Katalog

25 OCAK 2014 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ [email protected] Türk Lirası 10 gündür üst üste değer kaybediyor. 2001 krizinden bu yana ilk kez bu yaşanıyor 11 Lira pul oldu Türkiye her gün yeni bir dolar rekoruyla uyanıyor. Dolar dün de 2.3360 TL ile tarihi zirve yaptı. Fed kararı, gelişmekte olan ülkelerin para birimlerini vururken lira 1 günde dolar karşısında yüzde 2’ye yakın eriyerek düşüşte şampiyonluğu bırakmadı. Fed, 29 Ocak’ta tahvil alımlarını daha da azaltırsa TL’deki kan kaybı daha da artabilir. Ekonomi Servisi Siyasi endişeler ve Merkez Bankası’nın belirsiz politikası TL’yi vurmaya devam ediyor. Son 10 gündür üst üste rekorlar kıran dolar dün de 2.3360 TL’ye kadar çıkarak tarihi zirve yaptı. Gelişen ülkelerin kurlarındaki en ağır kayıp TL’de yaşandı. Liranın dolar karşısındaki değer kaybı yüzde 1.77’ye ulaştı. TL’den sonra en yüksek değer kaybı yüzde 1.5 ile G.Afrika randında oldu. Türkiye’nin 5 yıllık risk primi olan CDS’leri de 268’e çıkarak 18 ayın en yüksek düzeyini gördü. Merkez Bankası’nın (TCMB) önceki gün yaptığı 3 milyar dolarlık döviz satışı kurun ateşini söndürmekte etkili olamazken dün bankadan yeni bir adım gelmemesi hem dolar/TL kurunu hem de sepet bazında TL’yi yeni zirvelerine taşıdı. Güne 2.2930 seviyesinden başlayan dolar/TL 2.3360’a kadar yükseldi. Sepet bazında TL ise 2.71’den 2.7706’ya kadar yükselerek tarihi zirvesini test etti. Avro/TL ise yüzde 1.31 yükselişle 3.1824 seviyesine çıktı. Serbest piyasada dolar 2.3270, Avro ise 3.1840 TL’den kapandı. Bu arada piyasalarda gözler 2829 Ocak’ta yapılacak ABD Merkez Bankası (Fed) toplantısında. Fed’in ocakta yeniden azaltıma gideceği beklentisi nedeniyle gelişmekte olan ülke kurları dolar karşısında eriyor. Ancak Türkiye ekonomisindeki kırılganlıklar ve siyasi gerginlikler TL’nin daha çok değer yitirmesine yol açıyor. Uzmanlara göre Fed’in tahvil alımlarını daha da kısması Türk Lirası’ndaki kay kaybını artırabilir. Bankacılar Türkiye ekonomisinin yumuşak karnı olarak da nitelendirilen yüksek dış finansman ihtiyacının yanı sıra siyasi endişeler ve TCMB’nin kur ve enflasyondaki sert artışa karşın faiz seçeneğini kullanmak konusundaki isteksizliğinin TL’yi diğer para birimlerden negatif ayrışmaya ittiğine dikkat çekiyorlar. Başbakan’ın Tehditleri, Doların İpi Koptu... Başbakan Erdoğan’ın öfke, tehdit dozu kulak tırmalayan dünkü Ankara seslenişinden payını almayan yok... TÜSİAD, hukukun üstünlüğüne uyulmamasından, iş dünyasına şirketler üzerinden baskı yapılmasından yakınarak “Böyle bir ülkeye yabancı sermaye gelmez” demeye mi kalkışmıştı... Hadleri bildirilecek, başlarına gelecekleri göreceklerdi... Alkışlayan partili kitleleri etkileyen kurgulamaya, algılatmaya bakarsanız, çok başarılı İktidar icraatları, ekonomik gidişattaki bozulmanın suçlusu, ürkek gelişmeleri eleştirmeye kalkışıp hadlerini bilmeyen iş dünyası üyeleriydi. Üstüne üstlük bir ay öncesine kadar İktidarlarını paylaştıkları cemaatle suç ortağı oluvermişlerdi... CHP hafta sonuna kadar Sarıgül’ün yolsuzluk dosyasını açıklamazsa, dosyayı kamuoyuna açıklamak boynunun borcuydu. Genel müdür olarak seslenmekte direttiği CHP Genel Başkanı’nın işini bitirecek dosyanın açıklanması görevini ise Gökçek’e bırakıyordu... Ringe dönen Meclis’teki şiddeti durduracak adımı unutun, kendisi, oğlu, iktidar icraatlarını eleştirmeye kalkışanlardan bir bir hesap sorulacağına, hak ettikleri bedelleri ödeyeceklerine ilişkin tehdit dozunu tırmandırıyordu... Öfke ve tehditlerine pabuç bırakacakların olması için de, her kesimden herkesin kendine pay çıkarmak zorunluluğu duyacağı ayrıntılar vermeyi atlamıyordu... Doğrusu Başbakan’ın artık besbelli denetlenemeyen öfkesinden çok moral vermek üzere tempolu slogan atanlara, alkış tutanlara kafam takılıyor... Siyaseten bu yola baş koymalarını tabii ki anlayabiliyorum... Anlayamadığım, en yakın çevresinde en çok sözü geçecek olanların, artık hukuk devleti düzeni, insan hakları, demokrasi ile ilişkilendirilebilmesi havası kalmamış çıkışlar, ataklar, yeni tehdit alanları karşısında sorumlulukla uyarı görevlerini neden ve nasıl yapmadıkları ya da yapamadıkları... Kısırdöngüden çıkış için arayış içinde, yol gösterici olacaklarına nerede ise avuç ovuşturan bir rolde olmaları... İktidarda büyüme, ele geçirilmiş demokrasinin olmazları ayaklar altına alınarak büyük güçle, otoriterlikle.. önünü görememe, baş dönmesi böyle bir şey mi? Türkiye evrensel ölçeklerle zaten hep “kısmen özgür” ülkeler arasında bir yerlerde yer aldı... Şimdi giderek artan örneklerle “gelişmelerin kaygıyla izlendiği, modern otoriterliğin yükseldiği ülkeler arasında sayıldığının” altı çizilip duruluyor... HHH Yanlış anlaşılmasın, dünyada insan hakları, hukuk devleti düzeni, gerçek demokrasiden yana geçerli uluslararası bir denetim çarkı, örgütlülüğü yok. Emperyal düzen, çokuluslu tekel çıkarları, tek kutuplu düzen, zengin Kuzey’in egemenliğinde işleyen çarklara zarar vermedikçe, ülkelerin otoriterleşmesine, kendi halklarının insan haklarını gasp etmelerine karşı geçerli bir denetim kaygısı bile yok. Tam tersi, çarkların işleyişine katkı koymaları halinde en acımasız diktatörlüklerle bile ittifaklarda sakınca görülmüyor. Yetmiyor, derin ittifaklar bile yapılıyor... Tek koşul, vitrinde olsun aynı cephede algılanmamak, aynı örgütlenmeler, ittifakları resmen paylaşmamak. Hele de göreceli demokrasinin işlediği zengin Kuzey dünyasının siyasi iktidarlarının kendi kamuoylarına hesap veremeyecekleri ittifaklar, suç ortaklıkları içinde görünmemeleri çok önemli... Böyle olunca İslam dünyasından bir diktatör iktidarla sıkı ittifakların sorgulanması bile gündemde değilken AB üyeliğine aday, stratejik ortak, NATO üyesi, rejimi demokrasi olarak ilan edilmiş Türkiye’nin konumunu, vitrinini daha bir özenle irdeleme zorunluluğu ortaya çıkıyor. Ilımlı İslam projesi ile İslam dünyasındaki radikalizmi tırpanlama rolü biçilmiş Türkiye’nin İktidarlarının, biçilmiş roldeki durum vaziyetle yeterince esnek ayak uyduramaması ile ortaya çıkan sorunlar cabası. Sorgulanmaları güçleri nedeniyle de gündeme gelemeyecek Çin, Rusya gibi kendi başına buyruk olamayacağı gerçeği de bir başka yana... Sistemin çarklarının işleyişinin sıkışıklığında İslam dünyası, Arap baharları gelişmelerinde Libya, Mısır sonuçları ortadayken Türkiye’nin Suriye politikalarında istenen yeni esnekliklere uyum sağlayamamasıyla ortaya çıkan taze sorunların merkez ülkeleri zorlamasının tepkisini de unutmadan... Dünyanın zaten arapsaçına dönmüş, işin içinden kolay kolay çıkılamayacağı büyük ekonomik, sosyal, siyasal krizleri, yeni dengelerinde; içerde ve dışarda giderek başına buyruk, öfke kontrolünü, sağduyusunu yitiren, otoriterleşen bir tek liderliğe oturtulmuş İktidarları stratejisi... İşe yaradığı, kullanılabildiği ölçeklerde hak edilmemiş desteklerin verilmesi yanında, dünya dengelerinde dönemkonumla bağlantılı arkadan şişirilen rüzgârlarla yürünmüş yolda... Şimdilerde her şey tersine, olumsuz işliyor... Zaten AKP’nin kendi 12 Eylül’ü, referandumu sonrası yürüyüşte, büyümede umutların beslenmesi yerine İktidarları gücünün kullanılması, baskı, otoriterleşme belirleyici olmuştu. Zorlandıkça, baskı gücü, öfke tırmandıkça, aynı yoldan aynı yöntemlerle yürünemeyeceği bile algılanmaz oluyor... Dolar borsayı vurdu Türk lirasındaki değer kaybıyla birlikte Borsa İstanbul’da da düşüş yüzde 3’ü aştı. Endeks 63 bin 329 puana kadar geriledi. Kurdaki hareketliliğe ek olarak iki yıllık faizin yüzde 11’e yaklaşması da endekste baskıyı artırdı. Türkiye’nin iki yıllık gösterge faizi 50 puanlık artışla yüzde 10.99’a kadar yükselerek Ocak 2012 ortasından beri en yüksek seviyeye çıktı. Koç Holding şirketlerindeki kayıplar öne çıktı. Koç Holding yüzde 5.81, Tofaş yüzde 3.20, TÜPRAŞ yüzde 5.14, Yapı Kredi yüzde 3.34 ile bulundukları sektörlere göre negatif ayrışan hisseler oldu. Borsa yüzde 1.53 kayıpla 64.427 puandan kapandı. 7 Ekim 2015 itfalı gösterge tahvilde ortalama bileşik faiz önceki gün spot kapanışta yüzde 10.29 valörlüde yüzde 10.30 seviyesindeydi. İhracatçı da yüksek kurdan rahatsız Ekonomi Servisi Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mehmet Büyükekşi, döviz kurlarının yükselişinde ihracatçıların rahatsız olduğunu belirterek, “Bizim şu an en büyük rahatsızlığımız, önümüzü görememek” dedi. Büyükekşi düzenlediği basın toplantısında şöyle konuştu: 4 Dolar kuru 2.30 olsa, ihracatçı maliyetini yapacak ona göre hareket edecek. Ama 2006’da nasıl düştüyse, şimdi mart seçimlerinden sonra tekrar 2 liraya düşmeyeceği kimsenin garantisi altında değil. Biz istikrar istiyoruz, en bizim en büyük rahatsızlığımız istikrarsızlık ve öngörülebilir olmaması. 4 Kur konusunda uzun dönemdir çok şey birikti aslında, belli bir yere geldi ve patladı. Fed’in kararları bunu tetikledi. Keşke bu noktaya 35 yılda gelseydik, o zaman kimse bir sıkıntı yaşamazdı. 4 Biz inanıyoruz ki 2014 ihracatçı açısından daha güneşli günler olacak. İhracat yapmayan firmalar nasıl ihracat yaparım diye çalışma içine girsin. Çünkü bundan sonra ihracat daha önemli olacak. Ben sadece ithalat yaparım Mehmet Büyükekşi zihniyetinden vazgeçilmeli. 5 Benzinin litresi lirayı aştı Aralık’ta 13 kuruş zam yapılmış, 95 oktan kurşunsuz benzinin litresi 4.95 liraya çıkmıştı. Öte yandan Enerji Bakanı Taner Yıldız, kur hareketlerinin enerji maliyetleri üzerinde olumsuz tesir yaptığını belirterek bu süreçte önemli olanın maliyet artışını vatandaşa ve sanayiciye yansıtmamak için verilen çaba ve gayret olduğunu belirtti. Yıldız, “Siyasi sebeplerle yükselen paritenin, siyasi istikrarla beraber eski noktalara düşeceğine inanıyorum” dedi. Ekonomi Servi si Akaryakıt türlerin den benzin ve gazyağı fiyatlarına zam geldi. Döviz kurundaki artıştan dolayı dün gece yarısından itibaren geçerli olmak üzere gazyağının litresi 11 kuruş, benzin türlerinin litresi 12 kuruş yükseldi. Buna göre 95 oktan benzinin litresi 5.07 lira olacak. Sektör yetkilileri, söz konusu zammın döviz kurundaki yükselişe bağlı olduğunu belirtti. Benzine en son 24 Türkiye tasarruf oranlarını artırmalı Ekonomi Servisi Davos’ta ‘Yükselen piyasalar için temel riskler’ konulu bir açıklama yapan IMF Başkan Yardımcısı Min Zhu, Türkiye’nin tasarruf oranlarını artırması gerektiğini söyledi. Küresel büyümedeki ılımlılığın ülkeleri bir rahatlığa sevk etmemesi gerektiğini belirten Zhu, “Eski güzel günlere dönemeyiz. Doğruyu söylemek gerekirse, birkaç yükselen piya sa ve gelişmekte olan ekonomi geçen mayıs ayındaki çalkantı sonrasında iyi politika yürüttü. Bununla birlikte güçlü ve sürdürülebilir bir büyümeyi başar mak için gerekli olan uzun ve zorlu politikalar listesi karşısında, bunların yerine getirilmesi ko nusundaki herhangi bir ikircik, yükselen ekonomiler için hayatı gelecekte çetrefilli hale getirecek” dedi. İhaleler dolarla yapılmasın Bu yıl 10. yaşını kutlayan Bilyoner.com, Milli Piyango ihalesine teklif vermek için kolları sıvadı. İhaleye girmek için yerli ve yabancı yatırımcılarla görüştüklerini açıklayan Bilyoner. com Genel Müdürü Kayahan, ihalelerin dolarla yapılmasını eleştirdi. Kayhan “Burası Türkiye. İhaleler niye dolarla yapılıyor anlamış değilim” dedi. ŞEHRİBAN KIRAÇ Burak Şimşek Galatasaraylılar daha başarılı Galatasaray taraftarlarının en başarılı İddaa oyuncusu olduğunu belirten Kayahan, ikinci sırada Fenerbahçeliler ve üçüncü sırada ise Beşiktaş taraftarının bulunduğunu ifade etti. Kayahan, “Türkiye’de oyuncular taraftarı oldukları takımlara bahis yapmayı çok seviyor. Kendi takımına oynadığı maçlar ekstra motivasyon unsuru oluyor. Bir anlamda taraftarlığının yanında bahis yaparak maçın heyecanına heyecan katıyor. Ortalama yüzde 72 oranında bir kesim sadece kendi takımını favori görüyor ve taraftarı olduğu takıma bahis oynuyor” şeklinde konuştu. Bilyoner.com’da en yüksek ilgiyi Türkiye ligleri görüyor. En yüksek sayıda bahis Spor Toto Süper Lig maçlarına yapılırken, UEFA Avrupa Ligi ikinci sırayı alıyor. Bunları sırasıyla İspan TANZANYA Elektronik şans oyunları platformu Bilyoner.com, geçen günlerde süresi uzatılan Milli Piyango İdaresi’ne ait şans oyunlarının 10 yıllık lisans verilmesi suretiyle özelleştiSait Kayahan rilmesi ihalesine girmek için çalışmalara başladı. Hitay Holding ve Yunan Intralot’un şirketi Bilyoner.com, ihale gerçekleştiği takdirde, ihaleyi kazanacak şirketin en büyük bayisi olmaya aday. Şirket, ihaleye girmek üzere yerli ve yabancı şirketlerle görüşmeler de yapıyor. Bilyoner.com Genel Müdürü Sait Kayahan şirketin 10. yılı dolaysıyla Tanzanya’da düzenlediği toplantıda Özelleştirme İdaresi’nin ihaleleri dolarla yapmasına anlam veremediğini belirterek, “İhalelerin muammen bedelleri TL olsun. Burası Türkiye. İhalelere girecek yabancı yatırımcıya La Liga, ların riski bize mi kaldı, kendileri düşünsün. Şikeden Şampiyonİhalelerin dövizle yapılmasını yanlış buluetkilenmelar Ligi, İtalyorum” dedi. Milli Piyango’nun özelleştidiklerini dile ya Serie A ve getiren Kayarilmesi durumunda sektörün büyüme oraİngiltere Prehan, ortakları nının değişeceğini düşündüklerini anlatan mier Ligi takip ana hissedarları Kayahan, “Bilyoner.com, Türkiye’nin ediyor. 1835 Yunan şans oyunilk ve en büyük yasal online bayisiyaş arasındaları şirketi Intralot’un dir. Milli Piyango ihalesi gerçekleşki Bilyoner. Türkiye’deki kadar başarılı olmadığı tiği takdirde, bu ihaleyi kazanacak com üyelerinin ülkelerde danışmanlık yapacaklarını söyyüzde 38’ini Gaşirket kim olursa olsun, onların en ledi. Kayahan, bir soru üzerine elektronik latasaray taraftabüyük bayisi olacağız ya da bizim bayilerin 2012’ye göre geçen yıl yüzde 26, rı oluşturuyor. Ayde içinde olduğumuz yatırımcı grusokaktaki bayilerin de yüzde 14 büyüdünı yaş grubundaki bu bu ihaleyi kazanabilir. Bilyoner. ğünü ifade ederek, cirolarının 847 milyon Fenerbahçe tarafcom olarak ortaklarımızın onay ve lira olduğunu bildirdi. tarlarının oranı yüzdesteğiyle bu ihalede bir oyuncu olBilyoner.com Pazarlama ve İş Geliştirde 29, Beşiktaş tamak istiyoruz. Şartnameyi aldık” dimeden Sorumlu Genel Müdür Yardımraftarlarının oranı ise ye konuştu. cısı Burak Şimşek de bugün itibayüzde 20 oldu. Kayrıyla Bilyoner.com’a gelen toplam İhalenin, 17 Aralık’ta yolsuzluk ve rüşhan, kadınların elekttrafiğin yüzde 30’unun mobil vet operasyonu ile başlayan olaylar nederonik şans oyunlarına cihazlar üzerinden olduğunu niyle ertelenebileceği ifade ediliyordu. Milli ilgisinde son yıllarda arve bu oranın sürekli artış Piyango ihalesinde son başvuru ile son teklif tış yaşandığını, son 5 yılgösterdiğini kayverme tarihleri önceki gün uzatıldı. Söz konuda kadın üyelerinin sayısındetti. su lisans için son teklif verme 13 Şubat 2014’ten da 2 katına varan oranda ar20 Mayıs 2014 Salı gününe ertelendi. tış olduğunu vurguladı. Intralot’a danışmanlık yapacak