Katalog

SAYFA CUMHURİYET 4 HAZİRAN 2007 PAZARTESİ 2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER AÇI MÜMTAZ SOYSAL Irak İzlenimleri Eski Tatvan Belediye Başkanı eride bıraktığımız haftayı Irak’ta geçirdik. çek dostları. Halen Suudi Arabistan’da 40 bin AmeSabah evinden çıkanlar, evde kalanlarla he rikan askeri görevli. Suudi Krallığı buna karşılık lalleşiyor. Sokakta yürüyen insanlar, kaldı Amerika’nın Ortadoğu’daki askeri harcamalarının yürımların ortasından yürümeyi tercih ediyor. Çünkü künü çekiyor. Ürdün zaten belli... Eski Ürdün Krakaldırımların kenarlarında her an bir patlama olabi lı Hüseyin’in Amerikan Gizli Servisi’nin maaşlı lir. İki insanın bir arada olması risk taşıyor. Resto elemanı olduğu artık deşifre olmuştur. ranlarda camın kenarına oturmak risk. Otelde kalŞimdiki Kral Abdullah kimdir? Haşimi soyunmak risk. Sokağa çıkmak risk. Gösterişli arabaya bin dan gelen Kral Hüseyin’in oğlu. Haşimi soyunda oğulmek risk... Ölüm her Iraklının yanında, önünde, en lar babalarının izinden yürümek zorundadır... sesinde... Bazen soluk almak kadar yakın, hemen yanı başında. Her Iraklı böyle bir ortamda hayatta kal Amerika’nın terör stratejisi ma savaşı veriyor. Günlük bilançoda her gün ölen, Iraklıya göre Irak’ta terör biterse, tüm etnik grupyaralanan yüzlerce kişiye “şanssız”, o gün ölmeden lar Amerika’nın karşısına dikilecek. Amerika’ya eve dönenlere “şanslı” diye bakılıyor. “Saddam’ı devirmek ve Irak’a demokrasi getirIrak’ta yaşayan her kesimden insanla görüştüm. mek için geldiniz. İki amaç da gerçekleşti. Artık Türkmen’i, Kürt’ü, Sünni Arap’ı, Şii Arap’ı, Hıris Irak’ı terk etmenin zamanı geldi” diyecek. tiyan Arap’ıyla... İlginçtir... Birbirlerini tanımayan Amerikanın terör stratejisi Irak’ta Arap’ı Arap’a bu insanların Irak’ta kaos ortamı için söyledikleri tek kırdırmaktır. Irak’ta iç savaş devam ederken Ameağızdan çıkmış gibi benzerlik gösteriyor: rika kendi hedeflerine doğru yol alıyor. Son araştırIrak’a binlerce ton patlayıcı, değişik silahlar ne malar, Irak’ın batı bölgesinde 100 milyar varillik ek reden geliyor? Kaynağı neresi? bir petrol rezervi tespit edildiğini belirtiyor. Şu anIraklıya göre Irak’taki terörün arkasında Ameri da Irak’ta petrol üretimi günde 2 milyon varil civaka var. Suudi Arabistan ve Ürdün, Amerika’nın ger rında. Ama önümüzdeki 3 4 yıl içinde Irak’ta pet Burhan CENKÇİ Gidişi Durdurmak OLANLAR vahim: AKP, cumhurbaşkanı seçimini beceremeyince, devlet sistemini altüst edecek bir anayasa değişikliğine kalkıştı ve aynı zamanda, beceriksizliğinin bedeli olan “derhal seçim” yerine, YSK’nin yanlış yorumuyla ters tarihli bir “erken seçim” kararı aldı. Şimdi, Anavatan Partisi’ni aldatarak yaptığı anayasa değişikliğini genel seçimle birlikte halka oylatma peşinde. Bu son girişim hukuk dışılığı yüzünden Anayasa Mahkemesi’nden dönse bile, ortada devletin temel yapısını değiştirmeye yönelik bir anayasa değişikliği metni var. Böyle bir değişikliğin mahkemece denetlenmesi, sadece “şekil” bakımından mümkün; o da teklif ve oylama çoğunluğuyla “ivedi görüşülmeme” koşullarına ilişkin, sınırlı bir denetleme. Yani, 1961 Anayasası’nın ilk uygulamalarında olduğu gibi “değişikliğin temel ilkelere uygunluğunu denetleme” yok artık. eki, n’olacak? “Demokratik devlet” ve “hukuk devleti” Cumhuriyetin temel niteliklerinden değil mi? “Değiştirilemez, değiştirilmesi teklif bile edilemez” diye kesin anayasa hükmüne bağlanan bu niteliklere uyulması da mı, ancak dar anlamdaki “şekil koşulları” açısından denetlenebilecek? Devletin temel niteliğini çok farklı zemine oturtan bir değişikliğin, değil kabul edilmesi, gündeme alınıp oylanması bile özde “esaslı bir şekil ihlali” değil midir? Anayasacılıkta, köklü bir “ihtilal” söz konusu olmadıkça, devlet düzenine getirilen değişikliğin toplumdaki tarihsel gelişme çizgisine ters düşmemesi ve edinilmiş deneyimler yerine yeni yanılgı olasılıklarıyla yeni sorunlar yaratmaması gerekir. Kurum ve kuralların sağlamlığı ve sürekliliği için bu çok önemlidir. O açıdan, cumhurbaşkanını halka seçtirmek, kuruluşunda “Meclis”le yola çıkmış ve bütün anayasalarında devlet başkanının, en karizmatik olanının bile seçimini Meclis’e bağlamış bir Cumhuriyetin demokrasi ve hukuk geleneğine aykırı düşer; neredeyse, bir “yasa yoluyla darbe” niteliği taşır. Bunu durdurmak için bir “karşı darbe” mi gerekir? Hukuk yolu yok mu? ürk devlet sisteminde 1961’den beri yasaların demokrasiye ve hukuka uyumunu denetleyen organ Anayasa Mahkemesi’dir. Onun bu yetkisini hiç değilse “değiştirilmesi teklif bile edilemez anayasa değişiklikleri” için yok saymak tehlikeli bir boşluk yaratmış sayılmaz mı? Cumhuriyet elden giderken boşluğu kim dolduracak? Asker mi? Mitingler mi? Ayaklanmalar mı? Türk Anayasa Mahkemesi anayasada ve kuruluş yasasında bulunmayan “yürürlüğü durdurma” yetkisini, hukuk gereği, “kendiliğinden edinerek” tarihe geçmişti. Bu boşluğu da öyle dolduramaz mı? ABD’deki “Yüce Mahkeme”nin federal anayasada bulunmayan “yasaların anayasaya uygunluğunu denetleme” yetkisini 1803 tarihli bir kararla kendiliğinden edinmesi gibi. “Değiştirilemez”liği Anayasa Mahkemesi sahiplenmez ve partiler halkın sahiplenmesini seçim sandıklarıyla sağlayamazsa Cumhuriyet gidecek mi? mumtazsoysal@gmail.com G P rol üretim seviyesi günde 4 milyon varile ulaşacaktır. Iraklılar, şu anda Kerkük petrolünün yüzde 75’inin Amerika ve Batılı büyük şirketlerin eline geçtiğinin bilincinde. Irak’ta petrol üzerine oynanan oyun bununla bitmiyor. Amerika’nın gözetiminde Irak’ta yeni bir petrol yasası hazırlandı. Yasa bugünlerde Meclis’te görüşülüp muhtemelen onaylanacaktır. Bu yeni petrol yasası, petrol üretim ve satışıyla ilgili her türlü kararları Merkezi Hükümet’e veriyor. Iraklılarda Merkezi Hükümeti Amerika’nın kuklası olarak görme düşüncesi hızla yayılıyor. Iraklılar, yeni petrol yasasıyla Irak petrollerinin yağmalanacağının endişesini taşıyorlar. Birkaç yıl öncesine kadar Iraklılar petrole fazla ilgili değillerdi. Son günlerde Irak halkında Irak’ın başına gelenlerin temelinde petrol olduğunun bilinci yükselmeye başlamış. İki yıl önce halk Irak’ta çatışanlara “terörist” diyordu. Şimdi aynı halk bunlara “mücahit” diyor. Toplumdaki bu değişiklik, Amerika’yı gelecekte Irak’ta kötü günlerin beklediğini gösteriyor. Üç yıl önce Saddam Hüseyin yakalandığı gün Bağdat’taydım. O gece sabaha kadar milyonlarca mermi yakıp bayram ettiler. Öyle ki, ofisimizde gece boyunca uyuyamadık. İlginçtir... Aradan geçen süre içinde halk Saddam’ı arar olmuş. Saddam’la ilgili olarak son gün lerde Irak’ta ilginç bir öykü gündemde: İki eski arkadaş 2025 yıl sonra birbirini buluyor. Akşam çiftlik sahibi, arkadaşını misafir ediyor. Sabahleyin kahvaltıda ağa, kan kardeşini çok üzüntülü buluyor. Gece 810 gün misafir kalacağını söyleyen arkadaşı şimdi “ille de gideceğim” diye tutturmuş. Ağa misafirine bu karar değişikliğinin sebebini soruyor. Meğerki kümesteki horozlardan biri misafiri sabaha dek uyutmamış. “Giderim.. gidemezsin!..” tartışmalarından sonra horozun kesilmesi şartıyla misafirin kalmasında anlaşıyorlar. Horoz kesiliyor. İki arkadaş afiyetle yiyorlar. Gece yine geç vakitlere dek eski anıları yeniliyorlar. Misafir sabah kahvaltısında bir gün öncekinden daha gergin, daha sinirli biçimde ille de “gideceğim” diyor. Ev sahibi, arkadaşına ne olduğunu soruyor. Misafir “Evvelki gece tek bir horoz ötüyordu. Onu kestin. Dün gece on beş horoz birden ötmeye başladı. Bu curcunada uyumak mümkün değil” diyor. Ev sahibi de, “O kestiğim, horozların lideriydi. Sen istedin. Ben de kestim. Daha ne sızlanıyorsun be kardeşim” diyor. Edindiğim izlenim, Iraklılar kestikleri horozun kümesteki düzeni sağlayan horoz olduğunu yeni yeni anlamaya başlıyorlar. T CUMHURİYET 02 CMYK