Katalog

CMYB C M Y B SAYFA CUMHURİYET 13 KASIM 2009 CUMA 10 DIŞ HABERLER dishab@cumhuriyet.com.tr KAVŞAK ÖZGEN ACAR Dede Koç’un İzinde Kültür! Bu yazıya eylülde niyetlendim. Ekimde erteledim. Artık kaçınılmaz! Bu yıl “Vehbi Koç Vakfı’nın (VKV)” kuruluşunun 40. yılı… Vakıf, eylülde “İstanbul Bienali’nin (ikiyıldabir)” ana “sponsoru (hamisi)” oldu. İstanbul Kültür ve Sanat Vakfı (İKSV), bu etkinlik için 4 milyon TL harcadı. Faturanın çoğunu VKF ödedi. İki vakıf arasındaki anlaşma 2016 yılına kadar geçerli… Ekimde, Koç Holding Onursal Başkanı Rahmi M. Koç, ünlü Carnagie Vakfı’nca aralarında Microsoft’un Bill Gates’i, CNN’in Ted Turner’i, Ağa Han gibi ünlülere verilen “Hayırseverlik Madalyası” ile ödüllendirildi. 100 milyon dolar harcayarak yeniden Nev York Belediye Başkanı seçilen Michael Bloomberg de aynı gün ödülünü aldı. Kasımda VKF, dünyanın sayılı müzelerin başında gelen, yılda 5 milyon ziyaretçinin gezdiği Nev York Metropolitan Sanat Müzesi’ne (MET) Osmanlı sanatı bağlantılı iki galerinin kurulması için 10 milyon dolar (15 milyar TL) bağışladı. 2011’de açılacak iki galeri 75 yıl boyunca “Koç Ailesi” adını taşıyacak, 1. galeride “Osmanlı İstanbul’u”, ikincisinde “Tüm Osmanlı İmparatorluğu Sanatı” sergilenecek. MET Müdürü Thomas P.Campell “Koç ailesinin bu cömert bağışının büyük onur olduğunu” söyledi. Müze Başkanı Emily K. Rafferty ise, “VKF’nin 40 yıldır eğitime, kültüre ve sanata yaptığı desteğin yanı sıra müzemize uluslararası ziyaretçi sağlamasına yönelik bu iki galerinin katkısında çok derin duygularla şükran borçluyuz” dedi. Müzedeki “Arap Toprakları” galerilerinin yerinde açılacak yeni bölümlerde İznik seramikleri, hat, resim, minyatür, ipek dokuma, kadife, kilim ve saray işliklerinden çıkmış eserler, silahlar, altın yaldızlı ahşap tavanlar sergilenecek. Bu olgu, dış müzayedelerde Osmanlı yapıtları istemini ve fiyatlarını da yükseltecek. Dede Vehbi Koç’un yıllarca süren vakıf kurma mücadelesi 1969’da tamamlanabilmişti. Koç, “ölüm döşeğinde bağış” ve “cami yaptırma” alışkanlıkları yerine, Batı dünyasında gördüğü sapasağlamken “vakıf” kurma olgusunu benimsemiş, “eğitim, kültür ve sanata” yönelmişti. Bu amaçla 12 milyon lira nakit ve holdingdeki hisselerinin bir bölümünü vakfa bıraktı. VKV, 2009’da 40. yılını kutlarken varlığı da yaklaşık iki milyar lirayı buldu. İstanbul’da eşi Sadberk Hanım adına kurulan ilk müzeden sonra Koç ailesi Türk halkına üniversite, Akdeniz medeniyetlerini, Anadolu uygarlıklarını, İstanbul’u Araştırma merkezlerinin yanı sıra Pera, İstanbul ve Ankara’da Rahmi M. Koç müzelerini, VEKAM gibi kurumları yarattı. Türk Eğitim Vakfı her yıl binlerce öğrenciye burs veriyor. Arkeoloji Profesörü Kenan Erim’in 30 yıl emek verdiği Afrodisyas’a katkı yapmakla kalmadı, Sevgi Gönül adına görkemli heykel müzesini de ekledi. MET Mütevelli Heyeti Onursal Üyeliği’ne seçilen baba Koç, Prof. Erim’in National Geographic’in 100 yılda bir verdiği “Kristal Küre” ödülünü alırken yaptığı konuşmadan esinlenerek şöyle dedi: “Geçmişine sahip olamayanın geleceğe sahip olamayacağını biliyoruz. Osmanlı, tarihe görkemli bir imza attı, çok güçlü bir yapı kurdu. Bu yapının gücünü sanat eserlerinde ve tarihimizde aramayı, bunu tüm dünyayla buluşturmayı Koç ailesi olarak bir görev biliyoruz.” Acaba VKV, bundan sonra MET’ten geri getirilen ve salaş bir binada sergilenen “Karun Hazinesini” de görkemine yakışır bir müzeye kavuşturur mu? Tam 50 yıl önce SBF’de öğrenciyken ekonomi dersi için tez hazırlamam gerekiyordu. “Türkiye’de Turizm Ekonomisi” konusunu seçtim. O günlerde turizmin ekonomik girdisi hiç akla gelmiyordu. Bugünkü gibi birkaç bin insanın çalıştığı bir bakanlık yoktu. Başbakanlık’ta yalnızca bir “Turizm müdürü” vardı. Müdürden tezim için yardım istedim. Yardım için yırtındı. O müdür, bugünün ünlü ressamı Burhan Doğançay’dan başkası değildi! Bir yıl sonra iş aramaya başladım. Tanıdığım en yüksek bürokrat o olduğu için ondan yardım istedim. Beni 9 Kasım’da, yakın arkadaşı, o günlerde Hürriyet Ankara Temsilcisi olan Cüneyt Arcayürek’e götürdü. Ancak “boş kadro” yoktu. Doğançay kafama gazeteciliği sokmuştu. Cumhuriyet gazetesine başvurdum. Rahmetli Ecvet Güresin kabul etti. Bundan tam 49 yıl önce bugün gazeteciliğe başladım. Kaderin cilvesi, sonra Arcayürek’e genel yayın yönetmeni bile oldum! Ressam Adil Doğançay’ın oğlu Burhan o tarihlerde resim yapmıyordu. Nev York’ta turizm ataşeliğine atanmıştı. Resme 1963’te başladı. İlk sergisini 1964’te orada açtı. 30 yıl sonra “International Herald Tribune” gazetesinde Nev York’ta “Doğançay’ın Kapıları ve Duvarları” adlı sergisinin duyurusunu gördüm. Nev York’taki Türk meslektaşlar sergiyi haberleştirmediler. O yıl işliğinde bir gazeteci olarak yaptığım söyleşi 11 Aralık’ta Cumhuriyet Pazar ekinde yayımlandı. Doğançay dünyanın 40 kentinde çeşitli sergiler açtı, yabancı müzeler yapıtlarını aldılar. Türkiye’den çok yabancı ülkelerde tanındı. Geçen ay Dubai’de bir resmi 242 bin dolara, bir başka ürünü Türkiye’de 470 bin TL’ye alıcı buldu. Böylece “yaşayan en pahalı Türk ressamı” oldu. Cumartesi günü Antik AŞ müzayedesinde (182x285cm.) boyutundaki “Mavi Senfoni” eseri için 1 milyon TL’lik alıcı öngörülüyor. Küresel ekonomik bunalıma karşın “çağdaş sanat” ürünlerinde rekorlar kırılıyor. Önceki gün Nev York’ta Sotheby’s’in bu alandaki müzayedesinde 68 milyon dolarlık ön beklenti 134 milyon dolarlık satışla iki katına çıktı. Gözde Andy Varhol’un “200 Bir Dolarlık Banknotlar” resmi 12 yerine 43.7 milyon dolara satıldı. Sotheby’s geçen hafta Yunan ressamlarını sattı. Aralıkta Kazak ressamlarını, nisanda Türk çağdaş ressamlarını pazarlayacak. Yıllarca önce Nev York’ta konuştuğum bir sanat eleştirmeni şöyle demişti: “Ressam var, resmi metrolarda tek- çift sıfırlı dolara satılıyor. Ressam var 3-4 sıfırlı çekle alıcı buluyor. Ama Vincent Van Gogh, Pablo Picasso gibi ustalar 7-8 sıfırlı çeklere imza attırıyorlar.” Van Gogh’lar, Picasso’lar, Türkiye’de Osman Hamdi’ler artık yok! Oysa dışarıda ve içeride yeni zengin sanatseverler artıyor. Bunların da Van Gogh, Picasso, Osman Hamdi’ye bol sıfırlı çek yazabilmeleri olanaksız. Müzayede evleri de bu yeni alıcılar için çağdaş sanatçıların daha az sıfırlı, fakat geleceğin imzaları ile birlikte Türk, Yunan, Kazak ressamları pazarlıyorlar… Bu olguyu Türk müzayedecileri de yeni algıladılar. “Çağdaş İstanbul” ya da “İstanbul İkiyıldabir” gibi etkinlikler ile çağdaş sanatçıların yıldızları parladı. Hatta Antik Dekor dergisi iki sayıdır çağdaş sanatçılar için özel dergi eki ve son sayıda da galeri adreslerini içeren bir katalog verdi. VKF, akıllı ve gönüllü bir girişimle İKSV’nin “ikiyıldabir” etkinliğini desteklerken öğrencilerin ücretsiz gezmelerini, ilköğretim çocuklarının işliklerde sanatla tanışmalarını sağlamakla kalmadı, mesleki liselerde sanat eğitimi veren öğretmenlere de özel programlar düzenleyerek sanatın geniş kitlelere yansımasına katkıda bulundu. Bu yılki etkinliği 15 milyon nüfuslu İstanbul’da 150 bin kişinin, bir başka deyimle her 100 İstanbulludan birinin gezdiği açıklandı. Türkiye’de çağdaş sanata yönelimde İstanbul Modern Sanatlar, Sakıp Sabancı ve Pera müzelerinin de önemli katkıları olduğu unutulmamalıdır. Çağdaş Sanata Bol Sıfırlı Çekler! Elmek: oacar@superonline.com Faks: 0312. 442 79 90 Uyuşturucu baronu Forbes’ta Dış Haberler Servisi - Amerikan For- bes dergisi, Meksikalõ uyuşturucu kar- teli lideri “El Çapo” (Bücür) lakaplõ Joaquin Guzman’õ, “Dünya’nın En Güçlü İnsanları” listesinde 41’inci sõ- rada gösterdi. Guzman, derginin 67 kişilik listesin- de Rusya Devlet Başkanõ Dimitriy Medvedev, Fransa Cumhurbaşkanõ Ni- colas Sarkozy ve Venezüella Devlet Başkanõ Hugo Chavez’den önce geliyor. Listede, Guzman’õn mesleği “uyuştu- rucu kaçakçısı” olarak gösteriliyor. Meksika’nõn kuzeyindeki dağlõk böl- gede saklandõğõ belirtilen Guzman’õn serveti 1 milyar dolar olarak tahmin ediliyor. Ülkenin en güçlü uyuşturucu kartellerinden Sinaloa’yõ yöneten Guz- man, Meksika’nõn en çok aranan suçlu- larõndan biri. Hükümet Guzman’la ilgi- li bilgi vereceklere 2.3 milyon dolar ödül vaat ediyor. Meksika’da uyuşturu- cu kartelleriyle hükümet kuvvetleri ara- sõnda 2006 sonlarõndan beri meydana ge- len çatõşmalarda 13 bin 800 kişi öldü. Devlet Başkanõ Felipe Calderon, ge- çen mart ayõnda yaptõğõ açõklamada, uyuşturucu kaçakçõlarõnõn medya tara- fõndan “yüceltilmesini” eleştirmişti. Calderon, Guzman’õ “Dünya’nın En Güçlü İnsanları” listesine almaya karar veren Forbes’un adõnõ vermeden, dergi- lerin Meksika’daki durum hakkõnda “ya- lan” yazdõğõnõ ve suçlularõ “övdüğünü” söylemişti. Derginin ilk kez yayõmladõ- ğõ listede birinci sõrada ABD Başkanõ Ba- rack Obama, ikinci sõrada Çin Devlet Başkanõ Hu Jintao ve üçüncü sõrada Rus- ya Başbakanõ Vladimir Putin bulunuyor. Listede Medyedev 43’üncü, Sarkozy 56’ncõ, Chavez ise son sõrada. Forbes der- gisi, listeyi ha- zõrlarken 4 kri- teri göz önünde bulundurduklarõnõ du- yurdu. Buna göre, “Listede yer alan ki- şilerin, etkiledikleri insan sayısı, ken- di etki alanlarının ötesinde de güç ya- yabilmeleri, önemli mali kaynakların kontrolünü ellerinde tutmaları ya da bu kaynaklara erişebilir olmaları ve güçlerini ne derece etkili kullanabil- dikleri” seçimde etkili oldu. İsrail’in aşırı sağcı Dışişleri Bakanı Avigdor Lieberman, Hollanda ziyaretinde protestolarla karşılaştı. La Hey kentinde önceki gün Hollanda Dışişleri Bakanı Maxime Verhagen’le bir araya gelen Lieberman, ellerinde “Siyonist etnik temizlik kâğıdı, en güçlüsü!” yazılı tuvalet kâğıtları bulunan ve sloganlar atan göstericiler tarafından protesto edildi. Bazı göstericiler de Filistin bayrakları taşıdılar. (Fotoğraf: AP) Venediklilere toplu genetik test ASLI KAYABAL MİLANO - Orta ve Batõ Avrupa’da yaşayan halklarõn kökenini belirlemek amacõyla başlatõlan bilimsel bir araştõr- ma çerçevesinde, sayõlarõ şehir merkezinde 60 binin altõna inen Venedik kökenli vatan- daşlara kitlesel düzeyde ge- netik test uygulanacak. Massachussets Worchester Politeknik Enstitüsü’nde gö- revli bilim insanlarõnõn yöne- timinde yürütülen araştõrma, Venedik kökenlilerin genetik mirasõnõ korumak ve nereden geldiklerini anlamak amacõy- la gerçekleştirilecek. Avrupa’da 100 bin kişiden genetik örnek alõnmasõnõ he- defleyen araştõrma, gönüllü katõlõm öngörüyor. İtalya’da Venedik’in seçildiği araştõr- maya anne babasõ ile annean- ne ve dedeleri Venedik do- ğumlu olan her yaştan erkek denek katõlabilecek. “Vene- dik’in Cenazesi” adõ altõnda gerçekleştirilecek olan proje, bir yandan halkõn Venedik’in sürekli nüfus kaybetmesi ko- nusunda bilinçlendirilmesini öngörürken öte yandan “Ve- nedikliler aranıyor” çağrõsõ ile tenhalaşan kente yeni sakinler kazandõrmayõ amaçlõyor. Belediyeden itiraz Araştõrmada, projeye katõlan gerçek Venediklilerden tükü- rük örneği alõnacak ve İspan- ya’da test edilecek. Venedik Belediye Başkanõ Massimo Cacciari ise, nüfus kaybõna uğ- rayan kentte araştõrmanõn “Ve- nedik’in Cenazesi” başlõğõy- la gerçekleştirilmesini akõldõşõ bulduğunu ifade etti. Lieberman hoş gelmedi AMAÇ GENETİK MİRASI KORUMAK Dış Haberler Servisi - Danimarka Adalet Bakanõ Brian Mikkelsen, son dönemde yoğunlaşan çete savaşlarõnõn nasõl engellenebileceği konusunda destek çağrõsõ yaptõ. Vatandaşlara seslenen Mikkelsen, “Herkesten yardım bekliyorum” dedi. Danimarka’nõn başkenti Kopenhag’da geçen yõl ağutsos ayõnda Türk kökenli silahlõ bir çete üyesinin bir motosiklet çetesince otomatik tüfekle öldürülmesinin ardõndan çõkan çatõşmalarda 7 kişi öldü, 60 kişi yaralandõ. Kentin lüks semtleri dahil birçok yerinde güpegündüz meydana gelen saldõrõlarda, yoldan geçen birçok kişi de yaralananlar arasõnda. ABD’nin Danimarka hükümetine çete savaşlarõnõ engellemek için yardõm teklif ettiği bildirildi. Danimarka’da çetelerle mücadele Vehbi ve Rahmi Koç. Uyuşturucu kaçakçõsõ El Chopa lakaplõ Guzman’õn da (sağda) yer aldõğõ listedeki bazõ isimler ve bulunduklarõ yerler şöyle: Medya imparatoru Rupert Murdoch (7), İtalya Başbakanõ Silvio Berlusconi (12), El Kaide’nin lideri Usame bin Ladin (37), İran’õn dini lideri Ayetullah Ali Hamaney (40), Amerikalõ televizyoncu Oprah Winfrey (45), El Cezire kanalõnõn genel müdürü Vadah Hanfar (54). Washington’da İsrail kaygısı BAHADIR SELİM DİLEK ANKARA - İsrail’in, Washington yönetiminin desteğini almadan İran’õ vurma olasõlõğõnõn giderek güçlenmesinin ABD’de cid- di anlamda kaygõ yarattõğõ ortaya çõkarken, Barack Obama yönetiminin bu kaygõyõ Türkiye ile paylaşõp Ankara’ya “İsrail’i yatıştı- ramıyoruz.. devreye girin” mesajõ verdiği öğrenildi. Geçen ekim ayõ içinde İs- rail’in İran’õ vurma olasõlõğõ- na ilişkin Ankara-Washing- ton arasõnda sessiz bir diplo- matik temas trafiği yaşandõ. Bu trafiğin başlamasõna, İs- rail’in Akdeniz’de düzenle- diği bir tatbikat neden oldu. ABD açõsõndan İsrail’in İran’õn nükleer tesislerini vurabileceği yönünde ilk kritik işaret, İsrail’in geçen haziran ayõnõn ilk haftasõnda düzenlediği tatbikatla ortaya çõktõ. Tatbikatõ, önceki yõlla- ra göre çok daha geniş böl- geye yayan İsrail, 100 kadar F-16 ve F-15 savaş uçağõ ile Doğu Akdeniz’den Yuna- nistan’a dek uzanan bölgede İran’õ vurma provasõ ger- çekleştirince, Washington diplomatik mekanizmalarõnõ çalõştõrdõ. Gizli ziyaret Washington İtalya, Fransa ve Rusya’dan, İsrail’in tek başõna İran’õ vurmasõnõn önüne geçilmesi için çaba göstermesini istedi. Was- hington yönetimi bu ülkeler- den İsrail’in ikna edilmesini istedi. İsrail Başbakanõ Ne- tanyahu’nun Moskova’ya geçen aylarda yapmõş oldu- ğu gizli ziyaretin de bu te- maslarla aynõ dönemde ol- masõ dikkat çekti. Bu konu- da ikinci temas geçen ağus- tos ayõnda yapõldõ. Rusya Devlet Başkanõ Dimitri Medvedev, İsrail Cumhur- başkanõ Şimon Peres’le Rusya’nõn tatil beldesi So- çi’deki görüşmede gündeme geldi. ABD yönetimi bu ül- kelerin yanõ sõra Türkiye ile temasa geçti. ABD’li diplo- matlar Ankara’ya, özetle “Biz İran konusunda İsra- il’i yatıştıramıyoruz. Siz de devreye girin. İkna etmek için İsrail’e baskı yapın” mesajõnõ ilettiler. Temasla- rõn, Dõşişleri Bakanõ Ahmet Davutoğlu’nun Türkiye ile Suriye arasõnda vizenin kal- dõrõlmasõ anlaşmasõnõn imza- lanmasõnõn hemen öncesinde gerçekleştirildiği öğrenildi. İran’õ tek başõna vurma olasõlõğõ giderek güçlenen İsrail, ABD yönetimini harekete geçirdi ‘Başbakan Erdoğan haddini aştõ’ OSMAN ÇUTSAY FRANKFURT - İsrail ile sürtüşerek Arap dünyasõna yaklaşma sinyalleri veren Ankara’nõn kendisine “yanlış dostlar bulduğu” ve “yanlış bir yolda olduğu” ileri sürüldü. Financial Times Deutsch- land gazetesinde “Erdoğan’ın yanlış dostları” başlõğõyla yayõmlanan yorum- da, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’õn izlediği dõş politikayla Türk hükümetinin “haddini aştığı” ileri sürüldü. ‘Ters ve nezaketsiz’ Gazetenin yorumunda, Ankara’nõn ye- ni dönemde “Yakın- doğulu diktatör- lüklerle aşırı ya- kınlaştığı” savu- nularak Erdoğan’õn İsra- il’e ters ve nezaketsiz davran- dõğõ, ayrõca Avrupa ve ABD’ye de yabancõlaştõğõ ileri sürüldü. Erdoğan’õn sadece İsraillileri “çaresizlik” ve “ne di- yeceğini bilememe” hallerine sokmakla kalmadõğõnõ, Avrupalõlar ve Amerikalõla- rõn da “Türkiye nereye gidiyor” diye kendi kendilerine sormaya başladõğõnõ kaydeden yorum, “Erdoğan kırmızı çiz- gileri açık bir biçimde aştı” denildi. Ya- zõ, “İnsan herkesin dostu olamaz, Er- doğan bir karar vermek zorunda kala- caktır” görüşüyle sona erdirildi. FIRAT KOZOK ANKARA - Metropoll Stra- tejik ve Sosyal Araştõrma’nõn son anketine göre yurttaşlarõn yüzde 45.9’u Ermenistan ile imzalanan protokole olumsuz yaklaşõyor. Yurttaşlarõn yüzde 46.1’i hükümetin İsrail politi- kasõnõ desteklerken yüzde 42’si politikanõn yanlõş oldu- ğunu düşünüyor. Cumhuriyet tarafõndan ka- muoyuna duyurulan Metro- poll’ün “Demokratik Açõlõm ve Darbe Belgesi” adlõ ka- muoyu araştõrmasõndan hükü- metin dõş politikasõna ilişkin de ilginç sonuçlar çõktõ. 31 ilde 1253 kişinin katõlõ- mõyla yapõlan ankette yurttaş- lara, “Başbakan’õn ve hükü- metin son zamanlarda İsrail devletine karşõ yürüttüğü po- litikayõ doğru buluyor musu- nuz, bulmuyor musunuz” so- rusu yöneltildi. Yurttaşlarõn yüzde 42’si bu politikayõ doğ- ru bulmadõğõnõ açõklarken yüzde 46.1’i hükümeti destek- ledi. Yüzde 11.9’luk kesim ise bu konuda bir fikrinin olmadõ- ğõnõ açõkladõ. Anketin dõş poli- tikayla ilgili bir diğer sorusu da Ermenistan ile Türkiye arasõnda imzalanan protokole ilişkin oldu. “Türkiye ile Er- menistan arasõnda imzalanan protokolü olumlu mu, yoksa olumsuz mu değerlendiriyor- sunuz?” sorusuna katõlõmcõla- rõn yüzde 45.9’u “desteklemi- yorum”, yüzde 41.6’sõ ise “destekliyorum” diye yanõt verdi. Yüzde 12.5’lik kesim ise bu konuda görüş belirtmedi. İsrail tepkisine destek Ermenistan’a eleştiri Dış politikadaki gelişmelere ilişkin eğilimler de ele alındı Financial Times Deutschland’daki yorumda, Başbakan’õn kõrmõzõ çizgileri aştõğõna dikkat çekildi