Katalog

SAYFA CUMHURİYET 19 EKİM 2013 CUMARTESİ . EI(ONOMI dedikleri İşte ‘ Fon’ Birazıişçilere gerisiGAP’ a! kurulan “fon”Iar deiyi sı nav alı şanlar için hiç vermedi. Fonu’ nda biriken İşsizlik para Orneğin işlerin çalı şanları yaşamı n değiştirmek nı için başka değil finunsmanı na 6 lira verilirken kaydı rı ldı İşsizlere . milyar GAP’aktarı a para lan 11milyar buldu. lirayı D kı dem tazminatı fona nı dönüştürmek için İşçiler, hükümetin de şaşı rı yor: çabalayan bulduğu gerekçelere Herkes daha ama tazminatı nı iyi bir işbuluyormuş kaybetmemek için geçemiyormuş! MUSTAFA ÇAKIR ANKARA İşçi konfederasyonları nı nkarşı çı kması na karşı nkı dem tazminatmı fona dönüştürmek için çabalayan Çalı şma ve Sosyal Güvenlik Bakanlı ğı ,bulduişğu ilginç gerekçelerle de şaşı rtı yor. Bakanlı ğa göre çi daha iyi bir iş hulması na karşı n kı dem taı minatı nı kaybetmemek için işini değiştiremiyor! Bu da piyasadaki dengeleri bozuyor! Hükümetin kı dem amaçları tazminatı .nı dönüştürmek istediği Ihnları n nası l dı şı nda ldı ğı nı ise bizzat Çalı şmave Sosyal Güvenkullanı lik Bakanlı ğı verilen ortaya koyuyor. işçiler için kurulan işsizlik Sigortası Fonu’ ndanişsizlere bugüne kadar 6 milyar lira işsizlik ödeneği verilirken, Anadolu Projesi’ ne((1AP) tam 11 milyar lira ğu Güneydo. kaynak aktarı ldı . . . İşverenin vehükümet İşveren emekçı kı nı zı n nı askerden dönen birekmek kendisi ederken, kapı sı açarken, gelin oğluna emekli enazı ndan birkı smı nı hayallerinin olduğunda gerçekleştirmek kullanmak kı dem tazminatı nı birkezdaha için tı rpanlamak için istediği harekete Sendikalar kararlı geçti. görünüyor. Sendikalar için karabasan: işçilerin ‘ aranı anlaşı zda talimatı n’ verdiği proje, patronlarıyı n llardırüyası r nı Buna tazminat kurulacak birfona devredileek. süslüyor. göre sorumluluğu kabusa dönen için Emekçiler için işverenin kapalıkapı ardı lar nda hükümetle kulisler belirtiliyor. yürüttüğü . şma Kapalı kapı larardı nda: bakanıı leçalı sendı kaları na • ı şçı • rüyası kabusı ı . . Rekabetçi ülke İmajı içinişçilerkurban OLCAY BÜYÜKTAŞ AKÇA Çalı şma yaşamı na 77 yı lönce kı dem tazminatı bir kez daha girmiş tı rpanlanmak isteniyor. Daha önce de iş dünyası tarafı ndançeşitli vesilelerle kaldı rı lmak ya da sı nı rlandı rı lmak istenen kı dem tazminatı nı n bu kez de fona dönüştürülmesi çabaları emekçinin gündemine oturdu. isteklerini yerine iş dünyası nı n getirmek üzere kolları sı vayanhükümet tasarı yı kası mayı na yetiştirmeye l3iz de kı dem tazminatı nı n ne çalı şı yor. olup olmadı ğı ne , yapı lmak istendiği, kimin konuyu hangi argümanlarla savunduğu, emekçiyi neyin beklediği gibi sorulara işveren temsilcileri, konfederasyon yöneticileri, Çalı şma ve uzmanları n Bakanlıyetkilileri ğı verdiği bilgilerle yanı t aradı k. Bulduğumuz yanı tlar özetle şöyle: tazminatı nedir? Bugünlerde işveren kesimi tarafı ndanciddi bir sorun olarak algı lanankı dem IKı dem tazminatı sorun değil temel bir işçi hakkı . Kı dem 1936 tarihli 300g sayı lı bir İş Kanunu ile kabul edilen 77 yı llı k hak. Bu tazminatı hak etme süresi önce beş yı l, sonra üç yı lve her yı liçin 15 günlük tazminat olarak düzenlendi. 1475 sayı lıiş yasası nda 1975’ te 1927 ile yapı lan değişikliklerile sayı lı yasa hak etme süresi bir yı la üç yı llı k ve 15 günlük kı dem tazminatı indirilmiş süresi dc 30 güne çı karı ldı l .982’ de kı dem tazminatı tavanı nı asgari n ücretle bağı koparı ldı Kı . dem tazminatı tavanı en yüksek devlet memurunun bir hizmet yı lıiçin alacağı azami emeklilik ikramiyesi ile smıBu rlandı sı nı rırldı halen . 3 bin 254 lira olarak uygulanı yor. nekada Hüseyin Bey tazminat alacak? Aylı kolarak net 3500 lira alan Hüseyin Bey, eğer bugünkü koşullarda işinden atzhrsa; tazminat tavanı olduğu için hesaplama 3254 lira üzerinden yapı lacak (Ancak 212 sayı lı yasa çalı şanlarda tavan yok) Yani Hüseyin Bey, bugünh2 koşullarda 15 yı ldı r çalı ştı ğıişten atı ldı ğı nda48 bin 810 lira tazminat alacak Kı dem tazminat, 30gün üzerinden değil de 20 gün üzerinden hesaplanı rsa her yı l için 2169 lira, 15 yı l için de 32 bin 535 lira tazminat, 13 gün üzerinden hesaplanı rsa her bir yı l için 1410 lira olmak üzere 15 yı l için 21 bin 150 lira tazminat alabilecek ne diyor? Hükümet de kı dem tazminatı nı n “katı lı k” yarattı ğmı düşünüyor. Hatta 3Hükümet Maliye Bakanı Mehmet Şimşek. kı dem tazminatı nıişsizliğin sebebi olarak görüyor. Hükümetin tutumu kı dem tazminatı fonu kurulması yönünde. iş yasası nda ve hükümet programı ndabu konuda net bir hüküm ve hedef var. 1lükümet kı dem tazminaLı fonunun işveren üzerindeki yükü azaltacağı nıve tasarrufları artı iddia racağı nı Hükümetin bu fondan ediyor. muradı nı n özellikle inşaat piyasası nı n sühvanse edilmesi olduğu anlaşı lı yor. Ev alana kı dem tazminatı nı n belirli bir bölümünün ödenmesi formülleri bunun göstergesi. olunca tazminat olaBre. cak ı ı ı ı ? Fon ı nodeli ile kı denı tay, minatı sistemi baştan aşağı GFon değiştiriliyor. Mevcut sistemde çalı şana bir yı llı kçalı şması 30 günlük ücreti karşı lı ğı nda tutarı kı dem nda taznı inaı ödeniyor ı ve kı dem ı azrninatıişverenin bir durumunda. Çalı şan (suçlu yükümiülüğti çı karmalar hariç ) işten çı karı ldı ğı nda. emekliliği hak ettiğinde, askere gittiğinde veya (kadı n) evlendiğinde kı dem tazminatıalabiliyor. nı Yaklaşı kyedi durumda almabilen kı dem tazminatı bu 0 haliyle kı smi biriş güvencesi mekanizması olarak da işlev görüyor. tümü Fon ile bu paramcı relerin Kı dem tazminatı nı n k prim değişiyor. aylı adı na şeklinde işçi açı lan bireyselbesaha yatı rı lması ve bu hesabı n da özel emeklilik şirketleri tarafı ndan savu. işletilmesi öngörülüyor. ‘ lasarı da bir olana bir de ölene tazminat ödenecek. . . Çalı şma ve Sosyal Güvenlik Bakanlı ğı kı , dem tazminatı nda öngören paket üzerindeki çalı şmaları nı değişiklik dönüşsürdürüyor. Bakanlı k, kı dem tazminatı nı fona türmek isdyor. Oneriye TürkIş ile DISK karşı çı karken HakIş destek veriyor. Bakanlı k hazı rladı ğı devlet için kı dem tazminatı konusunun hroşürlerde, önem dikkat çekti. Kı demtazminalı na, hüyük taşı dı ğı na ve işveren işçilerin penceresinden iki farklı bakı ş açı sı getiren bakanlı k, “İşveren kesimince, ülkemizin OECI) ve AB ülkeleri ile yükselen piyasalarda rekabet edilebliirlik açı sı ndan raklplerimlz olan zilya ve Rusya gibi ülkeler arası nda enyüksek lşten çı karma mallyetlne katlanan ülke konumunda bulunduğu, bu durumun rakabet edebilirlik seviyesine ve yeni istihdam alanları nı n oluşabileceğl yerkararları na engel teşkil ettiği Il ve yabancı yatı rı m belirtilmektedir” değerlendirmesini yaptı . . Piyasanı n dengesiniişçilerbozuyormuş işçilerin gözünden kı dem taı .minatı na bakı şı Bakanlı ğı n, ise şaşı rttı B . akanlı k,“İşçilerimiz açı sı ndan ise bakı ldı ğı işçinin nda daha iyi bir iş bulması na rağmen kı dem tazminatı nı kaybetmemek için işini değiştirememesinin işgücünün harekctiiiiğini azalttı ğı , işgücü piyasası nı ndengelerini bozduğu; işçinin, halde o işyerinde çalı şmaya devam etmesilstemediği ne ve verimilliğlnde düşüşe neden olabildiği görülmektedir” yorumunu yaptı . . . . . işçinin fonu değil mi? Harca gitsin ne istiyor? Onları n tutumu net. Onlar aslı nda kı dcm Emekçine istiyor? tazminatı kaldı rı nı lması n istiyor. nı Kı Türkiş ve I)İSK mevcut 2İşveren demtaznı inatmı işgücüpiyakı <kmtazminatı hakkı nı sası nıkatı laştı ran bir düzenleme oları yc götürecek hcr türlü gerak görüyorlar. Özellikle işsizlik sigorzenlemeye ve tbna şiddetle dütası uygulaması ndansonra kı dcm llatla Türkİş 2 1 Genel karşı çı kı yor. mı natı na ileri sürüihtiyaç olmadı ğı nı Kurulu hiçbir yoruma yer bı rakmayoriar. Kı dem tazminatı “yükünün” netlikte hirkarar alarak, kı dem azaltı lması talebini öneçı ’ karı yorlar. yacak tazrnmatmm fona devredilmesi, sürei latta ölümü gösterip sı tmayıkabul etsı nı n azaltı lması ,astiyesi ve t tirmek istediklerinden ‘ I’ İSK, ‘ l’ 013l3 ve TÇJSİAD’ ı nortak talebi kı dem tazminatmı n30 günden 15güne indirilmesizayı fla. ni çeşitli kereler dillendirmelerine Ücret (Avro/TL) son karşı n, tartı TISK şmalarda 13 günü 1.400/3640 Fransa İİ /) teleffuz etti. Kı dem Yunanistan 1.200/31 20 ‘ :tazminatı fonunaancak işverenlerin 1.500/3900 primlcrinin ciddi bir Almanya biçimde düşürülmesi 4 384/1.000 sı cakbakı yorlar. durumunda . 7 Emekli maaşiarl .1/) ııe götürecek? Fon kurulursa kı dem tazrninatı tı lması gibi sonuçlara yol açacak hcr doğrudan işveren tarafindan ödenmeyecek. İştürlü girişime karşı genel grevle 7Foı ı veren lbna prim ödeyecek ile kabul etti. karşı çı kı lması oybirliği nı ve tazminat hak eden işçilere ödemebenzer nedenlerle benzer DIsK, tayrı yi ron yapacak. Böylece kı dem gösteriyor. Onlar da alanlara tazminalı çı kmakta en küçük bir tereddüt iş ilişkisinin doğrudan bir parçası olmaktan çı kacak. Tazminatı n son defalarca dile getiren göstermeyeceklerini ücretle ilişkisi kopacak. Ayrı ca, açı klamalar yaptı lar. kadar pek çok örneği görülen iş1lakİş, en son 13 tartı şmaları nı n şimdiye verenlerin fbna prim yatı rmamaları , gündeme geldiği günlerde; “Değil eksik yatı rmalarıve zamanı ndayatı r13 giiı ı 29 güı ı ebile iı ı meyiz” diyerek kendisinden beklenmeyecek bir mamaları gibi nedenlerlethnun finansmanı ciddi biçimde sı kı ntı ya girecek scrtiikte durumu eleştirdi. bir süre sonra kı dem tazminatı gerekçesi ı ı e? duruma gelebileceği gibi ödcyemez Birinci gerekçe, siyasilere açı kolan FonlarKonut “İşverenler ödeme güçlüğüne Edindirme Fonu, Zorunlu Tasarruf Fonu, düşüyor. Bu nedeı ı le İşsizlik Sigortası lonu gibi kı dem tazmlı ı atları ı ı ı hükümetlere 5Fonun işçiler kaynak olarak kullanı lacak. alamı yor. Eğer fon olursa işçileriı ı kiı u ne ödeyeeek? nı ağdı ı riyetiolmaz” şeklinde ifade Hazı rlı klara göre aylı k ediliyor Bir başka gerekçe eğer fon kurulursa kı dem tazminatı nı hak yüzde 3 ‘ üaşmamak üzere etmenin ve almanı n daha kolay işverenler tarafı ndan fona BFona daha özellikle taşeron işçilerin prim kesilmesi olacağı , Bu kı dem tazminalı öı ı görüitiyor. primler çalı şan adı na kolay alacağı . bireyselbir fona yatı rilacak ve Oysa yararlanma koşulları nı n nemalandı rı lacak. Ancak burada iyileştirilmesi için lhn kurmaya orada ciddi bir kandı rmaca var. 30 gerek kı dem tazı ninatışu anda işçinin olmadı ğı nı günlük brüt ücretinin yüzde 8.3’ üne belirten karşı lı k Mevcut kı dem uzman la r, geliyor. taznı inatı ortalama yüzde 8.3. maliyeti yasal BuULu yerine yüzde 3 civarmda bir işveren kesintisi öı ı görülüyor. Bu düzenlemeyle bu kmdem tazminatı nı n yarı yarı ya sorunun ile eşaı ı laı ı ı Bu düştirülmesi lı . dunı mda gelecekte fon 30 günlük kı denı giderilebileceğini, tazminatı ıkarşilamayacağı ıı taşeron için işçinin de kidem tazminatı nı n 15 güı ı e tazminat altı nıçiziyor. düşürülmesi gündeme getirilecek. alahileceğinin . . • • fbn. İşçiişveren ilişkilerindeki bireysel iş uyuşmazlı kları nda kı dem tazminatı hakkı nı n ilk sı rada yer aldı ğı nı nan bakanlı k, 201 1 ve 2012 yı lları ndaÇalı şma ve iş Kurumu il müdürlüklerince sonuçlandı rı lan kı dem tazminatı ileilgili işçi toplam işçi şikayetleri da sı rası yla yüzde 42.4 ve yüzde 32.3 içindeki payı nı n olarak gerçekleştiğine işaret etti. Kı dem lazminatmda fon sistemi ise uygulamabakanlı ğı n getirmek istediği da farklı amaçlar için kullanı labiliyor.Bunlardan en bilineni Işsizlik Sigortası Fonu. Çalı şma l3akanlı ğı ’ nı n verilerine göre Işsizlik Sigortası Fonu’ nda 64milyar 528 milyon lira bulunuyor. Fondan şimdiye kadar 2 milyon 968 bin kişiye toplam 6 milyar 32 milyon Tl. işsizlik ödeneği verildi. 227 bin kişiye de 209.35 ‘ l’ I.kı sa karşı n milyon çalı şma ödeneği sağlandı Buna . dan GAP’ a ise Il milyar 511 milyon lira kaynak aktarı ldı . aktif işgücü programları na da bugüne Fondan, kadar 4 milyar 988 milyon lira, 2013 için de 1 milyar 499 milyon TL verildi. . \ ; : (‘ M B