Katalog

ekonomi@cumhuriyet.com.tr 11 TEMMUZ 2009 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ 13 CMYB C M Y B İŞÇİNİN EVRENİNDEN ŞÜKRAN SONER Hangisi Doğru? İşin boyutlarının şaka kaldırır yanı olamaz; ülkemi- zin, komşu ülkelerimizin toprak bütünlüğünü ilgilendi- riyor. ABD düşünce kuruluşları kaynaklı haberler, ağırlıklı olduğuna göre de, besbelli Ortadoğu’da yeni koşullarda yeni Büyük Ortadoğu projelerinin kotarıl- masını içeriyor. Kuzey Irak Kürtlerinin ABD’nin Irak’tan çekilmesinin ardından kendilerini güvenlikte hissetmemeleri bağlan- tılı Türkiye’nin devreye sokulması haberlerinden söz edi- yorum... Sanki Kürt liderler ABD’nin askerlerini kent- lerden çekmesinin hemen ardından başlayan kanlı ça- tışmalardan görüldüğü üzere, geleceklerinin kaygısı- na düşmüşler, Irak bütünlüğü içinde özerklik, daha çok çıkar sağlamada durumlarını güvensiz görünce ABD’nin de desteğinde Türkiye’den yardım bekliyorlar. Özal dö- neminde de çok gündeme gelmiş olan Musul petrol- lerinden Türkiye’ye pay verilmesi rüşvetiyle paralel, Tür- kiye şemsiyesinde Kürdistan projesinin yeğleneceğinin altı çiziliyor. Her ne kadar ortalıkta bu türden bir projeye “evet” demiş Kürt lideri görülmese de, ABD kaynaklı rapor- da Kürt liderlerin önerilerinin sözü geçiyor. Kuzey Irak’ın yetkili sözcüleri aksine açıklamalar yapsalar da, uzman görüşlerinde şiddetle reddedilse de, halkımıza ulaşan haberlerle bilinçaltımıza yerleştirilen rüşvet gibi algıla- ma, “sonunda bize sığınılacağı, bize bağlanmanın yeğeleneceği” yargısı çerçevesinde. Irak Kürdistanı yö- netimi, liderlerinin Türkiye’yi arkalarına almak üzere PKK’yi feda etmeye hazır oldukları bile ekleniyor... Oysa gazeteciliğinden, ciddiyetinden kuşku duya- mayacağım arkadaşımız Elçin Poyrazlar’ın dün manşetimize çıkan haberi soğuk duş etkisinde, ABD kaynaklı yeni POB projeleri için çok farklı bir çerçeve çiziyor. ABD Kongresi’ne iletilen Kürt raporunda An- kara’nın ilettiği rahatsızlık dikkate alınmamış, Büyük Kür- distan Projesi’ne ilişkin harita değiştirilmemiş. Yani Tür- kiye, Suriye, Irak, İran, Azerbaycan, Ermenistan’dan top- rak alınarak çizilen Büyük Kürdistan haritası, ABD’nin desteklediği proje, düşten dönüş gündemde değil. Yok- sa Türkiye’nin şemsiyesinde, korumasında, öncelikle Kuzey Irak Kürdistanı’nı Iraklılardan koruma planı, pro- jesi, Büyük Kürdistan’a gidecek yolun ilk adımı mı? Ön- ce Türkiye’den destek alınarak Kuzey Irak Kürdistanı’nın Irak’tan koparılması projesinde Türkiye’nin gücünden yararlanılacak. Sonrası adım adım.. Kuzey Irak Kürdistanı’nın Türkiye’ye gevşek de ol- sa bağlanması, her tür siyasal, sosyal, ekonomik ilişkilerinde Türkiye’nin sığınmasında olması, dokun- durulan bir parmak bal etkisinde, ağzımızı sulandırmayı öngören yeni BOP projeleri haberleri, ister istemez pek çok kişiyi düşler dünyasında heveslendirmiş de ola- bilir. Ama gazetemizin göbeğinde yayımlanmış ABD Kongresi Kürt raporundaki harita da çok gerçek ve çar- pıcı, düşten uyandırıcı... Tabii ki Türkiye’nin kendi top- raklarının bütünlüğünü savunurken, dış politika ilke- lerinden ödün vermemesi, komşusu ülkelerin toprak bütünlüğünü de aynı duyarlılık içinde savunması ge- rekiyor. Dışişlerimizin Irak’ın toprak bütünlüğünün sa- vunulması tezinin doğru ve gerçekçi olması bir kez da- ha su yüzüne çıkıyor. Tabii ki Erdoğan hükümetinin icraatları, dış politika alanında da gelgitleri kaygılarımızı arttırıyor. Başbakan Erdoğan’ın one minute şovuyla, AKP’nin seçimlerdeki oylarında birkaç puanlık yaşanan yükselişin ardından Türkiye’nin kaybettikleri ortada. Dünün en taze habe- ri Filistin yönetiminin Güney Kıbrıs yönetiminden ya- na çıkışı. Tabii ki dış politikada en güncel en boyutlu iktidar çuvallaması Uygur Türklerinin yaşadıkları dra- mın üzerinden, Erdoğan hükümetinin zikzakları. Cum- hurbaşkanı Gül’ün Çin gezisinin üzerine yaşananlar- da kasıtlı olmayan bir şansız zamanlama oldu deyip geç- mek istesek, Sanayi Bakanı Nihat Ergün’ün Çin mal- larının boykot edilmesi çağrısı üzerine hükümet olarak çark edilmesini nereye oturtacağız? Kimileri MHP, Saadet Partisi odaklı eleştiriler, Tür- kiye çapında gösteriler karşısında, ses çıkaramadığı için çok zorlanan AKP hükümetinin, iç politikaya yönelik Başbakan Erdoğan’ın son sert sayılabilecek demeci ile vaziyeti kurtarabileceğini düşünebilirler. Dahası, med- ya yalakaları bu çıkışı, Çin eleştirisini one minute şov olarak değerlendirmeye bile çalıştı. İyi de, Sayın Er- doğan’ın iç politikada işe yarayan Kasımpaşa üslubu dış politikada, hele de çark edişlerle çok daha paha- lıya mal olmuyor mu? Türkiye gibi bir ülkenin Başba- kanı, hele de Uygur Türkleri bağlantılı konumu, BM’de- ki son görevi de göz önüne alındığında, bu kadar sert bir çıkıştan sonra, somut bir şeyler yapmak durumu- na düşmez mi? ABD, AB liderlerine bir baksanıza. Bal gibi de Uygur Tüklerinin başına gelenlerde en azından gizli destek ver- dikleri, tahrik ettikleri için sorumullukları ortada iken.. Olup bitene, bu kadar ağır insan hakları ihlallerine ne kadar da seyirci duruyorlar. Emperyal çıkarlar, insan hakları savunuculuğu ilkelerini yerlerde süründürüyor... İmalat sanayiinde kapasite kullanõm oranõ, haziranda geçen yõlõn aynõ ayõna göre 9.6 puan azaldõ Ekonomi Servisi - İmalat sana- yiinde kapasite kullanõm oranõ hazi- ran ayõnda, geçen yõlõn aynõ ayõna gö- re 9.6 puan azaldõ ve yüzde 72.7 se- viyesinde gerçekleşti. Aylõk bazda ise devlette 25.5 puan birden artarken, özel sektörde artõş 2.1 pu- anda kaldõ. Böylece kap- asite kullanõmõnda şubat- ta başlayan aylõk artõş seyri haziranda da sürdü ve Kasõm 2008’den son- raki en yüksek seyrine ulaştõ. Buna karşõlõk ma- yõs ayõnda aylõk bazda görülen 3.6 puanlõk artõşa ulaşõlamadõ. TÜİK, “İmalat Sanayinde Eği- limler Haziran 2009” sonuçlarõnõ açõkladõ. Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştõr- malar Merkezi (BETAM) sanayi- nin aylõk performansõnõ değerlendi- rebilmek ve ekonomik konjonktür hakkõnda yorum yapabilmek için mevsimsel etkiler ile çalõşõlan işgü- nü sayõsõnõ dikkate alarak verileri yo- rumladõ. Buna göre bu unsurlar dik- kate alõndõğõnda aylõk sanayi üretim endeksinin mayõs ayõnda nisana kõ- yasla neredeyse hiç değişmediği (binde 1 azalma) görülüyor. BE- TAM, kapasite kullanõm oranõ ve- rileri õşõğõnda şu değerlendirmeyi yaptõ: “İmalat sanayii kapasite kullanım oranı nisandan mayısa yüzde 2.6 artış göstermişti. Buna karşılık dün açıklanan imalat sa- nayii kapasite kullanım oranı ha- ziran verisini mevsimselli- ğe ve çalışılan işgünü sayı- sına göre düzelttiğimizde mayıstan hazirana yüzde 1’lik bir artış görüyoruz. Bu hesaplamaların ışığında Türkiye için krizin dibi- nin görüldüğü şeklindeki tahminimizin doğrulandığını söy- leyebiliriz. Krizden çıkış hızı ko- nusunda yorum yapabilmek için henüz erken olsa da son açıklanan veriler krizden çıkışın çok yavaş olacağının ipuçlarını veriyor.” HSBC’YE EUROMONEY’DEN 3 ÖDÜL Finans dergisi Euromoney’in her yõl geleneksel olarak bankacõlõk ve ser- maye piyasalarõnda mükemmellik standartlarõnõ belirleyen kuruluşlara verdiği “Mükemmellik Ödülleri”nde bu yõl HSBC’nin “Dünyanõn En Başarõlõ Global Bankasõ” ödülüne layõk görüldüğü bildirildi. HSBC’den yapõlan açõklamada, Euromoney’in HSBC’yi aynõ za- manda “En İyi Borç Finansmanõ” ve “En İyi Global İşlemler Ku- rumu” alanlarõnda da lider olarak belirlediği kaydedildi.HSBC Bank AŞ Genel Müdürü Piraye Antika, HSBC’nin, sağlam ser- maye ve likidite altyapõsõ ile küresel krizde büyümeye devam ettiğini, şirket alõmlarõ ve işe alõmlara odaklanarak gücüne güç kattõğõnõ belirtti. BURGAZ RAKI 82 MİLYON DOLARA SATILIYOR Tasarruf Mevduatõ Sigorta Fonu (TMSF), Garipoğlu Grubu’nun borçlarõna karşõlõk olarak Burgaz Rakõ’yõ 5 Ağustos’ta yapacağõ ihalede 82 milyon 500 bin dolar muhammen bedelle satacak. Kapalõ zarf ve açõk arttõrma yöntemiyle gerçekleştirilecek olan satõş, 5 Ağustos Çarşamba günü saat 11.00’de, TMSF Binasõ’nda düzenle- necek. Muhammen bedeli 82 milyon 500 bin dolar olan ticari ve ik- tisadi bütünlük için 4 Ağustos günü, saat 17.00’ye kadar teklif alõna- cak. İhaleye katõlabilmek için 8 milyon 250 bin dolar nakit teminatõn yatõrõlmasõ gerekiyor. Katõlõmcõlar satõş komisyonu onayõnõ taşõyan şartnameyi imzalayarak ihaleye katõlabilecek. İlgili şartnameyi satõn almak isteyenlerin 3 bin dolar yatõrmalarõ gerekiyor. THY, OPET İLE ORTAK ŞİRKET KURACAK Türk Hava Yollarõ AO (THY) Yönetim Kurulu, sermayesinin yüzde 50’si THY’ye ait olmak üzere, Opet Petrolcülük AŞ ile jet yakõtõ ikmal hizmeti vermek üzere bir şir- ket kurulmasõna karar verdi. THY’nin Kamuyu Aydõnlatma Platformu’nda yayõmlanan açõklamasõnda, 3 Temmuz 2009 tarihli özel du- rum açõklamasõyla THY’nin Opet Petrolcülük ile jet yakõtõ ikmal hizmeti vermek üzere bir şirket kurulmasõna ilişkin olarak görüş- melere başlanmasõ, şirketin faaliyete geç- mesine yönelik iş planõ, sermayenin teşekkülü- ne ilişkin fizibilite çalõşmasõ yapõlmasõ hususunda ka- rar alõndõğõnõn bildirildiği hatõrlatõldõ. TÜKETİCİ TEPKİLİ: Ekonomi Servisi - Tüketici Der- nekleri Federasyonu (TÜDEF) Ge- nel Başkanõ Ali Çetin, EPDK’nin akaryakõtta tavan fiyat uygulama- sõnõ eleştirerek, akaryakõt fiyatla- rõnda “gerçek” indirim istediklerini söyledi. Türkiye’deki akaryakõt fi- yatlarõnõn “fahiş” olduğunu belir- ten Çetin, gerçek indirimin “tü- ketmeme hakkını” kullanmakla alõnabileceğini dile getirdi ve tü- keticilere boykot çağrõsõnda bu- lundu. Çetin, fahiş akaryakõt fi- yatlarõnõn nedenlerini, kartelci fiyat uygulamasõ, kayõt dõşõlõlõk ve önem- lisi soyguna dönüşen dolaylõ ver- giler olarak ifade etti. Petrol 60 doların altına indi Bu arada talep belirsizliği nedeniyle, ham petrolün varil fiyatõ 60 dola- rõn altõna indi. 30 Haziran’da 73 do- larõn üstüne çõkan ham petrol varil teslim fiyatõ ağustosta 59.73 dola- ra geriledi. Uluslararasõ Enerji Ajansõ, petrol talebinin, ekonomik canlanmaya paralel olarak, gelecek yõl yüzde 1.7 oranõnda artõş göste- receği tahmininde bulundu. DİSK’TEN BABACAN’A ‘Sorunu yaratan işsizliğe çare bulamaz’ ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Devlet Bakanõ ve Başbakan Yar- dõmcõsõ Ali Babacan’õn özel istihdam bürolarõnõ eleştirenlere yönelik “İç- lerinde bir tane işsiz var mı? Yok” açõklamasõna DİSK sert yanõt vererek “İzledikleri hatalı politikalarla Türkiye’yi krize sokanlar işsizliğe çözüm bulamazlar” diye konuştu. DİSK Genel Sekreteri Tayfun Görgün de yaptõğõ yazõlõ açõklamada “Sayın Bakan 2002 sonundan itibaren AKP iktidarının izlediği bütün po- litikalardan sorumludur. Hükü- metin ekonomi politikalarının oluş- turulmasından ve yürütülmesinden de sorumludur. Bu politikaların yol açtığı işsizlik, devlet kurumu TÜ- İK tarafından her ay ilan edil- mektedir” dedi. Hak-İş Başkanõ Salim Uslu, Cumhur- başkanõ Abdullah Gül’ün, özel is- tihdam bürolarõna ilişkin yasanõn ku- ruluşunu içeren birinci maddesini yeniden görüşülmek üzere Meclis’e göndermesini “Gül’ün vetosu bir fırsat olarak değerlendirilmeli ve çalışma hayatına ilişkin yasal dü- zenlemeler, bir bütün halinde ve sosyal diyalog mekanizmaları işle- tilerek ele alınmalıdır” şeklinde yorumladõ. Yüzde 1.83’lük zamma tepkililer ve İntibak Yasasõ’nõn çõkmasõnda õsrar ediyorlar Emekliler eyleme hazırlanıyor Ekonomi Servisi - Tüm İşçi Emeklileri Dul ve Yetimleri Derneği (TÜM EMEK-DER) Genel Başkanõ Satılmış Çalışkan, yaptõğõ açõklamada, yõlõn ikinci yarõsõ için yüzde 1.83 zam yapõlan emeklilerin büyük bir mağduriyet içinde bulunduğunu belirtti. Çalõşkan şu değerlendirmeyi yaptõ: “Tepkimiz Başbakan Recep Tayip Erdoğan’a, Maliye Bakanı’na, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı’na çekilen protestolarla tüm Türkiye’de devam ediyor. Hükümetimizden ve yetkililerden gerekli yanıtı alamazsak, hakkımız olan diğer yasal eylemlerimiz de başlayacak ve yanıt alana kadar devam edecektir.” Türkiye İşçi Emeklileri Derneği (TİED) de Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’a bir mektup göndererek tepkisini göstermişti. TİED adõna Genel Başkan Kazım Ergün imzasõ ile Başbakan Erdoğan’a gönderilen mektupta, ülkeyi etkileyen ekonomik krizin faturasõnõ en ağõr şekilde ödeyen kesimlerin başõnda, geçinmekte zorlanõrken işini kaybeden çocuklarõna da bakmak durumunda kalan emekliler ile onlarõn dul ve yetimlerinin geldiği ifade edildi. CİROSU 25 TRİLYON DOLAR, EN BÜYÜK 500’DE 14 BASAMAK YÜKSELDİ Ekonomi Servisi - ABD’li Fortu- ne dergisinin her yõl açõkladõğõ Glo- bal 500 listesinde Koç Holding bu yõl 14 basamak birden yükselerek 172. sõ- raya çõktõ. Küresel krize karşõn en büyük 500 şirketin cirosunun 2 trilyon dolar yükselerek 25 trilyon dolarõ bulmasõ da dikkat çekti. Koç Holding 186’ncõ sõradan 172’nci sõraya kadar yükse- lirken cirosu 44 milyar 167 milyon dolarõ buldu. Cirosu bir önceki yõla göre yüzde 12 artan Koç’un kârõnda yüzde 11.7’lik gerileme yaşandõ. Koç Hol- ding, PepsiCo, Kraft Foods, Novar- tis gibi şirketleri geride bõrakmayõ ba- şardõ. Pepsi’yi geride bıraktı 73 bin 677 kişiye istihdam sağlayan Koç, PepsiCo, Kraft Foods, Novartis gibi dev firmalarõ geride bõrakmayõ başardõ. Global 500 listesinde bir numaraya oturan 458 milyar 361 milyon dolarlõk cirosuyla Royal Dutch Shell oldu. Shell’i geçen yõl ikinci olan Exxon Mobil, yine aynõ sõrasõnõ koruyarak ta- kip etti. Bir önceki yõl liste başõnda yer alan Wal Mart 405 milyar 607 milyon dolarlõk cirosunda bir önceki yõla oranla yüzde 7.1’lik artõşa rağmen an- cak üçüncü sõraya yerleşebildi. ABD yine birinci Ülke bazõnda bakõldõğõnda da bu yõl listeye en fazla şirket sokan ülke ABD oldu. 140 şirketi ile birinci sõrada yer alan Amerika’yõ 68 şirket ile Japonya izledi. Fransa’nõn 40, Alman- ya’nõn 39 şirket sokmayõ başardõğõ listede İngiltere 26 şirketiyle yer aldõ. Bunlar da ‘yeşil kartlı’ zenginler 3N’yi 81 il merkezinde başlatacak olan Turkcell, altyapısına 2009’da 1.3 milyar dolar yatırım yapıyor. Turkcell’i 3N heyecanı sardı Ekonomi Servisi - Cep telefonundan hõzlõ ve zengin veri transferine olanak sağlayacak Üçüncü Nesil Mobil İletişim Sistemleri (3N), 30 Temmuz Perşembe günü hayata geçecek. Turkcell Genel Müdürü Süreyya Ciliv, bir grup gazeteciyle yaptõğõ sohbette, 3N ile yeni bir dönem başladõğõnõ, bunu çok önemsediğini ve bu nedenle süper heyecanlõ olduklarõnõ kaydederek “3N bu yeni dönemin kapõsõ gibi” dedi. Teknolojinin çalõşma koşullarõnõ çalõşan açõsõndan daha da zorlaştõrdõğõ düşüncesince bir ölçüde haklõlõk payõ olabileceğini, ancak teknolojik gelişmenin pozitif yanlarõna odaklanmak gerektiğini aktaran Ciliv, babasõnõn 65 yaşõndan sonra bilgisayar dersi aldõğõnõ ve internette dünyanõn farkõ noktalarõndaki arkadaşlarõyla briç oynayõp sohbet ettiğini söyledi. Ciliv, 3 yõl kadar önce kendilerini artõk sadece GSM şirketi olarak göremeyeceklerini, Turkcell’in bir teknoloji firmasõ olarak görülmesi gerektiğini söylediklerini anõmsatarak, mobil internetin geleceğini gördüklerini, en önemli uygulamalarõnõn mobil internet olacağõnõ dile getirdi. Ciliv, yeni hizmetlerin fiyatlarõnõn pahalõ olmayacağõnõ da aktardõ. Ekonomi Servisi - Birçok zenginin, yoksullara ve- rilen yeşil karta sahip olduğu ortaya çõktõ. Devlet De- netleme Kurulu’nun raporuna göre; 8 binden fazla yeşil kartlõnõn bankada hesabõ var, 2 binden fazla- sõ şirket sahibi. Devlet Denetleme Kurulu’nun 2006-2007 döne- mine ilişkin raporuna göre, Türkiye’de sosyal yar- dõmlar konusunda skandallar yaşanõyor. En büyük haksõzlõk, yoksullar için oluşturulan “yeşil kart” ko- nusunda görülüyor. İstanbul, İzmir, Diyarbakõr, Gaziantep, Mersin ve Bursa’da yeşil kart sahibi top- lam 2 milyon 314 bin 34 kişiden 50 bin 21’inin gay- rimenkulü bulunuyor. Yeşil kartlõ 2 bin 370 kişinin şirket ortaklõğõ var. Bunlardan 124’ünün 2.7’sinin 5 ile 11 arasõnda şirketi bulunuyor. soner@cumhuriyet.com.tr Uzmanlar, haziran ayõ verilerinin mevsimselliğe ve çalõşõlan işgünü sayõsõna göre düzeltildiğinde yüzde 1’lik bir artõş görüldüğünü, ancak krizden çõkõş hõzõ konusunda yorum yapabilmek için çok erken olduğunu bildirdi. Benzin fiyatõnda indirim sembolik Daha önce Başbakan Erdoğan’a mektup yazarak seslerini duyurmaya çalõşan emekliler, hükümetten olumlu yanõt alamazlarsa Türkiye genelinde protestolara başlayacak. Krizden çõkõş çok yavaş olacak Koç Holding dünyanõn 172. büyük şirketi oldu Mustafa Koç.