Katalog

30 AĞUSTOS 2007 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA DİZİ Memurların meslekten ihracını kolaylaştıran KHK’yi iade etmesi Sezer ile hükümet arasında kriz yarattı 9 İlk mesajı laiklik oldu 1 cumhurbaşkanına kanunları geri gönder0. Cumhurbaşkanı Sezer’in, ant içerek görevine başme yetkisi tanınmasına rağmen, KHK’ler larken verdiği mesajlar, Çankaya Köşkü’nde nasıl için bu yönde bir yetki verilmemiştir. Bubir tavır izleyeceğinin ipuçlarını veriyordu. Sena rağmen Cumhurbaşkanı’nın KHK’yi iazer’in ilk mesajı, “hukukun üstünlüğü, laikdede ederek, yasalarla ilgili süreci başlattığı mokratik cumhuriyet ilkelerinin korunması” oldu. anlaşılmaktadır. İsterse dava açar. CumSezer, şu açıklamaları yaptı: “Kuşku yok ki egemenhurbaşkanı’nın değiştirilmeden kendisine liğin asıl kaynağı ve kayıtsız koşulsuz sahibi Türk gönderilen KHK’yi imzalaması anayasal zoulusudur; ebediyyen öyle olacak, öyle kalacakrunluluktur. İsterse KHK’yi imzaladıktan tır. Bunu sağlayan laiklik ilkesi, dokunulmaz bir sonra iptal davası açabilir. Anayasada cumkural olarak ödünsüz, kararlılıkla korunacakhurbaşkanının görevleri arasında yargıya tır. Çünkü bireylerin din ve vicdan özgürlükbaşvurma yetkisinin yer alması, bu makalerinin en iyi korunduğu yönetim biçimi lamın ‘yargı yetkisini’ kullanır hale gelmesiik demokratik cumhuriyettir. Demokrani önlemek amacını taşır. Hükümetimizin sinin temelini oluşturan laiklik olmakararnamedeki temel amacı, ülkenin büdan özgürlük ve demokrasiden söz tünlüğünü ve laik cumhuriyetin temel niedilemez. Din kurallarıyla devteliklerini korumaktır.” let ve toplumsal yaşam düzen ? 16 Mayıs 2000 tarihinde görevine başlayan lenemez. Ulus egemenliğinCEVİT: İMZALAMAZSA den kaynaklanan her gö Sezer ile hükümet arasında 3 ay geçmeden ilk DEVLET KRİZİ ÇIKAR’ kriz çıktı. Sezer, memurların meslekten ihracırevin temel amacı, uluEcevit, “Sezer imzayı geciktirirse” sorunı kolaylaştıran KHK’yi hükümete iade etti. suna ise “Öyle sun mutluluğunu ve bibir olasılığı düşünmek bilincini yükseltmektir. le istemiyorum” yanıtını verdi. Hürriyet’e Devlet bunun için nin başarısı olduğunu, Sezer’in seçilmesinin hu açıklama yapan Ecevit, Sezer’in direnmesi duvardır, bu amaca yö kuk devletinin geliştirilmesi açısından bir karar rumunda ne olacağına ilişkin soruya “İmzalanelmek için örgütlen lılık göstergesi olduğunu söyleyecekti. mazsa devlet krizi çıkar” dedi. Sezer, Bakanmiştir. Devletin tüm lar Kurulu’ndan sonra alınan kararı iletmek ve organları bu bilinçle ÜKÜMET İLE İLK KRİZ haftalık olağan görüşmesini yapmak için randegörev yapmalıdır. vu isteyen Ecevit’i “Görüşmeye gerek yok” diCumhurbaşkanlığı bu 16 Mayıs 2000 tarihinde görevine başlayan Se yerek reddetti. Sezer, Ecevit’in bir sonraki hafdoğrultudaki çabala zer ile hükümet arasında 3 ay geçmeden ilk kriz taki olağan görüşme istemini de başka bir progra özenle ve etkinlik çıktı. Sezer, memurların meslekten ihracını kolay ramını gerekçe göstererek geri çevirdi. Hükümet, le katkı yapacaktır.’’ laştıran Kanun Hükmünde Kararname’yi (KHK) kararnameyi aynen iade etti. Ecevit’e randevu verEcevit, Sezer’i ilk zi hükümete iade etti. Sezer’i “kaynağını anayasa meyen Sezer, aniden İstanbul’a gitti. Çankaya Köşyaretinin ardından yap dan almayan bir devlet yetkisini ve yargının yet kü’nden “Cumhurbaşkanı Ankara dışında tığı açıklamada, Türki kisini kullanmakla” suçlayan Ecevit, Sezer’in olacağı için görüşme iptal edilmiştir” açıklaye’nin cumhurbaşkanlı KHK’yi imzalamak zorunda olduğunu söyledi. ması geldi. Bakanlar Kurulu’nda, Sezer’e desğı seçiminden başarılı Ecevit, konuyla ilgili olarak Bakanlar Kuru tek veren tek bakan ise Adalet Bakanı Hikmet bir şekilde çıktığını, bu lu’nu topladı. Toplantıda, KHK’nin Çankaya Köş Sami Türk oldu. Düzenlemenin yasayla yapılnun hem iktidarın hem kü’ne aynen gönderilmesi kararlaştırıldı. Ecevit, ması gerektiğini belirten Türk, kabinede yalnız de muhalefet partileri hükümetin kararını şöyle açıkladı: “Anayasada, kalınca görüşünde ısrarcı olmadı. SÜLEYMANİYE’YE DEFİN KARARNAMESİ Tarikat lideri Coşan’a veto Ç ankaya Köşkü ile DSPMHPANAP hükümeti arasında yaşanan krizler bununla da sınırlı kalmadı. Sezer, Nakşibendi tarikatı lideri Esad Coşan ile damadı Ali Yücel Uyarel’in Süleymaniye Camii külliyesine defnedilmesini öngören Başbakanlık kararnamesini imzalamayarak geri gönderdi. Sezer, veto gerekçesinde, anayasanın “hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz” maddesini anımsatıyordu. Başbakan Ecevit, kararnamenin veto edilmesini “Daha önce benzer 5 kararnameyi imzalamıştı. Kendi takdiri, saygı duyarız” diye değerlendirdi. Sezer’in vetosu, daha önce Yusuf Bozkurt Özal’ın Süleymaniye’ye gömülmesine ilişkin kararnameyi onaylaması nedeniyle tartışma yarattı. Sezer, Özal ile ilgili kararnamenin defin işlemi bittikten sonra kendisine yollandığını, hükümetin bu konuda kendisine emrivaki yaptığını ima etti. Sezer’in vetosu üzerine Süleymaniye Camii’ne gömülemeyen Esad Coşan, Eyüp Mezarlığı’nda toprağa verildi. ‘E H ‘Seni biz seçtik, yetkin yok’ H ükümet, KHK’yi Çankaya Köşkü’ne ikinci kez gönderirken, 15 sayfalık da bilgi notu eklendi. Bilgi notunda, Ecevit’in “devlet krizi” sözüne de açıklık getiriliyordu: “Cumhurbaşkanının görev ve yetkilerini belirleyen anayasanın 104. maddesinde, Cumhurbaşkanı’na KHK’lerin anayasaya şekil ve esas bakımından aykırı oldukları gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi’nde iptal davası açmak yetkisi tanınmış ve aynı maddede kararnameleri imzalama görevi verilmiştir. Anayasada olmayan bir yetkiyi kullanmak şeklindeki aksine bir tutum, her şeyden önce yasama, yürütme ve yargı organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını engelleyecek bir devlet krizi çıkması sonucunu doğuracaktır.” İLGİ NOTU Kıyak maaşa Köşk engeli K oalisyon hükümetinin, 35 maddelik anayasa değişikliği yeni bir krizin doğmasına neden oldu. TBMM Genel Kurulu’nda, paketin ikinci tur görüşmeleri sırasında verilen bir önergeyle milletvekili maaşlarının en yüksek Emekli Sandığı iştirakçisinin görevdeyken almakta olduğu miktardan az olamayacağı öngörüldü. Sezer, 15 Ekim 2001 tarihinde paketin diğer maddelerini onaylarken, milletvekili maaşlarıyla ilgili maddeyi halkoyuna götürme kararı aldı. Sezer, gerekçesinde, “Yasanın çerçeve 27. maddesiyle anayasanın 86. maddesinde yapılan değişikliğin Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerinin özlük haklarını ilgilendirmesi ve üyelere yönelik her türlü olumsuz eleştiriyi önlemesi amacıyla doğrudan halkoyuna sunulması uygun görülmüştür” dedi. Sezer’in halkoyu kararı, Çankaya Köşkü ile hükümet arasında iplerin gerilmesine neden oldu. Hükümet, uzun süre Sezer’in halkoylaması kararını Resmi Gazete’de yayımlamadı. Sezer, bunun üzerine kararın yayımlanması için Başbakanlık’a yazı yazdı, bu yazı üzerine karar Resmi Gazete’de yayımlandı ve halkoylaması süreci de başlamış oldu. EZER YOL GÖSTERDİ DDK’yi çalıştırdı evlet Denetleme Kurulu, Sezer döneminde etkin olarak çalışırken, inceleme ve denetimleri sonucunda 24 rapor hazırladı. Bu raporlardan bazıları şöyle: Atatürk Orman Çiftliği taşınmazlarının yönetilip işletilmesi. Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü’nün korunmaya muhtaç çocuklara yönelik çalışmaları. Tasfiye edilen veya yönetimi Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’na devrilen bankalar. Elektrik enerjisi üretimi alanında sürdürülen yapişletdevret (YİD), yapişlet (Yİ) ve işletme hakkı devri (İHD) uygulamaları. Türkiye RadyoTelevizyon Kurumu’nun eylem ve işlemleri. Temel Eğitim Programı. Toplu Konut İdaresi Başkanlığı’nın 2002, 2003 ve 2004 yılları eylem ve işlemleri. Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’nın 2001, 2002, 2003 yılları eylem ve işlemleri. Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) Genel Müdürlüğü’nün 2002, 2003, 2004 yılları eylem ve işlemleri. Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü’nün eylem ve işlemleri. Yabancı uyruklu gerçek kişiler ile yabancı ülkelerde kurulan tüzelkişiliğe sahip ticaret şirketlerinin Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde taşınmaz edinmeleri. Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkiler Piyasası Düzenleme Kurumu’nun 2003, 2004, 2005 yılları eylem ve işlemleri. Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü’nün 2002, 2004, 2005 yılları eylem ve işlemleri. D B Bilgi notunda, söz konusu düzenlemenin MGK tarafından istendiğine ve bu çerçevede Bakanlar Kurulu’nca benimsendiğine de vurgu yapıldı. Devlet Memurları Kanunu’nun 125. maddesinde ‘yıkıcı bölücü faaliyetleri ile Cumhuriyetin temel niteliklerine aykırı faaliyetler’ şeklinde bir suç tanımı bulunmadığı hatırlatılırken, düzenlemenin hukuki bir boşluğu gidererek PKK ve Hizbullah gibi yasadışı örgüt üyelerinin disiplin suçu kapsamına alınmasını amaçladığı belirtildi. Bilgi notunun ilerleyen sayfalarında, parlamenter sistemde Cumhurbaşkanı’nın Meclis tarafından seçildiği ve temel görevinin anayasanın uygulanmasını ve devletin organlarının uyumlu ve düzenli çalışmasını gözetmek olduğunun altı çizildi. Cumhurbaşkanı’nın görevleri arasında KHK’leri geri gönderme yetkisi bulunmadığı anımsatıldı. Cumhurbaşkanı Sezer, öğrencilerle S Koalisyon liderleri, halkoylamasına gitmeden soruna çözüm bulabilmek için formüller geliştirirken, TBMM Partilerarası Uzlaşma Komisyonu, Sezer’i ziyaret etti. Sezer, halkoylaması kararının gerekçelerini açıklarken, hükümete sorunun çözümü için yol da gösterdi: “TBMM Başkanı’nın dediği gibi tek maddeyi iade edemezdim, çünkü o sırada anayasa değişikliği yürürlüğe girmediğinden böyle bir yetkim yoktu. Tümünü halkoyuna sunsam, maaşlar nedeniyle paketin tümü reddedilebilirdi. Takdir hakkımı kullanmaya mecburdum. En akılcı ve en vicdani seçenek buydu. Başbakanlık’a yazdığım ilk yazıdan sonra bir duraksama meydana geldi. Halkoyu kararının Resmi Gazete’de yayımlanması için yazı göndermeme gerek yoktu. Ama fazladan bir işlem olarak istenince ben bu yazıyı da gönderdim. Liderlere de genel hatlarıyla belirttiğim gibi Meclis’e görüş bildirmem hukuken olmaz. Şimdi size yazılı bir metin vermem de olanaklı değil. Meclis bunu kendi içinde hallederse halkoyunun konusu kalmayacaktır. Konu böylece halledilir.” Milletvekili maaşlarıyla ilgili maddenin de içinde yer alacağı 14 maddelik bir paket üzerinde duruldu. Bu durum, “Hükümet, Çankaya’dan rövanş alıyor” olarak yorumlandı. Ancak hükümet, milletvekillerinin maaş artışından geri adım atılan, ancak kıyak emeklilik düzenlemelerini koruyan tek maddelik bir anayasa değişikliği getirdi. Öneri, 21 Kasım 2001 tarihinde yasalaştı. Böylece Sezer’in önceki değişiklik metnini halkoyuna götürme kararının konusu ortadan kalkmış oldu. Sezer’i dışlama planı A ğustosta yaşanan krizin üzerinden 1 ay geçmemişti ki, bu kez de ikinci kararname krizi çıktı. Sezer, Ziraat, Halk ve Emlak bankalarının özelleştirilmesi ile hisse satışlarnı öngören KHK’yi de “Anayasanın 91. maddesine atıfta bulunarak, vergiye ilişkin konuların KHK’lerle düzenlenemeyeceği” gerekçesiyle Başbakanlık’a geri gönderdi. Başbakanlık’tan yapılan açıklamada ise Sezer’in “çelişkili” olduğu vurgulanarak Cumhurbaşkanı’nın onayladığı 611 sayılı KHK’de emniyet mensuplarına yapılacak zorunlu emeklilik ek ödemelerinin damga vergisi dışında bütün vergilerden muaf tutulduğu, Cumhurbaşkanı’nın böylece vergiye ilişkin bir düzenlemeyi KHK kapsamında onayladığına dikkat çekildi. EZER: ÇELİŞKİ İÇİNDE DEĞİLİM DKrizin büyümesi üzerine 9. Cumhurbaşkanı SüleyEMİREL’DEN ‘KONUŞUN’ ÖNERİSİ man Demirel, Sezer ve Ecevit’e “Konuşmaları gerekir, konuşsunlar” önerisinde bulundu. Muhalefet partileri Sezer’e destek verirken, FP’li Mustafa Kamalak, “Hükümetin istediği değişiklik teklifi kararname değil, taslaktır. Kanunlarla arasında fark vardır. Cumhurbaşkanı Meclis’ten çıkan kanunları ikinci kez çeviremez, ama kararnameyi istediği kadar çevirir, hatta çöpe bile atar. Kaldı ki bunların hazırladığı kararname bile değil, taslaktır” dedi. Dönemin TBMM Anayasa Komisyonu Başkanı Ertuğrul Yalçınbayır, “Bakanlar Kurulu’nun KHK’de ısrar etmesi, hükümetin takdir yetkisini kullanmak olmayıp, TBMM yetkilerine tecavüzdür” açıklamasını yaptı. Sezer, hükümetin tüm eleştirilerine karşın KHK’yi ikinci kez Başbakanlık’a geri gönderdi. Sezer, iade gerekçesinde, kanun hükmünde kararnameler yönünden Cumhurbaşkanı’na verilen görev ve yetkinin yalnızca ‘yayımlamak’tan ibaret olmadığını belirtti. Sezer ayrıca “Anayasa koyucu, eğer kanun hükmünde kararnameleri yasalar gibi düşünseydi, kuşkusuz bunları da ‘kanunları yayımlamak’ kuralı içine alırdı” diyordu. 24 gün süren KHK krizi, hükümetin geri adım atmasıyla sona erdi. Liderler, “KHK’nin Meclis’e götürülerek yasalaştırılması” kararına vardı. Liderler geri adım atmıştı, ama Sezer’i çok ağır bir dille suçluyorlardı: “Cumhurbaşkanı, kastı olmasa bile rejim düşmanlarını yüreklendirmiştir.” fından onaylandığını bildirdi. Açıklamada, “Buna karşılık, TC Ziraat Bankası, Türkiye Halk Bankası AŞ ve Türkiye Emlak Bankası AŞ’nin yeniden yapılandırılmasına ilişkin 620 sayılı KHK ile getirilen düzenlemede, Gelir Vergisi Kanunu’nda yer almayan bir istisnaya yer verildiğinden, bu düzenleme anayasanın 91. maddesine aykırı görülüp, Sayın Cumhurbaşkanımız tarafından imzalanmayarak geri gönderilmiştir” denildi. Y Başbakan Ecevit, söz konusu düzenlemenin ETKİLERİN DARALTILMASI S Sezer, hükümetin ardından yazılı bir açıklama yaparak “çelişkili” olmadığını belirtti. Açıklamada, 611 sayılı Emniyet Teşkilatı Kanunu’nda Değişiklik Yapılmasını Öngören KHK’de yer alan emniyet müdürleri için getirilen emeklilik ek ödemesinden vergi kesilmeyeceğine ilişkin kuralın, vergi istisnasının tekrarı niteliğinde kabul edilerek, Sezer tara ivedilikle yürürlüğe girmesi için Bakanlar Kurulu’nda değerlendirileceğini belirtti. Başbakan, konunun İLK VETO EDİLEN Bakanlar Kurulu kararı olaYASA: AF rak yürürlüğe girmesinin mümkün olup olmadığına iliş10. Cumhurbaşkanı Sekin bir soruya ise, “Bir değizer, 23 Nisan 1999 tarişiklik yapılarak engel aşılahine kadar işlenen suçbilir mi, Cumhurbaşkanlığı lardan dolayı şartla saengeli. Onun üzerinde dulıverilmeye, dava ve ceracağız. Gerekeni yapacazaların ertelenmesine ğız, neler yapılabilir bakacadair 8 Aralık 2000 tariğız” yanıtını verdi. Hükümet hinde kabul edilen yatemsilcileri, bu olayın ardınsayı bir daha görüşüldan Cumhurbaşkanı’nın yetmek üzere TBMM’ye kilerinin daraltılmasını güniade etti. Bu Sezer’in deme getirdiler. iade ettiği ilk yasa oldu. YARIN: MGK’DE ANAYASA FIRLATILDI MI ? CUMHURİYET 09 K