Katalog

8 EK M 2011 CUMARTES CUMHUR YET SAYFA ekonomi@cumhuriyet.com.tr EKONOMİ 11 TL iddiaların aksine ‘dış kriz’den değil, ekonominin dış dengesindeki darboğazdan değer kaybediyor İhracatta kriz sinyalleri Ekonomist Nazif Ekzen’e göre, ihracatçıların savı tutmadı. Son iki ayda kurda yaşanan hızlı aşınma ile TL Cumhuriyet tarihinde dolar karşısındaki en düşük değerine indiği halde Türkiye’nin ihracatı artmıyor, tersine geriliyor. MURAT KIŞLALI Amerikan Rüyası Sadece Amerikan vatandaşlarının mı? Nice yıllardır, bütün dünyada ağırlıklı genç nüfusun yaşam düşü olarak çocuk yaşlarda yüreğe düşer, ancak ölüme yaklaşılan yıllarda küllenmeye yüz tutar. 1980’li yılarda ABD sendikal hareketinin konuğu bir programla, Amerika’nın her yanını turlar, en yetkin kişilerden bilgilenirken, demokrasinin, özgürlüklerin beşiği ülkede, sendikalaşmanın cılızlığı, düşük emek, ağır çalışma koşulları, birden fazla işle ancak bir standardın yakalanabildiği, kayıt dışı, kaçak göçmen işçi rakamlarının milyonları bulduğu gerçeği ile yüz yüze gelmenin şaşkınlığında “Nasıl olabilir?” nidalarını attığımda, aynı anlama gelen çok çarpıcı bir açıklama ile yüz yüze gelirdim: “Bizde çok etkin medya gücü ile kitleler öylesine güçlü bir Amerikan rüyasının peşinden sürüklenirler ki.. Herkes kendi yetenek ve çabaları ile, köşeyi döndüğünde Amerikalı milyoner olacağına, bir gün mutlaka bu şansı yakalayacağına inanır.. Sıradan bir işçi, çiftçi, her ne ise dar gelirli olarak ölmeye mahkum olduğunu ancak ölüme yakın günlerinde kavramıştır ki... artık haklarını arayabileceği sendikalar, diğer tüm örgütlenmeler, toplumsal çabalar için çok geç kalmıştır..” Sistemin Amerikan rüyasını taze, canlı tutmak için, akıl almaz çaba, para harcama, yeni yöntemler, masallar yaratma çırpınışı elbet boşuna değildir. Sadece Amerikalı değil, dünya geçliğini peşinden sürükleyecek hit sanatçılar, giyim, vitrin yaşam tarzlarını yaratmak... eşyanın tabiatından gelen bir durum. Önceki günün haberlerinde Michael Jackson’ın duruşmasının haberinin içinde, zor çıkan sesi ile doktoruna anlattığı acılı yaşamından kesintiler efsane yaratmanın öteki yüzünün trajik aynası.. Efsane basketçi Michael Jordon’ın adının kullanıldığı, aslında Endonezya’da üretilen Jordon marka Nike ayakkabının aynı kalitedeki aynı firmanın ayakkabılarının ortalama 3.5 katı fiyata kapış kapış satıldığını bilir misiniz? Daha acısı, Endonezyalı 3500 kadın ve çocuk işçinin iki buçuk yıl çalışıp 3.5 milyon çift ayakkabı üretme karşılığı aldıkları toplam ücretin bir tek reklam filmi telif ücreti karşılığına denk düştüğünü. 1969 yılında Türkiye’ye yeni bir göç dalgası için gazeteci olarak gittiğim Bulgaristan’da, en avantajlı koşullarda burslu yükseköğrenim şansını yakalamış gençliğin iç mutsuzluğu, blucin, kot, Amerikan dansları, yaşam özentisi karşısında şaşkınlığımı anımsıyorum.. Bugün çok daha olumsuz koşullarda, iç kaosta, sosyal, iş güvencesi, eğitimsağlık hakları kayıplarında bile bu rüyanın silindiği söylenemez. Olsa olsa kayıpların öfkesi ile biçim değiştirmiştir. Son büyük dünya ekonomik krizinin beklenenden çok derin, uzun süreli olmasının kabul edilmesinin ardından, her gün gelişen beklenmedik yeni boyutlarında, beklenmedik sahnelere tanıklık ediyoruz. Dün Amerika kaynaklı haberlerde Çin’in parasının değerini yükseltme ilişkili uygulamaya soktuğu son kararların dünya piyasaları, banka sistemlerine yansımalarının yaşandığı açıklanırken, Çin yönetimine sitemin yanında, AB’nin çok uzun sürecek derin krizinin de ABD’yi ciddi etkileyeceğinin vurgulaması yapılıyordu. İlk kez ideolojik boyutta Amerikan sistemini, iktidar icraatlarını hedef alan Amerikan baharı eylemlerinden gelen haberler giderek daha çarpıcı içerik kazanıyor. Batı medyası piyasalar düzeni, simge olarak Wall Street’i hedef alan eylemlerin giderek daha etkin, süreklilik kazanmakta olduğunun değerlendirmesini yaparken, 68 gençlik patlamaları ile karşılaştırmalar yapıyorlar. Farkı o tarihlerin düzen karşıtı devrim arayışlarının, bugüne daha gerçekçi, evrim arayışı ile yansıdığını savlıyorlar. Arap baharlarında çok kolay kullandıkları, destek verdikleri “demokratikleşme, insan hakları, insanca yaşam kavgası, devrim...” kavramlarından uzak durmayı yeğliyorlar. Avrupa kıtasında çok daha yaygın, ateşli başkaldırı, sokak eylemleri, direnişler, grevlerin peşinden gelen Amerikan baharı eylemleri besbelli sistemi fazlası ile kaygılandırıyor. Siyasiler, en son Obama, başkaldıranların istemlerinde haklı olduklarının altını çizmek gereğini duyuyorlar.. Medyada, kaçınılmaz işsizlik, yoksullaşma, yoksunlaşma, sosyal haklar kayıplarından, toplumsal geriye gidişten çarpıcı rakamları içeren haber ve araştırmalarla olayların açıklanmasını yapmak zorunda kalınıyor. Krizin ilk günlerinde, piyasaların kalbinde işlerini kaybeden finansçıların görüntüleri belleğinizde taze olmalı. Ellerinde özel eşyalarını doldurdukları karton kutular, yıllarla çalıştıkları işyerlerini terk ederlerken, üzerlerinde marka, çok pahalı giysiler vardı. Büyük olasılıkla gittikleri evleri en lüks semtlerde, en pahalı kira ya da fiyatlardaydı. Bildiğimiz çoğunluk için o parlak yaşam günleri geçmişin düşlerinde kaldı. Sokaklarda Amerikan baharı eylemlerine katılanlar öfke içinde yoksullaşma, yoksunlaşma, işsizlik, kaybettiklerine karşı, insanı yok sayan piyasalar düzeni, ekonomik önlemlerde insansız finans kurumlarının kollanmasına öncelik veren siyasete lanet okuyorlar. ANKARA Dolar kurunun iki ayda yüzde 22 değer kazanmasına karşın, ihracat iki aydır geriliyor. İthalatta da beklenen yavaşlama olmadığına dikkat çeken ekonomist Nazif Ekzen, “TL/$ dengesi hızla 2 TL’ye gidiyor. Bunun nedeni, iddia edildiği gibi ‘dış kriz’ değil, bütünüyle Türk ekonomisinin dış dengesinde yaşanan dar boğaz” diye konuştu. Ekzen, son iki ayda yüksek devalüasyona karşın ihracatta yaşanan gerilemeyi şöyle değerlendirdi: hracat geriliyor: Türkiye İhracatçılar Meclisi sonuçlarına göre, eylülde ihracat bir önceki ağustosa göre yüzde 5.6 geriledi. Ağustos ihracatı da temmuza göre yüzde 5 düzeyinde gerilemişti. Devalüasyona rağmen ihracat geriledi: Ağustos eylül aylarında TL dolar karşısında yüzde 20’ye yakın (1.85/1.55= yüzde 19.4) değer kaybetti. Değer kaybı 6 Ekim tarihindeki kur (1.89 TL/$) itibarıyla yüzde 21.9’a yükseldi. Bu kayba karşın ihracatın gerilemesi devalüasyon etkisinin giderilmesi ile yapılacak bir hesapta, ihracattaki düşüşün daha da yüksek olacağına işaret ediyor. Hükümet saklamaya çalışıyor: Yetkililer son iki aydır aylık ihracat sonuçlarının açıklarken sürekli önceki yılın aynı ayına göre artış oranını veriyorlar. 2011 yılının önceki aylarına göre bir karşılaştırma yapmıyorlar. hracatçıların savı tutmadı: İhracatçılar son ikiüç yıllık dönemde sürekli düşük kur nedeni ile ihracatın artmasının engellendiğini savunmuşlardı. İki ayda yaşanan hızlı aşınma ile TL Cumhuriyet tarihinde dolar karşısındaki en düşük değerine indiği halde Türkiye’nin ihracatı artmıyor, tersine geriliyor. thalatta da beklenen düzelme yok: Ağustos ayı ithalat verileri de ithalattaki gerilemenin sınırlı kaldığını gösteriyor. İthalatta TL’nin hızlı değer kaybına ve doların pahalılaşmasına karşın beklenen düzeyde daralma gözlenmiyor. Dış dengede bozulma devam ediyor: Bu gelişme eğilimi sonucu dış ticaret açığı yüksek düzeyini muhafaza ediyor. Cari açıkta dış ticaretteki bu yüksek açığa bağlı olarak yüksek seviyede sürüyor. ABD Başkanı, gerekli önlemleri alamasa da günlerdir sokaklarda gösteri yapanların sorunlarından haberdar olduğunu söyledi. Obama: Göstericileri anlıyorum ABD’de kapitalizm karşıtı protestolar 10 kente yayıldı. Politikacılar eylemcileri anladığını belirtip hatalarını kabul ederken, sorunların çözümü konusunda adım atmaktan uzak. Ekonomi Servisi ABD’deki finansal sistemin ve ekonomik eşitsizliklerin protesto edildiği gösteriler New York’tan ülke geneline yayılırken, Başkan Barack Obama eylemleri gündemine almak zorunda kaldı. Amerikalıların sistemin işleyişiyle ilgili büyük hayal kırıklığı içinde olduğunu belirten Obama, “göstericileri anlıyorum” dedi. Eylemcilerin tepki gösterdiği kurumların başında gelen merkez bankasından (Fed) bir yetkili de protestolara hak verdiğini söyledi. Dallas Fed Başkanı Richard Fisher, “İşsiz sayımız çok fazla. Gelir dağılımımız eşitlikten çok uzak. Çok sayıda insan, çok uzun süre işsiz kalıyor. Halkımız çaresiz bir öfke içinde ve bu öfkeyi anlayabiliyorum” dedi. Protestolar dün 10’u aşkın büyük kente sıçradı. Gösteriler doğuda Tampa, Trenton, Jersey City, Philadelphia ve Norfolk, orta batıda Chicago ve St Louis, Texas eyaletinde Houston, San Antonio, Austin ile batıda Portland, Seattle ve Los Angeles kentlerine de yayıldı. Fed, bankalar çok büyük kârlar sağlarken, sokaktaki Amerikalının yüksek işsizlik ve iş güvencesi yokluğundan zarar görmesine rağmen, 2008’de Wall Street’i kurtarma operasyoBarack Obama nunda önemli rol oynamıştı. Merhume TENZ LE ERDOĞAN’a Allah’tan rahmet, Başbakan Erdoğan ve Ailesine sabırlar dilerim. Sevgili Eski Genel Başkanımız Op. Dr. Altınok Öz Kartal Belediye Başkanı SADIK ÖZBEN’i Sonsuzluğa Uğurladık. TÜB TAK’ta çalışırken 1987 yılından 1997 yılına kadar Sendikamız Ankara 2 Nolu Şube Başkanlığı, 1997’den 2007 yılına kadar Sendikamız Genel Başkanlığı yapan, bütün bir ömrünü emek ve demokrasi mücadelesine adayan Sevgili Eski Genel Başkanımız Sadık ÖZBEN’i kaybetmenin derin üzüntüsünü yaşıyoruz. Ailesine, sevenlerine, Sendikamıza ve tüm emek camiasına başsağlığı diler, acımızı paylaşan tüm dostlarımıza teşekkür ederiz. ACI KAYBIMIZ Cemiyetimiz Üyesi, Burhan Felek Basın Hizmet Ödülü Sahibi, Değerli Büyüğümüz GÖKŞİN SİPAHİOĞLU 5 Ekim 2011 Çarşamba günü vefat etmiştir. Kaybı topluluğumuzda üzüntü yaratan Sipahioğlu’nun cenazesi 10 Ekim 2011 Pazartesi günü öğle namazının ardından Teşvikiye Camisi’nden alınarak Karacaahmet Mezarlığı’nda toprağa verilecektir. Sipahioğlu’nu sevgi ve saygıyla anarken ailesine, basın topluluğuna başsağlığı dileriz. TÜRKİYE GAZETECİLER CEMİYETİ TEZKOOP Ş SEND KASI GENEL MERKEZ C MY B C MY B