Katalog

22 MAYIS 2008 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA EKONOMI ekonomi@cumhuriyet.com.tr 13 I Düşen dolar, artan talep ve azalan rezervler nedeniyle ABD ham petrolünün varil fıyat 132dolarıgeçti Petrolde kuyunun dibi göründüHenüz 3 ay önce "100 dolar olur mu" tartışmalan yapılan petrolde 132 dolar da geride bırakıldı. Petrolün varil fıyatı yılbaşından bu yana yüzde 30, 2007'den bu yana ise yüzde 225 arttı. Artık 200 dolar sının konuşulmaya başlanan petrol, küresel kriz gölgesinde yaşayan dünya ekonomisinde enflasyon korkusunu da alevlendirdi. Spekülatörleri OPEC ise üretim bakıyor. Petrolde tamamen dış faturası ise i suçlamakla yetinen artışı karanna soğuk Türkiye gibi a bağımlı olan ülkelerin kabardıkça kabarıyor. Ekonomi Senisi - 2008 yılının ilk günlerinde "100 dolar olur mu olıııa/ mı?" denilen petrol fıyatlan, 5 ayda- ki yüzde 30'luk artışm ardından dün 132 dolan da geride bıraktı. Petrole olan güçlü talep ve ABD Doları'nın değerinin düşük seyretmesi sebebiy- le uluslararası piyasalarda dün 130 do- lara kadar çıkan ABD ham petrolünün varilfiyatı,gün içinde gelen ABD lıanı petrol stoğunun 5 milyon ^aril azaldığı haberleri nedeniyle 132.08 dolara ka- dar çıkarak, tüm zamanlann rekoru- Artık 200 dolar konuşuluyor • OPEC ülkelerinin ütetim artışı karan alması durumıuıda dahi rekor Fıyatlann aşağı çekilmesinin zor olduğunu söyleyen TÜPRAŞ Genel Müdürü Erkut, "Ben telaffuz etmek istemiyorum ama petrolde 200 dolarlardan bahsediliyor" dedi. nu kırdı. Londra Brent tipi ham pet- rolün varil fiyatı da 129.72 dolara ka- dar yükseldi. Böylece 2007 yılının ba- şında 50 dolan geçmeyen petrolün va- ril fiyan yaklaşık 1.5 yılda üç kata ya- kın artmış oldu. Enerji piyasalanndaki en aktif yatınm bankası Goldman Sachs, geçen hafta bu yılın ikinci ya- nsı için ortalama petrol fiyatı tahmi- nini 107 dolardan 141 dolara çıkar- mıştı. Goldman Sachs, petrolün varil fiyatının 2010 yılına kadar 200 dolar olabileceğini de açıklamıştı. "100 doların altını artık unutun" mesa- jı veren uzmanlara göre petrol fiyat- lannııı yükselmesinde şu etkenler rol oynuyor: • Dolann diğer önemli para bi- rimleri karşısında değer kaybetme- si, yatınmcılan petrol gibi emtia alunlanna yönlendirdi, OPEC ül- kelerinin gelirlerini düşürdü ve do- lar kullanmayan tüketicilerin satın al- ma gücünü arttırdı. • ABD Merkez Bankası'nın (FED) faiz oranlarmı kademeli ola- rak düşürmesi ve kredi krizinin et- kilerini hafifl etmek için merkez bankalannın mali piyasalara mil- yarlarca dolar pompalaması, petrol ve altın fıyatlannı arttırdı. Emekli- lik ve hedge (yüksek riskli) fonlar- daki yatınmlarm emtiaya yönelme- si petrol fiyatlannı yükseltti. •" Fiyatların yükselmesinde dün- yanın en fazla petrol tüketen ülkeleri ABD ve Çin'in talebinin büyük etki- si bulunuyor. Dünya petrolünün üçte birinden fazlasını üreten OPEC'in, fi- yatlıınn düşmesini engellemek için 2006 sonunda üretimini azaltmaya başl ıması da fiyatlann düşmesini en- gelliyor. Bu anlamda OPEC'in 9 Ey- lül'c eki toplannsı kritik öneme sahip. %/ Dünyanın 8. büyük petrol üreti- cisi Nijerya'daki üretimde iç kanşık- lıklar nedeniyle kesintiler yaşanıyor. 4. büyük ihracatçı lran, nüklcer prog- rami nedeniyle Batılı ülkelerle ger- ginljk yaşıyor. Irak'ta savaşın ardın- dan petrol endüstrisinden tam verim alınimıyor. REKOR KIRDI 130 H ergünyenirekorlar kıran petrol fıyat- larınm hangi nok- taya kadar ulaşacağını kes- tinnenin mümkün olma- dığını vurgulayan TÜP- RAŞ Genel Müdürü Ya- vuz Erkut, "Bir yıl önce petrol 100 dolan geçer mi geçmez mi derken, bugiin 100 dolar destek nokta- sına geldi. 100 doların al- tına inmiyor. Dolayısıyla çok net bir şey söylemek için erken" diye konuştu. Ham petrol fiyatlannın 200 dolara kadar çıkabileceği- nin konuşulduğunu belirten Erkut, "Yeni bir trend oluştu ve bu trendin önü açık. Ben telaffuz etmek istemiyorum ama 200 do- larlardan bahsediliyor. Ama 200 dolarlar olduk- ça yukarda bir rakam gibi" dedi. Dolann Avro karşısındaki değerinin de önemli oldu- ğunu belirten Erkut, "Do- lar değer kaybetmeye de- vam ederse, talep devam ederse, arz problenıleri yaşanırsa petrol fiyatla- nnın daha da yükselme ihtimali çok daha fazla. Ama eğer dolar herhan- gi bir şekilde Avro karşı- sında değer kazanmaya başlarsa, 100 dolarların altına inme ihtimali ola- bilir. Ama bu kısa dö- nemde zor görünüyor" diye konuştu. Suudi Ara- bistan'ın tek başma üretimi arttırmasının da yarar ge- tirmeyeceğini belirten Er- kut, "Suudi Arabistan'ın arttıracağı miktar, OPEC dışındaki üreticilerin kay- bettiği üretimi karşıla- yacaktır. Dolayısıyla bir arz bolluğuna geçiş kısa vadede söz konusu de- P " dedi. •t Mfctl »Oak 7}M !i;<kıl !MM UİM SMM I7KM Ilüm BUYILINHERGüıuü Maestro:Petrolde an oluştu E ski ABD Merkez Bankası Başkanı Alan Greenspan, dünya petrol ve gıda fiyatlann- da yaşanan hızlı yükselişin, uluslararası finans piyasalanndaki spekülatif balonun bir sonucu ol- duğunu söyledi. Maestro lakaplı Greenspan, cmtia fiyatlanndaki yükselişte, ekim yapılan alandaki azal- ma ve gelişmekte olan ülkelerde protein açısından zengin gıdalara olan büyük talep gibi temel fak- törlerin de etkili olduğunu vurguladı. Greenspan, "Petrol ve tahıl ûrünlerinde bir balon oluştuğu görülüyor, bununla birlikte buııu yönlendiren te- mel güçler de var" diye konuştu. Greenspan, em- tia fiyatlanndaki hızlı yükselişin dünya genelinde merkez bankalannın karşı karşıya olduğu en büyük zorluklardan biri blduğunu vurguladı. OPEC:Asılsuçlu îlnyıı •« HHHMırn spekülatörler Petrol fiyatlan rekor düzeyde seyretmesine kar- şın PetrolfiıraçEden Ülkeler Örgütü (OPEC) temkinli duruşunu sürdürüyor. OPEC Genel Sekreteri Abdullah el-Bedri, petrol fiyatlannın re- kor ktrmasının arz-talep dengesiyle hiçbir ilgisi ol- madığını, yükselişin arkasındaki sebebin spekü- lasyon ve zayıf dolar olduğunu söyledi. Venezü- ella ziyareti sırasında konuşan El-Bedri, arz-talep dengesi gerektirmedikçe üretimi değiştirmeye ni- yetli olmadıklanııı belirtti. Petrol fiyatlannın, te- mel göstergeler dışındaki faktörlere bağlı olarak art- maya devam edeceğini söyleyen El-Bedri, OPEC'in eylül aymdaki olağan toplantıdan önce toplanma- sma gerek görmeaiklerini yineledi. 4.4 MİLYAR YTL En borçlusu Gökçek ANKARA (ANKA) - Ankara Bü- yükşehir Belediyesi'nin Hazine Müs- teşarlığı'na olan vadesi geçmiş borç- lannın tutan 3.9 milyar YTL'ye ulaş- tı. Hazine Müsteşarlığı'nın verilerine göre nisan sonu itibanyl^ 112.9 milyar YTL olan toplam alacaklannın 56.6 mil- yar YTL'sinin vadesi geçmiş durum- da. Vadesi geçmiş alacaklann 6.1 mil- yar YTLJ'si, yerel yö- netimlerin Hazine ga- k rantisi ile kullanıp vadesinde ödeme- } dikleri için Hazine j tarafından yapılan lüstlenimlerden (kaynaklanıyor. Vadesi gel- memişlerle birlikte ye- rel yönetim- lerin Hazi- ne'ye top- lam borcu ise 13.3 mil- yar YTL'ye ulaşıyor. Bunun da 3.9 milyar YTL'si vadesi geçmiş olmak üzere toplam 4.4 milyar YTL'sinin Melih Gökçek'in başkan- lığını yürüttüğü Ankara Büyükşehir Belediyesi ve bağlı kuruluşlan olan EGO ile ASKl'ye ait olduğu belirlen- di. Ankara Büyükşehir'in 2.4 milyar YTL, EGO'nin 1.3 milyar YTL, AS- KÎ'nin de 245 milyon YTL'lik borcu, vadesi geçtiği halde ödenmedi. Ülke ge- nelindeki il özel idareleri, belediye ve bağlı kuruluşlarına ait toplam borç içinde Ankara Büyükşehir ve bağlı kuruluşlan tek başma yüzde 30, vade- si geçmiş borç tutannda da yüzde 64 pa- ya sahip bulunuyor. Küresel kriz korkusunu ihracatla öteleyen sektörü, rekor petrol fıyatlan tehdit ediyor Otoıııobiliıı tekeri ithalata dönüyor NECDET ÇAL1ŞKAN Türkiye'nin toplam ihracatmın beşte birini (20 milyar dolar) tek başına gerçekleştiren oto- motiv sektörünün ihracattaki re- korlan, gelecek kaygılannm göl- gesinde kaldı. îç pazardaki da- ralma, yüzde 60'ları bulan itha- lat ve üretimdeki dışa bağımlılı- ğm yanı sıra dünya devlerinin ya- tınmlarmı Çek Cumhuriyeti, Slo- vakya, Romanya, Hindistan ve Çin gibi ülkelerde yoğunlaştır- ması, gerekli önlemler alınmaz- sa Türkiye otomotiv sanayii için kara günlerin yaklaştığını gös- terdi. 2008'in ilk 4 aymdaki iç piya- sadasatılan 3 araçtan sadece l'i Türkiye'de üretildi. 2007 yılının tamamında da Türkiye'de satılan 600 bin aracın 350 bini ithal araçlardan oluştu. ABD merkezli krizin, küresel ekonomiyi adım adım durgunlu- ğa yönelttiği 2008'in ilk aylan- nın şimdilik "sorunsuz" atlatıl- dığını belirten uzmanlar, rekor petrol fıyatlanyla birlikte özel- likle Avrupa ekonomilerinde ya- şainacak bir daralmanın yan sa- nayi ile birlikte yaklaşık 250 bi- ne yakın kişiyi istihdam eden oto- motiv sektörünü etkilemesinin çınılmaz olduğu görüşünde. . DIŞA BAĞIMUUK ARTIYOR' Taşıt Araçlan Yan Sanayicile- ri Derneği (TAYSAD) Başka- nı Ömer Burhanoğlu: - Uzakdoğu 'nun olumsuz et- kîsi artarak devam ediyor. Pet- rol ve hammadde fiyatlannda- ki artışlar her geçen gün kârlı- lığı düşürüyor. Özellikle kü- çük ve orta ölçeklifirmalardafi- nansman sıkıntıları yaşanıyor. Hammadde ve enerjide dışa bağımhlık rekabetimizi öldü- rüyor. - Ûrettiği aracın projesini de Türkiye'de yapabilen bir yapıya hızla ulaşmamız şart. Yüksek vergiler nedeniyle satış adetleri istenen seviyelerin çok altmda. - Adeta bir çöl olan Fas, Re- nault 'nun 450 bin adetlik hafif ticari araç yatırımmı alabiliyor. Temsa 'nın faaliyete başladığı Mısır 'a, yan sanayimizden de gidenler var. Yeni kapasite ya- tırımları yapan Çek Cumhuri- yeti ve Romanya 'nın hedefpa- zarlanndan biri olacağız. Slo- vakya tek başına Kia-Hyundai yatırımını çekiyor. Türkiye ise büyük projeleri kaçınyor. Üs- tüne üstlük Çin ve Hindis- tan 'dan ithalatım arttırıyor. - "Ar-Ge Yasası" olumlu bir adım. Bu yasa mutlaka yaban- cı yatırımcılann da ilgisini çe- kecek, ancak öncelik yerli sa- nayinin gelişimi olmalı. DEVLET DESTEĞİ ŞART' Otomotiv Sanayii Dernegi (OSD) Genel Sekreteri Prof. Dr. Ercan Tezer: - Üretiminin yüzde 80'ini ihraç ettiği için otomotiv sektörü, yer- ÖÜSEKTÖRÜN 4 AYLIK KARNESİ SATIŞLAR OCAK-NİSAN 2008 DÖNEMİ YERLİ 69884 NİSAN 200 BİR ÖNCEKİYILA GÖRE DEĞİŞİM (°/, ü 22 ÜRETİM PAZAR İTHALA İH i pazardaki "büyük daralma- ian " geçmişe göre daha az etki- endi. Ancak cari açığın artma- >a devam etmesi, ABD 'deki dur- nınluğun yarattığı küresel be- irsizlikler, büyüme oramndaki lavaşlama ve enflasyondakiyük- eliş, sektör açısından önemli iskler. - İhracatmın önemli bir kısmı İB ülkelerineyapıldığı için buyıl ivrupa ekonomilerinde ciddi bir iaralma yaşanmazsa ihracat da tırtmaya devam eder. - Türk otomotiv sanayii, AB 'de- i otobüs üretiminde birinci, ha- ıf ticari araç üretiminde ikinci, ağır kamyon üretimindeyedinci, tomobil üretiminde dokuzuncu ıradayeralıyor. Sanayinin 2012 yılı stratejik hedefi; 2 milyon adet üretim, 1.5 milyon adet ih- } acat, 40 milyar dolar ihracat ge- liri ve 600 bin istihdam. - Bu hedeflere ulaşabilmek için ekonomik ve siyasi istikrar iağlanmalı, Ar-Ge faaliyetleri desteklenmeli, sektörün lojisük yapısı doğru bir şekilde plan- lanmalı. Hükümet desteği de şart. Sektörün talebine uygun iş- gücü yeterli değil. Mesleki Ye- terlilik Kurumu 'nun etkinliği art- tırılmalı. i tŞÇİNİN EVRENİ3VDEN ŞUKRAN SONER Dam Üstünde.. En son sabah haberlerini kanaldan kanala geçerek izlerken kafayatakmıştım; Meclis BaşkEinı'nın üçiin- cü yol formülü üzerinden görüşler belirti nun, çivisinin çıkmasının ötesinde" bir karşı karşıya kaldığımızı düşünmüştüm. \ rken "suyu- dayatmayla argıtay Baş- kanlar Kurulu'nun bu duruma isyanı anlamndaki açık- lamasını yapacağından haberim yoktu tabii ki... ABD, hele de AB'den her siyasi, bürolrat temsilci- nin yeri, zamanı uysa da uymasa da, sönürge man- tığının da ötesinde bir üslupla, demokrasilerin güçler aynlığı, yargı bağımsızlığı ilkelerini yok sjıyarak yargı- ya yaptıkları baskıların arkasının gelmemesi, artık AKP'ye kapatma davasına karşı olanları bile kaygı- landıran boyutlara varmış bulunuyor. I- aber ve yo- rumlarda sık sık, dışarıdan gelen baskılîırın dozunun kaçtığı, ters etki yapabileceği uyarıları vapılıyor. Bir yandan da en son haberlerde bile yeni AB'li siyasile- rinyadaorganlarının AKP kapatma davası üzerineta- limatları, fetvalarının açıklamaları geliyor AKP kökenli Meclis Başkanımızın Anayasa Mah- kemesi'neyol gösteren "üçüncü yol fonnüllü" ieb/a- sı bu işin tuzu biberi gibi; Meclis Başkar ımız kendini yargıçlaryerine koyuyor, işin içinden çık rar adına, üçüncü yol olarak nitelendiril üretiyor. Mahkeme AKP'yi sonuç olarak acak bir ka- n bir formül kapatmıyor, suçsuz olduğu yolunda bir sonuç karara da varmıyor. Anayasa Mahkemesi'nin karar metni öykı bir içerikta- şıyacak ki AKP'nin laikliği ayaklar altına al dığından, re- anlardatat- n de iktidar lamcılar ra- jim için tehdit oluşturduğundan kaygı du min olacaklar. AKP kapatılmayacağı iç cephesi, ılımlı Islamcılar, hatta radikal I hat bir nefes alacaklar. ••• özetle Nasrettin Hoca'nın dediği gibi 'Hırsızın hiç- misuçu yo/c"ömeği, kamuoyundatartışılmaktaolan AKP kapatma davasında, hırsızın çok da masum ol- madığı yolunda görüşlere yer verilecek sıza hiçbir ceza verilmeycek. AKP parti tılmayacak, siyasi liderleri, Cumhurbaş Yine de hır- )larak kapa- ;anı, Başba- kan, bakanlar ve diğerleri siyasi yasaklı kjonuma düş- meyecekler, ceza almayacaklar. AKP davası iddianamesini henüz okuıtnuş değilim. Aynca bu türden davalarda tek başına icdianamenin okunmasının da çok anlamlı olmadığını ilirim. Dos- yaların bütünü içinde kanıtlar, ifadeler, anıklar üze- rinden yargıçların kanaatleriyle de beslerıecek bir ka- rar vereceklerini unutmamayaçalışırım. E latımla, gazetecilerin her şeyi bildiği öny sine bu davanın sonuçları üzerinde en k gim,önyargımyok.AKPçevrelerininkamuoyunadö- nük söylemlerinin aksine, benzer dava ar bağlantılı karamsar oldukları yolunda duyumları ben da alıyo- rum elbette. Ancak taktik mi, strateji m yoksa ger- çek bir beklenti mi bir fikrim yok. Gerçek hangisi olursa olsun AKP yönej iminin ken- dilerini en kötü sonuca göre hazırlama, önlem alma haklarına elbette saygım sonsuz. Yani erken seçim- den, yeni partiye, kapatılma, kapatılmana, yasaklı, yasaklı olmama hallerine göre gelecek i yapmaları önlem almaları.. bu işin doğası lin görün ki, kendilerini koruma hakları, iç larla bağımsız yargıya, yargıçlara dayatma, baskı ni- teliğinde yapılan her şeyin suç olması gerçeğini orta- dan kaldırmıyor. Davanın açılacağı haberinin çıktığı gü na, demokrasi, yargı bağımsızlığı, huku pılamayacak her şey yapılıyor, her yol deneniyor. İç ve dış odaklı seferberlik söz konusu. Sarki ortada bir iddianame, açılmışdava, bunun üzerindsn bağımsız yargının vermesi gereken karar durumu bi; yargılama aşamaları gelişmeden, ç şardan bireyler, kurumlar, siyasiler, güç oı si birden kendilerini yargı yerine koyup >argıçlar gibi bu dava üzerinden kararlar, fetvalar veriyorlar. Bilmi- yorum demokrasilerde, insanlık tarihind<s bir yargıla- ma üzerinde böylesine ağır baskının y aşandığı bir başka örnek var mıdır? ••• Işte sizin karşınıza tam da bu çerçev 3 üzerinden biryazıyla çıkmak istiyordum ki... Yargıiay Başkan- lar Kurulu'nun açıklamasıyla gerilim bi yuta taşınmış oldu. Yine trajik komik dur jm, AKP'ye kapatma davası açılmasına konu olan, AKP, siyasi liderlik, iktidar icraatlarının tümden tartı:;ma günde- minin dışında kalması gibi... Bu kez de yargıya iç ve dış odaklı, yargı bağımsızlığına aykırı çok ağır bas- kılar ikinci planda, yargının bu baskılara karşı duru- şu, "Yargıdanzehirzemberekçıkış.." içerikli haber ve yorumlara konu olması ön planda. Oysa Yargı- tay açıklamasında yargı bağımsızlığına £ ykırı olarak, yargıyı insanlık tarihinde görülmeyecek boyutlarda güdümlü hale getirme içerikli iç ve dış baskılar, ic- raatlar bir bir sayılıyor. Bakan Şahin'in Yargıtay bildirisine karşı jet ce- vabındaki üslubu, bilidiriyi "dam üstüıde saksa- ğan.."olarak değerlendirmesini sadeı ten uzak olarak mı değerlendireceğiz? insan hakları, hukuk düzeni, demokra ğımsızlığı, laik cumhuriyeti.. ağızlarından düşür- medikleri, yüzde 47 oy çoğunluğuyla leceklerini sanma gafleti mi? soner@cumhuriyet.com.tr 21 MAYIS DÜNYA SÜT Sokakta süte dikkat satılan ADANA (Cumhu- riyet Bürosu) - Gıda Mühendisleri Odası (GMO) Adana Şube Yöneticisi Ali Kaçar, sokakta satılan süte dik- kat edilmesi gerektıği- ni söyledi. 21 Mayıs Dünya Süt Günü dola- yısıyla açıklanıa yapan Kaçar, sokakta satılan çiğ sütte mikrobiyal yü- kün fazla olduğunu be- lirtti. Türkiye'de kişi başına yıllık süt tüketi- minin 5-6 litre olduğu- nu, bu oranın gelişmiş ülkelerde 60 ile 170 lit- re arasında değiştiğini kaydeden Kaçar, sek- törde kayıt yol açtığmı çar şunla "Sokakta sütte mikr diğer göre dah Güvenli sütün el( çiftlikten tüketiciye kadarki hijyenik ko r başka an- rgısının ak- çük bir bil- in hesaplar davar.Ge- edışodak- den bu ya- a aykırı ya- yokmuş gi- rden ve dı- aklan, hep- başka bo- e ciddiyet- Türkiye'de i, yargı ba- yok edebi- GÜNÜ lışı üretimin fazla olduğunu bildirdi Son yıllarda yaygın ola- rak görülen lıayvan has- talıklannm süt sektö- rande önemli sorunlara ıktaran Ka- ı söyledi: atılan çiğ biyal yük, iri ılerdckine fazladır. süt üretimi e edildiği aşlayarak ılaşıncaya zincirde şiılların ye- lünı rine »eliril ıtsi ile sağ- lanır."