 olarak gerçekleşti. 5 lirayı aşan benzin fiyatıyla dünya rekortmeni olan Türkiye, Fed kararları ve 17 Aralık operasyonları sonrası dolar kurundaki sıçrama nedeniyle ülkeler sıralamasında birkaç basamak aşağı kaysa da hâlâ ilk 5’te yer alıyor. Benzinin en pahalı olduğu ülkeler Norveç, İtalya, 2.44 dolarla Hollanda, Danimarka ve Türkiye ve Yunanistan… Gömlek Değiştiren Gücün Sahibi... AKP’liler dün Anayasa Mahkemesi Başkanı’nın galiba en çok “Gücün etkisi ile gömlek değiştiren bir gücün sahibi olamayız” vurgulamasına takılmışlar... Başbakan’ın kendisiyle ilişkili; Milli Görüş gömleğini çıkarıp, muhafazakârlığa, gerçek anlamıyla liberalizme soyunması için yapmış olduğu “gömlek değiştirme” tanımlamasını anımsatmasını yakışıksız siyaset yapmak olarak değerlendirdiler... Erdoğan’ın yaptığı “hukukçu cüppesini çıkararak siyasete soyunması” çağrısını birbirinden sert dozlarda yinelediler. Demokrasi ve hukuk devleti düzenine ilişkin Anayasa Mahkemesi Başkanı’nın en üst yargı temsilcisi kimliği ile yaptığı saptamalar; “Hukukun olmadığı yerde güvercin tedirginliği... Yargı bağımsızlığı...” üzerinden tartışmalar tümüyle gündem dışına çıkarıldı. Başkanın çıkışı ve son kararları ile Anayasa Mahkemesi’nin, anayasa ve hukuk kurallarının, yetkilerinin dışına çıktığı, iktidar karşısında yeni bir muhalefet odağı olduğu suçlaması gündemimize girdi... “İktidarları üst yargı çatışması” gündemli, nur topu gibi bir çocuğumuz daha doğdu... İktidarlarının, medyanın tartışılamaz peşinden sürükleneceği sıcak gündeminde, bu kez hedef tahtasına alınmış, geçmişte kararlarından çok hoşnut oldukları Anayasa Mahkemesi ve Başkanı Haşim Kılıç var... Satır arası haber ve dedikodulara göre ise Haşim Kılıç’ın kendisine ve mahkeme kararlarına yönelik, Başbakan başta, çevresi odaklı gelen sert eleştirilere böylesine sert yanıtlar vereceği öngörülememiş... CumhurbaşkanıBaşbakanMeclis Başkanı, Bakanların karşısında dizilmiş olarak dinlemek zorunda kalmaları sindirilememiş, siyasi bir hesaplama yanlışı olarak tepkilerin de o ölçülerde sertleştirilmesi gereği olduğu sonucuna varılmıştır... İktidarlarının başından bu yana pek sevdikleri, özdeşleştikleri Anayasa Mahkemesi Başkanı ve kararları ile böylesine kavgalı bir noktaya gelmelerinden sonra olacaklar, atılacak adımlar üzerinden öngörüde bulunmak hem erken hem de zor... Umalım muhalefet, hukuk kurumları değişen gömleklere göre yapılacak siyaset tartışmalarının tuzağına düşmeden yargı bağımsızlığı, hukuk devleti düzeninin işleyişi ekseninde bir tartışmanın yapılabilmesi yolunda ağırlıklarını koyabilir... Hukuk devleti düzenimizin yara üzerine yara alan yargı bağımsızlığı, işleyişi üzerinden anlamlı adımların atılmasına, İktidarlarının anladıkları dilden “hayırlara vesile olur”... HHH Önceki günün, dünün hiç de “hayırlara vesile olmayacak” görüntüleri, 1 Mayıs eksenli İktidarlarının, hak hukukla ilişkilendirilemeyecek siyasi güç gösterileri... 1 Mayıs’la ilişkili, “Erdoğan’ın ağzından öyle çıktı, tartışılamayacak buyruk oldu..” denilerek, “Akıldışı, çelişkili, yasadışı” gerekçelendirmelerle, sınırsız, orantısız güç, şiddet kullanılmasında çekinilmeden Taksim’in işçilere kapatılmasının provaları... Taksim’e günlerdir barikatlarda kullanılacak demir bariyerler taşınıyor... Başka meydanlarda şov, korku yaratmaya da yönelik olarak, polisin kullanacağı ilaçlıbasınçlı su ile gazın provaları, tatbikatları yapılıyor... En sokak kabadayılığı, tahrik üslubunda, işçileri onurları, sınıfsal kimlikleriyle ezmeye yönelik yapılanı ise başta Başbakan Erdoğan, ilgili bakanlar, yöneticilerin ağızlarından çıkan sözlerde saklı... İktidarlarının emirlerine uyularak Kadıköy’de mitingi yapmaya yönelik ayrılmış olanlara, “Kadıköy’de de bu son, hele bir yeni meydanın yapımı bitsin, bundan sonrası ancak Yenikapı’da, Maltepe’de, izin verdiğimiz yerlerde olacak” buyruğu ile üstüne basa basa hakaret ediliyor... Yetmiyor, baştan Taksim yükü, tarihi sorumluluğu, ölenler, yaşanmışlıklar nedeniyle üzerinde olan DİSK ve başından hep birlikte olmuş diğer konfederasyonlara, meslek örgütlerine çatışma yaratmak isteyen teröristler muamelesi çekiliyor... Gömlek değiştiren gücün sahibi, kendi geleceğini toplumu giderek germe, cephelere bölmede görüyor. Gerdikçe geriyor... Çatışmacı siyasetini yaşamın her alanında yeni gündemler, yeni odaklarla sürdürmenin artı hanesine yazıldığına inanıyor... Doğrusu uzun soluklu İktidarlarında oluşturdukları çıkar cephesine güvende, sınırlarda oynamanın daha önceki göreceli kazançlı çıkışlarından başları fazlası ile dönmüşe benziyor. Ekonomik, sosyal, siyasal dengelerdeki dipten dipten gelen dalgaların görülemeyişi ile altüst oluşlar gerçeği; gücün sarhoşluğunda benzer toplumsal tarihe kazınmış örneklerdeki yaşanmışlıklar gibi atlanıp, yoka mı sayılıyor? Gücün iktidarı ile, güçle kazanılanlarda en geçerli toplumsal kuralın, baskı gücünü, korkuyu sınır tanımaz kullanabilmenin sınırları öylesine belirsiz, öylesine sert ve değişkendir ki... En büyük kırılmalar, en güçlü sanılan noktalarda yaşanır... İktidar ortağı Cemaatin böylesine sert dönüş yapacağı, böylesine riskli çatışmacı çizgiye geçebileceği atlanmadı mı? Oy kaybı henüz ayakta durmaya yetse de, tahribatı arkadan gelmeyecek mi? Üstüne yeni çatışma alanları, yeni cepheler açmak, toplumu daha daha germek İktidarları ve liderlerinin gerçekten çıkarları ile çakışıyor mu? Artış yüzde 200’ü aştı sahibi de aynı ÖTV’yi ödüyor… Pahalılığın nedeni insafsız vergiler… Türkiye’de akaryakıtın dünyaya göre çok daha yüksek fiyata satılması, tüketiminden alınan dolaylı vergilerden kaynaklanıyor. Yani Türkiye’yi dünyanın en pahalı benzinini tüketen ülkeler arasına sokan, sık sık da dünya şampiyonu yapan faktör, bu ürünlerden alınan yüksek boyutlardaki dolaylı vergiler... Dolaylı vergiler; rafineri çıkış fiyatı ile pompa fiyatı arasında yaklaşık 3 katlık bir orantıya yol açıyor. Çiftçi Mehmet de, ‘gemicik’ Avrupa Birliği’ne uyum gerekçesiyle kırsal motorin uygulamasının 2011 başından itibaren kaldırıldığını hatırlatan ve motorinden maktu olarak alınan ÖTV miktarlarının, alan ayrımı gözetmeksizin içerdiği kükürt oranına göre belirlendiğini dile getiren CHP Grup Başkanvekili Umut Oran, “Böylece çiftçinin kullandığı motorinle gemilerde ve diğer alanlarda kullanılan motorinin fiyatı eşitlendi. Motorinden kırsal ayrımı olmaksızın litrede 1.5245 TL ÖTV alınıyor. Yani çiftçi Mehmet’in traktöründe kullandığı motorinden de, gemicikleri yüzdürmek için kullandıkları motorinden de aynı miktarda ÖTV alınıyor, hepsi de 1 litre motorine aynı parayı ödüyor” diye konuştu. Halen 1 litre motorin pompada 4.43 liraya satılıyor. Türkiye, motorin fiyatında da dünyada ilk sıralarda yer alıyor. 2002 sonunda kırsal motorinin litre fiyatı 1.28 lira düzeyinde bulunuyordu. Buna göre çiftçinin kullandığı motorinin fiyatı on bir yıllık dönemde tam yüzde 246 zamlandı” dedi. SPK’de deprem Ekonomi Servisi Sermaye Piyasası Kurulu’nda üç başkan yardımcısı ve 11 daire başkanı görevden alındı, yerlerine yeni atamalar yapıldı. Sermaye Piyasası Kurulu’nda bir süredir beklenen operasyon dün gerçekleşti. Kurulun 3 başkan yardımcısı ve 11 daire başkanı görevden alınarak yerlerine yenileri atandı. Sermaye Piyasası Kurulu’ndan yapılan açıklamada değişikliklerin ‘görülen lüzum üzerine’ olduğu belirtilse de, kurul kaynakları SPK’deki değişikliklerin Başbakan Recep Tayyip Erdoğan tarafından ‘paralel yapı’ olarak adlandırılan Gülen Cemaati’ne yönelik operasyon kapsamında gerçekleştirildiğini belirtiyorlar. Alınan kararla, SPK’de görev yapan 3 başkan yardımcısı ve 12 daire başkanının değişmesi kurum içerisinde bir süredir beklenen bir gelişmeydi. Adını vermek istemeyen bir SPK yetkilisi The Wall Street Journal Türkiye’ye “Uzun süredir bekliyorduk. Görevden alınanlar arasında cemaatle bağlantısı olmayanlar da var. Onlar da görevden alındı. Zaten beklenen bir operasyondu.” şeklinde konuştu. Başkan Yardımcısı Tevfik Kınık görevinde kaldı. Başkan yardımcıları İbrahim Peker, Bircan Akpınar, Özer Ergenç görevden alınırken yerlerine Ayşegül Ekşit, Bora Oruç ve İ. Ömer Gönül getirildi. Yeni daire başkanları Uğur Yaylaönü, Gül Ertan, Enver Usca, Fatma Akgün Olum, Hasan Seyman, Esra Ada Vural, Yusuf Kaya, Ali İhsan Güngör, Emre Önyurt, Ahmet H. Halaçlıoğlu, Yalçın Ay ve Hüseyin Emre Üzer oldu. KISA... KISA... Elektrik kesintisine hızlı müdahale Sakarya, Kocaeli, Bolu, Düzce ve Gebze’de toplam 1.5 milyon aboneye hizmet veren SEDAŞ, 40 milyon liralık bir bütçeyle elektrik kesintilerine hızlı müdahale olanağı sağlayacak sistemi devreye soktu. Herhangi bir trafo merkezinden elektriğin kesilmesi durumunda yaşanacak sıkıntılara anında müdahale edebilme imkânı sağlayan proje, Kocaeli ve Gebze’de tamamlanırken altyapı çalışmaları süren Sakarya, Düzce ve Bolu’da projenin 2015’te tamamlanması hedefleniyor. SEDAŞ SCADA merkez binasının açılışı, dün Enerji Bakanı Taner Yıldız’ın da katılımıyla yapıldı. Törende SEDAŞ İcra Başkanı Bekir Sami Güven, “Türkiye’de özelleşen ilk elektrik dağıtım şirketlerinden birisiyiz. 2012’de başladığımız SCADA/DMS Projesi’ni 4 yılda tamamlamayı hedefliyoruz. Aradan geçen iki yılın ardından, Gebze’de bulunan merkez binamızı açmanın mutluluğu içerisindeyiz” dedi. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız da, sistemin 1.5 milyon aboneye hizmet edeceğine de vurgu yaparak, Kocaeli’nin kayıp kaçak oranı bakımından Türkiye’nin en iyi illerinden biri olduğunun altını çizdi. Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in talimatıyla beyanname verme süreleri 29 Nisan Salı gününe kadar uzatıldı. Bakanlıktan yapılan yazılı açıklamaya göre, yoğun iş yükü ile ilgili iletilen sorunlar nedeniyle dün akşama kadar verilmesi gereken kurumlar vergisi beyannamesinin verilme süresi uzatıldı. Kredi derecelendirme kuruluşu S&P, Rusya’nın kredi notunu BBB’den ‘çöp’ seviyenin bir basamak üstü olan BBB’ye düşürdü, görünümü negatif olarak belirledi. Beyanname verme süreleri uzatıldı S&P Rusya’nın notunu kırdı Tüpraş’ta gerekçe açıklandı Rekabet Kurulu 412 milyon liralık cezanın gerekçesini duyurdu. Buna göre Tüpraş, piyasadaki hâkim durumunu kötüye kullanmış.