Katalog

19 TEMMUZ 2012 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA kultur@cumhuriyet.com.tr KÜLTÜR 15 Tiyatro yönetmeni, eğitimci, yönetici ve oyuncu Ergin Orbey yaşamını yitirdi Odaların özerkliğini kaldıran hükümete dünya mimarlık kurumlarından mektup yağıyor Dünya mimarlarından uyarılar Ünlü Tunuslu udi, şarkıcı, besteci Zafer Yusuf’un konseri bu akşam Arkeoloji Müzesi’nde Başbakanlık’a bağlı “Toplu Konut İdaresi”nin (TOKİ) sınırsız imar yetkileri, Samsun’da sel felaketini körükleyen “dere yatağındaki TOKİ” nedeniyle tartışılıyor; ama Mimar ve Şehir Plancıları odalarının “özerk”liklerini sınırlayan yasaları ne duyan var ne de sorgulayan... Oysa odalar, anayasada tanımlanan Zurih... Kentin koruma konseyinde Mimarlar Odası da var. kent, çevre ve toplum çıkarlarını gözeten bir yapılaşmayı savunuyor; dır. UIA kararları ve bunları imardan yetkili kurumların mimarlık destekleyen UNESCO ile BM ilve şehircilik ilkelerine aykırı uygukeleri çerçevesinde, mimarlılamalarına davalar açarak hukuk yoğın gereklerinin meslek odası luyla engel olmaya çalışıyorlar… eliyle yaşama geçirilmesine ülBu süreçte sadece TOKİ’nin değil, kenizde de gereken önemin vekamu mülklerini pazarlayan Özelrilmesini diliyoruz.” leştirme Kurumu’nun ve en değerli ACE Başkanı Harrington: “Avbölgelerimize rant planları yapan barupa’nın 33 ülkesinden 526 bin Panis Concorde Meydanı... kanlıkların ayrıcalıklı imar yetkilerimimarı temsil eden ACE olarak, Meydanın düzenleme nin daha da genişletilmesi; bu yetkimimarlık mesleğinin AB’de odayarışması jürisinde Mimarlar lerle gerçekleşen yağma projelerini Odası da vardı... lar tarafından düzenleneleştiren meslek odalarını ise diğini anımsatırız. Türk “bakanlık denetimi”ne alan hükümetinin ise odaların Uluslararası Mimarlar yasalar çıkartılması, denebilir Birliği logosu. esas işlevlerini bakanlığa ki 12 Eylül’den bile daha geri bağlaması bizi şaşırtmışbir anlayışı sergiliyor. tır. Mimarlar Odası bununla ilgiOysa AB ilkelerinde devli değerlendirmede özetle diyor Türkiye let, kamusal işlevlerde odaki; “16 Mayıs 2012 tarih ve Mimarlar ları yetkilendirerek, mi6306 sayılı ‘Afet Riski Altındaki Odası logosu. marlık hizmetleri ve yapıAlanların Dönüştürülmesi Haklaşmada bürokrasiyi gikında Kanun’la, sözde kentsel Avrupa dermektedir. Yine odalar, dönüşüm adına yeni rant alanMimarlar mimarlıktaki birikimleriyle Konseyi ları yaratılarak, değeri artan logosu. yapılı çevrede yüksek kalieski semtler emlak pazarına teyi sağlamaktadırlar. açılıyor. 4 Temmuz 2011 tarih Türkiye Mimarlar Odave 644 sayılı KHK ile kurulan sı’nın da bu bağlamdaki Çevre ve Şehircilik Bakanlı Akdeniz Mimarlar Birliği logosu. kamu yararına işlevlerini ğı’na da Meslek Odalarının ‘özerk ve kamusal kimliği’ni yok sa gönderdikleri ve bilgi için de Başba dikkate alacağınıza inanıyorum...” UMAR Başkanı Bekhazi: “Türyan düzenlemelerle ‘denetleme’ kan Erdoğan’a, Çevre ve Şehircilik kiye Mimarlar Odası’nın da kuBakanı Erdoğan Bayraktar ile Kültür görevi veriliyor.” Bu serzenişe neden olan kentsel dö ve Turizm Bakanı Ertuğrul Gü rucusu olduğu UMAR, Akdeniz nüşüm uygulamalarında, insanlar ku nay’a ilettikleri mektuplarda, Türk hü çevresindeki 14 ülkenin mimarlık şaktan kuşağa yaşadıkları semtlerin kümetinin meslek odalarını “dışla örgütlerinden oluşmaktadır. Türkiye’deki meslek odası çalışden kovularak aynı yerlerde lüks ko yıcı” ve “işlevsizleştirici tutum”unun maları, Akdeniz bölgesi için de nutlar yapılıp satılıyor. Odaların iş gözden geçirilmesini istediler. model kabul edilirken hükümet levsizleştirilmesi ise o düzeye tırmaektuplardan: denetimine alınmasını, kamu çınıyor ki mimar, şehirci ve mühenMimarlar Odası’nın internet site karları ve mimarlık açısından tehdislerin mesleki sicillerinin bile meslek odalarınca değil bakanlıkça tu sinde de yayımlanan mektuplardan like görmekteyiz.” BAK Başkanı Trommer: “Avrubazı bölümleri özetleyerek aktarıyotulması hükme bağlanıyor. pa’da yaşanan deneylerin olumsuz rum: ünya ‘umursadı’ UIA Başkanı Dubler: “Türkiye sonuçları ışığında, Türkiye’de MiSelçuklu ve Osmanlı’daki lonca teş Mimarlar Odası, kurucusu olduğu marlar Odası’nın önemli işlevlerikilatlarında Ortaçağ’dan beri temel il ve bugün 134 ülkeden 1.4 milyon nin bakanlığa bağlanmasını uyke olan “özerk”liğin günümüzde çok mimarı temsil eden UIA’nın en gun görmüyoruz. Özerk oda sistemi birçok açıdan daha önemsenmesi gerekirken, aynı etkin üyelerinden biridir. Diğer geleneğin çağdaş örgütleri olan mes ülkelerin mimarlık örgütlerine ör AB’de temel ilke kabul edilmektelek odalarımızı bakanlık eliyle hü nek oluşturacak mesleki ve kamu dir ve Türkiye’nin de bundan uzakkümete bağımlı kılmak, bizde pek sal çalışmalarıyla övgüler topla laşmak yerine daha çok savunmaumursanmasa bile dünya mimarlık maktadır. Ancak ülkenizde bu ça sı, ortak geleceğimiz için temel lışmaları ve meslek odası özerkliğini beklentimizdir.” kuruluşlarınca tepkiyle karşılandı. Bakalım Cumhurbaşkanı Gül Uluslararası Mimarlar Birliği kısıtlayıcı yasaların kabul edildiğini (UIA), Avrupa Mimarlar Konseyi üzülerek öğrendik. Oysa bir ülke “onayladı”ğı yasaları eleştiren bu (ACE), Akdeniz Mimarlar Birliği de meslek odalarının mesleki hak “dost” mektuplara ne yanıt verecek; (UMAR) ile Almanya Federal Mi ve gerekleri kamu yararına gözet Başbakan ve ilgili Bakanlar da marlar Odası’nın (BAK) başkanları, mesi, o ülkenin kalkınma ve geliş TBMM’ye sundukları aynı yasaları Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’e mesi için de ön koşullar arasında nasıl savunacaklar? Türk tiyatrosunun çalışkan ustası Kültür Servisi Tiyatro yönetmeni, eğitimci, idareci ve oyuncu Ergin Orbey (76), dün hayatını kaybetti. Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları’nın Kurucu Genel Sanat Yönetmeni ve aynı zamanda Devlet Tiyatroları sanatçısı olan Orbey için bugün saat 11.00’de, Ankara Devlet Tiyatrosu Büyük Tiyatro Sahnesi’nde bir tören düzenlenecek. Orbey’in naaşı tören sonrası Ankara Kocatepe Camisi’nde kılınacak cenaze namazının ardından Karşıyaka Mezarlığı’nda defnedilecek. Konservatuvar eğitiminin ardından girdiği DT’de uzun yıllar oyuncu, yönetmen ve idareci olarak görev yapan Orbey, 1960’lı yıllarda Eskişehir’de kurulan Belediye Tiyatrosu’nun Genel Sanat Yönetmenliği’ni üstlendi, Anadolu Üniversitesi Devlet Konservatuvarı oyunculuk bölümünün kuruluşunda da aktif rol oynadı. 1978 yılında Devlet Tiyatroları genel müdürlüğüne getirildi, 1979’da ise Kültür Bakanlığı Danışmanlığı yaptı. Ankara Üniversitesi DTCF Tiyatro Bölümü’nde, Anadolu Üniversitesi Devlet Konservatuvarı Tiyatro Bölümü’nde eğitimci ve sahne yönetmeni olarak çalıştı, ayrıca Ankara Sanat Tiyatrosu’nda da yönetmenlik yaptı. 2001 yılında Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları’nın Kurucu Genel Sanat Yönetmenliği görevini üstlenen sanatçı, çeşitli Yeşilçam filmlerinde de rol almış ve sinemada akıllarda özellikle “Hababam Sınıfı”nın efsane müfettişi olarak yer etmişti. Orbey’in yönettiği oyunlar arasında “Kuvayi Milliye Destanı”, “Bir Şehnaz Oyun”, “Nafile Dünya”, “Simavnalı Şeyh Bedreddin”, “Müfettiş” de bulunuyor. Aşkın ‘Zafer’i CENK AKYOL Zafer Yusuf’un müziğini yazarken onun ruhani, sufi aşkını anlatan müziğini hissettirmek gerekecek okuyana. Sufi bir aşk meşk... Doğu müziğine ait emprovize bir vokal... Yani terennüm... Batı’nın yazılı beste, hatta emprovizasyon geleneğinin neredeyse dışında bir doğaçlama anlayışı ile sizi sarıp, sarmalayan ruhani bir seans. Ünlü Tunuslu udi, şarkıcı, besteci müzisyenin kişisel ve tarifi zor müziği neredeyse her albümünde kendisine eşlik eden müzisyenlerin alaşımı ile değişip tekrar şekilleniyor. Ama şunu rahatlıkla söyleyebiliriz ki her ne kadar kökeni Kuzey Afrika olsa da artık yaptığı müzik Avrupalı. Zaten kendisi de yaptığı müziğin anavatanını Avrupa olarak belirtiyor bir söyleşisinde. Tunus’ta yerel düğünlerde ud çalarak, Kuran kurslarında ilahi okuyarak başlayan, müzik kariyeri henüz 19’unu bulduğunda Viyana’da dünyanın diğer müzikleri ile zenginleşme şansını bulmuş, Avrupa cazı, Hint müziği hevesleri ile bugüne kadar katmerlenen diskografisi Renaud Garcia Fons, Iva Bittova, Wolfgang Muthspiel, Eivind Aarset, Living Colour, ritm ikilisi Will Calhaun & Doug Wimbish, Jon Hassell, Nguyen Le, Omar So sa gibi imrenilecek isimleri içeren, herkese nasip olmayan bir spektrum. Zafer Yusuf’un bugün çalacağı grup da bu paralelde bir dünya karması sanki. Gil Evans, Miles Davis, Jan Garbarek’le beraber hatırlayabileceğiniz, Ruth Underwood ile kadın vurmalı denilince aklıma gelen iki isimden biri olan Marilyn Mazur , Estonyalı parlak piyanist Kristjan Randalu, çok uzun zamandır beraber çaldığı gitarist Eivind Aarset ve ismini duymadığım kontrbasçı Phil Donkin’e ek olarak buralardan iki enstrüman cambazı; klarnetçi Hüsnü Şenlendirici ve Taksim Trio’dan kanuncu Aytaç Doğan. Zafer Yusuf, Tunus’un küçük kasabasından (Teboulba) gelip, dünyayı fetheden bu çağdaş Anibal gemilerini yakıp, Avrupa’ya ayak bastıktan sonra birçok müzisyenin hayal bile edemeyeceği müzikal bir geçmişe sahip oldu. Kartaca’nın aslanı Zafer Yusuf’un Arkeoloji Müzesi’ndeki konserinde çalgıcılığı mı, yoksa bir anda sizi kavrayacak eşsiz sesi mi etkileyecek sizi? Ya da çaldığı ve söylediği her grupla sağladığı uyum ve ahenk mi? (www.cazkolik.com) M Jon Lord, hayatımıza bir heykeltıraş gibi biçim veren müzisyenlerdendi D Yeri dolmayanlar listesi uzuyor MURAT BEŞER Sanatçı Yüce’ye Trabzon’dan veda TRABZON (Cumhuriyet) Genç yaşta intihar ederek yaşamına son veren Trabzon ve İstanbul Devlet Tiyatrosu sanatçısı Mesut Yüce için, memleketi Bursa’dan sonra uzun süre görev yaptığı Trabzon Devlet Tiyatrosu’nda da tören düzenlendi. Haluk Ongan Sahnesi’nde yapılan törene, Yüce’nin çalışma arkadaşları, dostları ve Trabzonlu tiyaroseverler katıldı. Törenin sonunda Yüce’nin, Trabzon Devlet Tiyatrosu’nda bir çocuk oyunu çalışması sonrasında, piyano eşliğinde Zülfü Livaneli’nin “Karlı Kayın Ormanında” parçasını söylediği videosu gösterildi. Filmin bitiminde ise Mesut Yüce, Haluk Ongan’da son kez dakikalarca alkışlandı. Hayatımıza bir heykeltıraş gibi şekil veren müzisyenler listesinden bir satır daha eksildi; 1,5 yıldır pankreas kanseri tedavisi gören Deep Purple’ın efsane klavyecisi Jon Lord, akciğer embolisi geçirerek 71 yaşında yaşama veda etti. 60’lı yılların hippi saçıyla, 70’lerin devrimci abi bıyığını buluşturarak güven verici ve sempatik bir karakter çizen İngiliz müzisyenin, buluşturduğu şeyler sadece imajına ilişkin olanlar değildi. Klasik müzikten gelen bir geçmişe sahipti; ilk gençlik günlerinde ise blues ve rock’n roll kültürüyle tanışmış, kaynaşmıştı. Potasında erittikleriyle bir mirasın omuzlanması adına Lord, klavyesiyle hem geçmişi onurlandırıyor, hem de döneminin saldırgan tonlarıyla besliyor ve yarınlara taşıyordu. ? Jon Lord, Ritchie Blackmore’la birlikte, bir dönemi kapatıp yenisini açan Deep Purple’ın arkasındaki düşünceyi oluşturan iki kişiden biriydi. Aynı zamanda topluluğu hard rock’ın en önemli adı yapan özelliğin temelini oluşturuyordu. Bir dönemi kapatıp, yenisini açan topluluğun, Deep Purple’ın arkasındaki düşünceyi oluşturan iki kişiden biriydi. Diğeri ise narsisist ve huysuz kişilik özellikleriyle gitarcı Ritchie Blackmore. Bu iki farklı kişilik Deep Purple’ın çekirdek kimliğini; aynı zamanda topluluğu hard rock’ın en önemli adı yapan özelliğin temelini oluşturuyordu. Rock müziğinde bir gitarcının ön planda oluşu çok alışageldik bir durum, ancak klavyecinin öne çıkışı topluluğun şansı ve özelliğiydi. Bu şansın adı da Jon Lord’du. Hard rock müziğinin klişe maço tavrını birebir yansıtan o sözlerin arasına serpiştirilmiş hızlı soloları, orgun ve gitarın işbirliği Deep Purple’ı diğerlerinden ayırıyordu. Lord imzalı üç bölümlük “Concerto For Group and Orchestra”, hard rock’ın temelini atacak olan başyapıt “In Rock”ın müjdecisiydi. Deep Purple bir markaya dönüştüğünde, üyeleri arasında liderlik hırsı, kapris ve şımarıklıkların başını alıp gittiğinde; neredeyse dağılma noktasına geldiğinde, olgunluğu ile onları bir arada tutan yine oydu. Yıl 1978, artık yapacak bir şey kalmadığında Whitesnake’e katıldı. Dostlarıyla “Paice, Ashton & Lord” adlı bir proje yaptı. Her insan evladı sanatçının başına geldiği üzere, ekmek derdine düştüğü günlerde, Sam Brown’ın arkasındaki orkestrada göründü. Yeri dolmayanlar listesine son eklenen satır Jon Lord… (muratbeser@muratbeser.com) C MY B C MY B