Katalog

SAYFA CUMHURİYET 16 ARALIK 2013 PAZARTESİ 10 SEKTÖRDEN EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr Erişime engelli internet sitelerinin sayısı ekim sonu itibarıyla 33 binin üzerinde En değerli marka İlk yerli ‘akıllı’ banttan çıktı Turkcell, Türk mühendis ve tasarımcıları tarafından geliştirilen Türkiye’nin ilk yerli akıllı telefonu Turkcell T40’ın üretimini Türkiye’ye taşıdı. Turkcell’in ekimde piyasaya sunduğu Turkcell T40, Vestel’in Manisa’daki tesislerinde yapılacak üretimle piyasaya sürülen “Made in Turkey” damgalı ilk yerli akıllı telefon olma özelliği taşıyor. Yasaklar cumhuriyeti u Alternatif Bilişim Derneği’nin “Türkiye’de İnternetin 2013 Durumu Raporu”na göre internet sitelerinin yasaklanması açıkça politik sansür anlamına geliyor. Özellikle Gezi Parkı eylemlerinin ardından internet ve dijital aktivizm, hükümet sözcüleri tarafından çok defa hedef haline getirildi. Türkiye’de internet erişim engelleri bütün hızıyla devam ediyor. Erişime engelli alan adlarının sayısı 2013 Ekim sonu itibarıyla 33 binin üzerine çıktı. 6 aylık sürede yaklaşık beş binden fazla alan adı 5651 numaralı yasa gereğince erişime engellendi. Türkiye’de ayda ortalama bin internet sitesi yasaklanıyor. Alternatif Bilişim Derneği’nin “Türkiye’de İnternetin 2013 Durumu Raporu”na göre 2007’den beri son derece yanlış ve eksik bir düzenleme olarak tepki çeken 5651 sayılı kanun ve bağlı idari/yasal düzenlemeler, yeni yapılan eklemelerle giderek ağırlaşıyor ve daha büyük problemler yaratmaya aday hale geliyor. Rapora göre torba yasalarla yapılan özensiz değişiklikler sonucunda şans oyunları kapsamında özel kişilere site kapatma yetkisinin önü açıldı. Alternatif Bilişim Derneği, 2013 yılının internet karnesini çıkardı. Gezi Direnişi ve etkisinin de tartışıldığı raporda sosyal medya geniş bir yer aldı. Yedi başlık altında toparlanan raporda, ekonomik ve siyasi iktidarın internet ve yurttaşlar üzerinde tahakküm kurma girişimleri olan dijital gözetim, profilleme, veri eşleştirme, veri madenciliği olguları, ardından kişisel verilerin korunmasına dikkat çekildi. Raporda şu tespitlere yer verildi: Türkiye’de yurttaşlarımızın ihtiyacı temel hak ve özgürlüklerin genişletilmesi bakış açısı ile hazırlanmış düzenlemelerdir. Bu da ancak kişisel verilerimizin ve iletişimimizin gizliliği, ifade özgürlüğünün önceliği ve ağ tarafsızlığı gibi prensiplerle mümkündür. Özellikle Gezi Parkı eylemlerinin ardından internet ve dijital aktivizm, hükümet sözcüleri tarafından çok defa hedef haline getirilmiş, bu da sansür ve gözetimin arttırılacağı yönlü kaygıları arttırmıştır. Bu açıklamalar hukuki olmadığı gibi yurttaşların ifade ve örgütlenme özgürlüklerine müdahaledir. Erişimi engelleme suçla mücadele etmenin etkin bir yolu değildir. Çok özel haller dışında kesinlikle başvurulmamalı. Basın ve terörle mücadele kanunları gibi ifade özgürlüğünü tehdit ettiği çok sayıda örnekle teyit edilmiş kanunlar aracılığı ile internet siteleri kapatılmamalı. Bunlar açıkça politik sansür anlamına geliyor. Ayrıca mahkemeler tarafından verilen koruma tedbiri kararları süresiz olduğu için cezaya ve nihayetinde kalıcı sansüre dönüşmektedir. Teknolojinin, iletişimi toptan gözetlemek için hızla geliştiği ve devletlerin yurttaşlarının özel yaşamın gizliliği, ifade özgürlüğü ve bilgi edinme haklarını ihlal etmek için giderek daha fazla iştah duyduğu bir dönemde yaşıyoruz. Raporda geleneksel medyanın erkek egemen dilinin neredeyse başından beri kadınları eksik/yanlış temsil, ayrımcı dil ve nefret söyleminin hedefi haline getirdiği belirtildi. Bu söylemin gerek çevrimiçi medya içeriklerine yapılan yorumlarda, gerekse sosyal medya ortamında yeniden üretildiği kaydedildi. ‘Noel Baba’ Ekonomi Servisi Uluslararası marka değerlendirme kuruluşu Brand Finance, özgün kurumsal marka değerlendirme tekniklerini kullanarak “Noel Baba” markasının değerini tespit etti. Markanın seyahat, perakende alışveriş, konaklamaağırlama sektörlerine ekonomik katkıları dikkate alınarak yapılan değerlendirme çalışması sonucunda Noel Baba markasının değeri 1.6 trilyon ABD Doları olarak tespit edildi. Böylece, dünyanın en değerli markaları olan Apple, Samsung ve Google, Noel Baba markasının çok gerisinde kalmış oldu. Brand Finance, Noel Baba ve yeni yıl kutlamaları ile ilgili bazı çarpıcı rakamları da açıkladı. Buna göre 2012’de yeni yıl günü, mobil cihazlara 328 milyon aplikasyon yüklendi. Yeni yıl satışları tüm perakende satışların altıda birini oluşturuyor. Online outlet merkezi açıldı Türkiye’nin ilk online outlet merkezini hayata geçiren markado.com, seri sonu, outlet ve indirimli ürünleri uygun fiyata tüketiciyle buluşturuyor. grupfoni.com ve sanalreyonum.com’u da bünyesine katan Grup, 2015 sonunda 200 milyon liranın üzerinde ciro hedefliyor. Politik sansür Sony’den yılbaşı sürprizi Sony, yeni yılla birlikte kullanıcılarını Android 4.4 KitKat güncellemesiyle tanıştırmaya hazırlanıyor. Xperia Z, Xperia ZL, Xperia ZR, Xperia Tablet Z, Xperia SP, Xperia Z Ultra ve Xperia Z1 sahipleri bu aydan itibaren telefonunu Android 4.3’e yükseltebilir. Android 4.4 güncellemesi ise Ocak 2014’te başlıyor. Web bot’ların kontrolünde Araştırma şirketi Incapsula’nın raporu’na net trafiğinin yüzde 60’ından fazlasının insanlardan bağımsız olduğunu gösterdi. Araştırma, geride kalan bir yıl içinde “bot” (belli otomatikleşmiş işlemleri insanlar yerine yapan küçük yazılımlar robot kelimesinin kısaltılması) kaynaklı internet trafiğinin yüzde 21 arttığını ortaya koydu. Rapora göre, internet trafiğinin yüzde 61.5’i bot kaynaklı. Rapor, geçen yıl bu oranın yüzde 51 olduğunu belirterek yaşanan artışa dikkat çekti. Botların birçoğu kötü amaçlı yazılımlarla bir araya getirilen bilgisayarlardan oluşuyor olsa da, web trafiğinin büyük kısmından sorumlu olan botların “iyi huylu” olduğu ifade edildi. Kuzey Irak’tan petrol akışı başladı Ekonomi Servisi Enerji Bakanı Taner Yıldız, Kuzey Irak’tan Türkiye’ye petrol akışını sağlayacak boru hattında test akışının başladığını belirterek, “Oradaki mevcut tanklara ölçülebilir şekilde petrolü basmış oluyoruz. İlk denememizi yaptık. Şu anda denemeyle ilgili sıkıntı yok” dedi. Yıldız, boru hatlarından birinin uzun zamandır çalıştırılmadığını söyledi. Bakan Yıldız, “Uzun zamandan beri kullanılmadığı için, oradan bir miktar denemeyle petrol akıttık. Bu, Kuzey Irak petrolü. Test çalışması bir müddet daha devam edecek. Teknik detayları çözdükten sonra kamuoyuyla paylaşacağız” diye konuştu. Toshiba’nın yeni tableti hazır Windows 8.1 için için tasarlanan, yeni Toshiba Encore tablet kullanıcıyla buluştu. 30 milyon yüklü şarkı dinleme, Xbox uygulamaları ve cihazlar arası içerik paylaşımı için Xbox SmartGlass özelliğine sahip ürün, seyahat için geliştirilen ergonomik tasarımı ile tek elle kolay kullanım için dizayn edildi. Faturaları SMS ile ödetecek Paul Doany Mobil alışveriş ve ödeme platformu Mobilexpress, kullanıcılarına ve iş ortaklarına SMS veya QR kod ile cepten fatura ödeme, TL yükleme, güvenli online mobil ödeme ve alışveriş hizmeti sunuyor. Geçen ay Türk Telekom’un eski Üst Yöneticisi (CEO) Paul Doany’den aldığı yatırımla kullanıcı sayısını bir ayda üçe katlayan şirket hedef büyüttü. Mobilexpress’in ortağı Tunç Berkman, şu anda tüm bankalarla çalıştıklarını belirterek şu an 15 bin olan kullanıcı sayısını 2014 sonunda 200 bine ulaştırmayı hedeflediklerini söyledi. İlk etapta TTNET ve Avea ile işbirliği yaptıklarını ve bu iki şirketin yeni nesil ödeme sistemi haline geldiklerini söyleyen Berkman, “Önümüzdeki günlerde iş ortaklarımızın arasına enerji şirketlerini, Digiturk ve DSmart gibi üyelik sistemiyle çalışan televizyon platformlarını katmayı hedefliyoruz. Görüşmelerimiz devam ediyor” dedi. Mobilexpress’in alternatif mobil cüzdan olduğunu söyleyen Genel Müdür Zeynep Şener ise “Bir cep telefonu ve bir kredi kartına sahip olan herkes Mobilexpress’te saniyeler içinde ve hiçbir ücret ödemeden bir hesap oluşturabilir. Akıllı telefona ihtiyaç yok. Tüketiciye ekstra fatura çıkarmıyoruz. Fatura ve alışveriş üzerinden ödeme yapılan şirketten yüzde 15 arasında pay alıyoruz” diye konuştu. Rusya kara para aklamada lider Ekonomi Servisi Gelişmekte olan ülkelerdeki mali suçların ortaya çıkarılması alanında faaliyet gösteren ABD’li Global Financial Integrity’nin yayımladığı son rapora göre Rusya, kara para aklamada dünyada ilk sıraya yükseldi. Rapora göre, 10 yıl içinde ülkeden 881 milyar dolar sermaye çıkarıldı. Araştırmada, ülkenin yolsuzluklar, insan tacirleri ve vergi kaçakçıları için ‘cennet’ olduğu değerlendirmesine yer verildi. Kara para transferinde bu dönemde Rusya’yı 151 milyar dolarla Çin ve 85 milyar dolarla Hindistan izledi. Kısa vadede çözüm yok Türkiye kış ortasında elektriksiz kaldı. Enerji uzmanı Necdet Pamir, ‘Ne yapılmaz derseniz o yapılıyor. Niye? Yandaş şirketlerin cebi dolsun diye’ değerlendirmesini yaptı SİNAN TARTANOĞLU ‘AKP yurttaşı karanlıkta bıraktı’ Ekonomi Servisi TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası (EMO), uygulanan enerji politikalarının iflas ettiğini belirterek, “Özelleştirmeler ve serbest piyasa ısrarı sonucunda vardığımız nokta iddia edildiği gibi kaliteli, kesintisiz ve ucuz enerji değil, tersine kalitesiz, arzı sorunlu ve pahalı enerji. Bir an önce kamu adına enerji alanına yönelik müdahalelerde bulunulması şart” açıklamasında bulundu. Türkiye genelinde yaşanan doğalgaz ve elektrik kesintilerini değerlendiren EMO, AKP’nin 11 yıllık iktidarı döneminde izlediği serbest piyasacı ve özelleştirmeci uygulamaların yurttaşları soğuk ve karanlıkta bıraktığına dikkat çekti. Ağır kış şartları altında yaşanan doğalgaz sıkıntısının elektrik üretimini vurduğu belirtilen açıklamada şöyle denildi: “İktidara geldiğinden bu yana yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarından söz ederken, yeni doğalgaz santrallırına lisanslar verip dışa bağımlılığı arttıran, spekülasyonlar karşısında çaresiz kalıp tavan fiyatı 2 TL ile sınırlandırınca şirketlerin şalter indirme tehditleri karşısında bocalayan AKP, elektrik ve doğalgazda yaşanan sıkıntının üstünü örtmeye çalışıyor.” ANKARA Kış ortasında doğalgaz üretiminin tavan yapması, elektrik kesintilerine yol açtı. Türkiye kış ortasında hem ayazda kaldı, hem karanlıkta. Enerji Bakanı Taner Yıldız, “Gereken her türlü önlemin alınacağını” söyledi ama enerji uzmanı Necdet Pamir’e göre yaşanan sorunun kısa vadede çözümü bulunmuyor. “Ne yapılmaz derseniz onlar yapılıyor. Niye? Yandaş şirketlerin cebi dolsun diye” değerlendirmesini yapan Pamir, “İktidardan ziyade bu kafa yapısını değişmesi gerekiyor. Bu rezilliklere izin vermeyecek bit altyapının oturtulması lazım. Birilerinin ticari kârına terk edilebilecek bir alan değil enerji” dedi. Enerji Uzmanı Pamir, elektrik ve gaz sorununun nedenlerini ve çözümünü Cumhuriyet’e anlattı: 4 Türkiye’de tüketilen enerjinin yüzde 32’si doğalgazla karşılanıyor. Bunun da yüzde 98’i ithal ediliyor. Temel sorun bu. Tek kaynakta bu kadar dışa bağımlıysanız bir sıkıntı anında yeterli bir doğalgaz depo kapasitenizin olması lazım. 4 Kış aylarında günlük tüketim 200 milyon metreküpe kadar çıktı. Bunun da 60 milyon metreküpünü konutlar tüketiyor. Yıllık 46 milyar metreküp gaz tüketen bir ülke olarak topu topu 2.9 milyar metreküp bir depo kapasitemiz var. AKP döneminde bu depo kapasitesi genişletilemedi. 12 yılda 2.1’den gele gele 2.9’a milyar metreküpe geldi. 8 senedir beceremedikleri Tuz Gölü’nün altındaki depo var. Yolsuzluk iddiaları nedeniyle yüzlerine gözlerine bulaştırdılar. Onu devreye aldıklarında bile 1 milyar metreküp eklemiş olacaklar. 4 Elektrik üretiminin yüzde 44’ü doğalgazdan karşılanıyor. Aldığımız gazın yüzde 48’i elektrik üretimine gidiyor. Doğalgazda yaşanan bir sıkıntı hemen birkaç gün içinde elektrik sektörüne yansıyor. 4 En önemli sorun ise kamuoyunu yanıltmaları. Sürekli ithal kaynaklara olan bağımlılığı azaltacağız diyorlar. Yapılması gereken şey yerli ve yanilenebilir kaynaklarımızın bir an önce devreye girmesi gerekiyor. Türkiye’nin geçen yıl tükettiği elektrik miktarı 241 milyar kilovat saat. Devreye almadığı hidroelektrik potansiyeli 100 milyar kilovat saat. Yerli linyitten elektrik etme kapasitesi yaklaşık 120 milyar kilovat saat. 100 milyar kilovat saatin üstünde rüzgâr var. 380 milyar kilovat saatgüneş enerjisinden elektrik üretme kapasiteniz var. 35 milyar kilovat saat biyoyakıt, 16 milyar kilovat saat jeotermal bekliyor. 58 milyar kilovat saat enerji verimliliği ile 19 milyar kilovat saat de mevcut santrallerin iyileştirilmesiyle elde edebileceğiz. Yani yaklaşık 830 milyar kilovat saat gibi bir rakam devreye almadığınız enerji üretim potansiyelimiz var. 4 Doğalgaz santralları çok kısa sürede yapılabiliyor. Bir an önce paraya tahvil edilebiliyor. Ener ji birilerinin ticari kârına terk edilebilecek bir alan değil. Ne yapılmaz derseniz onlar yapılıyor. Niye? Yandaş şirketlerin cebi dolsun diye. 4 Kısa vadede çözülebilecek bir şey yok. Bu hale getirmemek lazım 12 yıldır iktidarlar. Hemen çözülebilecek şey değil. Gırtlağımıza kadar dışa bağımlısınız. Düğmeye basıp değiştirmezsiniz. AKP’nin ve bu kafa yapısının değişmesi lazım. Tüketim rekoru Ekonomi Servisi Havaların soğumasıyla artan elektrik tüketimi, yeni bir rekorun eşiğine geldi. Doğalgazda tüketim rekorunun kırıldığı 10 Aralık’ta, aynı zamanda bu yılki günlük elektrik tüketimi rekoru sonrasındaki en yüksek seviyeye ulaşıldı. AA’nın haberine göre elektrikteki günlük 762 milyon 329 kilovat saatlik tüketim, ağustostaki rekorun ardından geçen 103 günün zirve noktası oldu.