Katalog

24 EKİM 2013 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER [email protected] 13 Ankara El Maliki’nin kapısını çaldı u BağdatAnkara arasında, ABD’nin Irak’tan çekilmesinden bu yana devam eden gerginlikte yeni bir aşamaya girildi. Başbakan Tayyip Erdoğan, eski Büyükelçi AKP Millletvekili Volkan Bozkır’ı önceki gün Bağdat’a yolladı ve Maliki’yi Türkiye’ye davet etti. Bu ziyaretin ardından bugün Irak Dışişleri Bakanı Hoşyar Zebari Ankara’ya geliyor. DUYGU GÜVENÇ NATO ve Çin Füzeleri Meselesi Yirmi gün önce bu köşede Ankara’daki bir dışişleri görevlisiyle AKP hükümetinin son dış politika çizgisi “stratejik özerklik” ve “değerli yalnızlık” üzerine yaptığım bir görüşmeyi aktarmıştım. Çin füzeleri polemiği yeni patlamıştı. “Öyle bir kargaşa var ki her şey mümkün” diye konuşmuştu değerli dışişleri mensubumuz: “Diplomasi değişti ve değersizleşti. Diplomasi değersizleşince, yalnızlık değerlendi!” (Sağnak, 1 Ekim) Diplomatik ifadeyle bunun karşılığı; “Biz diplomatlar çok konuda devre dışıyız!” demekti: “ ‘Monşerler’ dışlanınca, Türkiye peşi peşine saplandığı çelişkili, hatalı politikalar yüzünden açmazlara ve yalnızlığa itildi. Diplomasi, ideoloji ile yer değiştirdi. Küçümsenen ve açıkça değersizleştirilen diplomasinin yerini bu durumda kaçınılmaz biçimde maruz kalınan ‘değerli yalnızlık’ aldı... NATO merkezlerinden aba altından her gün sopa gösteren bir başka sevimsiz uyarının yapıldığı “Çin füzeleri ihalesi” için düşündüğüm ilk unsur dolayısıyla bu oldu: “Bu Çin füzeleri projesi hangi oranda acaba dışişlerinin katılımı, profesyonel bakışı ile şekillendi? dışişlerinin deneyim sahibi mensupları bu kararın neresindedir? Ne oranda içindedir?” ANKARA Başbakan Tayyip Erdoğan’ın ‘mezhepçilikle’ suçladığı Irak Başbakanı Nuri el Maliki’nin de ‘provokatör’ diye yanıt verdiği gerginlikte Ankara geri adım attı. AKP İstanbul Milletvekili Volkan Bozkır önceki gün Bağdat’a yaptığı ziyarette Irak Başbakanı Nuri el Maliki’ye Erdoğan’ın davetini iletti. Bağdat’tan ilk adım ise Irak Dışişleri Bakanı Hoşyar Zebari’nin bugün Ankara’yı ziyaret edeceğini açıklamasıyla geldi. Irak Cumhurbaşkanı Yardımcısı Tarık Haşimi’ye verilen sığınma ve Erbil ile Türkiye arasında doğalgaz ve petrol anlaşmasında varılan mutabakat nedeniyle gerilen ilişkilerde Ankara, gerginliğini tırmandırmaktan vazgeçti. Bu kritik değişiklikte Maliki’nin 2014’te yapılacak olan genel seçimlerden yeniden iktidar olarak çıkma olasılığının güçlü olması ve Türkiye’deki çözüm süreci etkili oldu. ki yıllık gerginlikte geri adım Zebari’nin bugün Ankara’da Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu ile ikili ilişkilerde gelinen aşama, açılım İ süreci ve ErbilAnkara ilişkilerinin masaya yatırılması bekleniyor. Irak’la sıkıntılı olan ilişkiler için Türkiye ilk adımı Irak ve Türkiye’nin Dışişleri müsteşarlarının nisan ayında Londra’da gerçekleştirdiği buluşmayla attı. Müsteşarlar görüşmesi temmuz ayında da devam etti. Ardından da iki ülkenin büyükelçilerinin karşılıklı ataması geldi. Maliki yönetimi, Türkiye’nin yeni Bağdat Büyükelçisi Faruk Kaymakçı’ya jet hızıyla ‘agreman’ (uygunluk) verirken Ankara da Irak’ın yeni Büyükelçisi’ne yanıtını kısa sürede iletti. 2 ülkenin Dışişleri Bakanları’nın da 16 Eylül’de buluşması kararlaştırıldı. Ancak bu tarihte son anda Davutoğlu, Paris’te İngiltereFransa ve ABD dışişleri bakanlarının üçlü toplantısına davet edilince Zebari ile yapılacak görüşme ertelendi. Irak Meclis Başkanı Usame Nuceyfi de Ankara’ya yaptığı ziyaret sırasında, “Irak, Türkiye ile ilişkilerini geliştirmekte istekli” mesajını hem Meclis Başkanı Cemil Çiçek’e hem de Başbakan Tayyip Erdoğan’a iletti. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün Irak Cumhurbaşkanı Yardımcısı Hudeyr Huzai ile New York’ta yaptığı görüşmede Zebari’nin Türkiye ziyareti de ele alındı. I rak’ın El Anbar vilayetinde önceki gece düzenlenen saldırılarda 25’i polis en az 28 kişi yaşamını yitirdi. Bölgede silahlı gruplarca peşi sıra 4 ayrı saldırının gerçekleştirildiği belirtildi. Yetkililer saldırılardan birinin Suriye sınırı yakınında yapıldığını, intihar eylemi olduğunu, olayda 18 polisin öldüğünü duyurdu. Ayrıca dün Kerkük’te El Kaide’ye karşı savaşan “Sahve güçleri”nden 2 kişinin öldürüldüğü bildirildi. Ninova petrol pastasından pay istiyor Dış Haberler Servisi Irak’ın enerji pastasında Kürtler etkinliğini artırırken kuzeydeki Ninova vilayetinin de yabancı petrol şirketleriyle Bağdat’tan bağımsız görüşmelerini sürdürdüğüne dikkat çekiliyor. Çoğunluğu Sünni nüfusun olduğu bölgenin Valisi Athil el Nuceyfi Reuters ajansına verdiği söyleşide merkezi Bağdat yönetiminin güneydeki büyük petrol sahasına odaklandığını, Ninova’daki kaynakların gelişimine yönelik dikkatinin az olduğunu söyledi. Exxon Mobil ve diğer başlıca petrol şirketleriyle yatırım olanaklarını görüştüklerini belirten El Nuceyfi, “Tekliflerini dinliyoruz ama henüz bir karar vermedik” diye konuştu. Ninova’da geçen haziran ayında bölge meclisi seçimlerinde Kürtlerin çoğunluğu elde ettiği haberleri basına yansımıştı. Kürt Bölgesel Yönetimi ile komşu olan Ninova’da henüz sondaja başlanmamış enerji yatakları olduğu belirtiliyor. Reuters enerji pastasında merkezi Bağdat yönetimi ile çatışma yaşayan Kürt yönetimi ile Ninova’nın ittifaka gidebileceği yorumlarına yer verdi. ‘NATO’dan da Çin füzesinden de vazgeçmeyelim’ Dışarıdan bakıldığında net fikir sahibi olmak mümkün değil. Dışişleri kökenli siyasetçilerimiz dahi konu taban tabana zıt düşen görüşler serdedebiliyor. “Zevkle okuduğum, dopdolu yazılarınızın bir bağımlısı olmam hasebiyle sizinle görüşlerimi paylaşmak istedim” diyerek “NATO ve Çin füzeleri” yazılarım için bana ayrıntılı bir ileti gönderen eski Dışişleri Müsteşarı ve eski ABD Büyükelçisi Şükrü Elekdağ özetle örneğin; “Çin ile gerçekleştirilecek ortak üretimin Türkiye’ye sağlayacağı vazgeçilmez stratejik kazanımlar vardır” diye ilave ediyor: “Hükümet, ABD ve NATO’dan gelecek baskılara sonuna kadar dayanmalı ve Çin’le işbirliğinden asla vazgeçmemelidir... Türkiye’nin NATO’dan çıkarılması gibi bir endişe tamamen yersizdir. Türkiye’nin, özellikle dünyanın bugün içinde bulunduğu DoğuBatı çatışması ortamında İttifak’a sağladığı stratejik ve siyasi katkı o denli önemlidir ki NATO bundan vazgeçmeyi kesinlikle göze alamaz. Burada bir noktanın da altını çizmekte yarar var. NATO üyeliği Türkiye’yi Batı’ya entegre eden son derece önemli ve ulusal çıkarlarımız açısından sarfınazar edilemez nitelikte bir bağdır. Füzesavar sistemi ihalesinde endişe duyulacak esas nokta, Başbakan’ın, Obama’ya Suriye politikası nedeniyle duyduğu öfke ve Batılı firmalara fiyat kırdırma nedenleriyle Çin’e ihalenin verilip, bir süre sonra baskıların da etkisiyle tutum değiştirip ihalenin ikinci sıradaki İtalyanFransız ortaklığına verilmesidir.” Elekdağ, benim kısaca “Ne yârdan, ne serden vazgeçelim!” şeklinde özetlediğim görüşü savunanlar arasında ön safta dikkat çekiyor. NATOAnkara hattında füze düellosu Dış Haberler Servisi Türkiye’nin Çin’den füze savunma sistemi alma yönündeki adımına NATO’dan uyarılar sürüyor. NATO Genel Sekreteri Anders Fogh Rasmussen önceki gün ittifakın savunma bakanları toplantısının ardından yaptığı açıklamada, “Tutumumuz çok açık. Hangi teçhizatın satın alınacağı ülkenin kendi kararıdır. Bununla birlikte NATO perspektifinden bakıldığında alımı planlanan sistemin diğer ittifak üyelerindeki benzer sistemlerle birlikte çalışabilmesi, uyumlu olması son derece önemlidir” dedi. Rasmussen basın toplantısında, Türkiye’nin, NATO’nun bu pozisyonunun farkında olduğundan ve nihai karardan önce bunu göz önünde bulunduracağından emin olduğunu kaydederek “Anladığım kadarıyla nihai karar henüz verilmiş değil” ifadesini kullandı. AFP ajansı haberi verirken “NATO, TürkiyeÇin füze anlaşmasında söz sahibi olmak istiyor” yorumunda bulundu. Rasmussen toplantıda AvrupaAtlantik bölgesine saldırılara yönelik füze savunma sistemi konusunun da ele alındığını belirtti. ABD ve NATO’dan ardı ardına Ankara’nın Çin’den füze sistemi satın alma adımına tepkiler sürerken Başbakan Tayyip Erdoğan dün Kosova’ya hareketinden önce Rasmussen (AP) Esenboğa Havalimanı’nda düzenlediği basın toplantısında, konuya ilişkin sorular üzerine “Bizim bağımsızlık anlayışımızı kimsenin gölgelemeye hakkı yoktur” dedi. İhaleye ilişkin şu anda en uygun şartlar puanlamasının Çin’i gösterdiğini kaydeden Erdoğan, şu ifadeleri kullandı: “NATO’nun bu konuda yapmış olduğu açıklamalar filan belirleyici değildir veya herhangi bir ülkenin yaptığı açıklama da bu konuda belirleyici değildir. NATO bu konularda bu kadar hassassa önce şu anda NATO üyesi olan birçok ülkede hâlâ Rusya’nın bir defa silahları, onların envanterlerinde mevcuttur. Bunlar bizim elimizde bilgi olarak var. Daha bunları kendi envanterlerinden çıkarmamışlardır.” Erdoğan, alınacak bir füze sisteminin gelecekte üretimini yapmayı istediklerini de bir kez daha dile getirdi. NATO Kara Komutanlığı Üssü’nün komutanı Korgeneral Frederick Ben Hodges ise Türkiye’nin Çin’den füze almasıyla ilgili “Elbette Çin’den almakta özgürsünüz ancak NATO sistemiyle kullanamazsınız” dedi. Hürriyet’in haberine göre Hodges, “Bence NATO Çin yapımı bir savunma sistemini kendi sistemiyle eşleştirmeye hiçbir zaman izin vermez ve vermemelidir. Amerikan ya da Fransız malı almanız ya da işin ekonomisi değil önemli olan. NATO ile kullanamayacağınız bir malı alıyor olmanız” diye konuştu. ABD Genelkurmay Başkanı bütçe kesintilerine tepkili ‘AB gibi NATO’dan da uzaklaşırız’ Buna karşın Elekdağ gibi gene eski bir dışişleri mensubu olan CHP Genel Başkan Yardımcısı Faruk Loğoğlu, farklı bir tutum içinde. “Çin füzeleri” için; “NATO içindeki konumumuz bakımından bu çok ciddi sıkıntılara ve sorgulamalara yol açacak bir gelişmedir” değerlendirmesinde bulunan Loğoğlu da Elekdağ gibi geçmişte bakanlık müsteşarlığı ve Washington büyükelçiliği yapmış olan eski bir büyükelçi... ama “Anlıyoruz ki Savunma Sanayii Müsteşarlığı da artık siyasi tercihlere boyun eğmek durumunda bırakılıyor” diyerek konuşuyor: “(İlk günden) NATO müttefiklerinden başta ABD olmak üzere tepkiler gelmeye başladı. Anlaşmanın imzalandığı Çin şirketi Amerika tarafından yaptırımlar yasaklar listesine alınmış bir şirket. Türkiye nedir? Türkiye bir NATO ülkesidir. Şimdi görüyoruz ki NATO üyeliğinin hem siyasi anlamda, hem teknik planda (füzelerin) NATO savunma sistemine entegre edilmesi gibi ciddi bir sorun var. Türkiye AB ilişkileri bu iktidar döneminde kopma noktasına geldi. Şimdi Çin ile imzalanan anlaşma aynı etkiyi NATO için yapacaktır; yani AB’den uzaklaşan bir Türkiye, NATO’dan uzaklaşan bir Türkiye...” Benzer deneyimlerden geçen eski iki diplomat, “Çin füzeleri ve NATO” konusunda başka tellerden çalıyor. Hal böyle olunca insan merak ediyor: Acaba halihazırda Dışişleri’nde görev yapan diplomatlar, bu çığır açan çıkışın neresinde? Ne kadar içinde? dışişlerinde de benzer görüş ayrılıkları var mı? “Stratejik derinlik”ten “değerli yalnızlığa” savrulan AKP hükümetine, görev başındaki dışişleri mensuplarının ilettikleri görüşler tam olarak hangi yönde? Benim aklımda bunlar önemli soru işaretleri.“Çin füzesi” meselesine tereddütle yaklaşmamın ilk nedeni bu... AKP hükümetinin on yıllık performansında büyük dış politika savrulmaları görüyoruz. On yıl önce “Avrupa Fatihliği”yle övünen AKP liderliği, üçbeş yıl sonra “Yeni Osmanlılığa” soyundu. Bunda da dikiş tutturamayıp bölge ülkelerini karşısına alınca bu defa “değerli yalnızlık” ve “stratejik özerklik” gibi yeni ve son çizgisinde(!) karar kıldı. “Çin füzesi” diğer deyişle on yılda üç kez kırılma yaşayan bir dış politikanın sonucu. Bu kadar değişken ve kırılgan bir dış politika hattında seyreden bir yönetimin; “NATO’yu karşısına alarak ve NATO içinde hırpalanmadan kalmak” becerisini gösterebileceğine bugün nasıl inanalım? AKP’nin dış politika icraatlarında bu üstün beceriyi gösterebileceğine dair bir işaret var mı? ‘Savaş için sadece 2 tugayımız var’ Dış Haberler Servisi ABD Genelkurmay Başkanı General Ray Odierno, bütçe kesintileri nedeniyle ellerinde savaşa hazır sadece 2 tugay asker bulunduğunu söyledi. Odierno, geçen pazartesi günü ordu birliği konferansında yaptığı konuşmada, kesintiler nedeniyle altı aylık eğitimden vazgeçmek zorunda kaldıklarını, bu yüzden ABD ordusunun halihazırda sadece iki tugay tam eğitimli askeri olduğunu vurguladı. Odierno, basına yaptığı açıklamada da “Öyle bir zaman gelecek ki acil durum operasyonlarını yürütmek için gerekli sayıda kara kuvvetine bile sahip olamayacağız” dedi. Bütçe kesintilerinin ordunun eğitim verme kapasitesini düşüreceğini ve bunun ordu için çok ciddi sonuçları olacağını söyleyen Odierno, haziran ayına kadar savaşa hazır tugay saysını 7’ye çıkarmayı hedeflediklerini, ancak bunu gerçekleştirebileceklerinden emin olmadığını belirtti. Odierno’nun Afganistan’da görevli tugayları hesaba katmadığı bildirilirken ABD Genelkurmay Başkanı, Afganistan’dakilerin de savaşa hazır birlikler olmadığını, sadece eğitim ve danışmanlık hizmeti vermekle görevli olduklarını vurguladı. ABD ordusunun bir tugayında 3 bin 500 ile 5 bin arasında asker bulunuyor. Çin gazetesi birinci sayfasından duyurdu Yazarımızı bırakın Dış Haberler Servisi Çin’de Guangzhou kentinde yayınlanan New Ekpress gazetesi geçen hafta polis tarafından gözaltına alınan gazeteci Chen Yongzhou’nun serbest bırakılmasını Çin’de çok sık rastlanmayan bir tarzda birinci sayfasında dile getirdi. Büyük puntolarla “Lütfen Onu Serbest Bırakın” diyen gazete, Chen’in gözaltına alınmasının Hunan eyaletinde, bölgesel yönetimine ait bir işletme olan Zoomlion adlı firma hakkında yazdığı haberle ilişkili olduğunu belirtti. Hunan polisi gazetecinin “ticari itibara zarar verdiği” gerekçesiyle gözaltına alındığını açıklamıştı. Firma adı geçen gazetede satışlardaki düzensizlik sonucu hisse senetlerinde düşüşe yol açıldığı haberinden sonra gündeme gelmişti. 19 Ekim’de tutuklanan gazeteci için bugüne kadar sessiz kalışını gazetecinin “hırpalanabileceği” korkusuna bağlayan gazetenin başyazısında da “yanlış bir şey yazdığımızda, özür diler doğrusunu basarız, mahkemede dava kaybettiğimizde parasını da öderiz, hatta gerekirse gazeteyi kapatırız” dendi. Obama’dan Merkel’e: Seni dinlemedik Dış Haberler Servisi Alman hükümet sözcüsü Steffen Seibert, Almanya Başbakanı Angela Merkel’in cep telefonunun ABD tarafından takip edildiği yönünde bilgilerin alındığını bildirdi. ABD’den konunun aydınlatılmasının istendiği belirten açıklamada, Merkel’in dün ABD Başkanı Barack Obama ile telefonla görüştüğü, Obama’nın Merkel’e, “ABD’nin konuşmalarını dinlemediğini bildirdiği ve dinlemeyeceğini” temin ettiği kaydedildi. Fransız Le Monde gazetesi, geçen gün ABD Ulusal Güvenlik Kurumu NSA’nın sadece 10 Aralık 20128 Ocak 2013 tarihleri arasında Fransa’da 70 milyon görüşmesi kaydettiği belirtilmişti. n Dış Haberler Servisi Afganistan’da evlilik dışı ilişkiye girdikleri gerekçesiyle genç bir çift kafaları kesilerek öldürüldü. Polis yetkilileri, ülkenin güneyindeki Helmand vilayetinde meydana gelen olaydan, 20 yaşında olduğu tahmin edilen kızın ailesinin sorumlu olduğunu söyledi. Yetkililere göre, öldürülen 20’li yaşlardaki erkeğin ağabeyi, öldürülen kızın, kısa bir süre önce kardeşine kaçtığını ve evlerinde kaldığını söyledi. n Dış Haberler Servisi Yemen’de 15 yaşında bir kız, nişanlı olduğu gençle nikâhlanmadan önce gezdiği için 35 yaşındaki babası tarafından diri diri yakılarak öldürüldü. Ülkenin güneyindeki Taiz şehrine bağlı Şaba köyünde yaşanan olayın ardından baba gözaltına alındı. Genç çiftin kafalarını kestiler Altın Şafak’a devlet yardımı kesildi Dış Haberler Servisi Yunanistan parlamentosu, teröre ve suça karışmış partilere devlet yardımının kesilmesini kabul etti. 300 üyeli parlamentoda oy kullanan 269 milletvekilinden 235’i tasarıya onay vermesiyle ırkçı Altın Şafak partisine yardım kesilmiş oldu. Altın Şafak lideri ve 3 milletvekili organize suç örgütüne üye oldukları gerekçesiyle tutuklanmıştı. Dış Haberler Servisi Avustralya’da geçen haftadan beri süren orman yangınlarının, askeri tatbikat yüzünden çıktığı bildirildi. Yangınlarla ilgili soruşturmayı yürüten yetkililer, ilk kez 16 Ekim’de Lithgow kenti yakınlarındaki Savunma Bakanlığı eğitim alanı yakınlarında yangın çıktığını, yangına gerçek mühimmat kullanılan tatbikatın yol açtığını açıkladılar. Yangın askeri tatbikat yüzünden çıktı Baba, kızını diri diri yaktı