Katalog

18 MAYIS 2011 ÇARŞAMBA CUMHUR YET SAYFA ekonomi@cumhuriyet.com.tr EKONOMİ Emekliye erken maaş SSK emekli aylıkları, 19 Mayıs’ın resmi tatil olması nedeniyle bugün ödenecek. SGK’den yapılan açıklamaya göre 4/1(a) bendi kapsamında emekli, dul ve yetim aylığı alanlara tahsis numarasının son rakamı 5 olanların ödeme gününün resmi tatile olması nedeniyle erken ödenecek. 13 Başbakan’ın oğlu Bilal ticarette hızlı büyüyor, kozmetik, gıda derken şimdi de sabuncu oldu Mis gibi iş Başbakan’ın eski arkadaşının kurduğu Mis Hediyelik eşya şirketine Bilal Erdoğan ortak oldu. Oğul Erdoğan dekoratif amaçlı meyve sabunlarını ABD’ye de ihraç etmeye başladı. ŞEHR BAN KIRAÇ Cari Açığın Önlenemeyen Yükselişi Cari İşlemler açığı mart ayında 9.8 milyar dolara ulaştı. Eğer on iki aylık verilerle birikimli olarak hesaplarsak, cari açık 60.5 milyar doları buluyor. Gene aynı hesapla, geriye doğru son dört çeyrek dönemin milli gelir verileriyle orantıladığımızda da yüzde 8’i aşan bir değer buluyoruz. Türkiye’nin dış dünyayla olan ekonomik ilişkilerinin reel sektör açısından özetini veren cari işlemler dengesi, bu veriler ışığında sürdürülemez boyuttadır ve acilen daha “makul” düzeylere çekilmek zorundadır. Finans burjuvazisi, cari işlemler açığının ardındaki spekülatif nitelikli (sıcak para) sermaye girişlerinin boyutlarından son derece mutlu gözükmekte ve sermaye hareketleri üzerine getirilebilecek kısıtlardan büyük rahatsızlık duymaktadır. Bu çevrelere göre cari işlemler açığına karşılık Türkiye yeterli uluslararası rezerv birikimine sahiptir ve herhangi bir “çalkantı” durumunda bu rezervler güvence sağlamaktadır. Oysa bu sav tamamen yanlıştır. 2011 Şubat ayı itibarıyla TC Merkez Bankası’nın (brüt) döviz rezervleri 83.1 milyar, finansal sistemin toplam net uluslararası rezervleri ise 111.1 milyar dolardır. Türkiye’nin mevcut dış borç stokunun büyük bir bölümü ise özel şirketler ve bankacılık kesimine aittir. Özel sektörün toplam dış borç stoku 2010 sonunda 189.6 milyar dolara ulaşmış idi. Kısa vadeli dış borç stokumuz ise 77.7 milyarı bulmaktadır. Dolayısıyla, şu soruyu sormak gerekir: Çoğunluğu özel sektör şirket ve bankalara ait olan söz konusu dış borçların, bir “çalkantı” durumunda bağımsız bir kuruluş olan Merkez Bankası tarafından üstlenilmesi beklenilebilir mi? Her fırsatta merkez bankalarının bağımsızlığını savunanlar, son derece yüksek maliyetlerle biriktirilmiş olan döviz rezervlerinin sorgusuz sualsiz mevcut dış borç yükünü karşılamak için kullanılamayacağının eminiz ki farkındadırlar. Ancak, cari işlemler sorunu sadece bir kırılganlık tehlikesi ve kriz tehdidinden ibaret bir olgu değildir. Cari işlemler açıklarının ardında spekülatif finansal köpükler ve istikrarsızlık unsurları yatmaktadır. Dünya ekonomisi 20. yüzyılın ikinci yarısında bu tip finansal şişkinliğe dayalı üç kriz dalgası yaşamış idi. Bunlardan birincisi, 1970’lerde petrol fiyatlarının artışına bağlı olarak küresel ekonomide yaygınlaşan petrodolarların bir borç krizinin önkoşullarını yaratması ve sonucunda da 1980’lerin borç tuzaklarına yol açması idi. Daha sonra 1990’larda internet ve dot.com adıyla anılan teknoloji spekülasyonuna dayalı bir finansal şişkinlik ve bunun yol açtığı Meksika ve Asya krizlerini izledik. Son olarak da 2000’li yıllarda ABD’nin dış ticaret dengesizliklerine ve konut piyasasındaki varlık fiyatlarının aşırı şişkinleşmesine dayalı 20082010 krizini yaşadık. Şimdi ise son dönem küresel krizi aşmak için başvurulan mali genişlemelerin küresel emtia piyasalarında yepyeni bir emtia enflasyonuna yol açmasını izlemekteyiz. Küresel mal piyasalarında aşırı şişkinleşen emtia fiyatları bir yandan da spekülatif sıcak para akımlarıyla birlikte devinim kazanmakta ve yaratılan yoğun sermaye bolluğu Türkiye benzeri yükselen piyasa ekonomilerinde yeni köpükler ve dış açıklara neden olmaktadır. Sanal kıtlık rantlarına ve fiyat spekülasyonuna dayalı yeni finans köpüğü bir yandan da dünya çapında yoksulluğun derinleşmesinde belirleyici bir rol oynamaktadır. Dünya Bankası’nca yapılan tahminler emtia fiyatlarındaki her yüzde 10’luk artışın, günde 1.25 dolar olarak çizilen mutlak yoksulluk sınırına 10 milyon insanın daha itildiğini göstermektedir. Dünya Bankası’na göre, geçen haziran ayından bu yana emtia fiyatlarındaki spekülatif enflasyon nedeniyle yoksulluk sınırının altına 44 milyon kişi daha itilmiş durumdadır. Görüldüğü üzere, cari açık sorunu ve ardındaki spekülasyon köpüğü sadece Türkiye’de değil, tüm küresel ekonomide kırılganlık ve yoksulluk üreten bir sürece dönüşmüştür. Bu koşullar altında merkez bankalarının finansal akımları sadece faiz ve zorunlu karşılıklar gibi “yurtiçi” tedbirlerle değil, Tobin vergisi ya da Robin Hood vergisi gibi adlarla da anılan finansal işlem vergileri ve sermaye hareketlerinin doğrudan kontrolünü içeren yeni tedbirlerle dizginlemeye yönelmesi kaçınılmaz gözükmektedir. RTE MARKALAŞIYOR ANKARA (AA) Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın, ismini, ‘RTE’ ve ‘Recep Tayyip Erdoğan’ şeklinde markalaştırmak için Türk Patent Enstitüsü’ne (TPE) yaptığı başvurulara itiraz gelmedi. Grup Ofis Marka&Patent’e göre, Başbakan Erdoğan’ın ‘RTE’ ibaresini markalaştırmak üzere, 1 Haziran 2010’da yaptığı başvuru, 13 Aralık 2010 tarihli Resmi Marka Bülteni’nde ilan edildi. Tescil yazısının TPE tarafından Erdoğan’ın vekili Arzu Akalın’a gönderilmesi bekleniyor. RTE markası; kâğıt, karton ve bunlardan yapılmış ürünler, reklamcılık, pazarlama ve halkla ilişkilerle ilgili hizmetler, radyo ve televizyon yayın hizmetleri, internet servisi sağlama H E P S N N E L E K M E K T U T U Y O R Erdoğan da geçen yıl 90 bin hizmetleri dahil haberleşme hizmetleri, haber ajansı hizmetleTL sermaye ile ağabeyi Bilal ErBaşbakan Erdoğan’ın çocukları yaptıkri, eğitim ve öğretim hizmetları işlerle Türkiye gündemini uzun süre doğan’ın da hissesinin bulunduğu Doruk leri, sempozyum, konfemeşgul ediyor. Başbakan’ın 4 çocuğunun Izgara’ya ortak olmuştu. Sümeyye Erdoğan rans, kongre ve seminer aynı zamanda AKP’nin dış ilişkileri ile dünen büyüğü Burak Erdoğan, eğitimini tadüzenleme, spor, kültür mamlamasından kısa bir süre sonra 500 bin ya basınındaki yansımalarını takipten sove eğlence hizmetdoları peşin, 2 milyon 350 bin dolara bir ge rumlu olarak çalışıyor. Erdoğan’ın kızlaleri alanlarında mi satın almasıyla ve Başbakan’ın ‘o gemi rından Esra Erdoğan ise 2004’te Berat Alkullanılacak. değil gemicik’ söylemiyle gündeme otur bayrak ile evlenmişti ve düğünleri uzun sümuştu. Başbakan’ın küçük kızı Sümeyye re gündemde kalmıştı. esansı karıştırılarak hamur kıEşya’nın 50 bin TL sermayesi bulunu Erdoğan’ın şirketi olan Maye Dış Ti vamına getirilen sabunun birebir meyyor. Şirketin şu andaki sermayesinin 2 caret şirketine ait. ve boyutlarında şekillendirilmesi ve gerİlk olarak Edirne’de ortaya çıktığı bi çek meyve renklerine uygun şekilde bobin 500 TL’si Bilal Erdoğan’a, 2 bin 500 TL’si Ali Bahadır Yeşil’e, 5 bin linen kokulu meyve sabunu üreticili yanmasıyla imal edilen meyve sabunTL’si Mustafa Esankal’a geri kalan ğinin geçmişi, 1600’lü yıllara kadar uza ları ‘saray sabunu’ ya da ‘padişah sasermayenin 40 bin TL’si ise yine Bilal nıyor. Osmanlıda misk, amber ve gül bunu’ olarak ün salmıştı. Vodafone hızlı büyüdü Türkiye’de de faaliyet gösteren İngiltere merkezli telekom şirketi Vodafone, 31 Mart’ta sona eren 2010 mali yılında 14.7 milyar sterlin ile faiz, vergi, amortisman öncesi kâr açıkladı. Vodafone, geçen mali yılda gelirlerini yüzde 3.2 arttırarak 45.9 milyar sterline yükseltti. Şirket ayrıca Türkiye’de en hızlı büyüyen operatör olduğunu ortaya koydu. Servis gelirlerinde yıllık büyümesi yüzde 28.9 olarak gerçekleşen şirketin 201011 mali yılı cirosu, bir önceki yıla kıyasla yüzde 30.2 artarak 3.7 milyar TL oldu. Şirketin abone sayısı da 16.8 milyonu aştı. ş’ten çiftçiye özel kart İş Bankası, çiftçilerin Toprak Mahsulleri Ofisi’ne teslim ettikleri ürünlerin ödemelerini gerçekleştirmeleri için yeni bir kart sundu. “Tarımsal Ürün Kart” ile ürünlerini TMO alım noktalarına teslim eden çiftçiler, ürün bedellerini ülke genelinde sayısı 4 bin 300’ü aşan Bankamatik’ten, bankanın ortak kullanım anlaşması yaptığı diğer banka ATM’lerinden ve yurtdışında Visa ya da Visa Electron logolu ATM’lerde kolayca çekebilecekler. Kart başvuruları banka şubelerinden yapılabiliyor. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın küçük oğlu Necmeddin Bilal Erdoğan kozmetik (Maye Dış Ticaret) ve gıda (Doruk Izgara) sektörlerinden sonra şimdi de ağırlıklı olarak dekoratif amaçlı kullanılan kokulu meyve sabunu işine girdi. Bilal Erdoğan, Mis Hediyelik Eşya Sanayi Ticaret Limited Şirketi’ne hem bireysel hem de ortağı olduğu Maye Dış Ticaret Limited Şirketi vasıtasıyla ortak oldu ve şirketin çoğunluk hissesine sahip oldu. Kısa zamanda İstanbul’da Cevahir AVM ile birlikte 3, Antalya’da 1 stand açan Mis Hediyelik Eşya, ABD’de de Virginia eyaletinde Tyson’s Corner AVM’de stand açarak ihracata başladı. Bilal Erdoğan’ın ortak olduğu Mis Hediyelik Eşya şirketinin kuruluşu ise 19/11/2009. Şirketin eski ortaklarından Serdar Öğretici 2005’te Avşa Adası’nda kısa dönem askerlik yaparken Başbakan Erdoğan ile tatil yaptığı villada görüşmüştü. Başbakan Erdoğan o dönem Serdar Öğretici için ABD’de yaşayan bir arkadaşımın oğlu demişti. O dönem Başbakan Erdoğan’ın talebi üzerine jandarmaya ait bir botla Öğretici, Avşa Adası’ndan Ekinlik’e getirilmiş ve yüz yüze villada görüşme yapmışlardı. İstanbul Ticaret Odası’na 715800/0 sicil no ile kayıtlı olan Mis Hediyelik ‘Açgözlülükle risk yaratmayın’ Ekonomi Servisi Gayrimenkul Yatırım İhtiyacın büyük bölümü nitelikli fakat Ortaklığı Derneği (GYODER) Yönetim ucuz konuta yönelik. Dolayısıyla, düşük Kurulu Başkanı Işık Gökkaya, konut kre gelirli vatandaşların ev sahibi olmasını di faizlerinin gelir vergisinden düşürül engelleyen bu sorun karşısında kamunun mesinin kredi alımını kolaydaha çok rol almasına ihtilaştıracağını, ayrıca konut yaç vardır. Satışlardan alıAkgiray, bazı kredilerinin yaygınlaşması nan yüzde 18 KDV’de yaşirketlerin kendi ve daha çok hane halkının pılacak indirim, piyasayı kullanabilmesi için faizlerin seçeneklerini yaratırken canlandıracak ve alımı koyüzde 0.5 seviyesine indirilrisk yarattığını söyledi. laylaştıracaktır” dedi. mesini istedi. Zirveye katılan Sermaye Gökkaya’ya göre ise İstanbul REstate Fuarı ve Piyasası Kurulu (SPK) BaşGayrimenkul Zir konut kredi faizleri, gelir kanı Vedat Akgiray ise bavesi 11’de yap vergisinden düşürülmeli. zı firmaların düzgün yollarla tığı konuşmada finansman kaynakları bulaGökkaya, inşamadıkları için hafiften banat sektörünün büyümesine ve kacılık, aracı kurumluk yapmaya başlar giyabancı yatırımcı ilgisine vur bi, kendi kendilerine finansman modellegu yaptı. Gökkaya ri üretmeye başlamasının risk yarattığını “Konut kredi fa söyledi. SPK Başkanı, gayrimenkulde arizlerinin gelir tan konut talebi olduğunu belirterek “Türvergisinden dü kiye’nin bugünkü yapısı ve kuramsal şülmesi sektö mantığın korunması halinde ve ‘açgözrün ivme ka lü olmadan’ gayrimenkul sektörüne sağz a n m a s ı n ı lanacak her türlü finansman ihtiyacı, sisIşık sağlayacaktır. temik risk kaynağı olmaz” dedi. Gökkaya Murat Ersoy Atlasjet Rusya ve Irak’ta şirket kuruyor sinin 2010’da 36 milyon liraya, 45 milyon 660 bin milyon liralık net cirosunun 516 milyon 700 bin liraya, personel sayısının 235’ten 944’e, uçak sayısının da 3’ten 15’e çıktığını anlattı. Verilen bilgiye göre, Atlasjet, ödediği 9.9 milyon lira kurumlar vergisi ile “en çok vergi veren havayolu şirketi”, Türkiye genelinde de büyük mükellefler içerisinde en çok vergi ödeyen 102. şirket oldu. Toplantının ardından Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanı Bülent Sarıgül, Ersoy’a “En çok vergi veren havayolu şirketi” başarı plaketini sundu. Vakıfbank kâr edecek Vakıfbank Genel Müdürü Süleyman Kalkan, sektörde kârlılık bu yıl yüzde 1015 düşerken, Vakıfbank’ın kârının yüzde 10 artacağını söyledi. Ekonomi Servisi Atlasjet, Rusya ve Irak’ta havayolu şirketi kuruyor. Şirket, Atlasjet Rusya’nın kurulma işlemlerini gelecek yıl tamamlayacağını açıklarken Atlasjet Irak’ın da ön hazırlıklarının bitirildiğini duyurdu. Atlasjet Yönetim Kurulu Başkanı Murat Ersoy, düzenlediği toplantıda “2012’de Atlasjet Rusya’nın kurulma işlemleri tamamlanacak ve Atlasjet Rusya, uçuşlarına başlayacak. Atlasjet Irak için de hazırlıkları tamamladık. Atlasjet uluslararası bir havayolu olacak” dedi. Ersoy, Atlasjet’in 2001’de 4 milyon 250 bin liralık sermaye Gençleri bile isyan ettirdiler sonunda. Oysa etliye sütlüye karışmadan kendi hallerinde ortalıkta dolaşıyorlardı. Siyaset de fazla umurlarında değildi, Türkiye ve dünyada olup bitenler de… Kulaklarını takıp müziklerini açmış, ellerinde cep telefonları sanal âleme kaptırıp gitmişlerdi kendilerini… Önce YGS ile başladı ilk irkiliş. 1.7 milyon gencin geleceğini ipotek altına alan üniversite sınavında şifrelerin ortaya çıkması, ardından gelen sonuçların tutarsızlığı, buna karşın sınavın iptal edilmemesi, sorumluların hâlâ pişkin pişkin koltuklarında oturmayı sürdürmesi ile çileden çıkıp protestolara başladılar. Hemen peşinden internet sansürü geldi. Zaten 2.5 seneden beri yasaklı You Tube, sürekli olarak erişimin engellendiği bloglar rahatsız edici boyuttaydı. Şimdi 22 Ağustos’ta internete 4 farklı filtre getirilmesi gündemde. Bilişim Teknolojileri ve İletişim Kurulu’nun aldığı karar uyarınca kullanıcılar 3’ü filtreli farklı 4 paketten birini ‘yasa’ gereği seçmek zorunda. Belirlenen ad ve şifre ile internete girebilecekler. Yasa halkların, bireylerin kendilerini ifade etme ve hak arama konusundaki tüm özgürlüklerini sınırlandıracak. İnternette her yapılan izlenecek, kaydedilecek ve bu yasal hale getirilecek. Bu yüzden geçen pazar binlerce insan, çoğu genç, 30 kentte “İnternetime dokunma” sloganıyla toplanarak yasakları protesto etti. İnternet sadece gençlerin değil toplumun can damarı. Erişim ağlarının mobili de kapsamasıyla masaüstü bilgisayarlardan mobil telefonlara, hatta netbook’lara kadar uzandı. Üniversitelerden sivil toplum kuruluşları ve siyasi partilere kadar herkes sanal âlemde bir web sitesiyle varlık gösteriyor. Ancak internetin gelişimi, salt tek Sansürcü Kafa ile Çağ Atlamak mı? nolojik değil ekonomik ve toplumsal gelişim açısından da son derece önemli. Gelişmiş ülke ile gelişmekte olan ülkeler arasındaki uçurumu kapatacak en önemli araç telekomünikasyon sektörü. Bilgi toplumu olma hedefi ile yola çıkanlar bunu başarı ile kullanırken Türkiye’nin sürekli geri adımlar atması, Haziran’daki seçimlere 2023 vizyonu kullanarak hazırlanan AKP iktidarının çelişkilerini de ortaya koyuyor. Dostumuz Ali Akurgal, Danimarka’da her yıl yayımlanan Küresel Rekabet Raporu’nu (Global Benchmark Report 2011) göndermiş. Cuma günü İşYaşam’da ayrıntılı çalışacağımız rapora göre 33 ülke arasında Bilgi ve Yetkinlik ile AB ülkeleri arasında inovasyonda son sıradayız. Diğer raporlar da farklı değil. Dünya Ekonomik Forumu’nun (WEF) Küresel Bilgi Teknoloji Raporu 20102011 dijital kapasite ve ekonomi endeksine göre yapılan sıralamada, Türkiye 2006’da dünyada 52. sıradayken 2010’da 71. sıraya geriledi. Bilgi toplumuna hazır olma endeksinde de 2008’de 127 ülke içinde 55., 2009’da 62., 2010’da 127 ülke içinde 69. sıradayız. CHP Uşak Milletvekili Prof. Dr. Osman Coşkunoğlu durumu “17 Mayıs Dünya Telekomünikasyon Günü’ne ülkemiz, bilgi çağının en önemli teknolojisinde göreceli olarak geri kalarak girmektedir. AKP’nin bu sektördeki tek başarısı(?!) internette sansür uygulamaları” diyerek iyi özetliyor. Sözü Coşkunoğlu’na bırakalım: “Türk Telekom AŞ’nin yüzde 55’i 2005’te, Başbakan Erdoğan’ın dostu Hariri’ye satıldı. Satıştan bir ay sonra da kurumlar vergisi yüzde 30’dan 20’ye indirildi. İddiaya göre bu satışla telekomünikasyon sektörü özelleşecek, rekabet oluşacak, böylece hem sektörün büyümesi hem de tüketicilerin daha kaliteli hizmeti daha ucuza alması sağlanacaktı. Peki ne oldu? Rekabet sağlanamadı. Mevzuat yerinde olduğu halde, AKP hükümetinin kayırmacı yaklaşımı nedeniyle rekabet sağlanamadı, yeni nesil operatörler gelişemedi, özel tekel oluştu. Sabit telefon hizmetlerinde, yeni nesil operatörlerin pazar payı ancak yüzde 10. Rekabetin sağlandığı AB ülkelerinde ise yüzde 40. Geniş bant internet hizmetlerinde, yeni nesil operatörlerin payı Türkiye’de yüzde 6.3 iken AB ülkelerinde yüzde 55. Sektör diğer ülkelere göre göreceli olarak geriledi: Birleşmiş Milletler’in son raporuna (eDevlet Hazırlıklılık, 2010) göre telekomünikasyon altyapısında Türkiye çok gerilerde, 68. sırada. Mauritius, Sırbistan, Brunei, Şili, Yunanistan, Arjantin Türkiye’den önde. D Ü N Y A D A N Yunanistan’a ikinci şans Avro Bölgesi Başkanı ve Lüksemburg Başbakanı JeanClaude Juncker, Avrupa’nın, Yunanistan’ın tahvil ödeme vadesinin yeniden yapılandırılmasını düşüneceğini, ancak bunun büyük bir yeniden yapılandırma olmadığını söyledi. Avrupa maliye bakanları, 110 milyar Avro’luk yardımın ülkeyi düzeltmeye yetmeyeceğini düşünüyor. Tüketici mağdur oldu: Yaygın kullanım ve maliyet bakımından Türkiye geride. Ülkemizde internet kullanımı yüzde 34’ken AB’de yüzde 67. Internet ve telefon hizmetleri çok pahalı. Örneğin, vergiler yüzde 40’ın üstünde. Oysa AB’de yüzde 20’nin altında.” Şimdi başlığa koyduğumuz soruyu yineliyelim: Sansürcü kafa Cumhuriyet’in 100. yılına nasıl bir vizyon ile hazırlanıyor? Gençliği, eğitimi, yenilikçiliği, bilgi toplumunu “çılgın proje” diye ortaya attığı Kanal İstanbul’a feda ederek mi? ngiltere’de enflasyon yüzde 4.5 Portekiz’e yardım onaylandı Avro bölgesi maliye bakanları, Portekiz’e üç yıllık 78 milyar Avro tutarında acil yardımı onayladı. C MY B C MY B İngiltere’de nisanda enflasyon, son iki buçuk yılın en yüksek seviyesine ulaştı. Tüketici fiyatları endeksi yüzde 4.5’e yükseldi.