Katalog

CMYB C M Y B SAYFA CUMHURİYET 26 TEMMUZ 2009 PAZAR 10 DIŞ HABERLER Iraklõ Kais Cevad’a göre, ABD’nin Irak’õ mezhepsel ve etnik çizgilerde bölme girişimi başarõsõz oldu ‘Mezhepsel proje savaş projesidir’ ÖZGÜR ULUSOY Iraklõ gazeteci Dr. Kais Cevad, ABD’nin da- ha işgal öncesinde Irak’õ bölmek istediğini, an- cak bu planõn tutmadõğõnõ söylüyor. İşgalin ül- kenin etnik ve mezhepsel bölünmeyi körük- lediğini söyleyen Cevad’a göre, Türkiye’nin Irak’a yapacağõ en büyük katkõ, laik ve libe- ral güçleri desteklemek olur. Aynõ zamanda Doha’daki Enformasyon Özgürlüğü Merkezi’nin direktörü olan Ce- vad’la İstanbul Kültür Üniversitesi Küresel Si- yasal Eğilimler Merkezi (GPoT) ve Arap De- mokrasi Vakfõ’nõn ortaklaşa düzenlediği, “Da- ha İyi Bir Yaşama Doğru: Ortadoğu ve Ku- zey Afrika’da Sivil Toplumu, Yargıyı ve Medyayı İyileştirmek” başlõklõ çalõştay için geldiği İstanbul’da görüştük. Cevat, Durusu Park Otel’de yürütülen toplantõlar arasõnda Cumhuriyet’in sorularõnõ yanõtladõ. - ABD Başkanı George W. Bush’un Irak’ta başlattığı kanlı savaşın bir gerekçesi de Irak’a demokrasi getirmekti. Aradan 6 yıl geçti. ABD şimdiye kadar Irak’a ne ge- tirdi? KAİS CEVAD: Bush ve ekibinin yaptõğõ en büyük kötülük, Irak’õ etnik ve mezhepsel çiz- gilerle bölmek oldu. Biz ABD’den, kendi sistemine benzer bir sistem getirmesini bekli- yorduk. Oysa ABD, Irak’õ ortaçağa geri gö- türecek bir bölünmeyi tetikledi. - Irak’ın etnik ve mezhepsel olarak bö- lünmesi kasti bir süreç miydi? K.C.: Bakõn, ABD, Neo-con’lar işgalden çok önce Irak’õ bölme kararõ almõştõ. İşgalden sonra da çeşitli mezhepler hem yönetimde söz sahibi oldu, hem de mali kaynaklarõn mus- luklarõnõn başõna oturdular. Bu Irak’õn gerile- mesine yol açtõ. Halkõ geçmişle yaşamaya mah- kûm ettiler. Bugün parlamentoda ne oluyor bi- liyor musunuz? Hz. Ali’nin doğum günü için çalõşmalara ara veriliyor mesala. Basõn da mez- heplerin elinde. - ABD’nin Irak’ı bölme planı tuttu mu? K.C.: ABD’nin bütün çabalarõna karşõn Irak’ta sivil toplum bölünmeyi reddetti. Akan kana karşõn ABD’nin bölünme planõ sona er- di. Irak’ta herkes çözümün birlikten geçtiğini anladõ. Maliki’nin il meclisi seçimlerindeki ba- şarõsõ da bunu gösteriyor. - Peki ya Kuzey Irak? K.C.: Kerkük’te bile durumun böyle oldu- ğu görüldü. - Irak’ta dinci şiddeti körükleyen işgal mi oldu? K.C.: ABD’lilerin gözünde seçim demek de- mokrasi demek. Seçimlerde kadõnlar için yüz- de 25 kota zorunluluğu getirdiler. Şu anda mec- liste gerçekten kadõnlar var ama meclisteki ka- dõnlarõn hepsi de kadõn haklarõna karşõlar. Hepsi kapalõ. Miras hukukuna bakacak olur- sak orada da kadõna bir veriliyorsa erkeğe iki düşüyor. Bu yüzden anayasanõn gözden geçi- rilmesi gibi bir şey söz konusu bile olamaz. Bu anayasanõn yeni baştan yazõlmasõ lazõm. İşgal bir tek El Kaide’yi değil, bütün cihat- çõ örgütleri güçlendirdi. Ve cihatçõ örgütlerin hepsi de sivillerin öldüğü kanlõ saldõrõlara bu- laşmõş durumda. - Irak’ta direnişe ne oldu? K.C.: Direnişin başarõlõ olmasõ için ulusal ol- masõ lazõm. Atatürk’ün yaptõğõ gibi işgale kar- şõ direniş olmalõydõ. Mezhepsel olursa direniş başarõlõ olamaz. Direnişin halka yönelik ol- mamasõ lazõm. Atatürk Türkleri öldürmedi, Irak’ta ise kardeş kardeşi öldürüyor. - Direniş gruplarının hepsi kanlı saldırı- lara karıştı mı? İzzet el Durri’nin örgütü ne durumda? K.C.: Irak’taki son saldõrõlardan El Kaide ile birlikte İzzet el Durri’nin örgütü Nakşibendi Tarikatõ Ordusu Erleri de sorumlu tutuluyor. Bu saldõrõlarõ iki örgütten biri düzenledi. Türkiye’den ve dünyadan ne bekliyor- sunuz? K.C.: Irak’ta gelecek seçimlerde mez- heplere dayalõ listelerin karşõsõna ulusal, li- beral ve laik güçler birlikte çõkmayõ planlõ- yor ve bu litesinin geleceği var. Maliki’nin “Hukuk Devleti” listesinin son seçimlerde elde ettiği başõrõ bunun somut kanõtõ. Türki- ye’yi, Batõ’yõ herkesi bu listeyi desteklemeye çağõrõyoruz. Mezhepsel proje savaş projesi- dir, barõş projesi değil. Lübnan’da yapõlan mezhepsel projeydi, bunu Irak’a uygulama- ya kalktõlar, tutmadõ. - Irak’ı üçe bölen bir planın mimarı ABD Başkan Yardımcısı Joseph Biden Irak’taydı... K.C.: Evet ama Erbil’e gitmeyerek Kürtleri çok kõzdõrdõ. Bu projeden o da vazgeçti. ‘Irak’ta laik güçleri destekleyin’ - Türkiye Irak’ta istikrarın sağlanması- na nasıl yardımcı olabilir? K.C.: Türkiye’nin, Irak’õn bölünmemesi, ulu- sal kimliğinin öne çõkarõlmasõnda hep pozitif katkõsõ oldu. Türkiye tarihi, coğrafi konumu, yapõsõ itibarõyla, Iraklõlarla ekonomik ilişkileri çerçevesinde siyasi gruplar üzerinde etkili olabilir. Bilfiil ulusal uyumun sağlanmasõnda katkõda bulunabilir. AKP hükümetinin zaten bu konuda sözü var. Siyasi gruplar Türkiye’ye gidip geliyor. - Peki Türkiye ABD politikalarının böl- gedeki icracısı gibi görülüyor mu? - Hayõr. Arap dünyasõ Türkiye’nin üstlendiği rolden ürkmüyor. Irak’õn da bölgenin de Tür- kiye’nin rolüne ihtiyacõ var. Amerika’nõn ta- kipçisi gibi de görülmüyor. Dış Haberler Servisi - İran Cumhurbaşkanõ Mahmud Ahmedinejad, dini lider Ayetullah Ali Hamaney’in isteğine uyarak, yardõmcõlõğõna atadõğõ dünürü Esfendiyar Rahimi Meşayi’yi görevden aldõ. İran resmi haber ajansõ İRNA’nõn haberine göre Ahmedinejad’õn üst düzey danõşmanlarõndan Müçteba Semere Haşimi, Meşayi’nin “artık cumhurbaşkanı birinci yardımcısı olmadığını” söyledi. İran radyosunda yayõmlanan bir mektupla çekilme kararõnõ açõklayan Meşayi de “Hamaney’in açıklamasının ardından kendimi cumhurbaşkanı yardımcısı olarak görmüyorum” dedi. Karar, Hamaney ile Ahmedinejad arasõnda bir hafta süren çekişmenin ardõndan geldi. İslam Devrimi’nin liderlerinden ve İran’da her konuda en son sözü söyleyen tek yetkili olan Ayetullah Hamaney, 18 Temmuz’da Cumhurbaşkanõ Ahmedinejad’a gönderdiği mektupta, “Meşayi’nin atanması senin ve hükümetin çıkarlarına aykırı” diye yazmõştõ. Ahmedinejad ise “ılımlı ve İran İslam Devrimi’ne bağlı” olarak tanõmladõğõ Meşayi’yi savunarak, kendisine atama gerekçelerini anlatmak için zaman verilmesini istemişti. Hamaney’in 18 Temmuz tarihli el yazõsõ mektubunun bazõ bölümleri dün resmi devlet televizyonu ve resmi haber ajansõnca yayõmlandõ. Daha önce basõna sõzan Hamaney’in mektubunun, dün resmi basõn yayõn organlarõna verilmesi üzerine, Ahmedinejad, Hamaney’in isteğine uyarak Meşayi’yi cumhurbaşkanõ yardõmcõlõğõ görevinden aldõ. Esfendiyar Rahimi Meşayi geçen yõl Turizm Bakanlõğõ yaptõğõ sõrada, hükümetlerin tutumuna karşõn İranlõlarõn ve İsraillilerin kardeş olduğunu söyleyerek yönetimin tepkisini çekmişti. Ghalamnews internet sitesinde yer alan habere göre İran’da muhalefet lideri Mir Hüseyin Musavi, eski cumhurbaşkanõ Muhammed Hatemi ve diğer önde gelen 67 reformcu lider din adamõna, 12 Haziran’da yapõlan cumhurbaşkanlõğõ seçimininden bu yana gözaltõnda tutulan ve işkence gördüklerini iddia ettikleri protestocularõn serbest bõrakõlmasõ için baskõ uygulamalarõ çağrõsõnda bulundu. Cezaevinde ölüm Mosharekat isimli reform yanlõsõ internet sitesi seçimlerin ardõndan düzenlenen protesto gösterilerinde gözaltõna alõnan muhafazakâr aday Muhsin Rızai’nin danõşmanõnõn oğlunun cezaevinde öldüğünü duyurdu. Resmi makamlardan henüz bir açõklama gelmediği belirtildi. Dünyanõn pek çok ülkesinde de dün İranlõ muhaliflere destek mitingleri düzenlendi. “Irak’ta gelecek seçimlerde mezheplere dayalı listelerin karşısına ulusal, liberal ve laik güçler birlikte çıkmayı planlıyor ve bu listenin geleceği var. Maliki’nin ‘Hukuk Devleti’ listesinin son seçimlerde elde ettiği başarı bunun somut kanıtı. Türkiye’yi, Batı’yı, herkesi bu listeyi desteklemeye çağırıyoruz. Mezhepsel proje savaş projesidir, barış projesi değil. Lübnan’da yapılan mezhepsel projeydi, bunu Irak’a uygulamaya kalktılar.” Iraklı Kürtler sandık başındaydı Dış Haberler Servisi - Kuzey Irak’ta dün bölgesel Kürt yönetimi meclis ve başkanlõk seçimleri yapõlõrken, bölgede hâkim olan Kürdistan Demokrat Partisi (KDP)-Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) koalisyonu ilk kez muhalefetle tanõştõ. Kuzey Irak’taki parlamentonun 111 sandalyesinin yanõ sõra ilk kez doğrudan halkoyuyla belirlenecek bölgenin başkanõ için yapõlan seçim, önceki gece yarõsõndan itibaren alõnan olağanüstü güvenlik önlemleri eşliğinde yapõldõ. Araçlarõn trafiğe çõkmasõ yasaklandõ, oy kullanõlacak merkezlerde oluşturulan kontrol noktalarõ için 2 bin asker görevlendirildi. Türkiye ile iyi ilişkiler dileği Bölgesel Kürt yönetimi başbakanõ Neçirvan Barzani, liderler arasõnda oy kullanan ilk isim oldu. Oy verdikten sonra açõklama yapan Barzani, “seçimlerin gelecekleri için çok önemli olduğunu” belirtti. Türkiye ile ilişkiler konusunda ise Neçirvan Barzani, “Türkiye bizim önemli bir komşumuz. Biz hem Türkiye hem komşu ülkelerle iyi ilişkiler içerisinde olmayı istiyoruz ve bunun için de gayret gösteriyoruz. Şu an ilişki düzeyimiz çok iyi ve biz bundan çok mutluyuz” dedi. Bölgesel yönetimin başkanõ ve KDP lideri Mesud Barzani ise oyunu kullandõktan sonra “Umarım bu seçim Bağdat’la olan sorunlu ilişkilerimizde iyi bir başlangıç olacak” diye konuştu. Barzani ayrõca, “tüm komşu ülkelerle, özellikle Türkiye ile iyi ilişkiler kurmak istediklerini, var olan ilişkileri geliştirmeyi arzuladıklarını” belirtti. KYB’nin eski başkan yardõmcõsõ, yani daha önce Irak Cumhurbaşkanõ Celal Talabani’nin sağ kolu olan Nuşirevan Mustafa’nõn “Değişim” (Goran) listesinin, en önemli muhalefet grubunu oluşturmasõ bekleniyor. KYB’nin merkezi Süleymaniye’de yaşayan 44 yaşõndaki mühendis Zeez Ahmed Hasan, Kuzey Irak’õn değişime ihtiyacõ olduğunu söyledi. 36 yaşõndaki Şilan Osman ise birleşik listeyi desteklediğini ifade ederek, “Onların kazanacağı çok açık” dedi. 2003’te başlayan Amerikan işgalinin ardından, Şii milisler ve Sünni İslamcıların Iraklı kadınlar üzerindeki dini baskılarında da artış görülüyor. Kuzey Irak’ta bölgesel yönetim başkanõ ve bölge meclisi üyelikleri için oy verildi Oyunu Erbil’de kullanan Kürt lider Mesud Barzani, Irak’taki merkezi hükümet ile aralarındaki sorunların giderilmesi dileğinde bulundu. Yeniden başkan seçilmesine kesin gözüyle bakılan Barzani ayrıca, komşu ülkeler içinde özellikle Türkiye ile iyi ilişkiler kurmak istediklerini söyledi. (AP) HAMANEY EMRETTİ Ahmedinejad’ın dünürü kovuldu KAFKASYA SORUNU Rusya’dan yaptırım tehdidi DENİZ BERKTAY KİEV - Rusya’nõn NATO’daki daimi temsilcisi Dimitriy Rogozin, ABD’li firmalarõn Gürcistan’a silah sağlamaya devam etmesi durumunda bu firmalara karşõ yaptõrõm uygulayacaklarõnõ söyledi. Gürcistan’õn son dört yõldõr dünyada silahlanma düzeyinde ilk sõrada yer aldõğõnõ kaydeden Rogozin, Rusya’nõn Gürcistan’dan bağõmsõzlõk ilan eden Abhazya ve Güney Osetya’yõ silahlandõrmasõnõn ise normal karşõlanmasõ gereken bir politika olduğunu ileri sürdü. Rusya Devlet Başkanõ Dimitriy Medvedev de televizyon konuşmasõnda, Rusya’nõn hiçbir şart altõnda NATO’nun genişlemesine seyirci kalmayacağõnõ vurguladõ ve Gürcistan Devlet Başkanõ’nõ kastederek “(Mihail) Saakaşvili gibi liderler gelip giderler, fakat bizim Gürcü halkıyla dostluğumuz baki kalır” dedi. Diğer taraftan, Gürcistan’õn toprak bütünlüğüne yönelik çok önemli bir destek, Rusya’nõn en yakõn müttefiki Belarus’tan geldi. Belarus Dõşişleri Bakanlõğõ’ndan yapõlan açõklamada, Belarus vatandaşlarõna, Abhazya ve Güney Osetya’ya giriş çõkõşlarõnõ Gürcistan kontrolündeki geçiş noktalarõndan yapmalarõ bildirildi. Rusya’nõn Abhazya ve Güney Osetya’nõn bağõmsõzlõğõnõ tanõdõğõ günlerde Belarus’un da Rusya’yõ izleyeceği beklentisi egemendi. Ancak son yõllarda Rusya ile çeşitli sorunlar yaşayan Belarus yönetimi, uzun süredir ilişkilerinin gerilimli olduğu ABD ve AB ile yakõnlaşma çabasõna girdi. Belarus’un bu tavrõ üzerine Gürcistan Devlet Başkanõ Saakaşvili, Belarus’a Batõlõ ülkeler tarafõndan uygulanan yaptõrõmlarõn kaldõrõlmasõ gerektiğini dile getirdi. Hac ziyaretine H1N1 engeli Dış Haberler Servisi - Suudi Arabistan, H1N1 virüsü salgõnõ nedeniyle hac ziyaretine kõsõtlama getirmeyi planlõyor. Suudi Arabistan Sağlõk Bakanõ sözcüsü Dr. Khaled Marghlani dün yaptõğõ açõklamada, Mõsõr’õn başkenti Kahire’de Arap ülkelerinin sağlõk bakanlarõnõn çarşamba günü yaptõğõ toplantõnõn ardõndan Suudi Arabistan’õn yaşõ 65’in üzerinde olanlar ile 12 yaşõndan küçüklere hac yasağõ getirmeye hazõrlandõğõnõ duyurdu. Sözcü, hacõlarõn toplam sayõsõna kõsõtlama getirilmediğini belirterek ülke kotalarõnda da değişikliğe gidilmeyeceğini kaydetti. Öte yandan Dünya Sağlõk Örgütü (DSÖ) önceki gün H1N1 virüsünün 160 ülkeye yayõldõğõnõ açõkladõ. Meksika’da ortaya çõkan virüs kõsa sürede diğer ülkelere sõçrayarak 800 kişinin ölümüne neden oldu. Suudi Arabistan’da şimdiye kadar 300 kişide H1N1 virüsü tespit edildi. Mekke ve Medine’ye hac ziyaretine her yõl 160 ülkeden ortalama 3 milyon Müslüman katõlõyor. Bu yõl kasõm ayõnda gerçekleşecek Hac ziyaretine 2 milyondan fazla Müslümanõn katõlmasõ bekleniyor. Dünya Sağlõk Örgütü (DSÖ) ile 22 Arap ülkesinin sağlõk bakanlarõ Mõsõr’õn başkenti Kahire’de bir araya gelerek H1N1 virüsü nedeniyle hac ibadetine belli oranda sõnõrlamalar getirme konusunda fikir birliğine varmõştõ. DSÖ, H1N1 vakalarõnõn son 3 haftada 2’ye katlandõğõnõ kaydetti. DSÖ sözcüsü Gregory Hartl, örgüte üye 193 ülkeden 160’õnda vakanõn görüldüğünü belirterek, virüsün yayõlmaya devam ettiğini söyledi. Virüsün şimdilik şekil değiştirmediğini belirten sözcü, kuzey yarõm kürede daha soğuk iklimlere uyum sağlayarak mutasyona uğrayabileceğini kaydetti. Sağlõk yetkilileri ve ilaç şirketleri kuzey yarõm küre sonbaharda grip sezonuna girmeden virüse bir çare bulmaya çalõşõyor. Barzani-Talabani iktidarõ karşõsõnda ilk defa iddialõ muhalif listelerin çõktõğõ Kuzey Irak seçimleri dün yapõldõ. Talabani ile yollarõnõ ayõran Nuşirevan Mustafa’nõn muhalefet grubu oluşturmasõ bekleniyor. 2 milyon hacõ adayõnõ ağõrlamaya hazõrlanan Suudi Arabistan’da grip salgõnõ alarmõ verildi. Hacõlarõn sayõsõnda azaltmaya gidilmezken yaş sõnõrõ getirilmesi planlanõyor. Suudi Arabistan’da şimdiye kadar 300 H1N1 vakasõ tespit edildi. Suudi yetkililer çocuklarõ ve yaşlõlarõ kabul etmeyecek Irak’ta bombalı saldırı: 4 ölü Dış Haberler Servisi - Irak’õn Felluce kentinde, ülkenin önde gelen Sünni siyasi partisi Irak İslami Partisi binasõ önünde bomba yüklü araçla düzenlenen saldõrõda 4 sivilin öldüğü bildirildi. Polis, saldõrõda 22 kişinin de yaralandõğõnõ belirtti. Saldõrõ sonrasõ kentte sokağa çõkma yasağõ uygulamasõnõn başlatõldõğõ ve kent çõkõşlarõnõn kapatõldõğõ kaydedildi. NATO - Irak anlaşması hazır Dış Haberler Servisi - NATO, Irak’ta polis ve asker eğitimine ilişkin faaliyetlerini sürdürmek için hükümetle anlaşma imzalayacak. NATO’dan yapõlan açõklamada, Irak güvenlik güçlerinin eğitimi için 25 Temmuz’da Irak Savunma Bakanõ Abdülkadir Muhammed ve NATO Genel Sekreter Yardõmcõsõ Claudio Bisogniero’nun imzalayacağõ anlaşmanõn ilişkilerde “dönüm noktasõ” olacağõ belirtildi. İttifak, 28 Haziran 2004 tarihinde İstanbul zirvesinde alõnan kararla Irak’ta polis ve askerleri eğitmeye başlamõştõ. Taliban hükümet binalarına saldırdı Dış Haberler Servisi - Afganistan’da dün 7 Taliban intihar bombacõsõnõn, ülkenin doğusundaki Pakistan sõnõrõnda yer alan Host şehrinde hükümet binalarõna düzenlediği saldõrõda 2 polis ve bir kõz çocuğu yaralandõ. 2001 sonundaki Amerikan işgaliyle birlikte iktidardan devrilen dinci Taliban hareketi sözcüsü Zebihullah Mücahid, saldõrõyõ üstlendiklerini açõkladõ. Dinci militanlarõn bu yõl içinde düzenlediği saldõrõlarda en az 222 sivil hayatõnõ kaybetti. Öte yandan, ABD’den sonra ülkede en çok yabancõ güç bulunduran İngiltere, Afganistan’a 120 asker daha gönderileceğini açõkladõ. Afganistan’da 9 bin kişilik gücü bulunan İngiliz ordusu 1 ay içinde 19 kayõp vermişti.