Katalog

SAYFA CUMHURİYET 14 OCAK 2008 PAZARTESİ 10 DIŞ BASIN dishab?cumhuriyet.com.tr Hillary Clinton’ın gözyaşları sempati, Bill Clinton’ın alayları ise Obama için küçümseme getirdi DEĞİŞEN DÜNYADAN HÜSEYİN BAŞ Clintonlar’ın çifte yumruğu ROBERT D. NOVAK W. Bush Ortadoğu’da ‘İş Gezisinde’ ABD Başkanı W. Bush’un 815 Ocak’ta İsrail, Filistin otoritesi, Arap Emirlikleri Kuveyt, Bahreyn, Suudi Arabistan ve Mısır’ı kapsayan Ortadoğu seferini Filistin sorununa barışçı çözüm arayışlarının sonuncusu Annapolis konferansıyla, Bush yönetiminin iddialı Büyük Ortadoğu Projesi’nde dünden bugüne nerelere gelindiğinin yerinde saptanması olarak görmek mümkün. Ortadoğu’daki karmaşa, kırk yılı aşkın bir süredir sürüncemede bırakılarak çözümsüzlüğe terk edilen Filistin sorunu, Irak’ın işgali ve sonrasının nasıl çözüleceği bilinmeyen kördüğümü, Afganistan, Lübnan savaşları, İran gerilimiyle daha da karmaşık bir hal aldığını saptamak için ABD Başkanı’nın oralara kadar zahmet etmesi gerekmezdi. Zira Ortadoğu’daki olumsuzlukların tümünde W. Bush yönetiminin sorumluluğu kimse için sır değildir. İlginç olan Amerikan Başkanı’nın gezi sırasında Ortadoğu’yu barut fıçısı haline getiren gelişmeleri ya da barışın önündeki engelleri ilk kez görüyormuş gibi tavır takınması, dahası olaylarla doğrudan ilgisi olmayan ‘tarafsız’ gözlemci gibi yaklaşmasıdır. Oysa Filistin sorununa olduğu gibi genel olarak Ortadoğu sorununa teşhis çoktan konmuştur. Şimdi zaman tedavi zamanıdır. Ama gelin görün ki, Amerikan Başkanı, örneğin Filistin sorununda ‘taraflara’ barışı nasıl yapacaklarını ‘dikte’ ettirmeyeceğinden söz ederek kendisini, Annapolis konferansında başlayan yeni barış sürecinin bizzat kendi denetimi altında gelişeceğiyle ilgili sözlerini unutarak, olayın dışındaymış gibi göstermenin çabasındadır. Başkanı’’n, Filistin barışının önündeki, herkes gibi kendisinin de çok iyi bildiği engelleri bu ziyaretiyle bizzat yerinde görmesi, kuşkusuz yararlı olmuştur. Olmert dahil İsrail yönetimlerinin tümünün barışı yokuşa sürerek işgal altındaki Filistin topraklarını nihai sınırları içine katma planları da, keza, başkanın saklısı değildir. İsrail’in kırk yıldır sürdürdüğü barışı yokuşa süren politikaları tümüyle ABD yönetimlerinin onayı ve etkin desteğiyle gerçekleşmiştir. Başkan’a göre Filistin barışını çıkmaza sokabilecek engeller arasında Gazze’deki İslamcı Hamas’ın yanı sıra bağımsız bir Filistin devletinin topraklarının ve sınırlarının saptanması yer almaktadır. O kadar ki, İsrail’in işgali altındaki Filistin topraklarını sistematik bir biçimde yeni yerleşimlere izin vererek nasıl sınırları içine kattığını, ‘utanç duvarları’, yüzlerce kontrol noktası eziyetiyle Filistinlileri birbirlerinden ayırdığını, İsrail’in işgal altındaki Filistin topraklarını nasıl ‘İsviçre peyniri gibi’ delik deşik ederek, bağımsız bir Filistin devletinin kurulmasını olanaksız hale getirdiğini bizzat yerinde görmüş, umarız bu konudaki sorumluluğunun da ayırdına varmıştır. Başkan barışın önündeki engellerin aşılmasının, özellikle İsrail açısından kolay olmadığını dile getirmekten de geri durmamıştır. Gerçi İsrail Başbakanı Olmert, ‘zor kararlar’ almaktan korkmayacağını, İsrail için acı veren uzlaşmalara ‘hazır’ olduğunu ifade etmemiş değildir. Ama barışın, daha fazlasına, bu sözlerin kuvveden fiile çıkarılmasına ihtiyacı vardır. W. Bush’un Irak işgali ve sonrasının bataklığı, tıpkı bölgeye ‘demokrasinin’ gelmesini sağlayacak Büyük Ortadoğu Projesi safsatası, Afganistan savaşı, İran ve Lübnan gerilimi, Pakistan gibi sorunlar, büyük bir olasılıkla iktidarı devredeceği Demokrat yönetime bırakacağı ağır miraslar arasında. Bunlar arasında yine de umut verici olan, giderayak ayrıcalıklı müttefikine gerekli baskıyı yaparak Filistin sorununu düze çıkaracak, bağımsız bir Filistin devleti kurulmasının önünü açacak somut adımların atılması yönünde çaba göstereceğine ilişkin olarak verdiği sözler... S alı günü öğleden sonra New Hampshire önseçimleri öncesinde yapılan anketler Senatör Barack Obama’nın Senatör Hillary Clinton’ı yeneceğini gösterdiğinde, Clinton’ı destekleyenlerin de aralarında bulunduğu pek çok Demokrat, “Ülke, sonunda Bush ve Clinton ailelerinden kurtuluyor” diye gözle görülür bir iç rahatlama yaşadı. Dört saat sonra eski başkan ve karısını hafife almış olmanın siyasi budalalığı ortaya çıktı. Bu anketler New Hampshire’da kadınların oylarını görmezden geldiği için hatalıydı. Demokrat Parti oylarının yüzde 57’sini oluşturan kadın seçmenlerin oyu anketlere sokulmuş olsaydı, Clinton’ın iki puan farkla zaferi de öngörülmüş olurdu. Beklenmeyen kadın desteği hoş olmayan ama yine de etkili Clinton stiline bağlanabilir. Hillary Clinton’ın gözyaşları sempati, Bill Clinton’ın alayları ise Obama için küçümseme getirdi. Obama gibi taze bir yüze karşı yarışmanın zorluğu konusunda kaygılanan, onun yerine Clinton’ı ümit eden Cumhuriyetçi strateji uzmanları için bu iyi bir ders. Ayrıca New Hampshire’da Cumhuriyetçilerin galibi önseçimlerinde olası bir utanç yaşamamak için 5 Şubat öncesi geri çekilme spekülasyonlarına neden oldu. Bu arka planla Clinton’ın New Hampshire’da “Bu benim için çok kişisel” yönündeki sulu göz şikâyeti bundan 36 yıl önce Manchester’da Muskie’nin inişine neden olan ağlamasına benziyordu. Muskie’nin gözyaşları istemdışı olmasına karşın Clinton’ın kız kardeşlerinden sempati toplamak için ustalıklı bir oyun oynamadığına ancak saflar inanır. Ama bu işe yaradı. Bill Clinton’ın Clinton ailesinin tecrübesi Obama’yı “gördüğüm en büyük peri masalı” uskie benzerliği karşısında zorlanıyor. ifadeleriyle niteliksiz olarak küçümsemesi parti içinde ciddi bir Clinton’ı destekleyen yaşlı bir Demokrat o gaf olarak görüldü. Bu Obama tarafının havayı Edmund Muskie’nin 1972’deki tepkisiydi. Obama’nın kendisi de Bill başarısız adaylığına benzetti. Salı günü çift Clinton’a yönelik “Şu anda biraz hüsrana basamaklı puanlık bir yenilgi öngörüleri, uğramış olduğunu görüyorum” yorumu New Hampshire sonrası yeniden başlatılan yaptı. Aslında bu derece güçlü ve popüler bir kampanya, hatta kendi eyaleti New York Senatör John McCain’in Reuters davasını da güçlendiriyor. Komünist bir hapishanede altı yıl geçiren, Washington’daki iktidar simsarları tarafından lanetlenen ve kötü muamele gören McCain, Clintonlar’la başa çıkabilecek belki de tek Cumhuriyetçi. New Hampshire’daki önseçim günü Clinton kampındaki kasvetli havayı abartmak oldukça güç. Clinton’ın Iowa’da aldığı üçüncü sıradan sonraki kampanyası esin vermekten Obama, ABD başkanlık çok uzaktı. Hatta kocası bile o ünlü canlılığını kaybetmiş seçimlerinde Demokratların adayı olmak için yarıştığı gibiydi. bir Demokrat ikonun acemi aday tarafından ciddiye alınması gerekirdi. Obama’ya N.Hampshire dersi New Hampshire’da önseçimler öncesi önde gelen bazı Cumhuriyetçiler yorgun ve kırılgan bir Hillary Clinton’a karşı yarışamayacakları ve çekici, taze Obama’ya karşı hiçbir stratejilerinin olmamasından yakınıyorlardı. Buna tek istisna, daha fazla deneyimli Cinton’ın Obama’dan yenilmesi çok daha zor bir rakip olacağını düşünen McCain’in danışmanı Senatör Lindsey Graham’dı. Obama’nın kampanyası için New Hampshire dersi, rock yıldızı popülerliğinin on yıl boyunca siyasi düşmanlarına göz açtırmamış Clintonlar’la başa çıkmak için yeterli olmadığını öğrenmek olmalı. New Hampshire’da Obama’nın kazanacağına yönelik işaretler gelirken Clinton kampı ona bir saldırı stratejisi hazırladı. Bir sonraki önseçim sınavında da favori olan Obama, 26 Ocak’taki Güney Carolina’da daha da fazlasını beklemeli. İngilizceden çeviren: Elçin Poyrazlar (Washington Post gazetesi, ABD, 10 Ocak 2008) M R USYA’NIN GÖZÜ AFRİKA GAZINDA Gazprom Nijerya’yı ele geçiriyor DİMİTRİY MONDARENKO us doğalgaz tekeli “Gazprom”, en hızlı gelişen sıvılaştırılmış doğalgaz üretiminin bulunduğu Nijerya’daki Nijer Irmağı deltasından doğalgaz elde edilmesi ve nakli için 1 ila 2.5 milyar dolar yatırım yapmaya hazır durumda. Nijerya’da, bütün Afrika kıtasındaki doğalgaz rezervlerinin yarısı bulunuyor. “BP”nin tahminlerine göre, Nijerya’da 5 trilyon metreküp gaz bulunuyor. syancı saldırıları Dünyada en büyük doğalgaz rezervlerine sahip “Global Insight”ın uzmanı olan Rusya’nın rezervleri Andrew Neff, Gazprom’un ise 47 trilyon metreküp Nijerya pazarında söz civarında. sahibi olmasının, Gazprom, bu konuda Avrupa’daki doğalgaz Nijerya hükümeti ile şu ana fiyatlarını büsbütün kadar iki kere görüşme yükselteceğini söylüyor. yapmış durumda. Rus Fakat, Rusya’nın Nijerya ile doğalgaz tekelinin nihai enerji alanında yürüttüğü amacı, gazın Avrupa ve görüşmelerden somut bir Amerika piyasalarına sonuç çıksa da işi hiç kolay tercihen olmayacak. Zira sıvılaştırılmış ? Moskova Afrika’da doğalgaz olarak ihraç hatları inşa etmek, yönetimi etmek. Bu Sibirya’da boru Nijerya bağlamda hattı inşa etmeye Gazprom, doğalgazı hiç benzemiyor. Nijerya’ya komşu Nijerya’daki Batılı için olan ve Nijerya Batılılarla petrol şirketleri de, doğalgazının sürekli olarak sert bir Avrupa ve isyancıların rekabete Amerika’ya saldırılarına maruz giriyor. ulaştırılmasında kalıyor. Hükümete nakil bölgesi haline karşı mücadele gelme olasılığı bulunan eden silahlı gruplar, Kamerun’da doğalgaz yabancı şirketlere ve sıvılaştırma fabrikası ve temsilciliklerine saldırıyor ihraç terminali inşası ve çalışanlarını kaçırıyor. projesine katılma niyetinde. Geçen günlerde “Nijerya Geride bıraktığımız yıl Deltası Kurtuluş Rusya Devlet Başkanı Hareketi” savaşçıları, Vladimir Putin, Nijerya yakın bir tarihte, “Nijerya lideri Umar Yar’Adya’ya, petrolünün ihracatını tek enerji alanında işbirliğinin bir vuruşla yüzde yüz başlaması niyetini içeren bir kısacaklarını” açıkladılar. mektup yazmıştı. Savaşçılar, hükümetten, “Gazprom Export” petrol gelirlerini Nijer firmasının haberleşmeden Nehri Vadisi’nde yaşayan sorumlu müdürü İlya halkla paylaşmasını talep Koçevrin, “Biz, hisselere ediyorlar. Bu savaşçıların sahip olmak yoluyla, saldırılarından ötürü, 2007 Rusya sınırlarının dışında ortalarında, Nijerya ve küresel ölçekte hareket petrolünün ihracatı yüzde etme ve strateji geliştirme 25 oranında azalmıştı. Bu kararı aldık” diyor. şartlarda, Gazprom’un Nijerya gazına, İngilizlerin Afrika macerası pek kolay “BG Group” ve geçecek gibi görünmüyor. “Centrica” firmaları da Rusçadan çeviren: Deniz büyük ilgi gösteriyor. Berktay (Ekonomiçeskiye Nijerya’daki petrol İzvestiya, Ukrayna, 10 Ocak endüstrisinde birinci 2008) derecede söz sahibi olan R Hollandalı “Shell” ve Amerikan “Exxon Mobil” ise doğalgaz piyasasında ikinci planda görünüyor. Batılı firmaların son beş yılda sadece doğalgazın sıvılaştırılmasına ilişkin projelere 5 milyar dolar harcamış olmalarına karşılık şu ana kadar sadece bir tek fabrika çalışır durumda. Uzmanlar, Gazprom’un Nijerya pazarına girmesinin, burada doğalgaz üzerine dönen mücadeleyi iyice şiddetlendireceği görüşünde. İ Başka bir Kolombiya mümkün ABD’nin sadık müttefiki Kolombiya hükümeti iç savaş ortamının devamına bel bağlarken, Chavez başta olmak üzere bölge liderleri barış seçeneğini teşvik ediyor G (rehinelere karşı hapisteki gerillalar) yanaşmıyor. İçerideki desteği FARC gerillalarının şeytanlaştırılmasına abriel Garcia Marquez’in 1977’de dayanıyor, bu da düzeni sağlayan adam Arjantin’de olanları görüp gibi görünmesini sağlıyor. Yeniden Kolombiya’nın da aynı yola seçildiğinde, en önemli rakibi soldaki girmesinden korktuğunu Polo Democratico’nun adayı Carlos anımsıyorum. Bu kaygılarını Gaviria en büyük tehlikenin Uribe’nin dillendirdiğinde henüz ülkesini onurlandıran Nobel Ödülü’nü almamıştı. yeniden seçilmesi olduğunu vurgulamıştı. Geçen ekimde yapılan 30 yıl sonra Kolombiya, George yerel seçimlerde Bogota, Medellin, Cali Bush’un sonu gelmeyen savaş gibi büyük kentlerin yönetimini sol odaklarından biri olmayı sürdürüyor. partiler kazandı. Uribe çizgisindeki Alvaro Uribe (Kolombiya başkanı çn) hükümetin sonuçlardan hoşlanmadığı ve bu politikanın bir ürünü, Washington’ın gerillalarla bir kutuplaşmanın savaşçı politikalarının Latin Amerika’da güçlendirilerek sayısı epeyce azalmış sıkı sürdürülmesinden müttefiklerinden biri. Uribe ünlü demir yana olduğu yumruk olma sözü ile seçilmişti. görülüyor. Uribe Kendisinden önceki başkanların barışçı şiddetin ürünü ve görüşme girişimlerinin başarısız biliyor ki politik olduğunu belirterek Kolombiya için olarak var Bush’vari bir Irak çözümü planlıyordu. olabilmesi sonu Şiddetten yorulmuş ülke, paramiliter gelmeyen şiddete güçler ve onların aracılığıyla bağlı. FARC uyuşturucu ticareti yapan kartellerle gerillalarının anlaşan bir başkan gördü. Kuzey elindeki rehinelerle Amerika’daki hükümetle yaptığı hükümetin antlaşmalar gereğince askeri çözümlere tutukladığı yoğunlaşarak birçok operasyonla sözde Venezüella lideri demokrasinin zaferini Hugo Chavez. (AFP) gerillaları takas önerisine karşı kolaylaştıracağını iddia eden bir kıtadaki hükümetlerin farklı yaklaşımları başkan. Gerillaların yalıtılmış olması Uribe’nin güçlenmesine yaradı. Kıtadaki kimin Kolombiya’daki şiddet sarmalının sürmesini istediğini, kimin barış ve diğer neoliberal başkanlar gibi (Fujimori, Cardoso) kendisinin yeniden demokratik çözüm yanlısı olduğunu açıkça gösterdi. Şimdi Venezüella seçilmesine de izin veren anayasa başkanı Chavez’in çabalarıyla sorun değişikliğini onaylattı ve şimdi üçüncü konuşulur hale geldi. Süreç işlerken kez başkan olmayı planlıyor. Uribe önemsiz bir gerekçeyle Chavez’i İçeride tüm kıtada artık iflas etmiş olan dışlamak istedi. Oysa bilindiği gibi böyle katı neoliberal bir politika uyguluyor. Bu bir arabuluculuk görevi için gerekli da pratikte halkın demokratik haklarını güvenilirliğe baştan beri Chavez sahip. engelleyen baskıcı bir politikayı Rehine ailelerinin güveni, FARC ile gerektiriyor. Tüm halk karşıtı diyaloğu, girişim becerisi ve uygulamalarda olduğu gibi oligarşinin Kolombiya’daki demokratik güçlerin ve sahip olduğu büyük kitle iletişim bölge hükümetlerinin çoğunun araçlarının desteğini de sağlıyor. Ayrıca sempatisini kazanmış olması Chavez’in bölgede gelişen bütünleşme bu işe en uygun kişi olduğunu süreçlerinden uzak kalıyor ve ABD ile gösteriyor. Uribe hoşlanmasa da FARC, serbest ticaret antlaşmasını imzalıyor. Kolombiya hükümetinin çelişkili tutumu Uribe, FARC gerillalarıyla takasa EMİR SADER (*) karşısında Chavez’i yeniden arabulucu olarak seçti ve 3 rehineyi ona teslim edeceğini belirtti (2 rehine geçen perşembe gecesi bırakıldı çn). Tüm tutukluların takas edilmesini sağlayacak bir yolun açılması için bu ilk adım, Chavez’in politik girişim başlatabilme ve geniş bir bölgesel desteği harekete geçirebilme becerisini bir kez daha gösterdi. ABD hükümeti, Kolombiya hükümeti ve oligarşinin tekelindeki büyük medya operasyonunun başarısız olması için ellerinden geleni yaparken Venezüella, Brezilya, Arjantin, Bolivya, Küba ve Ekvador bazı Avrupa hükümetlerinin de desteğiyle barış için, her iki tarafın tutsaklarının özgürlüğüne kavuşması için harekete geçtiler. Eski Arjantin Başkanı Nestor Kirchner ve Brezilya Devlet Başkanı Lula da Silva’nın yardımcısı Marco Aurelio Garcia, sol ve demokratik güçlerin desteğini alarak doğrudan hükümetlerinin temsilcisi olarak bu özel göreve katıldılar. Barış çabaları gösterdi ki şiddetin, paramiliterlerin, uyuşturucu pazarının ve rehinelerin olmadığı başka bir Kolombiya mümkün. Hugo Chavez rehinelerin geri verilmesini sağlamak için gizli operasyonlar da dahil olmak üzere her şeye hazır olduğunu bildirdi. Kolombiya’nın yazgısı bu görüşmelerin şansına bağlı. Barış içinde bir gelecek, demokratikleşme ve kıtanın bütünleşmesi ya da şiddet ve savaş ortamın giderek sertleşmesi. Bölge hükümetlerinin çoğu birinci seçeneğe yakın duruyor ve Kolombiya halkının sempatisini kazanıyor. ABD ve Kolombiya hükümeti ikinci seçeneği yeğliyor. Rehine sorununun çözümü başka bir Kolombiya’nın mümkün olduğunu ve kendi halkının da, tüm kıtanın da buna gereksinimi olduğunu gösteriyor. * Brezilyalı sosyolog, Sao Paolo Üniversitesi’nde profesör İspanyolcadan çeviren: Engin Demiriz (Telesur haber kanalı, Venezüella, 8 Ocak 2008) BİZKAÇKİŞİYİZ DAYANIŞMA KONSERİNE DAVET EDİYORUZ Coşkumuzu Türkülerle paylaşmak için 13 Ocak 2008’de saat 16.00’da Bostancı Gösteri Merkezi’nde buluşuyoruz. Katılan Sanatçılar: Cahit Berkay Moğollar Bulutsuzluk Özlemi Hüseyin Turan Yasemin Göksu Emrah Karaca Derya Petek Tolga Çandıran İRTİBAT İÇİN: 0555 550 75 84 CUMHURİYET 10 K