Katalog

5 TEMMUZ 2006 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA KÜLTÜR kultur?cumhuriyet.com.tr Haziran sonunda yaşamını yitiren Ligeti yeni müziğin en önemli bestecilerinden biriydi 15 Yeni çağın güleç sesiydi... eni müziğin en önemli bestecilerinden biri olan Ligeti, haziran ayı sonunda yaşama veda etti. Onu, Stanley Kubrick’in 2001: A Space Odyssey; Shining ve Eyes Wide Shut (Gözü Tamamen Kapalı) adlı filmlerindeki müziklerinden tanırız. Seksen üç yaşında ölen sanatçı, Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra yeni müziğin gidişine yön veren Avrupalı bestecilerden biriydi. Lutoslawski, Penderecki, Xenakis, Berio, Boulez, Henze ve Stockhausen gibi Ligeti de hem önceki kuşaklardan esinlenmiş, hem onlara karşı çıkmış, sonra da onlara karşın kendi imzasını yaratmıştı. 28 Mayıs 1923’te Romanya’nın Tirnaveni kentinde doğmuş, Budapeşte Akademisi’nde eğitim görmüş, 1950’de öğretmenliğe başlamış. Bu dönemde ortaya çıkan ilk yapıtlarında o zamanki pek çok genç besteci gibi Anton Webern’in izinde yürümektense Kodaly ve Bartok tarzını benimser. Ve her döneminde kendine özgü maceralara atıldığı görülür. 1956’daki Macar ihtilaliyle Budapeşte’yi terk edip Viyana’ya gider. Bir yıl kadar Köln’deki elektronik müzik stüdyolarında çalışır, Stockhausen ile tanışır; Glissandi ve Artikulation gibi elektronik yapıtlar besteler. 1959’da ortaya çıkan ilk ol Y Ligeti gun orkestra yapıtı ‘Apparitions’ müziksel fikri temel almaya dayalıdır. Atmosferler, önce elektronik müzik olarak düşünülmüş, sonradan akustik çalgılarla yazılarak büyük bir orkestra yapıtı haline gelmiştir. Raslamsallık, salkım sesler, ince tını işlemeleriyle birlikte elektronik olmasa da o ortamın izlenimini yansıtan çalışmaları, 1960 sonrası Avrupa’da yaygın olan PostWebern akımına karşı arayışlarıdır. Kullan dığı yoğun polifonik dokuyu kendisi ‘mikropolifoni’ olarak adlandırır. Aventures ve Nouvelles Aventures adlı yapıtlarında konuşma sesi ve anlamsız hecelerle müziğini donatırken insan sesi ve çal gılar arasındaki tını farkı, tını benzerliği işlemelerini sergiler. ‘Senfonik Şiir’ adını verdiği çalışmasında değişik hızlarda çalıştırılan yüz metronom kullanarak mikropolifoni dokusu yaratır. 1962’de org için yazdığı Volumnia’da aleatori (raslamsallık) ve grafik notalama görülür. 1965’te bestelediği Requiem ve 1967’deki orkestra yapıtı Lontano ile ‘bulut’ adını verdiği biçemi geliştirmiştir, Bu arada 1967’de Avusturya vatandaşı olur. İkinci Kuvarteti’nde ve Oda Konçertosu’nda armonik öğeler bestelerinin temeli olmaya başlar. Flüt ve obua solo ve orkestra için yazdığı İkili Konçerto’su titizlikle işlenmiş ritmik ayrıntılarla yüklüdür. Ligeti, her döneminde bir akımın üyesi olmaktansa, öne çıkartılan kahramanları inceleyip eleştirip onlara karşı yeni antitezler üreterek kimliğini geliştirmiştir. Önceleri Webern’e, sonradan Boulez’e karşı çıkışı gibi. Her zaman denetimli, derinde yatan bir düşlem ve ezgisel, ritimsel bütünlük taşıyan bir besteci olmuştur. 1982’deki Korno Üçlüsü, yine hesaplı kitaplı bir yazıyla bu kez yeniromantizmin sözcüsü olur. Son yıllarda bestecinin 1985’te bestele diği Piyano Etütleri’ni Türkiye’ye ve dünyaya tanıtan iki önemli CD dünya piyasalarında yer aldı: Biri Toros Can’ın, diğeri İdil Biret’in. Müzik Eğitimcileri Derneği’nden Ali Uçan’a ödül Arif Mardin bugün toprağa veriliyor ? Kültür Servisi Dünyaca ünlü müzik yapımcısı, 12 Grammy Ödülü sahibi Arif Mardin’in (74) cenazesi bugün Teşvikiye Camisi’nde kılınacak öğlen namazının ardından Karacaahmet Mezarlığı’nda toprağa verilecek. 1932 İstanbul doğumlu olan Arif Mardin, Berklee Koleji’nde müzik eğitimi gördü ve Quincy Jones Bursu’nu kazandı. Meslek yaşamına 1963 yılında dünyaca ünlü Atlantic Records şirketinde Nesuhi Ertegün ile çalışarak başlayan Arif Mardin, 1969’da başkan yardımcısı oldu. Mardin, Ahmet Ertegün ve yapımcı Jerry Wexler ile birçok tasarıda birlikte çalıştı. Atlantic Records’tan 2001 yılında ayrılan Mardin, kendi markası olan Manhattan/EMI Records için çalışmalara başladı. 40 yılı aşkın çalışma yaşamı boyunca 40 altın ve platin albüm ödülü kazanan Mardin, 15 kez aday gösterildiği Grammy ödülünün de 12 kez sahibi oldu. Mardin, Bee Gees, Bette Midler, Diana Ross, Aretha Franklin, Barbra Streisand, Phil Collins, Jewel, Chaka Khan ve son olarak Norah Jones gibi çok sayıda sanatçıyı üne kavuşturdu, yapım ve müzik düzenlemelerini yaptı. Müzik Eğitimcileri Derneği, 2002’den bu yana Türk müzik eğitimine önemli hizmetler verenleri ödüllendiriyor. İki yılda bir verilen müzik hizmet ödüllerini bugüne dek Muammer Sun ve Faik Canselen almıştı. Çoksesli müziğin yurt çapındaki eğitimi için emek verenler; korolar kuran, öğrenciler kadar müzik öğretmeni eğitimine de önem veren, kurumların işleyiş tüzüğüne katkıda bulunan ve müzik eğitimi için kitaplar, makaleler yazıp konferanslar veren, ayrıca eğitim için beste yapan kişilerdir. Ali Uçan (1941), Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi, GSE Bölümü’nde öğretim üyesi; yurtiçinde ve yurtdışında çeşitli dillerde yayımlanmış, otuz kitabı, 300 dolayında bilimsel ve sanatsal çalışması, keman eğitimi için bestelenip yayımlanmış özgün yapıtları ve ilköğretim okulları için şarkıları var. www.evinilyasoglu.com Önder Focan Finlandiya’da Moskova Musica Viva Orkestrası’nın konseri festivalin doruk noktasıydı Celsus akustiğinde Mozart ÖNDER KÜTAHYALI 20. Uluslararası İzmir Müzik Festivali sürüyor. 30 Haziran’a dek sergilenen etkinlikler şöyle sıralanabilir: 17 Haziran akşamı Celsus Kütüphanesi’nde Cottesmore Okulu Şapel Korosu vardı. Dört sesli bir koro dinlemeyi beklerken karşımıza çocuk korosu çıktı ve dinsel ağırlıklı şarkılar söyledi. Topluluğun tonu çok sert: Ayrıca birçok yerde sesler temiz değil. Bizdeki nefis çocuk korolarının yanında solda sıfır sayılabilir. Koroyu eğitenlerin söylediği caz benzeri şarkılar ise güzeldi. 19 Haziran’da yine Celsus Kütüphanesi Tide EPSWİCH Koro Derneği sanatçıları, W. A. Mozart’ın ‘‘La Clemenza di Tito’’ (Titus’un Bağışlayışı) adındaki operasını dinleti olarak sundular. Kendilerine Cem Mansur yönetimindeki AKBANK Oda Orkestrası eşlik etti. Koro Şefi Stephen Rumsey’di. Mozart’ın, ölümünden bir yıl önce 1790’da yazdığı ‘‘Titus’un Bağışlayışı’’ artık oynanmıyor. Bu bakımdan yapıtın dinleti biçimiyle de olsa kentimizde seslendirilişi yararlı oldu. 2006, İzmir Devlet Tiyatrosu’nun 50. kuruluş yılıdır. Anlamlı bir etkinlik olmak üzere kurum, 21 Haziran akşamı Kültürpark Açıkhava Tiyatrosu’nda ‘‘Keşanlı Ali Destanı’’nı festival kapsamında sergiledi. Yapıtı Bülent Arın sahneledi. Küçük orkestranın şefi ise Cem İdiz’di. Rahmet verilen dinletide koroyu Hayati Çiftçi yönetti. Konserin solisti Tuncay Yılmaz’dı Alexander Rudin li Haldun Taner’in yazdığı ilginç metnin Yalçın Tura’nın nefis müziğiyle süslendiği bu oyunu izlemek mutluluk vericiydi. 23 Haziran’da Celsus Kütüphanesi’nde Bilkent Gençlik Senfoni Orkestrası vardı. Şef John O’hara, solocular Ian Anderson, Şefika Kutluer (flüt) ve Lucia Micerelli (keman) idiler. İzmir Devlet Klasik Türk Müziği Korosu’nun dinletisi, müzik geleneklerimizin tanıtılması açısından çok yararlı oldu. 26 Haziran akşamı Sabancı Kültür Sarayı’nda Moskova Musica Viva Oda Orkestrası’nın, 30 Haziran’da Celsus Kütüphanesi’nde Alexander Rudin yönetiminde verdiği dinleti, festivalde şimdiye dek sergilenen etkinliklerin doruk noktası sayılabilir. 250. doğum yılında W. A. Mozart’ın anıldığı dinletide solocu Tuncay Yılmaz’dı ve bestecinin K. V. 216 Sol Majör Keman Konçertosu’nu çaldı. Rudin ise K. V. 156 Sol Majör ‘‘Milano Senfonisi’’ ile K. V. 201 La Majör 29. Senfoni’sini seslendirdi. Aynı izlence bir yıl önce İstanbul Atatürk Kültür Merkezi’nde de çalınmış, canlı kayıttan yapılan yoğunçaları bu sütunda eleştirmiştim. Celsus Kütüphanesi’nin nefis akustiği, karşımıza İstanbul’a göre bambaşka bir orkestra çıkardı. Rudin neredeyse her ölçüde müzik yaptı. 19 kişilik oda orkestrası kusursuz tınısı ve tekniğiyle herkesi mutlu kıldı. Tuncay Yılmaz, Mozart yorumunda üstün düzeydeydi. Orkestrayla bütünleşmesi, kemanın ön yüzeyde duyulduğu kesimlerde yaptığı güzel müzik hayranlık vericiydi. Kendisiyle gurur duyduk. Tuncay coşkulu alkışlara, J. S. Bach’in La Minör Sonat’ından ‘‘Grave’’ ile teşekkür etti. ? Kültür Servisi Ünlü caz gitaristimiz Önder Focan 1516 Temmuz tarihleri arasında Finlandiya’nın Hameelinna kentinde bu yıl 11’incisi düzenlenecek Lady Summertime yarışmasında seçici kurul üyesi olacak. 35 yaşından genç kadın caz şarkıcılarının kabul edildiği yarışmaya bu yıl 10 ülkeden 13 caz şarkıcısı katılıyor. Focan, Türkiye’den yarışmacı olarak bu yılki ‘Nardis Genç Jazz Vokalisti Yarışması’nda birinciliği kaçıran Sezgi Olgaç’ı önermiş. Focan ayrıca 19 Temmuz günü de festivalde bir konser verecek. Aclape Oda Korosu İngiltere’de ? AA Mersin’de bir grup amatör ve profesyonel tarafından 2001 yılında kurulan ‘Aclape Oda Korosu’, İngiltere’nin North Walles bölgesinde 59 Temmuz tarihleri arasında yapılacak olan ‘Liangollen Uluslararası Koro Yarışması’nda Türkiye’yi temsil edecek. Koro, İçel Sanat Kulübü Nüvit Kodallı Salonu’nda, Mersin Valisi Hüseyin Aksoy’un, Vali Yardımcısı İsmail Gündüz’ün, İl Kültür ve Turizm Müdürü Osman Arık’ın da katıldığı mini bir konser verdi. Vali Aksoy, konser öncesi yaptığı açıklamada, kültürel etkinliklerin artarak sürmesinin önem taşıdığını belirterek, kültür ve sanatın toplumların gelişmesinde önemli bir rol oynadığını belirtti. Makhmalbaf Antalya Seçici Kurulu’nda ? Kültür Servisi İran sinemasının, yeteneği dünyaca kabul edilen genç yönetmeni Samira Makhmalbaf, Altın Portakal Film Festivali’ni uluslararası platforma taşıyan Avrasya Film Festivali’nin bu yılki yarışma seçici kurulunda görev alacak. Avrasya Film Festivali, Real’in ‘Resmi Sponsorluğu’nda gerçekleşen 43. Antalya Altın Portakal Film Festivali ile eşzamanlı olarak 16 23 Eylül tarihleri arasında yapılacak. Klasik müziğe gönül verenler Ayvalık’ta Kültür Servisi Keman, viyola, viyolonsel, klarnet, flüt ve oda müziğine gönül veren gençleri 1998’den bu yana ünlü ustalarla buluşturan Ayvalık Uluslararası Müzik Akademisi’ne (AIMA) başvurular başladı. 615 Eylül 2006 tarihleri arasında 9.’su gerçekleştirilecek akademiye son başvuru tarihi 1 Ağustos 2006 olarak belirlendi. Koordinatörlüğünü Prof. Filiz Ali’nin yürüttüğü çalışma kapsamında, North Carolina Sanat Okulu, Harvard Üniversitesi, Detmold Konservatuvarı ve Dresden Orkestra Akademisi’nde dersler veren, Tibor Varga Konservatuvarı’nın viyola profesörü Ulrich Eichenauer ile 2004 yılına kadar Bayreuth Festival Orkestrası başkemancılığını yapan Hans Maile bu yıl ilk kez ders verecek. Dünyadaki ender klarnet ustalarından Julian Milkis, keman virtüözü Prof. Lucas David, Mimar Sinan Üniversitesi Devlet Konservatuvarı’nda flüt sınıfını yöneten Prof. Vieri Bottazzini, aynı üniversitede öğretim üyesi olan Çiğdem Yonatİyicil (keman) ve Dresden Müzik Yüksek Okulu’ndan Prof. Peter Bruns da eğitmenler arasında yer alıyor. AIMA’da, 1728 Temmuz tarihleri arasında gerçekleştirilecek Yazı Atölyesi ise Pınar Kür’ün yönlendirmesiyle gerçekleştirilecek. Ayvalıklıların geleneksel ‘imece’ kültürümüzü canlandırarak 9. yıla ulaşmasını sağladığı AIMA için, Boyner ve Barutçuoğlu aileleri Ayvalık’taki evlerini açtı. (www.ayvalikmusic.com) CUMHURİYET 15 K