Katalog

CMYB C M Y B Üniversiteye giriş sürecinde her sene belli dönemlerde benzer konu ve sorular kamuoyunun gündemine geliyor. Mart ayõnõn sonuna doğru en sõk gündeme ge- len soru, o sene sõnava giriyor ol- manõn geçmiş yõllara göre avan- tajlõ olup olmadõğõ oluyor. Bu sene de durum farklõ değil. 2009 ÖSS için başvuru yapma süresi dün sona erdi. Yakõn zaman sonra bu sene sõnava girecek aday sayõsõ ve profili ÖSYM tarafõndan açõklanacak. Bu noktada ÖSS sü- recinde bir seneyi diğerinden farklõ kõlabilecek ve yõllarõ ken- di arasõnda kõyaslamak için kul- lanõlabilecek faktörlerin neler olduğunu sizlerle paylaşmak isti- yoruz. Öncelikle son sözü en başta söyleyerek yazõmõza başlamak istiyoruz. Üniversiteye giriş şan- sõnõ değerlendirirken, dönüp do- laşõp gelinen son nokta adaylar arasõndaki rekabetin düzeyidir. Örneğin eğer bu sene adaylar arasõnda üniversiteli olmak için yaşanacak rekabet, geçen senele- re oranla daha şiddetli olacaksa, bu sene diğerlerinden daha zor so- nucuna hemen varõlabilir. Peki, re- kabet düzeyini belirleyen faktörler ne- lerdir? Gelin bunu günlük yaşamõ- mõzdan basit bir örnek ile modelle- yelim. Her gün otobüs durağõnda bekleyen kişiler, kapasitesi 100 kişi olan bir oto- büsün gelmesini bekliyorlar. Durak- ta bekleyen kişi sayõsõ 300. Otobüs geldiğinde, durağa uzak bir mesafe- de duruyor ve kapõlarõnõ açõyor. 300 kişi kõyasõya koşarak otobüste ken- dilerine yer kapmaya çalõşõyorlar. En hõzlõ koşan 100 kişi otobüse bini- yor. Diğerleri dõşarõda kalõyor. Bi- razdan kapõlar kapanõyor ve otobüs gi- diyor. Dõşarõda kalanlar bir sonraki otobüsü beklemeye başlõyorlar. Her sene ÖSS’de yaşadõklarõmõz bundan farklõ değil (Ancak otobüs her gün de- ğil, senede sadece bir defa geliyor). Otobüste kendine yer bulamayan ki- şiler şunlarõ düşünüyor olsalar gerek: “Keşke, otobüste 100 kişilik değil de daha çok yer olsaydı (üniversite kontenjanları)... Keşke 300 kişi değil de daha az rakibim olsaydı (sı- nava giren sayısı). Keşke rakiple- rim bu kadar hızlı koşmuyor olsa- lardı (sınava girenlerin perfor- mansı)...” İşte rekabetin seviyesini belirleyen 3 unsur... Arz-talep dengesi Bu üç temel unsurdan ilki olan üni- versite kontenjanlarõ konusunda, 2009 ÖSS’de önemli bir artõş beklemiyo- ruz. 2008’de devlet üniversitelerinin kontejanlarõnõn yaklaşõk yüzde 20 oranõnda artmasõ nedeniyle devlet üniversitelerindeki fiziki kapasite- nin sõnõrõna dayanõldõğõ düşünüldü- ğünde, 2009’daki kontenjan artõşla- rõnõn sadece yeni açõlan vakõf üni- versiteleri ve çoğunlukla yine mevcut vakõf üniversitelerinde yeni açõlan bö- lümlerden kaynaklanacağõnõ söyle- yebiliriz. Bu da ancak yüzde 2-4 oranõnda bir artõşa işaret etmekte. Rekabeti belirleyen ikinci unsur olan sõnava giren aday sayõsõnõn 2009’da kaç olacağõnõ yakõnda ÖSYM’nin açõklamalarõndan kesin olarak öğreneceğiz. Bu konudaki ön- görümüz sayõnõn geçen senelere kõ- yasla düşmesi ve yaklaşõk 1.2-1.3 milyon civarõnda olmasõ. Bunun ne- denini şu şekilde açõklayabiliriz. Ha- tõrlanacağõ üzere, 2008’de birçok li- se (daha önceki yõllarda liselerin 4 yõ- la çõkmasõndan ötürü) mezun ver- memişti. Bu nedenle geçen sene sõ- nava giren sayõsõnda önemli bir düşüş beklenirken, yõllardõr üniversiteye yerleşememiş birçok aday 2008’i bir fõrsat senesi olarak görerek sõnava gir- mek isteyince, sõnava girenlerin sayõsõ beklenenin üzerinde yaklaşõk 1.5 ol- muştu. Haziran 2008’de, YÖK’ün kararõ ile bir de devlet üniversitele- rindeki kontenjanlar yüzde 20 arttõ- rõlõnca, üniversite önünde yõllardõr bekleyen geniş bir “müzmin lise mezunu” kitle üniversiteli olma şan- sõnõ yakalamõştõ. Bu kitle bu sene sõ- nava girmeyecek. Hal böyle olunca, 2009’da ÖSS’ye girecek adaylarõn sa- yõsõnõn daha düşük olmasõ doğal bir sonuç olarak karşõmõza çõkõyor. Rekabeti belirleyen üçüncü unsur olan, sõnava girenlerin sõ- nav performanslarõnõ irdelemek için ÖSS’ye giren farklõ öğrenim durumundaki (lise son sõnõf, li- se mezunu, üniversite öğrencisi vb.) öğrencilerin sõnav perfor- manslarõnõ değerlendirmemiz gerekiyor. Geçmiş yõllarda orta- ya çõkan istatistikler, mezun sta- tüsündeki (daha önce yerleşe- memiş, sõnava birkaç kez girmiş) adaylarõn birinci bölüm testlerin- de lise son sõnõf öğrencilerine oranla daha başarõlõ olduklarõ, an- cak ikinci bölüm testlerinde resmin tersine döndüğünü ve fakültelere girmek için kullanõlan bu puan tür- lerinde lise son sõnõf öğrencileri- nin daha başarõlõ olduklarõnõ gös- teriyor. Bu bulgu, gözde üniversite ve bölümlere yerleşen adaylarõn çoğunlukla liseden sene kaybet- meden yerleşenler olduğu istatis- tikleri ile de örtüşüyor. 2009 ÖSS’ye gelecek olursak, sõnava gi- recek adaylar arasõnda lise son se- viyesindeki adaylarõn oranõnõn fazla olmasõ nedeni ile: 1. Orta- üst puan seviyelerindeki üniversite bölümleri için rekabetin artacağõ- nõ ve aynõ bölüme girmek için geçen sene sõnavda gösterilmesi gereken per- formansa kõyasla bu sene daha iyi bir performans gösterilmesi gerekeceği- ni; 2. Orta puan seviyelerindeki bö- lümler için rekabetin hemen hemen geçen sene ile aynõ olacağõnõ; 3. Dü- şük puan seviyelerdeki bölümler için şansõn geçen senelere oranla daha faz- la olacağõnõ bekleyebiliriz. Yukarõda bahsettiğimiz 3 unsuru toptan değerlendirecek olursak, 2009 ÖSS’de adaylar açõsõndan sevindiri- ci tek olumlu gelişmenin sõnava gi- recek aday sayõsõnõn azalmasõ oldu- ğu sonucuna varõyoruz. Bunun dõ- şõnda, 2009’u, 2008’den avantajlõ kõlan büyük bir değişiklik karşõmõza çõkmõyor. SAYFA CUMHURİYET 29 MART 2009 PAZAR 8 REHBERLİK S İ Z S O R U N BİZ YANITLAYALIM İSTANBUL KÜLTÜR ÜNİVERSİTESİ AR-GE MERKEZİ - DOĞRU TERCİH.COM EKİBİ TARAFINDAN HAZIRLANMIŞTIR Soru: Ben meslek lisesi son sõnõfta okuyorum. Bu sene mezun olacağõm. Önümüzdeki se- ne yürürlüğe girecek olan yeni sõnav siste- minde sõnava girmek daha avantajlõ olacak diye söyleniyor. Katsayõ problemi ortadan kalkacakmõş. Ben bu sene sõnavsõz geçiş ile yerleşirsem, seneye şansõm azalõr, puanõm kõ- rõlõr diye endişe edip bu sene sõnava girme- meyi düşünüyorum. Doğru bir yaklaşõm mõ bu? Yanıt: Ülkemizde, ortaöğretimden yüksek- öğretime geçiş sisteminde, öğrencilerin lisede okuduklarõ alana yönelmeleri uygulanan katsayõlar ile desteklenmektedir. Bilindiği üzere alan içi katsayõsõ 0.8, alan dõşõ katsa- yõsõ 0.3’tür. Ortalama bir öğrencinin AOBP’si 80 olarak düşünülürse, bu adayõn alan içi ter- cih yapmasõ durumunda kazanacağõ puan 64 iken, alan dõşõ bir bölümü tercih ettiğinde ala- cağõ puan 24 olmaktadõr. Aradaki 40 puan- lõk farkõn, ÖSS’de gösterilecek üstün bir per- formans ile kapatõlmasõ bile neredeyse müm- kün değildir. 2007 ve 2008 verilerine göre, lisans programlarõna yerleşen tüm adaylar ara- sõnda (yaklaşõk 250 bin) alan dõşõ olarak yer- leşebilenlerin sayõsõ 3000’in altõnda kal- maktadõr. 2010’da uygulanmaya başlanacak olan yeni üniversiteye giriş sisteminde kat- sayõ uygulamasõnõn sürmesi beklenmektedir. Bu konuda henüz YÖK tarafõndan resmi bir açõklama yapõlmamõştõr. Ancak tahminimiz, katsayõlar arasõndaki makasõn daralacağõ, mesela 0.8 ve 0.6 olacağõdõr. Bu sayede alan dõşõ tercih yapõlmasõ durumunda ortaya çõkan olumsuzluk hafifleyecektir. Sizin için olum- lu olarak değerlendirilebilecek bir diğer ola- sõ değişiklik ise toplam puan içinde (Y-ÖSS) AOBP’nin katkõsõnõn azalmasõdõr. Şu anda yaklaşõk yüzde 20 olan AOBP etkisinin azalmasõ, katsayõ farkõnõn getirdiği olum- suzluklarõ ilaveten azaltabilecektir. Puanõnõzõn kõrõlmasõ konusuna gelince. Mevcut sistem ve kurallar gereği bir MYO programõna sõ- navsõz şekilde yerleşenlerin bir sonraki sene yapõlan sõnavda AOBP ve OBP’leri kõrõl- mamaktadõr. 2010 senesinde de bu çerçeve- de bir uygulama olmasõ beklenmektedir. Bu nedenle, 2009’da sõnavsõz şekilde yerleşiyor olmanõzõn 2010’da size olumsuz bir yansõmasõ olmayacaktõr. Ancak sõnavsõz geçişle değil de Y-ÖSS puanõnõz ile bir bölüme yerleşecek olursanõz, 2010’da puanõnõz kõrõlacaktõr. Soru: Ben sayõsal öğrencisiyim. Derslerim çok iyi ve ÖSS ile bir mühendislik tuttururum di- ye düşünüyorum. Ama özel yetenek sõnav- larõ ile de iç mimarlõk okumayõ çok istiyorum. Ama özel yeteneği kazanacağõmõn garantisi yok. Ben hem ÖSS’ye hem de özel yetenek sõnavlarõna girebilir miyim ? Yanıt: Evet, hem Y-ÖSS puanõnõz ile ve merkezi yerleştirme ile bir lisans/önlisans programõna yerleşmek, hem de aynõ zaman- da özel yetenek sõnavlarõna girmek müm- kündür. Ancak yetenek sõnavlarõnda başarõ- lõ olur ve o bölümü kazanõrsanõz bu durum- da iki bölümden birine karar vermek duru- mundasõnõz. ÖSS’de üniversite kontenjanlarõ konusunda önemli bir artõş beklenmiyor Bu yõl daha mõ avantajlõ Genel iktisat teorisinde, çok kabaca tarif edecek olursak, bir ürün piyasada ne kadar kõsõtlõ ise (az bulunuyor ise) fiyatõ o derece yüksek olur. Bu temel kurak arz-talep dengesi olarak adlandõrõlõr. ÖSS’de de durum farklõ değildir. Eğer üniversitelerdeki kontenjanlarõ “kısıtlı bir ürün” olarak düşünecek olursak, sõnava giren sayõsõ ne kadar çok olursa, rekabet o derece yoğunlaşacak ve üniversiteli olabilmek için ödenecek bedel yani “puanlar” (sõnav performansõ = fiyat) o derece yükselecektir. 2008 ÖSS verileri dikkate alõndõğõnda ülkemizde yaklaşõk 529 bin örgün üniversite kontenjanõ ve tercih yapma hakkõ olan yaklaşõk 1 milyon 575 bin aday olduğunu hatõrlatmak isteriz. ÖSStõpkõ serbestpiyasa ekonomisigibi EKONOMİK KRİZİN ETKİLERİ İstatistikler, ülkemizde lisans programlarõna yerleşenlerin yak- laşõk yüzde 75’inin ailelerinin yanõndan ayrõlarak başka şehir- lerde okumaya gittiklerini gösteriyor. Bu da aile bütçesine önem- li bir ek yük gelmesi anlamõ taşõyor. Bu çerçevede, ekonomik kriz nedeniyle tercih döneminde bazõ adaylarõn ailelerinin yanõndan ayrõlmayõ göze alamayarak şanslarõnõ 2010 ÖSS’de deneye- ceklerini beklemek yanlõş olmaz. Bu da özellikle düşük puan se- viyelerindeki gözde olmayan devlet üniversitesi bölümleri ile pa- ralõ vakõf ve Kõbrõs üniversiteleri için rekabetin azalmasõ ve bu bölümlere yerleşmenin 2008’e oranla daha kolay olmasõ so- nucunu doğuracaktõr. Bahsettiğimiz bu unsurlar nedeniyle, ter- cih eğilimlerinde adaylarõn aynõ şehir (ve yakõn şehirlerdeki) üni- versiteleri tercih etme eğilimlerinin artacağõnõ, bu nedenle özel- likle büyük şehirlerdeki devlet üniversitesi bölümleri için rekabetin kõzõşabileceği öngörüsünde bulunabiliriz.