Katalog

CMYB C M Y B SAYFA CUMHURİYET 28 MART 2009 CUMARTESİ 2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER PENCERE Seçimde Sorumluluk... Yarın seçim var... Gazetelerde yayımlanan kamuoyu yoklamala- rına ne denir?.. AKP yine birinci parti... Cemaatçi siyasete aşkolsun... Anayasa Mahkemesi’nin kesin kararına göre AKP nedir?.. Tek tümce: “Laiklik karşıtı eylemlerin odağı...” Daha kısa deyişle: - İrtica odağı... Ama, sandıkta birinci parti... Öyleyse denebilir ki: Demokrasinin ‘olmazsa olmaz’ temeli laiklik teh- likede... Haydi laikliği bir yana bırakalım, yurttaşın hal-i pür melaline bakalım... Tarım?.. Sanayi?.. İşsizlik?.. Bütçe?.. Ve sosyal hukuk devletini sadaka rejimine bağlayan dinci ilkellik... Ekonomik kriz devleti silkeleyip vatandaşın ca- nına okurken iktidar partisinin oyları nasıl yük- selir?.. Sorunun yanıtını bugünlük okura bırakıyorum, ama, Cumhuriyet’in birinci sayfa manşetinde bir- kaç gündür yer alan uyarının şaşılası gerçeğini kö- şeme aktarıyorum: 28 Mart 2004 seçimlerinde İstanbul, belediye başkanını kaç oyla seçti?.. 1 milyon 918 bin 686... Peki, oy kullanmayanlar kaç kişiydi?.. 2 milyon 65 bin 729... Demek ki İstanbul Belediye Başkanı’nı kentin çoğunluğu değil, azınlığı seçmiş... Türkiye’nin yazgısında pervasız, kuralsız, hırs- lı, çıkarcı, dinci bir yeni sermaye sınıfı egemen- leşti... Bu gidişe ‘dur’ diyecek kim?.. Tarihsel bir dönüşüm yaşıyoruz, Atatürk’ün kur- duğu laik Türkiye Cumhuriyeti yok ediliyor... Seçmene düşen ne?.. Atatürkçü kesimde her türlü küçük düşünce- yi, anlaşmazlığı, itişi kakışı bir yana bırakıp san- dığa gitmek ve oy kullanmak... Özel kişilerin ağır basmadığı yerlerde kesinlik- le ana muhalefete destek vermek... Kişisel, koltuksal, duygusal hesapların vakti saa- ti çoktan geçti... İki kırmızı çizgimiz vardı: Bölünmezlik.. Laiklik.. İkisi de çiğneniyor... Seçim sandığından, çapı ne olursa olsun, bu iktidara uyarı çıkabilirse 30 Mart’ta bir soluk alı- nabilir... D emokrasi bir yönetim ve ya- şam biçimi felsefesidir; de- mokratik davranõş ve tutum, demokratik ortamlarda ka- zanõlabilir, korunabilir ve sürdürülebilir. Demokratik yaşamõ ve felsefesini edinme, bir sosyalleşme ve eği- tim sorunudur.. buradan hareketle genel olarak aile, okul, iş çevresi, din kurum- larõ ve kitle iletişim araçlarõnõn, başta ço- cuklar olmak üzere bireyler üzerindeki et- kileri, dolayõsõyla demokratik yaşam üzerindeki etkileri göz ardõ edilemez. Yö- netim biçimi demokrasi olan toplumu- muzda kabul edilmesi gereken toplumsal davranõş “demokrasi davranışı” olma- lõdõr. Peki böyle midir? Hemen her alan- da karşõmõza çõkan temel sorunlarõmõzdan birinin, demokratik davranõşõ bir yaşam biçimi ve felsefesi haline dönüştürmemiz gerçeği olduğuna göre böyle olduğunu söylemek güç. Aile içinde diktacı tutum Özellikle demokratik davranõşlarõn bi- reyler açõsõndan rehber norm olarak ka- bul edilmemesi, demokrasinin düşünce ve eylemde yaşatõlamamasõnõ, kültür olarak yerleşmemesini getirmektedir. Yapõl- masõ gereken, aile kurumundan başlaya- rak aşama aşama bütün kurumlarda de- mokrasiyi yaşamak, yaşatmak korumak ve sürdürmektir. Herkesçe kabul edilmesi gereken bu sorumluluğun temelinde; de- mokrasinin insana değer veren ve insa- nõn saygõ duyulmasõ gereken bir birey ol- duğu gerçeğinin yatmasõdõr. Ayrõca, de- mokrasi uygarlõk tarihinde süzüle süzü- le geniş uygulanma alanlarõ bulan ve hem düşünsel anlamda hem de pratikte en ye- terli sistem olduğu 21. yüzyõlda bütün top- lumlarca kabul görmektedir. “Demo- kratik davranışların neresindeyiz” so- rusuna yanõt, en başta toplumsal kurum- larda aranmalõdõr. Bu kurumlarõn başõn- da çocuğun ilk sosyalleştiği ve eğitildi- ği aile çevresi gelmektedir. Anne baba- lar çocuklar açõsõndan model olma so- rumluluğunu unutmamalõdõrlar. Ülkemizde, aile içinde bu tutum ve dav- ranõşlardan otoriter (diktacõ) tutum mu yoksa sevgi ve katõlõmcõ tutum mu hâkim sorusunun yanõtõnõ Emniyet Genel Mü- dürlüğü’nün araştõrmalarõ ortaya koyuyor. Emniyetin verilerine göre; evli kadõnla- rõn yüzde 46’sõ şiddete uğramõş, son beş yõl içerisinde de yüzde 65 oranõnda ölüm olayõ artõş göstermiştir. Çocuklara yöne- lik şiddet oranõ ise yüzde 60 düzeylerin- dedir. Bu veriler sanõrõm soruya yanõt ve- recek durumda. Bir diğer kurum olan eği- tim kurumlarõnõ ele alacak olursak, ül- kemizde okul yöneticiliğinde esas olan “öğretmenliktir” görüşü halen devam et- mektedir. Eğitim-Sen’in yaptõğõ araştõr- ma; öğretmen ve okul yöneticileri tara- fõndan okulda sopayla gezinme; dayak at- ma; saç kesme, öğrencilerin azarlanma- sõ gibi şiddet olaylarõnõn yoğunlukla okullarda yaşandõğõnõ göstermektedir. Böyle bir ortamda, değil demokrasiyi ya- şamak, otoriter (diktacõ) tutumlar edinil- mesi kimseyi şaşõrtmamalõdõr. Din ku- rumu, kişilik ve karakter oluşturarak toplumda bireyler arasõnda birlik ve be- raberliği sağlama işlevine sahiptir. Demokrasi ve laiklik Demokrasi ve laiklik birbirinden kop- mayan önemli değerlerdir. Biçimsel an- lamda laiklik, yönetim biçimimizde yer almasõna rağmen davranõş boyutuyla ya- şadõğõmõz şüphe götürmektedir.Davranõş kalõplarõnõn belirlendiği en önemli alan- lardan biri de siyaset kurumu. Siyaset, top- lumda düzeni sağlama, koruma ve sür- dürme işlevine sahiptir. Bu süreçte par- ti ve parti liderlerinin davranõş boyutu mo- del olma özelliklerini taşõdõklarõndan de- mokrasi davranõşlarõnõn edinilmesinde önemli bir etken olarak görülmelidir. Davranõş oluşturmada bu liderlerin bulunduklarõ statü gereği önem taşõ- maktadõr. Bu nedenle, parti liderlerinin her davranõşõ amaçlõ ve bilinçli olmak duru- mundadõr. Ancak ne talihsiz bir durum- dur ki iç siyaset tarihimizde yerinde ol- mayan ve bilinçsiz davranõşlarla karşõ- laşõldõğõ görülmektedir. Birkaç örnek sõ- ralamak gerekirse, “Her mahallede bir Demokrasiyi Yaşayamamak... Hasan GÜNEŞ Öğretim Görevlisi. Adõyaman Üniversitesi milyoner yaratacağım. Se- çim için odun koysam o milletvekili. Dün, dündür bugün bu gün. Ben zen- ginleri severim. Memu- rum işini bilir. Kalkınma için ağır sanayi (sonuç ta- bela fabrikalar). Herkese iki anahtar (ev ve araba). Ananı al da git” sözleriy- le sloganlaşan davranõş ka- lõplarõ.. Nezaket sõnõrlarõnõ zorlayan bu parti liderlerinin söylem düzeyindeki dav- ranõşlarõnõn demokratik kül- türün yerleşmesinde dolay- lõ yollardan engellere yol aç- tõğõ tartõşmasõz bir gerçektir. Yaşantõ bir etkileşim süre- cidir. O zaman demokratik veya diktacõ davranõşõ da edinmek bir etkileşim ol- gusu olarak ele alõnmalõdõr. Yukarõdaki gözlem ve araş- tõrma sonuçlarõ; bireye etki eden etkenlerin çocuklarõ- mõzda, gençlerimizde ve genel anlamda herkeste dik- tacõ tutum ve davranõşlarõ geliştirdiği söylenebilir. Örnek model Mustafa Kemal Sosyal öğrenme kuramõ- na göre demokratik ve oto- kratik (diktacõ) davranõş, model olan kişiler gözlem- lenerek öğrenilmektedir. Tüm bu anlatõlanlar demo- kratik davranõşlar adõna ço- cuk yetiştirme biçimimi- zin; okul yöneticileri ve öğ- retmenlerin davranõş bi- çimlerinin; din adamlarõ- nõn davranõşõnõn; kurum yö- neticilerinin davranõş bi- çimlerinin demokratik kül- türün tam anlamõyla yer- leşmesi için yeniden ele alõnmasõ hem bireysel hem de toplumsal gereksinme- lerin karşõlanmasõnda bir zorunluluk olarak karşõmõ- za çõkmaktadõr. Aksi halde, diktacõ tu- tum ve davranõşlar yoğun- luklu olarak artmaya de- vam edecektir. Diktacõ tu- tumlarõn geçmişte bize ağõr faturalar ödettiği unutul- mamalõdõr. Değişmelere uyum, demokratik tutum ve davranõşlara sahip ol- mayõ gerektirmektedir. Çe- şitliliğe inanma; özgürlü- ğünü kullanma isteği; her yeniliğe, düşünceye açõklõk; ve en önemlisi esnek ola- bilme bu davranõşlardan birkaçõdõr. Bu özellikleri edinmek kolay değildir. Özellikle kurucu liderimiz Mustafa Kemal Atatürk konumuz açõsõndan çok iyi bir örnek oluşturmaktadõr. Atatürk ülkeyi kaosa götü- ren son Osmanlõ yönetici- lerinin bilinç düzeyinden farklõ olarak; insanõ değer- li ve saygõdeğer bulan bir yeni yönetim biçimi olan demokratik sistemi kabul etmiş ve edilmesini sağla- mõştõr. Atatürk’e bu yönetim bi- çimini düşündürme çabasõ onun bilinç, algõ, değer ve inanç düzeyinde aranmalõ- dõr. Atatürk’ün okuduğu kitap sayõsõ, şimdiye kadar sap- tandõğõ kadarõyla 3 bin 997’dir. Sonuç olarak, Tür- kiye’de genel anlamda de- mokratik yaşam felsefesi pratikte yaşanamamaktadõr. BEŞ yılda bir yapılan bir ge- nel seçimi yak- laşık altmış yıl- dır süren karşı- devrim süreci içinde değer- lendirmek zor- dur. Kaldı ki, dedikodulu Ergenekon çalkantıları ve helikopter kazası ge- rilimleriyle karışan zihinlerin dağı- nıklığı şu günlerde serinkanlı bir du- rum değerlendirmesi yapmayı da- ha da zorlaştırmakta. Ne var ki, yaşanan bu iki olay bi- le durumun nasıl olduğunu anla- maya ve anlatmaya fazlasıyla yeti- yor: Siyasal rejimi henüz bütün ko- şullarıyla tam oturmamış ve eko- nomik, sosyal, kültürel kalkınması tamamlanmamış bir ülkede yaşa- maktayız. Seksen küsur yıllık siya- sal rejim tam oturmuş olsaydı, Do- ğu Anadolu isyanlarının ve Mene- men ayaklanmasının kanlı olaylarıyla başlayıp 27 Mayıs, 12 Mart, 12 Eylül sonralarının gençlik kaynaş- maları arasına serpilen askeri mü- dahaleler, muhtıralar ve darbe giri- şimleri bunca çoğalır mıydı? Eko- nomik, sosyal, kültürel kalkınma tamamlansaydı, krizler karşısında- ki çaresizlikler, gelir dağılımındaki dengesizlikler, toplum yapısına mu- sallat olan çağdışı etnik kimlik tar- tışmaları olur muydu? Dolayısıyla, bugünün sorunlarına, gerçek dışı böbürlenmelerle ve yakın geleceğe yönelik mantık dışı hayallerle değil, nesnel bakış açısı- nın ve bilimsel akılcılığın gözlükle- riyle bakmak gerekiyor. Çarelerle ve çözümler başkaları- nın sevecen öğütleriyle ve iyi niyetli reçeteleriyle bulu- nacak değildir. Bu çeşit düşüncele- rin Mütareke dö- nemindeki man- dacılık tartışmala- rıyla çoktan aşıldı- ğını hep biliyoruz. Çok şükür, artık çare üretecek ve çözüm bulacak yeterli kurumlarımız ve iyi yetişmiş insanlarımız var. Ama, bütün bunları somut ve doğ- ru hedeflere yöneltecek öncülü- ğün, dernek, vakıf ve platform gibi dağınık kuruluşlardan değil, sağlam programa ve özverili kadrolara da- yalı bir siyasal partiden gelmesi gerekir ki, hedeflerin gerçekleşme- sine yarayacak bir iktidar dönemi- ne geçilebilsin. Neredeyse bir genel seçim ha- vasıyla eşiğine geldiğimiz yarınki yerel seçimlere bu genel değerlen- dirmenin ışığında bakmak gerekir. İlk bakışta, şimdiki seçimlerin olası genel sonuçlarıyla, yer yer ya- şanabilecek olan belediye başkan- lığı değişiklikleri dışında, son yılla- rın alışılmış tablosuna köklü bir başkalık getirilmesi beklenmemeli- dir. Başka bir deyimle, “Fethullah- çılık” diye özetlenebilecek olan çağ- daş görünümlü karşı-devrimci akım çeşitli görüntüler gerisinde sürüp git- mektedir. Onu kısır önlemler ve söylemlerle durdurmaya çalışmak yerine, nesnel bakış açısının ve bi- limsel akılcılığın egemen olduğu bağımsız cumhuriyetçi bir siyasal partiyi iktidar yolunda güçlendirip çabaları bu noktada yoğunlaştır- maktan başka çıkar yol yoktur. [email protected] AÇI MÜMTAZ SOYSAL Değerlendirme Demokrasi çeşitli ortamlarda yaşanarak öğrenilebilir, yaşatõlabilir. Özellikle aile, okul, din kurumlarõ ve iş çevresi bu ortamlarõ yaşatma açõsõndan çok uzaktõr. Yani demokrasi felsefesi pratikte yaşanmõyor.