Katalog

SAYFA CUMHURİYET 25 HAZİRAN 2013 SALI 10 EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr Küresel endişelere AB’yle ilişkilerin zora girmesi de eklenince dolar zirve yaptı, borsa çöktü Piyasada çifte endişe ABD ve Çin kaynaklı endişeler piyasaları allak bullak ederken, AB’de müzakerelerin açılmama riski ile karşı karşıya olan Türkiye’de satışlar sert oldu. Dolar 1.95 TL’nin üzerine fırlarken borsa yılın en düşük seviyesine indi. Ekonomi Servisi ABD Merkez Bankası’nın (Fed) tahvil alımlarını azaltma kararı ile Çin’in ekonomik ve finansal istikrarına ilişkin endişeler küresel piyasaları sarstı. Buna AB’nin tam üyelik müzakerelerinde süren belirsizlik de eklenince Türkiye, en fazla etkilenen piyasalardan biri oldu. Borsa İstanbul (BIST) bankalar öncülüğünde yüzde 3.37 değer yitirdi. Endeks 70 bin 640 puandan kapanırken, bu rakam yılın en düşük kapanışı oldu. Bankacılık hisseleri ise günü yüzde 4.6 kayıpla tamamladı. Merkez Bankası (TCMB) dün dolar stratejisini değiştirerek günde minimum 150 milyon dolarlık tek ihale açacağını duyurdu. İhaleyi saat 15.00’te duyuracağını ilan eden Merkez, 150 milyon dolar sattı. Ancak bu satış da doların hızını kesmedi. Yurtdışı piyasalarda bozulmanın hızlanmasıyla dolar, 1.95 TL’yi aşarak yeni tarihi zirveyi gördü. 10 yıllık faiz ise yüzde 9’u aştı. Serbest piyasada dolar 1.9540 TL’den kapandı. Sepet bazında TL de 2.2556’ya kadar yükseldi. Bir bankanın döviz masası işlemcisi, Reuters’e yaptığı açıklamada, “Yurtdışındaki bozulma bize de yansıyor. Öte Altın son 2.5 yılın dibinde Ekonomi Servisi re göre, altındaki düşüş Altın, ABD Merkez yatırımcılarının varlıkBankası’nın (Fed) pa larını bu yıl 55 milyar rasal teşvikleri azaltma dolar azalttı ve Ağustos sının daha güçlü dolara 2010’dan bu yana ilk kez yol açabileceği ve altı görülen 1300 doların alna yönelik “değer ko tına düşüş, 1200 doların da altına genişruma” talebini leyebilir. azaltabileceği Altın Altının ons beklentisiyle fiyatları, Fed fiyatı Ağusons başına kararları sonrası tos 2011’de 1269 do1813.5 dolara kakeskin düşüşünü dar geri sürdürüyor. 2011’e göre larla zir veye çı leyerek kıyaslandığında son 2 karken, Eylül 2010’dan yılda 3 altından biri eridi. fiyatlar o dönemden bu yaAnalistlere göre altın bu yana na en dü1200 doların altını aşağı yön şük sevi görebilir. lü seyir izleyesini gör di ve geçen hafdü. Goldman ta 1283 dolarlara Sachs da altının 2013 ve 2014 yılı fiyat kadar geriledi. Böylece 2011 fiyatlarıyla kartahminlerini düşürdü. Altın yıl başından şılaştırıldığında 2 yılda bu yana yüzde 23 de adeta 3 altından biri eriğer kaybetti. Analistle miş oldu. yandan tek döviz satım ihalesi nedeniyle TCMB’nin de eli kolu bağlı. Bu da bozulmayı hızlandırıyor” dedi. Çin’de bankalararası fonlama maliyetlerindeki yüksek ve volatil seyir, bu ülkedeki yetkililerin girişimde bulunabilecekleri konusunda piyasada tedirginliğe neden oluyor. 31 Ağustos 2009’dan bu yana bir gün içinde görülen en büyük gerilemeyi kaydeden Şanghay Bileşik Endeksi yüzde 5.3 değer kaybederek 3 Aralık 2012’den bu yana görülen en düşük seviyeye geriledi. İngiltere yüzde 1.35, Almanya yüzde 0.95, Fransa yüzde 1.39’a varan düşüşler yaşadı. Petrol 100 doların altında Brent ham petrolünün varil fiyatı dolardaki yükseliş ve taleple ilgili endişelerle 100 doların altına gerileyerek iki haftadan uzun sürenin en düşük seviyesine indi. Dün 99.95 dolara kadar gerileyen brent petrol, 100 dolar civarında toparlandı. ABD petrolü de 94 doların altından işlem gördü. Brent petrol, ABD’de parasal desteklerin azaltılması endişesiyle geçen hafta yaklaşık yüzde 5 değer kaybetmişti. AB’de kurtarma çıkmazı Ekonomi Servisi Avrupa Birliği (AB) maliye bakanları, kriz dönemlerinde batık duruma düşen bankaların nasıl kurtarılacağı konusunda bir uzlaşma sağlayamadı. Cumartesi başlayıp 20 saat devam eden görüşmeler, bankaları kurtarma maliyetinin tasarruf sahiplerine yansıtılıp yansıtılmaması konusunda kilitlendi. Görüşmelerde, Kıbrıs için uygulanan kurtarma yönteminin bir şablon olarak kabul edilip edilmeyeceği ele alındı. İrlanda Maliye Bakanı Michael Noonan, esas olarak Avro bölgesi içinde olanlar ve olmayanlar arasında bir tartışma yaşandığını aktardı. İngiltere gibi bazı ülkeler, kayıpların bankaların alacaklılara yansıtılıp yansıtılmaması kararının tek tek ülkelere bırakılmasını savunuyor. Konu, yarın yapılacak AB liderler zirvesinde ele alınacak. Kıbrıs örneğinde kurtarma maliyetini üstlenen devlet, ek vergi ile bu maliyetin bir kısmını 100 bin Avro üzerinde mevduata sahip olanlara yansıtmıştı. Kuzey Irak’tan boru hattı yok Ekonomi Servisi Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, “Türkiye ile Irak arasında yeni bir petrol boru hattı söz konusu değil” dedi. Yıldız, a Haber’deki röportajında özetle şunları söyledi: * Merkezi Irak hükümetiyle Basra, Siba ve Mansurya bölgelerinde yaklaşık 5.5 milyar dolarlık anlaşmalarımız var. Buradan Türkiye’ye ister nakit ister petrol olarak 2016 veya 2017’de 80 100 bin varil petrol alma imkânımız var. * Irak’ın tamamı bir bütündür. Kuzeyi ve güneyi arasında bir fark yoktur. THY grevinde ilk somut temas Ekonomi Servisi görüşmede taraflar buGrevdeki işçilerin çağrı gün saat 15.00’te tekrar sıyla bir araya gelen Türk bir araya gelme kararı alHava Yolları ile Hava dı. Türk Hava Yolları, buİş Sendikası yöneticileri günkü toplantıya halen arasında ilk toplantı dün grevde bulunan 10 çalıyapıldı. airkule.com’da şanın katılmasını kabul yer alan habere göre, öğ etti. Sendika ise akşam le saatlerinde THY Ge saatlerine kadar bu konuda görüşünü bilnel Müdürlük binadirmedi. sında bir araya Sendika Bugünkü gelen taraflatemsilcileri ile toplantıda rın görüşmeişveren arasında bir 24. Dönem si yaklaşık 45 daki saate yakın bir toplantı T o p l u İ ş Sözleşme ka 1 sa yapıldı. Airkule.com’un sinin imzaat sürdü. haberine göre taraflar lanıp imzaToplantılanmaması ya sendika bugün saat 15.00’te g örüşüleadına Geyeniden bir araya cek ve topnel Sekregelecekler. lantıdan çıkater Mustafa cak sonuç grevYağcı, sendideki yaklaşık 700 ka avukatı Abişçiyle paylaşılacak. di Pesok , Simay Çekem ve Efem Çaycı airkule.com’un haberine katıldı. Havaİş Başkanı göre bundan sonraki süAtilay Ayçin ise görüş reç grevdeki çalışanların vereceği karara göre şemeye katılmadı. Bir saate yakın süren killenecek. Merkezi Irak hükümeti ile “Tam bir mutabakat içinde olduğumuz söylenemez” diyen Taner Yıldız, “Türkiye ile Irak arasında yeni bir petrol boru hattı söz konusu değil” dedi. Kendi yasalarına göre petrolün yüzde 83’ünü merkezi yönetim alıyor, yüzde 17’sini Irak’ın kuzeyi. Yani Irak’ın kuzeyinde yapılacak bir sözleşmenin gelirini Irak’ın tamamı kullanıyor. * Türkiye ile Irak arasında yeni bir petrol boru hattı söz konusu değil. Çünkü mevcut boru hattı şu anda tam kapasiteyle kullanılmıyor. Nasıl kullanılacağına karar vermek Irak’ın iç meselesidir. * Perşembe günü Barzani ile görüştüm. Yaptığımız ticari sözleşmelerin etkilenmeyeceğini, gelirlerin tamamının yine Merkezi Irak’a aktarılacağını belirtti. Sayın Maliki ile enerji projelerinde tamamen mutabakat sağlandığı söylenemez. Ama bütün bu projelerin Irak’ın tamamına gelir oluşturacağı anlaşıldıkça kendi ülkeleri adına bir yumuşama olacaktır. Gelişen ülkelerden büyük kaçış Ekonomi Servisi Küresel finans krizinde kurtarıcı işlevi gören gelişen ülkeler için bir dönem sona erdi. Son yıllarda uygulanan düşük faiz ve gevşek para politikaları yatırımcıları daha yüksek getiri için gelişen ülkelere yönlendiriyordu. ABD Merkez Bankası’nın (Fed) yakın bir zaman içinde tahvil alımlarını azaltabileceğine dair verdiği mesaj yatırımcı için bir milat oldu. Türkiye ve Brezilya’daki protestolar, Çin’in finans sisteminin yakalandığı nakit krizi, Güney Afrika’daki grevler de gelişen piyasalardaki stresi artırdı. Son on yıl içinde küresel büyümenin Piyasalarda para bolluğu döneminin sona ermesiyle yatırımcı kendini güvene almak için gelişen ülkelerden kaçıyor. Türkiye ve Brezilya’daki protestolar, Çin’in finans sisteminin yakalandığı nakit krizi, Güney Afrika’daki grevler bu kaçışı hızlandırıyor. yüzde 75’ini gelişen ülkeler oluşturuyordu. Goldman Sachs verilerine göre gelişmekte olan piyasaların borsaları ve döviz piyasaları 2003’ten 2010’a kadar sırasıyla yüzde 19 ve yüzde 6.8 getiri sağladı. Gelişen ülkelere destek sağlayan bazı risklerin azalmaya başlaması bu piyasaları zayıflatıyor. Gelişmiş ülkelere ürün satmak, özellikle de küresel finans krizi başlamadan önce gelişmekte olan ülkelerin ticaret açıklarını düşürmelerine ve istihdamı artırmalarına yardımcı oluyordu. Ancak son verilere göre ABD’nin kendine kendine yetebildiği ve bu ülkelerden ithalatının azaldığını gösteriyor. Gelişen ülkelerde büyümenin yavaşlaması da sorunları artırıyor. Çin’de haziranda 44.0’a gerileyen HSBC öncü PMI Endeksi ekonominin daraldığı şeklinde yorumlanıyor. Türkiye’nin GSYH’si ise 2010’da yüzde 9.2 artmışken geçen yıl yüzde 2.5 artış kaydetti. Brezilya ve Türkiye’de düzenlenen protestolar da hükümetlerin temel problemleri çözmekte yetersiz olduğunu gösteriyor. Çin’de yabancı sermaye girişindeki keskin düşüş ve geri ödenmesinde sorun yaşanan kredilerden dolayı finansal sorunlar artıyor. Brezilya gibi büyük oranda emtiaya bağlı olan ve yüksek cari açıkla mücadele eden ülkelerin de durumu zor görünüyor. Dört maya şirketine soruşturma Ekonomi Servisi Rekabet Kurumu, aralarında anlaşarak yaş maya fiyatlarını yükselttikleri iddiası üzerine Pak Gıda Üretim ve Pazarlama AŞ, Öz Maya Sanayi AŞ, Dosu Maya Mayacılık AŞ ve Mauri Maya Sanayi ve Ticaret AŞ hakkında soruşturma açtı. Kurumun internet sitesinde yer alan duyuruya göre, maya üreticilerinin aralarında anlaşmak suretiyle ekmek üretiminde kullanılan yaş maya fiyatlarını yükselttikleri iddiasını içeren şikâyet başvuruları üzerine yürütülen ön araştırma kurulunca karara bağlandı. Ülkemizin içinde bulunduğu bu gergin ortamda FED Başkanı Bernanke’nin bir söylemi piyasaları altüst etmeye yetti. Aslında borca ve sıcak paraya dayalı olan ekonomimiz abartıldığı gibi “çok” güçlü bir ekonomi değildir.Tüketime dayalı ve likit ekonomi olduğundan canlı görünmektedir. Oysa bu tür ekonomilerin ertelenen sorunları vardır. Bu ekonomiden rant sağlayanlar ekonomiyi överken bu sorunları görmezler ve göstermezler. Pastadan pay alan için oluk oluk gelen paranın dolaştığı ekonomi elbette iyidir. Ama ülkenin gelecek gelirleri rehin altında olduğundan ekonomimize rehinli veya ipotekli ekonomi dememiz yanlış olmaz. Dünyada dolaşan paranın geçenlerde de yazdığımız gibi istiap haddi doldu. Bunu dolar imparatorunun merkez bankası başkanı söylüyor. Dolayısıyla dikkatli olmak gerekiyor. Ancak ekonomimizin gidişatında sıkıntılar baş gösterdiği halde Başbakan mitinglere devam ediyor ve söylemlerini de yumuşatmıyor. Bu iki şeyin habercisi. Ekonomimizin hararetinin artacağını hükümet de görüyor, muhtemel kriz için bir sebep arıyor ve o da Gezi Parkı eylemleri ve Başbakan konuştukça devam eden eylemler. İkincisi sıkışan ekonomi, Kibir Bele Bağlanan Taş Gibidir dış politika ve patlayan toplumun talepleri nedeniyle Başbakan gerginlikten kendi tabanı için medet umuyor; moral arıyor. Bunun böyle devam edeceğini tahmin ederek ülkemizin geleceği için büyük insanların sözleriyle sakinleşmesi adına Başbakan’a ve yakın çevresine seslenmek istiyoruz... Bir kez gönül yıktın ise/ Bu kıldığın namaz değil. (Yunus Emre) Kibir bele bağlanan taş gibidir/ Onunla ne yüzülür, ne uçulur. (Hacı Bayram Veli) Ağaç ne kadar yüksek olursa olsun yaprakları yere dökülür. (Çin atasözü) Öfkede akıl olmaz. (Atasözü) Güzelliğin ötesinde bir din veya bilim yoktur. (Halil Cibran) Hoşgörü kibir hastalığına hasrettir. (Halil Cibran) Her şeyden önce ve her zaman, kendinizi iyi huylu olmaya alıştırın; insana özgü tüm nitelikler arasında toplumun en hoş ve cazip bulduğu özellik budur. (ABD’nin 1801’deki efsane başkanı Thomas Jefferson) Vicdan içimizdeki sakin, küçük sestir. Sessizdir. Huzurludur. Ego ise zorba, despot ve diktatördür. (Stephen R. Covey) 1 ABD Doları: 1.0892 Avustralya Doları 5.6929 Danimarka Kronu 0.9351 İsviçre Frangı 6.7382 İsveç Kronu 98.11 Japon Yeni 1.0523 Kanada Doları 6.0945 Norveç Kronu 3.7503 Suudi Arabistan Riyali 1 Avro: 1 İng. S.: 1.3102 ABD Doları 1.5365 ABD Doları epimiz Bu Yurdun Evlatlarıyız H Âşık Veysel bakın ne güzel demiş bu şiirinde: Bu nasıl kavgalar çirkin döğüşler/ Hepimiz bu yurdun evlatlarıyız/ Yolumuza engel olur bu işler/ Hepimiz bu yurdun evlatlarıyız. Birleşiriz bir bayrağın altında/ Biz Türklerin ikilik yok aslında/ Yanar tutuşuruz vatan aşkında/ Hepimiz bu yurdun evlatlarıyız. Hedef alıp döğüştüğün kardeşin/ Seni yaralıyor attığın taşın/ Topluma zararlı yersiz savaşın/ Hepimiz bu yurdun evlatlarıyız. Herkes ilim deryasında yüzüyor/ Çıkmış ayın çevresinde geziyor/ Yazık bize yollarımız uzuyor/ Hepimiz bu yurdun evlatlarıyız. Kitaplar yazılmış nasihat dolu/ Birlikte güçlenir gençliğin kolu/ Gençliğe emanet Atatürk yolu/ Hepimiz bu yurdun evlatlarıyız. Söyler Veysel sözlerinden vazgeçmez/ Bulanık çeşmeden kimse su içmez/ Ganadı olmasa kuşlar da uçmaz/ Hepimiz bu yurdun evlatlarıyız. SERBEST PİYASA ABD Doları Avro İngiliz Sterlini İsviçre Frangı 24 Ayar Altın Cum. Altını 1.9520 2.5540 2.9800 2.0720 80.85 538.50 ALIŞ SATIŞ 1.9540 2.5580 3.0250 2.1010 81.20 549.50 1 Kuveyt D.: 3.5094 ABD Doları GECELİK FAİZLER 1 Günlük Repo 5.70 25 HAZİRAN 2013 EFEKTİF ALIŞ 1.9393 1.7694 0.34012 2.5408 2.9746 2.0676 0.28659 1.8350 6.6708 0.31743 0.51359 1.9660 SATIŞ 1.9471 1.7999 0.34283 2.5510 2.9967 2.0871 0.29043 1.8571 6.9640 0.32052 0.52229 1.9939 MERKEZ BANKASI CİNSİ 1 ABD DOLARI 1 AVUSTRALYA DOLARI 1 DANİMARKA KRONU 1 EURO 1 İNGİLİZ STERLİNİ 1 İSVİÇRE FRANGI 1 İSVEÇ KRONU 1 KANADA DOLARI 1 KUVEYT DİNARI 1 NORVEÇ KRONU 1 S. ARABİSTAN RİYALİ 100 JAPON YENİ DÖVİZ ALIŞ 1.9407 1.7776 0.34036 2.5426 2.9767 2.0707 0.28679 1.8418 6.7724 0.31765 0.51747 1.9733 SATIŞ 1.9442 1.7892 0.34204 2.5472 2.9922 2.0840 0.28976 1.8501 6.8611 0.31978 0.51840 1.9864