Katalog

17HAZİRAN2008SALI CUMHURİYET SAYFA ÇEVRE 11 Her yıl geri kazanıp hayatımıza dahil edebileceğimiz 4 milyon ton atık çöpe gidiyor Yasa var uygulama yok ÖZLEM GÜVEMLİ Türkiye'de evlerde, işyerlerin- de, fabrikalarda, okullarda üreti- lcn atığın yüzde 15'i geri kazanı- labilir nitclikte. Hcr yıl ülke gc- nelinde üretilen 30 milyon ton atı- ğın 4 milyon tonu geri kazanıla- bilecek durumda olmasına karşm çöpe gidiyor. Çünkü 2005 yılında yürürlüğe giren Ambalaj ve Am- balaj Atıklannın Kontrolü Yö- netmeliği yaygın bir şekilde uy- gulanamıyor. Istanbul Büyükşehir Belediyesi'nin uygulamaya ya- naşmadığı yönetmelik kentte, sa- dece Kadıköy, Beşiktaş ve Pen- dik'te uygulanarak geri kazanım çalışması yapılıyor. AB Ambalaj ve Ambalaj Atık- ları Direktifı'nden yola çıkılarak hazırlanan Ambalaj ve Ambalaj Atıklannın Kontrolü Yönetmeli- ği, 1 Ocak 2005'te yürürlüğe gir- di. Ambalaj atıklannın kaynağın- da ayn toplanması ve değerlendi- rilmesini içeren yönetmeliğe ye- rel yönetimler pek sıcak bakmıyor. "Yetkilendirilmiş Kuruluş" olan ÇEVKO ile işbirliği yaparak yönetmeliğe uygun geri kazanım uygulamalannnı yapıldığı tzmir ve Bursa Büyükşehir Belediyeleri sınırlan içinde 1.5 milyon nüfusa hizmet veriliyor. Geri kazanım uy- gulamasınm geliştirildiği ilk tu- ristik bölge olan Marmaris Bele- diyeler Birliği sınırlan içinde yak- laşık 18 bin konut, 116 lüks otel, 30 restoran ve 2 marina geri ka- zanım sağlıyor. Ankara'da Çankaya Belediyesi ilk aşamada 200 bin Çankayalı'nın 50 bin konutta ayn topladığı am- balajlan geri kazandınyor. Yalo- va Belediyesi ile yürütülen çalış- malarda 40 bin nürusa ulaşıldı. Ba- lıkesir'de 25 bin konuttan amba- laj atıkları geri kazandırılmak üzere ayn toplanıyor. îstanbul'da Kadıköy Belediye- si, 8 bin konutta ve çok sayıda iş- yerinde 35 bini aşan nüfusun çöp- ten ayn topladığı ambalaj atıkla- nnı geri kazanıma sevk ediyor. Is- tanbul'da Beşiktaş ve Pendik, An- talya'nm Muratpaşa ilçeleri, Ma- nisa ve Muğla belediyelerinde geri kazanım uygulamalan 2006 yazında başladı. Izmir ve Bursa'nm ardından, Adana ve Konya, öncü büyükşe- hir belediyeleri olarak ÇEVKO ile işbirliği yapıyorlar. Ankara'da Yenimahalle ve Bcypazarı'nda, Gaziantep'te Şahinbey'de yönet- meliğe uygun projeler hazırlanı- yor. Ambalaj atıkları uygun şekilde kaynağında ayn olarak topla- nıp, türlerine göre ayrıldıktan sonra, geri dönüşüm sanayiine sevk edilerek farklı şekillerde ekonomiye, yani hayatımıza tek- rar dahil oluyorlar. Çöp zanne- derek attığımız şampuan şişe- sinden araba tamponu, süt kar- tonlarından masa-dolap gibi mo- bilyalar, alüminyum içecek ku- tulanndan uçak gövdesi bile yap- mak mümkün. 1 ton kâğıdın geri dönüştürül- mesi ile 17 adet büyük ağacın ke- silmesi önlenmiş oluyor. Ayrıca kâğıt ve karton atıkların geri dö- nüşümü ile enerji tasarrufu sağla- nıyor. Doğaya karışması 400- 1000 yıl süren plastiği geri dön- üştürerek petrol tüketimini önle- yebiliriz. Bir alüminyum kutu- nun geri dönüşümü, içecek kutu- sunun birincil hammaddesinden ürctimine göre yüzde 90 enerji ta- sarrufu sağlıyor. Kâğıdm geri dö- nüşümü ile üretimde yüzde 50 ora- nında enerji tasarrufu sağlanır. Kâğıt toplayıcılar ve Brezilya Brezilya'da kâğıt üretiminden sonra kalan po- lietilen alüminyum karışımı, plazma işleminden geçirilerek saf alüminyum ve saf parafıne dönüş- türülüyor. Bu işi yapan kâğıt fabrikalan kâğıt üre- timinden daha çok alüminyumdan para kazanıyor- lar. Brezilya tek başına 6 milyar paket üreten bir ül- ke. Türkiye'de de hem yonga levha yöntemi hem de kâğıt dönüşümü yöntemi kullanılıyor. Scktörde "kara kuvvetleri" olarak adlandırılan kâğıt toplayıcılar, kâğıtların geri kazanımında çok önemli bir rol oynuyor. 1.8 milyon tonun üzerindc geri dönüştürülebilir ambalaj atığın tamamına ya- kınını "kara kuvvetleri" topluyor. Kâğıt toplayı- cılar, ambalaj atıklar yönetmeliği ile kayıt altma alınarak sisteme resmen dahil ediliyor. Brezilya'da bir sosyal sorumluluk projesi olarak kâğıt toplayıcılar, sistemin içinde ihaleleri beledi- yelerden almış fınnaların ücretli elemanları olarak çalışmaya başlamıştı. Koopcratifler altında topla- nan kâğıt toplayıcılar geri kazanım sürecinde ol- dukça başanlı oldu. Beş litrenin üzerindeki bitkisel atık yağlannızın adresinizden toplanmasını sağlayarak, hem doğal yaşama hem de ülke ekonomisine katkıda buluna- bilirsiniz. Lavabodan dökülen bir litre atık bitkisel yağ, 1 milyon litre suyu kirletiyor ve yeraltı su kaynakla- nna sızarak yeraltı sularını da kirletiyor. Aynca bu yağlar kanalizasyon sisteminde tıkanmalara neden olabiliyor ve denizlerde denizanası oluşu- munu arttırarak deniz kirliliğini hızlandınyor. Türkiye yılda 1 milyon 650 bin ton bitkisel yağ tüketimiylc Avrupa'da üçüncü sırada yer alıyor. Her yıl 350 bin ton bitkisel atık yağ doğaya bıra- kılıyor. Bu miktarda bitkisel atık yağ toplanarak biyodizele dönüştürüldüğünde yılda 750 milyon ton petrol ithalatını önlemek mümkün. 444 28 45 numarah Alo Atık hattını arayarak beş litrenin üzerindeki bitkisel atık yağlannızın adresinizden toplanmasını sağlayarak, hem doğal yaşama hem de ülke ekonomisine katkıda bulunabilirsiniz. , - H f p T O M F î t r , * .•'••'•• Hurda arabaların sonu Avrupa Birliği, araçların geri dönüşümüyle hurdalara hayat vermeye hazırlanıyor. AB'nin bu çalışmaları, 11 yıl sonra otomobil üreticilerinin hurdadan yüzde 100 dönüşüm ile üretime geçmesini sağlayacak. ilk hedef AB bölgelerindeki ülkelerin bu yıl en düşük geri dönüşüm miktarını yüzde 25'ten 55'e çıkannak. Bu oranın 2015 yılında yüzde 100'e çıkması planlanıyor. Her yıl 9 milyon aracın hurdaya aynldığı AB'de, ortalama bir araç 15 bin parçadan oluşuyor. Çevreye Yatırım Fonu: Hem yatırımlarınıza hem de doğal hayata kazandıran ilk yatınm aracı. Türkiye tş Bankası bir ilki gerçekleştiriyor, ülkemizin ve dünyanın geleceğine bugünden yatırım yapıyor. Çevreye Yatırım Fonu, doğaya saygüı şirketlerln hisse senetlerini alıyor. Üstelik tş Bankası, bu fondan elde edeceği gelirinden TEMA çevre projelerlne pay ayınyor. Böylece, siz kazanırken çevremlz de kazanıyor. Ortak geleceğimiz için siz de bugünden yatınm yapın, iki kere kazanın. Türkiye lş Bankası A.Ş. B Tlpi Değişken TEMA Çevre Fonu isbartk.ixiin.it 1 1 444 02 02 | Şubolerlıniz I Qevreyey8tirtmfonu.com Avcılar 'da geri dönüşüm uygulaması Avcılar Belediyesi, ilçe sı- nırlannda üretilen kâğıt-kar- ton, cam, plastik ve metal ambalaj atıklannın evsel atıklardan ayn olarak top- lanması ve geri kazanılması amacıyla "Geri Dönüşüm Projesi" uygulamasını baş- lattı. Avcılar'daki tüın okullara ve işyerlerine geri dönüşüm kutulan koydurtan Belediye Başkanı Mustafa Değirmenci, ülke ekono- misine büyük katkılar sağlayacak projeye tüm Avcılar halkının katılımını istedi. Nüfusu 350 bin civannda olan Avcılar için hayati önem taşıyan proje, öncelikle Ambarlı Mahallesi, Denizköşkler Mahallesi, Merkez Mahallesi ve Cihangir Mahallesi'nde yaklaşık 2 bin 500 konutluk bir pilot bölgede uygulanmaya baş- lanacak. Istanbul Üniversitesi Çevre Mühen- disliği Çevre Kulübü'nden seçilen 20 kişilik eğitmen grubu, evleri teker teker dolaşarak hane halkına özellikle kaynağında ayırmayı yapacak olan ev halkına birebir uygulama hakkında bilgi verecekler. Eğitim sırasında verilen bilgileri içeren el broşürleri ve mavi poşetler de dağıtılacak. istanbul'da neden uygulanamıyor? tstanbul, 32 ilçesi ve yoğun nüfusu nede- niyle oldukça zor bir kent. Çöp toplama işin- den ilçe belediyeler sorumlu, ancak büyükşe- hir belediyesinin de koordinasyon görevi var. Istanbul Büyükşehir Belediyesi çöp toplama işini yan kuruluşu olan ISTAÇ'a yaptmyor. Istanbul Büyükşehir Belediyesi, ÇEVKO ve tSTAÇ, yönetmelik çıktıktan sonra ilçe bele- diyeler ile toplantılar yaptı. JSTAÇ'ın öneri- siyle Istanbul 10 bölgeye aynldı. Ilgili bölge- lerin ilçe belediyeleriyle ortak bir çalışma ya- pıldı. Ancak ilçe belediyeler ortak çalışmaya pek yanaşmadı. ISTAÇ yerine başka fırmalara bu işi kendi- leri ihale etmek istedi. lSTAÇ'ın yaklaşımları çok fazla kabul görmeyince istanbul'da fazla yol almamadı. lzmir'de ise örnek bir uygula- , maya imza atıldı. ilçe belediyeler toplama so- rumluluklannı Izmir Büyükşehir Belediye- si'ne verdi. Izmir Büyükşehir Belediyesi de daha önce ambalaj atıklannın ayn olarak top- . lanması için bir firma ile anlaşmıştı. Yönet- melik çıktıktan sonra ÇEVKO sürece dahil oldu ve yaygın bir uygulama sağlandı. e-atık sorunu Bilgisayar, telefon ve televizyon gibi eski elektronik eşyalann sayılan her yıl hızla artı- yor. Artık elektronik eşya o kadar ucuzladı ki bozulduklarında tamir ettirmek yerine yenisi- ni almak daha kolay. Daha düşük kalitede ve daha kısa ömre sahip olsalar da fark etmiyor. Bunun sonucunda da elektronik eşya atıkları en hızlı büyüyen atık tipleri arasındaki yerini aldı. Greenpeace'in raporuna göre, çoğu gelişmiş ülkede "kullan-at", ülke kültürünün parçası olduğu için, sunulan çözümler daha geride ka- lırken, e-atığın miktarı dramatik olarak artı- yor. Daha sıkı düzenlemelerin olduğu Avrupa Birliği ülkclerinde bile e-atığın yüzde 75'i ka- yıt altında dcğil. Her yıl yaratılan 8.7 milyon ton e-atığın 6.6 milyon tonu geri dönüştürüle- miyor. ABD'de ise elektronik atıklarla ilgili çok az düzenleme var. Elektronik atıkların yüzde 20'den daha azı yeniden dönüşüm için kulla- nılıyor. PÇ'lerde bu oran yüzde 10 ve televiz- yonlarda ise yüzde 14 olarak daha da düşük. Dijital televizyonlara geçiş ise kullanılma- yan analog televizyonlarm miktarında aşın derecede artış getirdi. ABD'deki e-atığın yüz- de 20'si dışarıya ihraç ediliyor. Çünkü ABD biriktirilmiş e-atığın Afrika ve Asya'ya gön- deriminin yasal olduğu birkaç ülkeden biri. Yeniden dönüştürülemeyen büyük miktardaki elektronik atığın oluşma sebepleri şunlar: - Depolama: Eski elektronik parçalar ve aletler çoğunlukla kullanıcıların evlerinde saklanır. Bu ise onlann atılacağı günü gecik- tirmeye hizmet eder ve efektif olarak tekrar kullanım şanslannı azaltır. - Toprağa gömme/yakma: Elektronik atık- lar ev atıklanyla karşılaştırılınca çoğu zaman dönüştürülmeden toprağa gömülür ya da yakı- lırlar. Her iki yol da toksik kimyasalların çev- reye zarar vermesine yol açar. - Tekrar kullanım ve ihraç: Eski bilgisa- yarlar ve telefonlar sık sık tekrar kullanım ya da dönüşüm için gelişmekte olan ülkelere gönderilirler ve bu da daha özensiz ve işlen- memiş, yine çevre kirliliğine yol açacak elek- tronik atıklara yol açar. Greenpeace'e göre e-atık sorununun kesin çözümlerden biri, çoğu elektronik fıımalarının ürünlerinden en zararlı toksik kimyasalları eli- mine etmeleri ve kendi yeniden dönüşüm programlarını düzeltmeleri. En son yeni cep telefonu ve dizüstü bilgisayarlar için çok ge- niş talep olduğu ve bu satışlardan çok geniş bir alanda kâr yapabildiği için şirket ve fırma- lann bunu ihmal etmemeleri gerekir. En önemli bilgisayar üreticileri ise biraz da- ha iyisiyle şu an ortalama yüzde 9 geri dönü- şüm oranına sahip. Bu demektir ki büyük şir- ketler kendi eski sayılabilecek ürünlerinin yüzde 90'ını yeniden dönüştüremiyor.