Katalog

CMYB C M Y B SAYFA CUMHURİYET 8 ŞUBAT 2009 PAZAR 14 KÜLTÜR SANATA BAKIŞ SELMİ ANDAK Müzikal Beyin kultur@cumhuriyet.com.tr Yarım yüzyıldır insanların şarkı söylerken be- yinlerinin bir yarısının sözlerle, diğer yarısının ise müzikle uğraştığı düşünülüyordu. Yeni çalışmalar yapıldıkça hikâye daha karmaşık bir hale geliyor. Los Angeles’tan Joseph Bogen ve Harold Gordon adlı iki bilim adamı, çalış- malarında beyindeki yarıkürelerden birini ge- çici olarak uyuşturup birini uyanık bırakarak kla- sik buluşlarını gerçekleştirdiler. İki yarıküre arasında bilgi geçişinin izlerine rastladılar. Bu geçiş miktarının kişiden kişiye değişiklik gösterdiğini buldular. Çalışmaya ilk başladıklarında yapmaya çalıştıkları, beyni görüntüleyerek cerrahi operasyonlarda bu bilgiyi kullanmaktı. Ancak, “Beyin madencile- ri” olarak da adlandırılan bu kişiler, bir süre son- ra yetenek, kişilik ve benlik konusunda da önemli adımlar attılar. Sevda Cenap And Vak- fı’nın ödülü şokunu, boyun hastalarının sol bey- ni açık, sağ beyni kapalı iken şarkı söyleme- leri istendi. Bogen ve Gordon hastalarının enselerinden sağında bulunan ana karotid damardan sodyum amital adlı anestetik mad- deyi verdiler. Anestetik madde kafatasından içeriye, oradan da sağ yarıküreye girdi. Beyin yarıküreleri vücudun diğer yarısını kontrol et- tiğinden Bogen ve Gordon anestezinin başa- rılı olup olmadığını anlamak için hastalardan her iki elleri ile el sallamalarını istedi. Hastalar sa- dece uyuşturulmamış yarıkürenin kontrol etti- ği kısmı kontrol edebildiler ve el salladılar. Di- ğer bölüm ise kıpırdamadı. Hastaların sol beyni açık, sağ beyni kapa- lıyken, hastalardan şarkı söylemeleri istendi. Hastaların çoğu şarkıların sözlerini hatırla- makta güçlük çekti. Böylece doğanın genel ku- ralı bulunmuş oldu. Beynin sol tarafı kelimelerle, sağ tarafı müzikle ilgileniyor. Bogen ve Gordon araştırmalarda bir adım öteye giderek anestetik maddeyi vermeden ön- ce hastalardan şarkı söylemelerini istediler, bu- nu kaydederek anestetik maddeyi verdikten sonra söylenen şarkı ile karşılaştırdılar. Bu kar- şılaştırmanın sonunda hastanın iki yarımküre arasındaki bilgi alışveriş miktarı, her iki yarım- küreyi de kullanabilme yeteneği bulunmuş oldu.. Her iki yarımküreyi de kullanabilme ye- teneğine ait birkaç hasta olduğu ortaya çıktı. Her ne kadar beynin sol tarafı kelimelerle, sağ tarafı müzikle ilgileniyor gibi görünse de bunun kesin bir kural olduğu söylenemez. Daha önceki çalışmalarda okuma-yazma ve aritmetik işlemlerinin çoğunun insan tara- fından (solaklar dahil) sol yarıküre ile yapıldı- ğı bulunmuştur. Bir insanın hassas tarafı, ye- ni fikirlerle, düşüncelerle, görsel perspektifle ya- ratıcı zekâ ve zekâ ile ilgili olan kısmı ise bey- nin sağ yarıküresi ile... LÜTFİ ÖZGÜNAYDIN’IN SERGİSİ 13 ŞUBAT’A DEK SÜRECEK ‘Mardin’sergisiNewYork’ta YILDIZ ÇELİK Fotoğrafçõ Lütfi Özgünaydın’õn daha önce İstanbul’da 25 bin kişi- nin gezdiği ‘Mardin’ fotoğraf ser- gisi şimdi de Birleşmiş Milletler bi- nasõndaki ‘Turkish Center’da. Serginin büyük ilgi gören açõlõ- şõna, başta Türkiye’nin BM sürek- li temsilcisi Büyükelçi Baki İlkin ve eşi Nur İlkin, New York Baş- konsolosu Mehmet Samsar ve eşi Feruze Samsar olmak üzere, Türk ve Amerikalõ konuklardan oluşan kalabalõk bir davetli topluluğu ka- tõldõ. Özgünaydõn “Türk fotoğrafını Newyork’a getirdiğim ve ülke- min tanıtımına az da olsa bir kat- kım olduğu için çok mutluyum. Mezopotamya’nın kültür baş- kenti sayılan Mardin’in muhteşem taş işçiliğini, kökleri derinde olan kültürel değerlerini yansıtan fo- toğraflarımdan oluşan ve 3. bas- kısı İngilizce-Türkçe yayımlanan ‘Mardin’ kitabımın New York’un saygın kitabevlerinde satışa su- nulmasını da tasarlıyoruz” diyor. Sanatçõnõn fotoğraf çekimlerine 2000’de başladõğõ ve geçen ay ki- tabõnõn 3. baskõsõ yayõmlanan ‘Mardin’ sergisinde 35 renkli fo- toğraf bulunuyor. New York’ta 13 Şubat’a kadar açõk kalacak ve daha sonra dünya- nõn başka önemli kentlerinde açõ- lacak olan ‘Mardin’ sergisi, Ame- rika’da yaşayan Türk işadamõ Ek- mel Anda ile Türkiye’den Gen- pa’nõn sahibi Zeynel Abidin Er- dem’in destekleriyle gerçekleşti. Serginin açılışına Lütfi Özgünaydın, New York Başkonsolosu Mehmet Samsar ve eşleri de katıldı. ‘UstalaraSaygõ’BedriRahmiiçin Kültür Servisi - Beşiktaş Bele- diyesi tarafõndan düzenlenen ‘Us- talara Saygı’ etkinlikleri, yarõn ak- şam Bedri Rahmi Eyüboğlu ge- cesiyle sürecek. Anadolu halk sa- natõnõn geleneğinden beslenerek re- sim ve şiirde kendine özgü bir ekol yaratan usta için hazõrlanan etkin- lik saat 20.00’de Akatlar Kültür Merkezi Melih Cevdet Anday Sahnesi’nde yapõlacak. Faruk Şü- yün’ün hazõrladõğõ ve moderatör- lüğünü üstlendiği etkinlikte, ülke- mizin yetiştirdiği çok yönlü sa- natçõlar içinde ilgilendiği her alan- da ‘usta’ sõfatõnõ hak etmesiyle öne çõkan Bedri Rahmi Eyüboğlu’nun dostlarõ söz alacak. Ustanõn res- minden mozaiklerine, şiirinden yaşam tutkusuna, mavi yolculuk- larõndan dostluklarõna uzanan ‘Bedri Rahmi sohbetine’; birlikte çalõştõğõ Azmi Usta, Doğan Hız- lan, Ertan Mesçi, Fikret Otyam, Haşim Nur Gürel, Hıfzı Topuz, Hülya Vurnal İkizgüzel, Ömer Faruk, torunu Rahmi Eyüboğlu ve gelini Hughette Eyüboğlu ka- tõlacak. Anadolu’nun dilinden ve kültü- ründen beslenerek yarattõğõ unu- tulmaz şiirleri edebiyatseverlere ar- mağan eden Bedri Rahmi Eyü- boğlu için hazõrlanan gecede, ti- yatro sanatçõlarõ ustanõn sevilen di- zelerinden oluşan bir dinleti ger- çekleştirecek. Aralarõnda ‘Deniz Türküsü’, ‘İstanbul Destanı’, ‘Karadut’, ‘Sevgi Üstüne’, ‘Si- tem’, ‘Türküler Dolusu’, ‘Çakıl’, ‘Can Tükenir’, ‘Yâr Yüreğin Yâr’, ‘Zindanı Taştan Oyar- lar’õn da bulunduğu şiirleri; Ayşe Lebriz Berkem, Bertay Ateş, Cemil Büyükdöğerli, Efe Tun- cer, Neslihan Arslan ve Tuğçe Tanış yorumlayacak. Bedri Rah- mi’nin fotoğraflarõndan bir dia gösterisinin ve sanatçõ için hazõr- lanan belgeselden görüntülerin iz- leyicilere sunulacağõ ‘Ustalara Saygı’da, Melih Cevdet Anday Sahnesi’nde bir de sergi açõlacak. Sergide, sanatçõnõn oğlu Mehmet Eyüboğlu’nun babasõnõn gelene- ğinden yola çõkarak yarattõğõ yaz- malar sanatseverlere sunulacak. (0 212 351 93 84) 59. Uluslararasõ Berlin Film Festivali’nin iddialõ filmleri arasõnda ‘The Reader’ da bulunuyor Festivalin‘damaktadõ’filmiGÜNER YÜREKLİK Berlin - Uluslararasõ Berlin Film Festiva- li, geçen perşembe akşamõ Berlinale Palast si- nemasõnda düzenlenen görkemli bir törenle ve Alman yönetmen Tom Tykwer’in “The International” adlõ filminin dünya ilkgöste- rimi ile başladõ. Bu yõl 7 kişilik uluslararasõ jüri başkanlõğõna seçilen Oscar sahibi İskoç- yalõ oyuncu Tilda Swinton’un açõlõşõnõ yap- tõğõ festival 11 gün sürecek ve yarõşma bö- lümünde, 18 ülkeden 18 film, yan bölümler- de ise toplam 350 film gösterilecek. Festival nedeniyle 4 bini gazeteci olmak üzere dün- yanõn dört bir yöresinden 10 bin kadar sine- ma insanõ başkentte buluştu, başkentin rengi ve havasõ değişti. Berlin yine barlarõndan bist- rolarõna, restoranlarõna kadar günün 24 saa- ti hareketli büyük bir şenlik yaşõyor. Olgun kadın ve genç sevgili... Ancak yine festival ismine değer bir film- le değil, iyilerin kötüleri dünyanõn dört bir ta- rafõnda kovaladõğõ, 007’leri aratmayacak, gişe rekorlarõ kõracak Bondvari bir gerilim fil- mi ile başladõ. Almanya ilk kez bu festival- de katõldõğõ ortak yapõmlarla oldukça iddia- lõ görünüyor. Nitekim tamamen bir gerilim film olan “The International”in aksine çok iyi bir dram filmi olan “The Reader” de ABD ile bir ortak yapõmdõ. Türkçeye “Kitap oku- yan adam” şeklinde çevirebileceğimiz “The Reader”in öyküsü (Reji: Stephen Daldry- Oyuncular: Kate Winslet, Ralph Fiennes, David Kross) savaş sonrasõ 50’li yõllarda Al- manya’da başlar, 90’lõ yõllarda devam eder. Yazar Bernhard Schlink’in 1995 yõlõnda ya- yõmlanan ve 40 dile çevrilen romanõndan be- yazperdeye aktarõlan filmde, okula giden 15 yaşõndaki bir gencin, kendinden yaşlõ bir ka- dõna olan sevgisi, daha sonra okuma-yazma bilmeyen kadõnõn genç sevgilisini terk et- mesiyle başgösteren şaşõrtõcõ ve ilginç geliş- meler anlatõlõyor. Savaş sõrasõnda toplama kampõnda görev yaptõğõ ve Yahudilerin gaz odalarõna gönderilmesinde rol oynadõğõ için mahkeme karşõsõna çõkarõlan kadõn hapisha- nede yaşlanõr ama genç aşkõnõn sevgisini de unutamaz. Genç ise sevgilisinin bir katil ol- duğunu öğrenince buna inanamaz ve ikisi ara- sõndaki sevgi çelişkilerle dramatik bir geliş- me gösterir. Son derece duygusal bir dille an- latõlan film zaman zaman seyirciyi gözyaş- larõna boğuyor. Daha önce “The Hours” ve “Billy Elliot” adlõ filmleriyle de tanõdõğõmõz Stephen Daldry’nin bu yeni filmi “The Reader” de dört dalda Oscar’a aday göste- rildi. “The Reader” 59. festivalin “damak tadı” filmi olarak belleklerde kalacak ancak “The Internationale” gibi o da Altõn ya da Gümüş Ayõ ödülcüklerinden birine kavuşa- mayacak. Çünkü her iki film de yarõşma dõ- şõ gösterildi. ‘The Reader’da, okula giden 15 yaşındaki bir gencin, kendinden yaşlı bir kadına olan sevgisi, daha sonra okuma-yazma bilmeyen kadının genç sevgilisini terk etmesiyle başgösteren şaşırtıcı ve ilginç gelişmeler anlatılıyor. TÜRKİYE YAYINCILAR BİRLİĞİ 2008’de en çok ‘Cahillikler Kitabõ’ satõldõ Kültür Servisi - Türkiye Yayõncõlar Bir- liği, 2008’in en çok satan 10 kitabõnõ be- lirledi. Yayõnevlerinin en çok sattõklarõ ki- taplarõ Türkiye Yayõncõlar Birliği’ne gön- dermesiyle ortaya çõkan listede, John Lloyd’un “Cahillikler Kitabı”, Adam Power’õn “Olasılıksız” ve “Empati”, Nobel Edebiyat Ödülü sahibi Orhan Pa- muk’un “Masumiyet Müzesi”, Yaşar Nuri Öztürk’ün “Allah ile Aldatmak”, Turgut Özakman’õn “Diriliş; Çanakkale 1915”, Soner Yalçın’õn “Siz Kimi Kan- dırıyorsunuz”, Murathan Mungan’õn “Kadından Kentler”, Zülfü Livane- li’nin “Son Ada” ve Üstün Dökmen’in “Yaşama Yerleşmek” yapõtlarõ yer alõyor. 7-17 Karikatür Yarışması Kültür Servisi - Karikatür Vakfõ tarafõndan düzenlenen ‘15. Uluslararası 7-17 Karikatür Festivali’ 17-20 Nisan 2009 tarihlerinde Ankara’da yapõlacak. 7-17 yaşlarõ arasõndaki tüm çocuklara açõk olan yarõşmanõn konusu ise; ‘23 Nisan Çocuk Bayramı 80 Yaşında’. Yarõşmacõlar karikatürlerini 15 Şubat 2009 tarihine kadar ‘7-17 Karikatür Yarışması PK: 364 Yenişehir 06443 Ankara’ posta adresine göndermeliler. Jürinin seçeceği en iyi karikatürü çizen karikatürcüye ‘Scrikss Kalem Ödülü’ 1000 TL, plaket ve diploma verilecek. Yarõşmada ödül alan karikatürcü 17-20 Nisan tarihinde yapõlacak ‘15. Uluslararası 7-17 Karikatür Festivali’ne davet edilerek ‘7-17 Karikatür Yarışması’ karikatür sergisi açõlõşõnda ödülünü alacak. Sergi daha sonra Türkiye içinde ve yurtdõşõnda çeşitli kentlerde açõlacak. (www.7-17.org) ‘4AktörRessamRolünde’ İstanbul Haber servisi - Tiyatro dünyasõnõn usta oyuncularõ Mustafa Alabora, Müjdat Gezen, Yaman Tüzcet ve rahmetli Savaş Dinçel “4 Aktör Ressam Rolünde” adlõ sergiyle, bu kez de ressam rolüyle izleyicilerin karşõsõna çõkacak. Oyunculuklarõnõn yanõ sõra resim çalõşmalarõnõ da sürdüren sanatçõlarõn ilk ortak resim sergisi, yarõn Feyziye Mektepleri Vakfõ’na ait Galeri Işõk Teşvikiye’de açõlacak. Küratörlüğünü Barõş Dinçel ve Banu Zeytinoğlu’nun üstlendiği farklõ boyutlarda, akrilik ve yağlõboya tablolardan oluşan serginin sürprizini ise, oğlu Barõş Dinçel tarafõndan yapõlan Savaş Dinçel heykeli oluşturuyor. (0 212 269 22 85 / 116) ‘4 Aktör Ressam Rolünde’ sergisinde Savaş Dinçel’in resimleri de bulunuyor.