Katalog

CMYB C M Y B 26 AĞUSTOS 2008 SALI CUMHURİYET SAYFA İNCELEME 9 MELTEM YILMAZ T ürkiye’deki en çok kullanõlan uyuş- turucu/uyarõcõ madde yüzde 79’luk oranla esrar, uyuşturucu bağõmlõlarõ- nõn yaş sõralamasõnda yüzde 23’lük oranla 25-29 yaş grubu içinde birinci sõrayõ alõyor. Madde bağõmlõlõğõ tedavisi için mer- kezlere başvuran hasta sayõsõ 2004’te 1427 kişiyken 2008’de bu sayõ 3 bini aştõ. Yatarak tedavi olan hasta sayõsõnda 2008’de 2005’e oranla yüzde 37 artõş olduğu belirlendi. Mad- de bağlantõlõ ölümlerin yaş gruplarõna göre dağõlõmõ incelendiğinde, en fazla ölüm vaka- sõnõn 30-34 yaş grubunda olduğu ortaya çõktõ. İstanbul Ticaret Üniversitesi Psikiyatri Bi- lim Dalõ Öğretim Üyesi Prof. Dr. Özcan Köknel, uyuşturucu bağõmlõlõğõnõn genellikle ergenlik döneminde geliştiğini belirterek, bu dönemde ailesi tarafõndan anlaşõlmadõğõnõ dü- şünen ergenin, madde kullanõmõna daha yat- kõn hale geldiğini söyledi. Prof. Köknel, aile- lerin özellikle 15-19 yaşlarõndaki çocuklarõnõ dikkatle takip etmeleri gerektiğinin altõnõ çize- rek, bu dönemde olağan dõşõ davranõşlar gös- termeye başlayan çocukla önce iletişimin artõ- rõlmasõ, şüpheli bir durumun ortaya çõkmasõ durumunda ise onu bir merkeze gitmeye sevk etmesi gerektiğini dile getirdi. TEDAVİ EDİLMEZSE ÖLÜMLE SONUÇLANIYOR Uyuşturucu ya da uyarõcõ mad- de, kullanan kişide tedavi edilmedi- ği takdirde ölümle sonuçlanan ba- ğõmlõlõk halini beraberinde getiriyor. Ki- şinin kullandõğõ madde üstünde kontrolünü kaybetmesi, onsuz bir yaşam sürememeye başlamasõ anlamõna gelen bağõmlõlõk hali, kullanõlan madde miktarõnõn giderek artmasõ, madde miktarõ azaltõlõnca ya da kesilince hu- zursuzluk, uykusuzluk, titreme gibi yoksun- luk belirtilerinin ortaya çõkmasõ, ruhsal, sos- yal, adli ya da bedensel bir sorun oluşturmasõ- na karşõn madde kullanmaya devam etmesi, kişinin madde üstünde kontrolü kaybetmesi ile tasarladõğõndan fazla madde kullan- masõ, zamanõnõn büyük çoğunluğunu madde ile geçirmesi, maddenin kişisel toplumsal sorumluluklarõnõ yerine ge- tirmesini engellemesi (iş, okul, aile gi- bi) gibi sonuçlarla ortaya çõkõyor. TÜRKİYE TRANSİT BÖLGE Gerek Avrupa ülkeleri gerek doğu toplumlarõnda uyuşturucu uyarõcõ mad- de türleri haşhaş, morfin, kodein, metadon, eroin, esrar, amfetamin, kokain, kafein, ecs- tacy, captagon, LSD olarak sõralanõyor. Tür- kiye, coğrafi konumu itibariyle afyon türevi bağõmlõlõk yapõcõ maddelerin üretim bölgeleri olan Afganistan ve Bulgaristan, tüketim böl- gesi olan Avrupa ülkelerine yasadõşõ sevkõ- yatta transit ülke olarak, bu transit geçişle bağlõ olarak ortaya çõkan etkileşim nedeniyle de kullanõm boyutunda etkileniyor. Bunun tersi bir trafik, Avrupa ülkelerinden Türkiye’ye ve Türkiye üzerinden Arap Yarõ- madasõ’ndaki bazõ ülkelere doğru görülüyor. Avrupa ülkelerinde üretilen sentetik uyarõcõ- lardan ecstacy ülkemizde kullanõcõ bulurken, captagon logosuyla bulunan amfetamin tab- letler, Türkiye üzerinden Arap Yarõmada- sõ’ndaki ülkelere kaçak olarak gönderiliyor. Uzmanlar, yüksek boyutlardaki uyuşturucu kullanõmõ büyük oranda şiddet ve suç, HIV enfeksiyonuna yakalanma oranõnõn yüksekli- ği, sosyal yapõda çökme gibi sorunlarõ de be- raberinde getirdiğinin altõnõ çiziyor. İstatis- tikler toplumun bazõ kesimlerinin daha fazla uyuşturucu kullandõğõnõ ortaya koymasõna karşõn uyuşturucu bağõmlõlarõ toplumun her kesiminden gelebiliyor. K açakçõlõk ve Organize Suçlarla Mücadele (KOM) Daire Başkanlõğõ’na bağlõ Türki- ye Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağõmlõlõ- ğõ İzleme Merkezi (TUBİM) verileri ile polis tarafõndan haklarõnda adli işlem yapõlan ve uyuşturucu kullanõcõsõ olduğunu beyan eden kişilerden gönüllülük esasõna göre doldurulan Madde Kullanõmõ Risk Analizi Anketi (U For- mu) sonuçlarõna göre, Türkiye’deki en çok kullanõlan uyuşturucu/ uyarõcõ maddeler yüzde 79’luk oranla esrar, yüzde 24 ecstasy, yüzde 14’le eroin, yüzde 14 kokain, yüzde 2 LSD, yüzde 1 captagon, yüzde 3 uçucular. Başlama sõrasõna göre kullanõlan maddeler, yüzde 87 sigara, yüzde 7 esrar, yüzde 4 alkol, yüzde 1 eroin, yüzde 1 ecstasy, yüzde 1 uçu- cular. Bu maddelerin kullanõm şekli sõrasõyla enjeksiyon, sindirim sistemi ile solunum siste- mi olarak gösteriliyor. Türkiye’deki uyuşturu- cu bağõmlõlarõnõn yaş sõralamasõnda ise yüzde 23’lük oranla 25- 29 yaş birinci sõrayõ alõrken yüzde 21’lik oranla 20- 24 yaş, yüzde 17’lik oranla 30- 34 yaş, yüzde 11 ile 35- 39 yaş, yüzde 8’lik oran 15- 19 yaş diliminde yer alõ- yor. Başka bir değişle 15- 29 yaş arasõ genç nüfus, uyuşturucu madde kullanõmõnõn yüzde 52’sini oluşturuyor. 3BİN BAĞIMLI TEDAVİ OLDU Türkiye’de uyuşturucu kullanõmõnõn yüzde 95’ini erkek, yüzde 5’ini kadõnlar oluşturuyor. Tedavi olan bağõmlõ sayõsõ 2004’te 1427 ki- şiyken 2008’de bu sayõ 3 bini aştõ. Tedavi için başvuran hastalar arasõnda eroin kullanõ- cõlarõnõn, diğer bağõmlõlar arasõnda yüzde 39’luk oranla daha yüksek olduğu görülüyor. Eroin kullandõğõ için tedavi gören hastalar yo- ğun olarak da 25-29 yaşlarõnda. Tedavi olan- larõn ilk kullanõm yaşõ yüzde 52’lik oranla 15- 24. Tedavi gören hastalarõn yüzde 63’ü ilk- okul mezunu. Eroin bağõmlõlarõ arasõnda her üç hastadan ikisinin bir önceki tedavilerinden sonra tekrar eroin kullanmaya başladõklarõ bil- dirildi. Türkiye İstatistik Kurumu tarafõndan 60 ildeki 261 okulda öğrenim gören ilk ve or- taöğretim düzeyinde 26 bin öğrenci üzerinde yapõlan araştõrmaya göre, bu öğrenciler ara- sõnda sigara kullanmaya devam edenlerin yüz- de 15.6, son bir ayda haftada en az bir kez al- kol kullananlarõn yüzde 16.5, son üç ay içeri- sinde uyuşturucu/ uyarõcõ madde kullananlarõn oranõnõn ise yüzde 2.9 olduğu tespit edildi. GENÇ YAŞTA ÖLÜYORLAR Madde bağlantõlõ ölümlerin yaş gruplarõna göre dağõlõmõ incelendiğinde, en fazla ölümün 30- 34 yaş grubunda yüzde 15 oranõnda oldu- ğu görülüyor. Bu ölümlerin yüzde 88’ini er- kekler oluştururken, yüzde 86’sõnõn afyon ve türevleri, yüzde 10’unun amfetamin, yüzde 4’ünün ecstasy kaynaklõ olduğu saptandõ. Ölümlerin yaş ortalamasõna bakõlõrsa genel or- talama 34 yaşõ gösteriyor. Ölüm olaylarõnda en küçük yaşõn 16, en yüksek yaşõn 51 olduğu tespit edildi. Türkiye’deki uyuşturucu bağımlılarının yaş sıralamasında yüzde 23’lük oranla 25-29 yaş birinci sırayı alırken yüzde 21’lik oranla 20-24 yaş, yüzde 17’lik oranla 30-34 yaş, yüzde 11 ile 35- 39 yaş, yüzde 8’lik oran 15- 19 yaş diliminde yer alıyor. Madde bağlantılı ölümlerin yaş gruplarına göre dağılımında en fazla ölüm vakasının 30-34 yaş grubunda olduğu ortaya çıktı. İstanbul Ticaret Üniversitesi Psikiyatri Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Özcan Köknel, uyuşturucu bağımlılığının genellikle ergenlik döneminde geliştiğini belirterek, bu dönemde ailesi tarafından anlaşılmadığını düşünen ergenin, madde kullanımına daha yatkın hale geldiğini söyledi. Prof. Köknel, ailelerin özellikle 15-19 yaşlarındaki çocuklarını dikkatle takip etmelerini önerdi. U zmanlar, aileleri çocuklarõnõn uyuşturucuya dikkatli olmalarõ konusunda uyararak bu konu- daki önerilerini özetle şöyle sõraladõlar: ? Aileler, çocuklarõnõ dikkatle izlemeli, normal olmayan davranõşlarõnõ sorgu- lamalõ. Çocuğundan şüphelenen veli, çocuğunu önce güzellikle bir merkeze gitmeye ikna etmeli. ? Aileler, çocuklarõnõ ve çevresini iyi tanõmalõ, kiminle arkadaşlõk ettiğinden ve harcamalarõndan haberdar olmalõ. ? Aile çocuklarõna yeterli ilgi ve sevgi gösterilmeli. ? Kötü arkadaş gruplarõndan uzak tutul- malõ. Böyle kişiler davranõşlarõndan, hareket ve sözlerinden anlaşõlõr. ? Zamanõ nasõl değerlendirdiği, neyle ilgilendiği gözlenmeli. ?Çocuklar, uyuşturucu kültürünün filiz- lendiği birahane, pub, diskotek, kahvehane, kumarhane, meyhane ve benzeri yerlerden uzak durmalõdõr. ? Bira ve “alkolsüz” denilen bira, alko- lizm ve uyuşturucu batağõnõn başlangõç basamağõdõr. ? Çocuklar, anne babanõn maddeler konusundaki tutum ve davranõşlarõnõ gözlemlemekte ve benzer şeyleri uygulamaktadõr. Bu durum göz önünde tutulmalõdõr. Ç O C U K L A R D İ K K A T L E İ Z L E N M E L İ MÜCADELEDE ULUSAL İŞBİRLİĞİ GENİŞ TEDAVİ OLANAĞI T ürkiye, uyuşturucu madde kaçakçõ- lõğõ ile mücadelede uluslararasõ işbirliği faaliyetlerini, uluslararasõ organizasyonlar, irtibat görevlileri ve güvenlik işbirliği anlaşmalarõ imzala- dõğõ ülkeler başta olmak üzere birçok ülke ile sürdürüyor. Türkiye’de görev yapan yabancõ irtibat görevlileri ara- sõnda ABD, Almanya, Arnavutluk, Avusturya, Belçika, Bulgaristan, Çin, Danimarka, Fransa, Hollanda, İngiltere, İran, İspanya, İsveç, İtalya, İsrail, Japonya, Macaristan, Norveç, Pakistan, Romanya, Rusya, Ukrayna, Suudi Ara- bistan ve Yunanistan’dan olmak üzere, toplam 25 ülkeden; 59 irtibat görevlisi bulunuyor. Uzmanlar, madde bağõmlõlõ- ğõnda diğer ülkelerle ortaklaşa gerçekleştirilen evrensel işbirliğinin yanõnda okul, aile ve toplum odaklõ önleme modelleri üzerinde durmak gerektiğinin altõnõ çiziyor. UYUŞTURUCU TRAFİĞİNİ TÜRK MAFYASI YÖNETİYOR EN ÇOK ESRAR KULLANILIYOR Gençler zehir batağõnda A dının yazılmasını isteme- yen bir üst düzey emni- yet yetkilisine göre, Türk mafyası Avrupa ile Ameri- ka’da 100 milyar dolarlık uyuşturucu trafiğini kontrol ediyor. Türk mafyası İngilte- re’nin eroin sevkıyatının yüzde 90’ını, Amsterdam ve Mosko- va’daki uyuşturucu pazarının ise yüzde 50’sini kontrol edi- yor. Türk mafyası, Londra uyuşturucu pazarının yüzde 90’ını elinde tutarken bu oran Bulgaristan’da yine yüzde 90, Berlin’de yüzde 80, İtalya’da yüzde 80, Atina’da yüzde 70, Amsterdam’da yüzde 50, Prag’da yüzde 50, Budapeş- te’de yüzde 50, Rusya’da yüz- de 40, Fransa’da yüzde 30, New York’ta ise yüzde 90 ola- rak gösteriliyor. Avrupa Birli- ği’nin (AB) 2006’da yayımla- dığı “Organize Suç Tehdit De- ğerlendirme Raporu”na göre Türk mafyası, Avrupa’da eroi- nin dağıtımı ile ithalinden so- rumlu. Raporda, Türk mafyası için “Balkan bölgesinden ge- len organize suç grupları, AB üyesi ülkelerin büyük bölü- münde doğrudan ya da dolaylı etkiye sahip. Geleneksel olarak Türk organize suç grupları, Balkan rotasındaki suçlularla işbirliği içinde, AB’de eroinin dağıtımı ile ithalinden sorum- lu” deniliyor. Dünya genelinde en yaygın madde kullanımının ABD’de olduğu görülüyor. ABD’de ya- pılan çalışmalarda yaşam bo- yu en az bir kez madde kulla- nanların oranı yüzde 37. Bu ülkede kokain kullanımı yüzde 11. 5 iken, eroin yüzde 9. Bazı Avrupa ülkelerinden Hollan- da’da esrar kullanımı yüzde 40, kokain ise yüzde 2.5. Nor- veç’te esrar kullanım oranı ise yüzde 20.4 olarak görülüyor. T ürkiye’de madde bağõmlõlõğõ teda- visi Sağlõk Bakanlõğõ’na bağlõ 10 ayrõ madde bağõmlõlõğõ tedavi mer- kezinin yanõnda, Ankara, Gazi, İstanbul, Ege ile Dokuz Eylül Üniversiteleri Tõp Fakülteleri, Elazõğ, Samsun, Manisa, Adana Ruh Sağlõğõ ve Hastalõklarõ Has- tanesi, Denizli Devlet Hastanesi, İzmir Atatürk Eğitim ve Araştõrma Hastanesi, Akdeniz BAM ile İstanbul’daki çeşitli özel hastaneler bün- yesinde yapõlõyor. Tedavinin usul ve esas- larõna ilişkin “Madde Bağımlıları Tedavi Merkezleri Yönetmeliği” 2004’te Sağlõk Bakanlõğõ tarafõndan hazõrlanarak yürürlüğe girmişti. Alkol ve Madde Bağõmlõlõğõ Araştõrma ve Tedavi Merkezi (AMATEM) ile Uçucu Madde Araştõrma ve Tedavi Merkezi (UMATEM) gibi tedavi son- rasõ rehabilitasyon birimleri ise, bağõmlõlõk yapan maddeler konusunda bireyin bilinçlendirilmesi ile eğitilmesi konusuna odaklanõyor. Tedavi edilmediğinde ölümle sonuçlanan uyarõcõ madde kullananlarõn yüzde 52’sini 15-29 yaş arasõ genç nüfus oluşturuyor Türkiye’ninuyuşturucugerçeği 0 200 400 600 800 1000 1200