Katalog

CMYB C M Y B 22 OCAK 2009 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER 9dishab@cumhuriyet.com.tr Yeni ABD Başkanõ’nõn isteği üzerine Guantanamo tutsaklarõnõ “yargõlayan” askeri mahkemeler 120 gün süreyle durduruldu Obama işe Gitmo’dan başladõWASHINGTON (Cumhuriyet) - Önceki gün yemin ederek ABD başkanlõğõ koltuğuna oturuna Barack Obama işe, selefi George Bush yönetiminin “terörle savaş” politikala- rõnõn uluslararasõ insan haklarõnõ çiğneyen uy- gulamalarõnõn sembolü, yüzlerce kişinin “te- rör zanlısı” olduğu gerekçesiyle yõllardõr tu- tulduğu Guantanamo’dan başladõ. Obama’nõn başkanlõk koltuğundaki ilk icraatõ, ABD’nin Kü- ba’daki Guantanamo Üssü’ndeki “esir kam- pında” tutulan kişileri “yargılayan” askeri mahkemelerin 120 gün süreyle durdurulmasõ- nõ istemek oldu. Obama’nõn, davalarõn erte- lenmesi isteminin ardõndan, Guantanamo’da 11 Eylül saldõrõlarõyla ilgili davaya bakan yargõç Stephen Henley duruşmalarõ mayõs ayõ so- nuna dek durdurduğunu açõkladõ. Bu davalar arasõnda, 11 Eylül saldõrõlarõnõ dü- zenlemekle suçlanan 5 kişinin idamõnõ isteyen dava da bulunuyor. Savunma Bakanlõğõ’nõn is- teğiyle savcõlarõn iki yargõca ilettiği yazõlõ ta- leplerinde, söz konusu davalarla ilgili işlemle- rin durdurulmasõnõn “adaletin çıkarına” oldu- ğu belirtildi. Belgede, “yeni göreve başlayan başkan ve yönetiminin, genel anlamda aske- ri komisyon sürecini ve özel anlamda askeri komisyon önünde bekleyen henüz karara bağ- lanmamış davaları gözden geçirmelerine izin vermek için Savunma Bakanı, Başkan’ın emriyle Başsavcı’ya, karara bağlanmamış tüm davaların 120 gün ertelenmesini iste- mesini salık verdi” ifadesi kullanõldõ. Seçim kampanyasõ döneminde ve başkan seçilmesi son- rasõnda Obama, uluslararasõ toplumun ve insan haklarõ örgütlerinin yõllardõr kapatõlmasõ yönünde çağrõlar yaptõklarõ, adõ işkence ile özdeşleşen kampõn varlõğõnõ sona erdirmeyi amaçladõğõnõ dile getirmişti. İnsan haklarõ savunucularõ ve sa- vunma avukatlarõ Obama’ya, askeri komisyonlar olarak bilinen özel mahkemeleri durdurmasõ ve buralarda görülen davalarõ Amerikan mahke- melerine taşõmasõ çağrõsõnda bulunmuşlardõ. BM memnun Gözlemciler Obama yönetiminin bu adõmõy- la Guantanomo’nun tümüyle kapatõlmasõ yö- nünde çözüm bulmak için zaman kazandõğõ yo- rumunu yapõyorlar. Ancak tutsaklarõn durumuyla ile ilgili sorunlarõn başõnda Washington yöne- timinin bu kişilere yönelik nasõl bir yargõlama süreci izleyeceğinin, ABD topraklarõ içinde ser- best bõrakmak istememeleri ancak diğer yandan da onlarõ kabul edecek ülkelerin bulunmasõndaki zorluğun bulunduğuna dikkat çekiliyor. BM ve Uluslararasõ Af Örgütü Obama’nõn Guantanamo konusundaki adõmõnõ memnunlukla karşõladõklarõnõ açõkladõlar. Uluslarararasõ Af Ör- gütü’nden yapõlan açõklamada, bu kararõn “iyi yönde atılmış bir adım” olduğu belirtildi ve ge- lecekte bu davalarõn Amerikan federal mahke- melerinde görülebileceği de belirtildi. Daha ön- ce pek çok kez Guantanamo’nun kapatõlmasõ çağrõsõ yapan Almanya da bu gelişmeyi olum- lu karşõlarken İçişleri Bakanõ Wolfgang Scha- euble’nin ABD’nin Guantanamo tutsaklarõ- nõn Almanya tarafõndan kabul edilmesini bek- lememesi yönündeki açõklamasõ dikkat çekti. 11 Eylül saldõrõlarõnõn ardõndan 2002’de ku- rulan ve bugüne kadar 800’den fazla kişinin “te- rör zanlısı” olduklarõ gerekçesiyle tutulduğu “Gitmo” olarak da adlandõrõlan esir kampõnda halen yaklaşõk 245 kişi bulunuyor. ABD, “düş- man savaşçı” olarak adlandõrdõğõ tutsaklarõn bir- çoğunun El Kaide ya da Taliban’la ilişkisi ol- duğunu savunuyor. Tutsaklarõn çoğu yõllardõr yoğun güvenlik önlemleriyle çevrelenmiş üste oluşturulan merkezde haklarõnda herhangi bir suçlama getirilmeksizin alõkonuluyor. Öte yandan Obama, Beyaz Saray’da üst dü- zey yöneticilerle yaptõğõ toplantõda, maaşla- rõ dondurduğunu ve eskiden lobi faaliyetle- rinde bulunanlarõn hükümette çalõşmalarõy- la ilgili kurallarõ katõlaştõrdõğõnõ söyledi. Umut ve kuşku bir arada Dış Haberler Servisi - ABD’nin ilk siyah başkanõ Barack Obama’nõn göreve başlamasõ tüm dünyada ilgi uyandõrõrken yeni başkanõ bekleyen güçlüklere dikkat çekerek, ABD’de yeni döneme kuşkuyla yaklaşanlar da vardõ. İngiltere’den Avustralya’ya kadar Obama için kutlamalar yapõlõrken, Güney Afrika’da õrkçõlõğa karşõ mücadelenin önderi ve eski Devlet Başkanõ Nelson Mandela, Obama’yõ “Umudun yeni sesi” olarak nitelendirdi. Fransa Cumhurbaşkanõ Nicolas Sarkozy Obama ile birlikte dünyayõ değiştirebileceklerini söylerken İngiltere Başbakanõ Gordon Brown, “Büyük vizyon insanı” olarak nitelediği Obama’nõn başkanlõğõnõ “Hem Amerikan hem de dünya tarihi için yeni bir sayfa” diye değerlendirdi. AB Ortak Dõş Politika ve Güvenlik Yüksek Temsilcisi Javier Solana, Obama’nõn çok taraflõ diplomasi için bir şans olduğunu belirtti. Solana, İngiliz Financial Times gazetesinde yayõmlanan makalesinde, Obama’nõn yemin töreninin “özel bir an” olduğunu yazdõ ve çatõşmalarõn askeri yolla değil siyasetle çözülmesinin önemine değinerek, ABD dahil hiçbir ülkenin tek başõna sorunlarõ çözemeyeceğini vurguladõ. İtalya Başbakanõ Silvio Berlusconi, Obama’yõ kutlayarak, uluslararasõ mali kriz, Ortadoğu ve Afganistan sorunlarõ konusunda Obama’ya birlikte çalõşmak istediklerini söyledi. Çin’de sansür Çin’de ise Obama’nõn yemin törenindeki konuşmasõ devlet televizyonundan canlõ yayõmlanõrken sansürlendi. Obama, “Önceki nesiller komünizme ve faşizme sadece füze ve tanklarla değil güçlü ittifaklar ve kararlılıkla karşı koydular” ve “hileyle, kanunsuz bir şekilde, muhalefetin sessiz kalmasıyla iktidar koltuğuna yapışanlar tarihin yanlış tarafında olduklarını bilmeliler” sözlerini sarf ettiği sõrada çevirmenin sesinin alçaldõğõ duyuldu ardõndan aniden stüdyoya bağlanõldõ. K. Kore ilgilenmedi Kuzey Kore de Obama’yõ görmezden gelmeyi tercih etti. Basõn yemin töreninden bahsetmezken Komünist Parti’nin yayõn organõ Halkõn Günlüğü, Obama’nõn konuşmasõnõ sansürleyerek yayõmladõ. İran Dõşişleri Bakanõ Manuçehr Muttaki, Obama hakkõnda yargõda bulunmadan önce icraatõnõ bekleyeceklerini söyledi. Mottaki, Obama’yõ Ortadoğu’ya yeni bir yaklaşõmla bakmaya çağõrarak, eski yaklaşõmlarõn “hiçbir şey” getirmeyeceğini belirtti. Obama’nõn göreve başlamasõ Müslüman ülkelerde temkinli karşõlanõrken Taliban sözcüsü Yusuf Ahmedi, Obama’nõn dağõlan Sovyetler Birliği’nin Afganistan’daki yenilgisinden ders çõkarmasõ gerektiğini söyleyerek, Afganistan’dan çekilme çağrõsõ yaptõ. Gazze’de 1300 kişinin ölümüne yol açan operasyonun ardõndan Obama’nõn nasõl bir politika izleyeceğini bekleyen İsrail’in Başbakanõ Ehud Olmert ise Ortadoğu’da “barış ve istikrar” için birlikte çalõşmayõ umduklarõnõ söyledi. Başbakan Yardõmcõsõ Chaim Ramon da ABD’nin Ortadoğu politikasõnda önemli bir değişiklik beklemediklerini bildirdi. Almanya Başbakanõ Angela Merkel, Obama’ya “iyi şanslar” diledikten sonra ülkesinin Afganistan’a daha fazla asker göndermeyeceğini tekrarladõ ve Obama’nõn planladõğõ gibi İran’la doğrudan görüşmelerin işe yarayacağõndan kuşkulu olduğunu belirtti. Rusya Başbakanõ Vladimir Putin de, “büyük hayal kırıklıklarının büyük beklentilerden” kaynaklandõğõnõ söyleyerek karamsarlõğõnõ saklamadõ. ABD’nin müttefikleri Meksika ve Kosta Rika Obama’yõ kutlarken, Küba ve Venezüella temkinli mesajlar verdi. Venezüella Devlet Başkanõ Hugo Chavez, “Kimsenin sihirli güçleri yok. Kuzey Amerika imparatorluğundan söz ediyoruz” dedi. Küba Komünist Partisi yayõn organõ Granma da Obama’nõn seçim vaatlerini gerçekleştirme zamanõ olduğunu yazdõ. Okul arkadaşları kutladı Obama’nõn 1960’lõ yõllarõn sonlarõnda yaşadõğõ Endonezya’da ise eski okul arkadaşlarõ kutlama yaptõlar ve “Barry” olarak bildikleri arkadaşlarõnõn ABD başkanõ olmasõndan duyduklarõ sevinci dile getirdiler. Japonya’nõn Obama kasabasõ da coşkulu kutlamalara sahne oldu. “Obama için Obama” adõ verilen kutlamalarda “Barack Obama” kekleri, tişörtleri ve kravatlarõ satõldõ. Kutlamalarda, Obama’nõn doğum yeri olan Hawai’nin yerel danslarõ kendilerine “Obama kızları” diyen dansçõlar tarafõndan sergilendi. ABD’nin ilk siyah başkanõ Barack Obama’nõn göreve başlamasõ, bütün dünyada yüksek beklentilerle birlikte soru işaretlerini de gündeme getirdi Obama’nın ölen babasının memleketi Kenya’nın Kogello köyünde de binlerce kişi yemin töreni sırasında dans ederek kutlama yaptı. Kenya basını da yemin törenine birinci sayfalarından geniş yer verirken Kenyalı anneler Linda Omondi ve Caroline Akinyi bebeklerine Obama çiftinin isimlerini verdi. Linda (solda) bebeğine Michelle Obama derken, Caroline de bebeğine Barack Obama dedi. (Fotoğraf: AFP) Esir kampına gönderilen ilk 23 tutsağın açık kafeslerdeki, kafalarına siyah poşet geçirilmiş, turuncu tulum içindeki görüntüleri hafızalara kazınmış durumda. 2002’den itibaren zaman içinde tutsaklar için ek binalar da yapıldı. Kampın kuruluşuyla başlayan protesto gösterileri de hâlâ sürüyor. (Fotoğraf: AFP) İLK BAŞKANLIK KONUŞMASI Müslümanlara veateistlere seslenenilkbaşkan ELÇİN POYRAZLAR WASHINGTON - ABD’nin 44. Başkanõ olarak önceki gün göreve başlayan Barack Obama’nõn ilk konuşmasõ hakkõnda “ağırbaşlı, ciddi ve gerçekçi” yorumlarõ yapõldõ. ABD başkanlarõnõn vizyon ve gündemini belirlemesi açõsõndan önemli sayõlan ilk başkanlõk konuşmasõnda Obama kendi yönetiminin önceliklerini sõraladõ. Obama’nõn Irak, Afganistan ve Müslüman dünyasõnõn yanõ sõra İran’a da üstü kapalõ mesajlar göndermesi dikkat çekti. Obama ilk başkanlõk konuşmasõnda Müslüman ve ateist sözcüklerini kullanan ve bu gruplara seslenen ilk ABD başkanõ oldu. ‘Odak ekonomi’ Obama’nõn konuşmasõnõn odak noktasõ ekonomik kriz oldu. Obama “açgözlülük ve sorumsuzluk” nedeniyle ekonominin zayõfladõğõna işaret ederek mali piyasalarõn denetimsiz bõrakõlmasõnõ eleştirdi. Barack Obama “Bu kriz bize dikkat edilmezse piyasanın kontrolden çıkabileceğini gösterdi. Bir ülke yalnızca zenginleri desteklerse refaha ulaşamaz” diye konuştu. Obama ABD’de insanlarõn işlerini, evlerini ve şirketlerini yitirdiğini söyleyerek sağlõk sisteminin çok pahalõ olmasõndan, okullarõn başarõsõzlõğõndan ve enerjiyi düşmanlarõnõ güçlendiren ve gezegeni tehdit eden bir şekilde kullandõklarõndan söz etti. ‘Bush’a eleştiri’ Obama’nõn konuşmasõnda selefi George Bush’un politikalarõnõ eleştirmesi dikkat çekti. “Ortak savunma konusunda biz güvenlik ve ideallerimiz arasındaki yanlış seçimi reddediyoruz” diyen Obama, hukukun üstünlüğü ve insan haklarõna da değindi. ABD’nin “yeniden liderlik etmeye hazır olduğunu” kaydeden Obama, ayrõca “Yalnızca güç bizi koruyamaz. Canımızın her istediğini yapamayız” dedi. Irak, Afganistan, İran mesajları Irak’tan sorumlu bir şekilde çekilmeye başlayacaklarõ ve Afganistan’da barõşõ sağlayacaklarõ yönündeki vaatlerini de yineleyen Obama, “Eski dostlar ve önceki düşmanlarla birlikte nükleer tehdidi azaltmak için yorulmadan çalışacağız” dedi. ABD Başkanõ Obama, “Hayat tarzımız için özür dilemeyeceğiz veya savunmamızı gevşetmeyeceğiz. Amacını terörle elde edenlere karşı kararlılığımızı güçlendireceğiz ve onları yeneceğiz” diye konuştu. Müslüman dünyasõna özel olarak seslenen Obama, “Ortak çıkar ve ortak saygıya dayalı yeni bir yol hedefliyoruz” diye konuştu. Obama “Hıristiyan, Müslüman, Musevi, Hindu, ateist, tüm inançların oluşturduğu bir ülkeyiz. Biz yeni bir çağ başlatmaya kararlıyız” dedi. Kendi toplumlarõnõn başarõsõzlõklarõndan Batõ dünyasõnõ suçlayan liderlere de seslendiğini ifade eden Obama, şöyle devam etti: “Unutmayın ki halklarınız sizi, yıktıklarınızla değil, inşa ettiklerinizle hatırlayacak.” Obama’nõn otoriter rejimlere yönelik olarak “Siz tarihin yanlış tarafındasınız ama yumruğunuzu gevşetmeye hazırsanız size el uzatacağız” yönündeki sözlerinin İran’a mesaj olabileceği yorumu getirildi. Yoksul ülkelere de destek sözü veren Obama, ABD’nin dünyanõn başka yerlerine ilgisiz kalamayacağõnõ söyledi. ABD’den “yeni bir sorumluluk çağı” beklendiğini belirten Obama, Amerikalõlarõ kendilerine, ülkelerine ve dünyaya olan sorumluluklarõnõ yerine getirmeye ve ülkeyi yeniden inşa etmeye çağõrdõ. Köleler inşa etmişti Geçmişte bir kõsmõ köleler tarafõndan inşa edilen Kongre binasõnõn merdivenlerinde düzenlenen törendeki konuşmasõnda Obama, kendisine ve õrkõna da değinerek “60 yıl önce babasına yerel bir lokantada servis yapılmayan bir adamın” Beyaz Saray için başkanlõk yemini etmesinden söz etti. HARLEM’DE BÜYÜK SEVİNÇ - ABD’nin siyah başkanı Obama’nın Kongre önündeki yemin töreni, siyah mahallesi Harlem’de dev ekranlardan izlendi. Eşi Michelle ve kızlarıyla törene katılan Obama daha sonra resmi geçit eşliğinde Beyaz Saray’a ulaştı. Obama ve eşi Michelle, Kongre ile Beyaz Saray arasındaki Pennsylvania Bulvarı’nda araçları ilerlerken programda olmamasına karşın iki defa araçtan inerek, birkaç yüz metre yürüdü ve yol kenarında kendilerini izleyen halkı selamladı. Obama ve eşi, Beyaz Saray’ın kuzeyine kurulu özel kurşun geçirmez cam bölümden, törene katılan korteji izledi. (Fotoğraflar: AFP/AP) Obama, Hawai’de şaka anlamına gelen el işaretiyle selamladı. Jenna ve Barbara’dan Sasha ve Mali’ya mektup  George W. Bush’un ikiz kõzlarõ Jenna ve Barbara Bush, Obama’nõn kõzlarõ Sasha ve Malia’ya yazdõklarõ mektupta “Bu büyülü mekânda iyi eğlenceler” diledi. Wall Street Journal’õn haberine göre, Bush’un kõzlarõ mektupta Beyaz Saray’dan çok güzel anõlarla ayrõldõklarõnõ anlattõ. Jenna ve Barbara Bush, babalarõndan çok dedeleri George Bush’un başkanlõğõ dönemini hatõrlatarak, Beyaz Saray’a ilk geldiklerinde 7 yaşõnda olduklarõnõ belirttiler. Gazetede yayõmlanan mektupta, Bush’un ikizleri Obama’nõn kõzlarõna “sadık arkadaşlar edinmeleri” tavsiyesinde bulunuyor. Obama’nõn kõzlara söz verdiği köpek meselesine de değinen ikizler, “Hayvanlarınızı candan sevin, çünkü bazen sadece hayvanların size verebileceği huzura ihtiyacınız olacak” diyor. Beyaz Saray’da yaşamanõn avantajlarõnõn yanõ sõra bazõ hoş olmayan durumlarõn da bulunduğunu belirten ikizler, mektupta “Çoğu kişi babanızı tanıdığını sanıyor, ama sizin doğduğunuz gün onun neler hissettiği, okuldaki ilk gününüzde ne kadar gurur duyduğu ve sizin onun kızları olmayı ne kadar sevdiğiniz hakkında hiçbir fikirleri yok. Dolayısıyla tavsiyemiz çok önemli: Babanızın gerçekten kim olduğunu asla unutmayın” ifadelerine yer veriyor. İlk iş Ortadoğu  Obama ilk iş gününde Ortadoğu barõşõ konusunda İsrail Başbakanõ Ehud Olmert, Filistin Devlet Başkanõ Mahmud Abbas, Mõsõr Cumhurbaşkanõ Hüsnü Mübarek ve Ürdün Kralõ Abdullah ile telefon görüşmesi yaptõ. Beyaz Saray Sözcüsü Robert Gibbs, Barack Obama’nõn, görüşmelerinde, İsrail ile Hamas arasõndaki ateşkesi sağlamlaştõrmak için çaba göstereceğini belirttiğini söyledi. Obama’nõn Filistin Devlet Başkanõ Mahmud Abbas’a ise Gazze’nin yeniden inşasõ için destek sözü verdiği bildirildi. AP