Katalog

CM C M Y B BYCMYB C M Y B Uluslararasõ Para Fonu’nun (IMF) “dünya ekonomisinin 1930’lardan bu yana karşılaştığı en tehlikeli fi- nansal şok” olarak tanõmladõğõ kü- resel kriz ülkelerin yüksek oranlardaki destek programlarõnõ uygulamasõna neden oldu. Ünlü ekonomist Joseph Stiglitz, kriz karşõsõnda alõnan önlemleri, “Bu plan sadece kısa vadede sonuç ve- recek bir çözüm. Riskli şirketleri vergi verenlerin kucağına atıyo- ruz. Özel sektördeki hiç kimse yap- tıklarının sonuçlarına katlanmak is- temiyor. ‘Benim hatamõn sonucuna vergi verenler katlansõn’ diyor. Şu an yaşadığımız kriz, bizi fela- ketlere sürükleyen ekonomik mo- delin ve serbest piyasa ekonomisi- nin her zaman en doğrusu olduğu yönündeki görüşün de sonudur” şeklinde yorumladõ. Ard arda gelen teşvik paketleri ka- pitalizmin artõk sonuna gelindiği ve devletçiliğin yeniden önem kazandõ- ğõ yorumlarõna yol açsa da aslõnda devletlerin uyguladõğõ kredi destek- lerinin ve düşük faiz politikasõnõn va- rolan sistemin sürekliliğini sağla- maktan başka bir amaç taşõmadõğõ da anlaşõldõ. Sürekli kendi yarattõğõ kriz- lerle beslenen kapitalizm belli oran- larda sağlanan desteklerle yeni bir bo- yuta ulaşmõş oldu. Ülkeler sistemi ayakta tutmak için önceki yõl hazõrlanan yüz milyarlarca dolarlõk ekonomiyi teşvik paketlerini uygulamayõ sürdürürken, IMF de kü- resel krizin etkilerini azaltmak ama- cõyla bazõ ülkelere milyarlarca dolar kredi desteği sağladõ. Öte yandan, kriz döneminde teşvik paketleri aracõlõğõyla aktardõklarõ tril- yonlarca dolarõn nasõl geri alõnacağõ, basõlan yüz milyarca dolarlõk karşõ- lõksõz paranõn piyasadan nasõl geri çe- kileceği, bu uğurda yapõlan harca- malarla ortaya çõkan devasa bütçe açõklarõnõn nasõl kapatõlacağõ yõlõn sonuna doğru yeni bir tartõşma konu- su haline geldi. Sonuç itibarõyla devletler ve ulus- lararasõ kuruluşlar çõkõş stratejilerinin hazõrlanmasõ ancak teşviklerden henüz çõkõlmamasõ gerektiği konusunda gö- rüş birliğine vardõ. Yüzyõla damgasõnõ vuran küresel ekonomik kriz, kapitalizmin artõk geçerliliğini yitirdiği tartõşmalarõna yol açtõ. Sistemi ayakta tutmak için alõnan önlemler devletçiliğe dönüş endişelerini beraberinde getirse de aslõnda ürettiği krizlerle beslenen kapitalizmin yeniden canlandõrõlmasõndan öteye gitmedi. Kriz dünyayõ felakete sürükleyen serbest piyasa ekonomisinin her zaman en doğru olmadõğõnõ gösterdi Kapitalizmin sorgulandõğõ yõl Liralarda büyük değişim AB ülkerinde talepler ciddi oranda düşünce ihracatõn yönü de Ortadoğu, Afrika ve İslam ülkelerine döndü Ekonominin ekseni kaydı IMF Başkanı’na ayakkabı fırlatıldı 6-7 Ekim’de yapõlan IMF- Dünya Bankasõ toplantõlarõna katõlmak için İstanbul’a gelen ve İstanbul Bilgi Üniversitesi Dolapdere Kampusu’nda öğrencilere seslenen Uluslararasõ Para Fonu (IMF) Başkanõ Dominique Strauss-Kahn’a Birgün gazetesi editörü Selçuk Özbek tarafõndan ayakkabõ fõrlatõldõ. Strauss- Kahn’õn konuşmasõnõn sonuna doğru “IMF Türkiye’den defol” denilerek, fõrlatõlan ayakkabõ, Başkan’a isabet etmedi ve konuşma yapõlan platforma düştü. Salonda pankart açmaya çalõşan bir başka öğrenci de görevliler tarafõndan engellendi. Türkiye 2009’a YTL’den “Yeni” ibaresini kaldõrarak girdi. Yõl sonuna kadar yürürlükte kalmasõna karar verilen YTL’nin, Merkez Bankasõ’nõn aldõğõ bir kararla 1 Ocak 2010 tarihi itibarõyla YTL cinsinden banknot ve madeni paralarõn yürürlükten kaldõrõlacağõ açõklandõ. Merkez Bankasõ, bir yõllõk, TL ile birlikte tedavül döneminin sona ereceği 31 Aralõk 2009 tarihine kadar YTL banknot ve madeni paralarõn değişiminin tüm banka şubelerinde yapõlabileceğini belirtti. Merkez Bankasõ’ndan yapõlan açõklamada, 1 Ocak 2010 tarihi itibarõyla tedavülden kaldõrõlacak YTL banknot ve madeni paralarõn, 3 Aralõk itibarõyla dönüşüm oranõnõn tutar olarak banknotlarda yüzde 94.79, madeni paralarda ise yüzde 48.90 olarak gerçekleştiği ifade edildi. Ekonomi Servisi-Türkiye ihracatõnõn yakla- şõk yüzde 60’õnõ yaptõğõ AB ülkelerinde talepler ciddi oranda düşünce ihracatta eksen de Orta- doğu, Afrika ve İslam ülkelerine döndü. 2009 Kasõm ayõ itibarõyla toplam ihracatta Or- tadoğu ülkelerinin payõ yüzde 16.9’a, Afrika ül- kelerinin payõ 10.4’e çõktõ. AB’nin payõ ise yüz- de 48.2’ye geriledi. Afrika ve özellikle İslam ül- keleriyle ticarette yüzde 20-110 arasõnda artõş- lar sağlandõ. Bu dönemde Mõsõr’a ihracat yüz- de 110 arttõ. Irak, Cezayir ve Libya’ya yüzde 50, Suriye’ye dönük ihracatta yüzde 30 artõş yaşandõ. Böylece geçen yõl ekimde Türkiye’nin en çok ih- racat yaptõğõ 20 ülke listesinde yer almayan Mõ- sõr, Suriye ve Libya, Ekim 2009’da sõçrama ya- parak listeye girdi. Geçen yõl Türkiye’nin en fazla ihracat yaptõ- ğõ 10. ülke konumundaki Irak bu yõlõn kasõm ayõ itibarõyla 5. sõraya yükseldi. Türkiye’nin Irak’a açõlan sõnõr kapõsõ olan Habur’dan da geçiş ya- pan araç sayõsõ her geçen gün artõyor. 2007 so- nunda Habur’dan geçen araç sayõsõ 227 bin iken bu sayõnõn 2009 sonunda 520 bini aşmasõ bek- leniyor. Son aylarda Suriye, Arnavutluk, Libya ve Ür- dün ile Türkiye arasõnda kaldõrõlan vizeler yurt- taşlara kolay seyahat yollarõnõ açtõ. İşadamlarõ vi- zelerin kalkmasõ sayesinde sözü edilen ülkeler- le ticaretin artacağõna işaret ediyorlar. Ha- tay’dan, geçen yõl ekim ayõnda 9 bin 418 TIR ge- çiş yaparken, bu yõlõn aynõ ayõnda sayõ 14 bin 513’e yükseldi. Kapõlardan giriş yapan kişi sa- yõsõ ise yüzde 57’lik artõşla 140 bin 194’e çõktõ. Türkiye’nin kasõm ayõ itibarõyla bir yõllõk ih- racatõ 94 milyar dolarõ geçti, ihracatta yõl sonunda hedef 100 milyar dolar. KOÇ YİNE VERGİ REKORTMENİ YILIN MB BAŞKANI YILMAZ KRİZ VARSA ÇARE DE VAR Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasõ Başkanõ Durmuş Yõlmaz, eylül ayõnda Emerging Markets tarafõndan ‘Yõlõn Merkez Banka- sõ Başkanõ’ ödülüne layõk görüldü. Dergi, 30 yõllõk tecrübesi olan Yõlmaz’õ ‘Türkiye eko- nomisine yön verecek en ideal isim’ olarak ni- teledi.18 Nisan 2006’da Merkez Bankasõ Başkanõ olarak göreve başlayan Yõlmaz, kriz sürecinde fa- izde attõğõ cesur adõmlarõyla dikkat çekti. Dünyanõn en büyük alkolsüz içecek şirketi Co- ca-Cola’nõn Üst Yöneticisi (CEO) Muhtar Kent, 24 Nisan’da bu kez şirketin zirvesine tõrmandõ ve yönetim kurulu başkanõ seçildi. İngiltere’deki Hull Üniversitesi ekonomi bölümünden mezun olan Kent, Londra’da iş yönetimi üzerine yüksek lisans yaptõ. Coca- Cola’daki macerasõna 1978’de başlayan Kent, ilk olarak satõş-pazarlama bölümünde görev aldõ. Koç Holding Şeref Başkanõ Rahmi Koç, ge- çen yõl ikinci olduğu gelir vergisi sõrala- masõnda bu yõl 18 milyon 14 bin TL ile An- kara vergi rekortmeni oldu. Koç’u 3 mil- yon 841 bin TL ile ERG İnşaat’õn Başkanõ Vural Erbilgin izlerken, ismi açõklanmayan bir mükellef 2 milyon 549 bin TL ile üçüncü oldu. Kitlesel eylemler öne çõktõ Ekonomi Servisi - Uzun bir aradan sonra bir yandan ikti- darõn çalõşan kesimler üzerinde baskõsõnõn artmasõ bir yandan yaşam koşullarõnõn ağõrlaşma- sõna bir de krizle birlikte sürekli işsizlik eklenince çalõşan tüm kesimlerin sesi yükseldi. Öyle- sine ki tek tek işlerini kaybeden işçilerin işyerleri önündeki ey- lemlerinin yanõ sõra 2009 özel- likle kitlesel eylemlerin sõk sõk yaşandõğõ bir yõl oldu. Sağlõk emekçisinden eğitime, otomo- tivden madene pek çok sektör- de hareketlilik yaşandõ. Kamu çalõşanlarõ da özel sek- tör çalõşanlarõ da seslerini kit- lesel olarak dile getirdi. Özel- likle yõlõn son aylarõ emekçile- rin seslerini yükselttiği aylar ol- du. Eylülde eğitim emekçileri ek ders ücretlerinin gasp edilmesini kõnadõ, kasõmda diş hekimleri haklarõnõ kitlesel bir yürüyüşle aradõ. 25 Kasõm’da kamu çalõşan- larõnõn iş bõrakmasõ ise yõlõn en önemli olaylarõ arasõnda yer aldõ. Günler öncesinden başta sağlõk sektöründen olmak üze- re çalõşanlarõn iş yavaşlatmala- rõ 25 Kasõm’da yapõlan bir gün- lük grevle okullardan hastane- lere, demiryollarõndan hava ula- şõmõna tüm yurtta hayatõ durma noktasõna getirdi. Demiryolundan madene, eğitimden sağlõğa her alanda kitlesel protestolar dikkat çekti. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) ön- derliğinde Hak-İş, Türk-İş, TESK, TİSK ve Kamu- Sen, TİM, TÜSİAD, MÜSİAD bir araya gelerek “kriz varsa çare de var” seferberliği başlattõ. 5 haf- ta süren kampanyada ilk hafta tüketicilere yöne- lik ‘Eve kapanma, pazara çõk’ mesajõ verilirken, sonraki haftalarda üreticiye, çalõşana, Hükü- met’e yönelik çağrõlar da yapõldõ. OCAK ? Ekonomik İşbirliği ve Kalkõnma Örgütü Genel Sek- reteri Angel Gurria, avro bölgesinde durgunluğun ar- tacağõ uyarõsõnda bulundu ve “Daha kötüsü yolda” ifa- desini kullandõ. ? Ekonomik kriz ve hiperenflasyonla boğuşan Zim- babve’de üzerinde 100 trilyon Zimbabve Dolarõ (yaklaşõk 30 ABD Dolarõ) kupürlü banknot piyasaya sürüldü. ? Dünya Bankasõ Başkanõ Robert Zoellick azgelişmiş ülkeler için acil destek fonu oluşturulmasõnõ istedi. ? Petrolün varili 42 dolarõn altõna indi. ŞUBAT ? Davos’ta düzenlenen Dünya Ekonomik Forumu kü- resel ekonomik sistemin yeniden inşasõ çağrõsõyla sona erdi. ? AB’de ortak para Avro kullanan 16 ülkede sanayi üre- timi, aralõk ayõnda bir önceki yõlõn aynõ dönemine gö- re yüzde 12 ile tarihinin en sert düşüşünü gerçekleştir- di. ? Avro Bölgesi geçen yõl son çeyrekte, üçüncü çeyre- ğe göre yüzde 1.5 küçülerek 13 yõllõk tarihinin en kötü performansõna imza attõ. MART ? 50 milyar dolarla Wall Street tarihinin en büyük yol- suzluğunu yapmakla suçlanan Bernard Madoff suçu- nu kabul etti. ? Çin Merkez Bankasõ Başkanõ Zhou Xiaochuan Uluslararasõ Para Fonu (IMF) tarafõndan kontrol edilen yeni bir küresel para birimi önerdi. NİSAN ? G20 üyeleri Londra’daki zirvede IMF ve diğer kal- kõnma kuruluşlarõna 1.1 trilyon dolar kaynak aktarõlmasõ konusunda anlaştõ. ? Dünya Bankasõ Başkanõ Robert Zoellick artan işsizlik ve korumacõlõk nedeniyle dünyanõn toplumsal bir kriz tehlikesiyle karşõ karşõya bulunduğunu söyledi. ? Dünya Bankasõ domuz gribi üzerinde yaptõğõ incele- mede dünya grip faturasõnõn 3 trilyon dolarõ bulabile- ceğini hesapladõ. MAYIS ?BM, küresel ekonomik küçülmenin bu yõl 2.6 oranõnda olacağõ tahmininde bulundu. ?AB’de ortak para kullanan 16 ülkenin dahil olduğu Av- ro Bölgesi’nin 13 yõllõk tarihinde enflasyon ilk kez sõ- fõra indi. ?Küresel krizde en fazla mali önlemi Rusya, Güney Ko- re, Çin, ABD ve Japonya aldõ. HAZİRAN ? Dünya Bankasõ, bu yõl gelişmekte olan ekonomilerin sadece yüzde 1.2 oranõnda büyümesini öngördü. ? IMF, gelişmiş ülkeler arasõnda en kötü resesyonu İr- landa’nõn yaşadõğõnõ bildirdi. TEMMUZ ? IMF kaynak yaratmak için 150 milyar dolarlõk tahvil ihraç ederek 64 yõllõk tarihinde bir ilki gerçekleştirdi. ? Avro Bölgesi’nde işsizlik oranõ mayõs ayõnda yüzde 9.5 ile tarihinin en yüksek düzeyine çõktõ. ? IMF, nisan ayõndaki Dünya Ekonomik Görünümü ra- porunda yüzde 1.9 olarak ilan ettiği 2010’a ilişkin kü- resel büyüme tahminini 0.6 puan yukarõ yönlü revize ede- rek yüzde 2.5’e yükseltti. AĞUSTOS ? İngiltere’de işsizlik son 14 yõlõn en yüksek düzeyine çõktõ. ? IMF üye ülkelere 250 milyar dolarlõk ek kaynak ge- tiren Özel Çekme Hakkõ imkânõnõ onayladõ. EYLÜL ? IMF Başkanõ Dominique Strauss-Kahn, küresel eko- nominin derin gerileme döneminden çõktõğõnõ, ancak to- parlanmanõn yavaş olacağõnõ söyledi. ? BM Ticaret ve Kalkõnma Örgütü (UNCTAD) küre- sel resesyonda erken bir düzelme görmediğini bildirdi. ?IMF, yoksul ülkelere kredi açmak ve finansmanõnõ des- teklemek için bir miktar altõn satma kararõ aldõ. EKİM ? IMF-Dünya Bankasõ yõllõk toplantõlarõ sona erdi. “İs- tanbul kararları”na esas oluşturan temel noktalar: “Ko- ta ve oy hakkı ile yeniden yapılanma reformları en kısa sürede gerçekleştirilmeli”, “Finans sistemi da- ha etkin bir şekilde denetlenmeli.” ? Nobel Ekonomi Ödülü’nü Elinor Ostrom ve Oliver Williamson kazandõ. Ostrom, Nobel Ekonomi Ödülü’nü kazanan ilk kadõn oldu. ? Dünyada şeker fiyatlarõ arttõ. Vadeli ham şeker fi- yatlarõ, 1981’den beri en yüksek seviye olan 544 do- lar/tona, beyaz şekerin vadeli işlem fiyatõ 602.40 do- lar/tona ulaştõ. KASIM ? Dubai’nin hõzlõ kalkõnmasõndaki itici güç olan Dubai hükümetine ait Dubai World’ün 59 milyar dolarlõk bor- cunu erteleme talebi, finansal kriz korkularõnõ canlan- dõrdõ. Borsalar büyük kayõplar verdi, petrol fiyatõ yüz- de 4.5 değer kaybetti. ? ABD Dolarõ Japon Yeni karşõsõnda 14 yõlõn en düşük seviyesine geriledi. ARALIK ? Uluslararasõ kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, Yu- nanistan’õn 300 milyar Avro’luk kamu borcunu gerek- çe göstererek kredi notunu düşürdü. ? Altõnõn ons fiyatõ 1.227,50 dolara çõktõ. ? OECD bölgesinde işsizlik oranõ ekimde yüzde 8.8’e yükseldi. Ekonomik krizle birlikte Türkiye’nin ticaret yaptõğõ pazarlar da değişmeye başladõ. AB’de ihracat pazarlarõ daralmaya başlayõnca rota, İslam ülkeleri ve Afrika’ya çevrildi. COLA’NIN ZİRVESİNDE BİR TÜRK