Katalog

CMYB C M Y B 24 NİSAN 2009 CUMA CUMHURİYET SAYFA DİZİ 9 Ermeni azõnlõk Birinci Dünya Savaşõ’nõn başõnda ve çeşitli aşamalarõnda Türk ve Müslüman kõyõmõnõ gerçekleştirdi Gerçekler hep göz ardõ edildi Önce, 1915 dolayõndaki Ermeni-Türk ilişkileri konusunu bu yazõda sõnõrladõğõmõ belirtmeliyim. Burada bu geniş konunun ge- nelde boşlanan ama çok önemli olan bir ya- nõna, ayrõntõlarõna bir ölçüde inerek değin- mek istiyorum. Eldeki belgeler ve bilgiler õşõğõnda yanlõş bulduğum şudur: Batõlõ ya- zarlarõn önemli bir bölümü 1915’teki Ermeni ayaklanmasõnõn Osmanlõ güvenliği için gerçek bir tehlike oluşturmadõğõnõ, Erme- nilerin silah kullanõmõnõn bir avuç insanõn ufak tefek olaylarõyla sõnõrlõ kaldõğõnõ, Türklerin bu tehdidi çok abarttõğõnõ ve böylece Ermeni azõnlõğõn çoğunluğunu “tehcir”, yani yerinden etme gibi bir kara- rõn gereksiz olduğunu, ayrõca böyle bir uy- gulamanõn örneği de bulunmadõğõnõ savu- nuyor ve bu görüşlerini yineleyip duruyor- lar. “Budunsal temizlik” Bu eksik vurguya karşõ söylenmesi gere- kenler de özetle şunlardõr: 1- Ermeni azõn- lõk Birinci Dünya Savaşõ’nõn başõnda ve çe- şitli aşamalarõnda toplam altõ haneli sayõlarla anlatõlan bir Türk ve Müslüman kõyõmõnõ gerçekleştirdi. 2- Osmanlõ devletinin yalnõz o zamanki geniş topraklarõ üstünde değil, ki- mi Ermenilerin ve yandaşlarõnõn “Batı Er- menistan” demeyi yeğledikleri Doğu Ana- dolu’da her ilde kesin olarak azõnlõktaydõ- lar ve Ermeni olmayanlara “budunsal te- mizlik” uygulayarak kendilerine bir yurt edinme kanlõ çabasõ içindeydiler. 3- Yurt- taşõ olduklarõ devletin savaş düşmanlarõ olan Çarlõk Rusyasõ, Britanya ve Fransa ile çok yakõn silah, askeri eğitim, para ve uyumlu saldõrõ eylemleri çerçevesinde, Üçüncü, Dördüncü ve Altõncõ Osmanlõ Ordularõnõn güvenliğini gerçekten tehdit ettiler. 4- Bu or- dularõn savaş için gerekli ulaşõm yollarõnõ kullanõlamaz duruma soktular. 5- Ermeni- lerin yerini değiştirme uygulamasõ zorun- luydu ve bu nedenle yapõldõ. 6- Böylesine bir yer değiştirmenin dünya ve Osmanlõ ya- kõn tarihinde örnekleri vardõ. 7- Türk ve Müslüman halkõn silahla hedef alõnmasõ ve çarpõşan üç Osmanlõ ordusunun ulaşõm yollarõnõn Ermeni egemenliğinin gerçek tehdidi altõna girmesi askeri bir soruna yö- netimsel bir çözüm gerektirdi. 8- Egemen Ermeni yanlõsõ yayõnlarda bu gerçekler göz ardõ ediliyor ve kimi ülkelerde bunlarõ söy- lemek bile para ve hapis cezasõ getiriyor. Türklerin kaygıları gerçek Bu yazõmõn temel amacõ özellikle Türk- lerin güvenlik kaygõsõnõn ne denli gerçek ol- duğunun ayrõntõlarõna inmektir. Bu gerçe- ğin tehlike algõlamasõna ve kimi Ermenile- rin yerlerinin değiştirilmesine açõklõk ge- tirmesi gerekir. Türk ordularõnõn güvenliğine Ermeni teh- didinin kanõtlarõ yalnõz Osmanlõ değil, Rus, İngiliz, Fransõz, Amerikan ve Alman bel- geliklerinde, hatta Ermeni yayõnlarõnda vardõr. Ancak, ayrõntõlõ olarak ele alan ve ya- bancõ imzalarla yayõmlanmõş inceleme çok azdõr. Konunun ekseni Kafkas cephesinde ko- nuşlanan 3. Osmanlõ Ordusu, Suriye ve Fi- listin’i korumakla görevli 4. Ordu ve son- ra Irak denilen topraklarda çarpõşan 6. Or- dunun güvenliğinin tehdit altõna girmesi, çar- põşan bu üç ordunun ulaşõm yollarõnõn tõ- kanmasõ, kanlõ Ermeni saldõrõlarõnõn yay- gõnlaşmasõ ve bunlarõn doğurduğu sonuç- lardõr. Birinci Dünya Savaşõ’ndaki asker ve si- vil Türk yetkililerinin yasal, törel, meslek- ten gelen ve insancõl bir güvenlik algõlamasõ ve bir lojistik anlayõşõ vardõr. Sorunun temeli budur. Balakian, Dadrian, Hovannisian ve Kevorkian örneği Ermeni yazarlarla Cha- lian, Ternon, Walker, Lang ve Melson gi- bi yandaşlarõnõn değinmedikleri ama tar- tõşmanõn “olmazsa olmaz” yanõ da budur. Büyük çoğunluğun bu bağlantõlar konusunda yeterince bilgileri olduklarõnõ sanmõyorum. “Özür” imzacõlarõnõn tümüne yakõnõnõn bundan habersiz olmalarõ konunun uzman- larõnõ şaşõrtmaz. Japon kökenli Amerikan yurttaşları Nazi Almanyasõ’nda soykõrõma uğrayan Yahudi azõnlõk ve Pearl Harbor baskõnõ sõ- rasõnda her biri yerlerinden zorla koparõla- rak toplama kampõna atõlmõş olan Japon kö- kenli Amerikan yurttaşlarõ kendi devletine karşõ ellerine silah almamõşlardõ. Osmanlõ- larda Ermeni azõnlõk öyle değildi. Savaş 1914’te başlamadan önce bile, Ermenilerin “siyasi parti” diye ileri sürdükleri Hõnçak ve Daşnak örgütleri gizli oluşturulmuş te- rörist kuruluşlardõ. K.S. Papazian ile Prof. Louise Nalban- tian gibi bilinen Ermeni yazarlarõ onlarõn “terörist” kimliğini açõkça belirtiyorlar. Yaklaşõk yirmi beş yõl önce Papazian’õn ki- tabõnõ yer yer özetleyen ve sözü sõk sõk da ona bõrakan (üç yabancõ dilde) ufak bir ki- tap çõkarmõştõm, Nalbantian’õn doktora ça- lõşmasõna kendi yayõnlarõmõn birçok yerin- de göndermeler yaptõm. Emperyalist yayõlma siyaseti güden Rus- ya, Britanya ve Fransa gibi ülkeler bu terörist örgütlenmeleri desteklediler, onlarõ şidde- te yönelttiler ve Ermeni olmayanlara karşõ türlü suçlar işlemelerinden doğrudan ya da dolaylõ destek oldular. Kimlerin nerede yanlõşlar yaptõklarõnõ çok yönlü olarak sormak gerekir. Bu arada, emperyalizmin katkõsõnõ gereği gibi de- ğerlendirmemek bağõşlanamaz. Bu konudaki geniş kaynakçayõ, hele ku- ramsal doğrularõ ve uygulayõcõlarõn yer yer itiraflarõnõ elden geçirmeden sinsi, aşama- lõ, geniş açõlõmlõ ve uzun geçmişi olan dõş müdahaleleri küçümsemek gerçekçi değil- dir. Kanlı olaylar zinciri Bu dõş müdahale ve kanlõ olaylar dizisi- nin ilk adõmõ Fransõz Katolik ve Amerikan Protestan din yayõcõlarõnõn Hõristiyan (Gre- goryan) Ermenileri onlarõn Türklerden ve öteki Müslümanlardan din ve õrk nedeniy- le üstün olduklarõna inandõrmalarõydõ. Bunu silah ve askeri eğitim sağlanmasõ, Ermeni olmayan Osmanlõ hedeflerine sal- dõrõlmasõ, olaylarõn parasal ve diplomatik destekle Avrupa ve Amerikan basõnõna sü- rekli olarak Hõristiyan Ermeni yanlõsõ biçi- minde yansõmasõ izledi. Bu denli dõş müdahaleler ve Ermeni azõnlõğõ saldõrõlara itme yabancõ emperya- list devletlerin yayõlma siyasetinin ayrõlmaz bir parçasõydõ. Söz konusu devletler sonra- ki kanlõ olaylarõn baş sorumlusudurlar. Öte yandan, gene bu Batõlõlar benzer müdaha- lelerin kendilerine yapõlmasõnõ hiç hoşgö- rüyle karşõlamadõlar. Örneğin, ABD (yalnõz kendi devlet sõnõrlarõ içinde değil) kuzeyde Kanada’dan güneyde Patagonya’ya değin tüm Batõ Yarõküresi’ne (kendi dõşõnda) başka hiçbir devletin müdahalesini kabul et- meyeceğini daha 1823’te Monroe Kura- mõ’yla açõklamadõ mõ? Kendi sömürgeleri ve yarõ-sömürgelerinde bile dõş müdahaleyi yasaklamõş olan em- peryalist devletler Osmanlõ’nõn kendi top- rağõnda diledikleri gibi cirit attõlar. Bu yak- laşõm Ermenilerin şiddete yönelmelerinin altyapõsõydõ. Ermeni kardeşleri Van, Sasun, Adana, Erzurum ve Kudüs’te Türk öldü- rürken örneğin (Yale Üniversitesi’nde okut- tuklarõ) Vahan Kardeşyan New York’ta yönettiği Ermeni Basõn Merkezi’nde Si- nop’tan Muğla’ya bir çizgi çekerek doğu- sunda kalan Anadolu’yu “Büyük Erme- nistan”a katan ve Karadeniz, Akdeniz ve Hazer Denizi çõkõşlõ haritalarõ Paris Barõş Toplantõsõ’na ve Sèvres’e yolladõ. Bu haritalarõn yabancõ başkentlerde çi- zildiği o karanlõk yõllarda, doğudaki ve güneydeki üç ordumuz yalnõz kendilerini de- ğil, devleti de koruma çabasõ içindeydiler. Silahlõ Ermeni saldõrõlarõ bu ordulardan ikisini doğrudan ve birini de dolaylõ biçimde son derece olumsuz olarak etkiledi. Tüm Os- manlõ güçleri daha birkaç yõl önceki iki Bal- kan Savaşõ’ndan çok şey yitirerek çõkmõş- lardõ. Eldeki yiyecek ve gereç savaştõğõ or- dularõn en alt düzeydeki gereksiniminden da- ha azdõ. Ekmekten pirince az türden yõğõm ancak birkaç aylõktõ. Tüfek ve top mermi- si savaşmak zorunda olduğu ordularõnkin- den çok daha azdõ. Yabancõlarõn yaptõklarõ demiryollarõnõn temelinde onlarõn kazancõ yattõğõndan, Türk ordusunun askeri gerek- sinimi hiç düşünülmemişti. Geri kalan yol- lar da kolay aktarõma fazla uygun değildi. Savaşmak için lojistik destek şart Oysa, hiçbir ordu yeterli ve kolay sağla- nabilir yiyecek, ilaç, onarõm, yedek parça, savaş gereçleri, insanla hayvan bakõmõ ve bunlarõ yerlerine götürecek ulaşõm ağõ ol- madan savaşamaz. Bu türlü lojistik altyapõsõ askeri başarõnõn koşuludur. Devlet yöneticileri ve ordu ko- mutanlarõ savaşmakla görevli olan asker- lerine yiyecek, hayvanlarõna yem, yaralõla- rõna bakõm, onarõm için araç-gereç ve ula- şõm amacõyla tren, yol, telgraf ve telefon hiz- metleri sağlamak zorundadõrlar. Gerçek şu ki, dõş destekli ve yoğun Ermeni saldõrõla- rõ bu lojistiği çok zorlaştõrmõş, yer yer çö- kertmiş, kimi durumlarda toptan ortadan kal- dõrmõştõr. Savaş başlamadan önce Alman askeri ör- gütlenmesine uygun olarak kurulmuş olan Osmanlõ ordularõ ulaşõm yollarõ ağõ içine alõnmõştõ. Doğudaki ve güneydeki üç or- dudan her birinin kendi ulaşõm örgütlenmesi, ayrõca bunu düzenleyecek olan denetmen- liği vardõ. Her ordunun ve onunla birlikte lo- jistik merkezlerinin sorumluluk alanõnõn ge- nişliği birkaç yüz kilometreyi kapsõyor, bin kilometreye yaklaşõyordu. 3. Ordu’nun daha 1914 yazõnda oluşturulan lojistik mer- kezi önce Erzurum’da, sonra da Erzin- can’da kurulmuştu. Ekmek için fõrõnlarõ, ge- reç koruncaklarõ, onarõm işlikleri, temel eği- tim yerleri, amele taburlarõ, taşõnabilir has- taneleri, (at, katõr, öküz ve deveden oluşan çok sayõda) hayvan için bakõm birimleri, ta- şõma araçlarõ ve tren vagonlarõ vardõ. Çatışmalar 1 Kasım 1914’te başlamıştı Sõcak çatõşmalar 1 Kasõm 1914’te başla- dõğõnda, geriden desteği cephelere ulaştõr- ma ve yaralõlarõ bakõm yerlerine hemen ta- şõma zorluklarõ belirdi. Başlangõçta 3. Or- du hizmetinde 106.608 asker ve 53.794 hay- van bulunuyordu. Kafkas cephesindeki Ruslarla ilk büyük çatõşma bize 33.000 ölü, 10.000 yaralõ ve 7.000 savaş tutsağõna patladõ. O denli ki, da- ha yaşlõlar ya da çok gençlerden yeniden as- kere alma girişimleri başladõ. Ama bunu da Sarõkamõş’ta çoğu ölmüş ve yaralõ toplam 58.000 askerimizin savaş dõşõ kalmasõ izledi. Ruslarõn Malazgirt, Tortum ve Van saldõ- rõlarõ 3. Ordu’yu daha güç durumlara sok- tu. Kuzeydeki Sõvas-Erzincan-Erzurum yo- lu bozuk ve dondurucuydu. Doğu sõnõrõndaki 3. Ordu’nun Sarõkamõş girişiminin başarõlõ olmamasõ gibi, güney- de 4. Ordu’nun Süveyş Kanalõ’nõ aşõp Mõ- sõr’õ İngilizlerin elinden alma “hesabı da çarşıya uymadı.” Bu orduya geriden yar- dõm edecek bir lojistik ağõ vardõ ama ku- zeydekine göre çok daha uzun mesafeyi kap- sayan taşõma işini üstlenecek olan demir- yolunda sakõncalar bulunuyordu. Gerçi, tren çizgisi Pozantõ’dan uzakta Me- dine’ye değin uzanõyordu ama arada iki ko- pukluk vardõ: Pozantõ’da 54 ve biraz ileri- de Osmaniye’de de 36 kilometrelik. Taşõ- nacak olanlarõ önce vagonlara koymak, ilk kesintide indirip hayvanlara yüklemek, ye- niden vagonlara taşõmak, ikinci kesintide bir daha indirmek, gene hayvanlarõn sõrtõna yer- leştirmek ve daha ileride vagonlara istifle- mek zorunluluğu vardõ. SÜRECEK Ruslar, İngilizler ve Fransõzlarõn Ermenilere desteği yadsõnamaz 4. Ordu’yu sõkõştõran başka bir neden de şuydu: Bri- tanya savaş gemileri İskenderun Körfezi yakõnlarõnda dolaşõyor ve 4. Ordu’nun tasarõlarõnõ bozuyorlardõ. Bu kõskaç İngilizlerin Filistin’den Sina Yarõmadasõ’na doğru inmiş olan 4. Ordu’yu ardõndan çevreleme giri- şimiydi. İngiliz askerlerinin, belki Fransõz donanmasõ- nõn ve kesinlikle Ermeni taburlarõnõn desteğiyle, Ada- na toprağõna çõkma olasõlõğõ Demokles’in kõlõcõ gibi sal- lanmaktaydõ. Sarõkamõş ile Süveyş’teki gerilemeler Irak’ta Basra’dan kuzeye tõrmanmaya çalõşan İngilizleri durdurma çabasõ içindeki 6. Ordu’yu da etkilemişti. Bu noktada Ermeni azõnlõğõn Türklerin tüm düş- manlarõyla işbirliği içinde ve ellerinde tabancadan tü- feğe ve kõlõçtan topa değin türlü savaş gereçlerinin bu- lunduğu gerçeğinin üstünde durmak gerekir. Bu gerçeğin görmezden gelinemez kanõtlarõ Ermenilerin yalnõz Hõnçak ve Daşnak terörist örgütleri değil, Rus, İngiliz, Fransõz, Alman ve kuşkusuz Osmanlõ ve Ermeni kay- naklõ açõklama, buyruk, teşekkür, anõ kitabõ, bilimsel araş- tõrma, savaş tarihi incelemeleri, itiraflar ve fotoğraflarda bol sayõda vardõr. T ürk ve Müslüman halkõn silahla hedef alõnmasõ ve çarpõşan üç Osmanlõ ordusunun ulaşõm yollarõnõn Ermeni egemenliğinin gerçek tehdidi altõna girmesi askeri bir soruna yönetimsel bir çözüm gerektirdi. Türk ordularõnõn güvenliğine Ermeni tehdidinin kanõtlarõ yalnõz Osmanlõ değil, Rus, İngiliz, Fransõz, Amerikan ve Alman belgeliklerinde, hatta Ermeni yayõnlarõnda vardõr. Ancak, ayrõntõlõ olarak ele alan ve yabancõ imzalarla yayõmlanmõş inceleme çok azdõr. Türklere karşı savaşan Ermeni Hınçak alaylarından birinin ikinci bölüğü.