Katalog

18 TEMMUZ 2006 SALI CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ ekonomi?cumhuriyet.com.tr Enerji Bakanlığı’ndan görüşme isteyen elektrik üreticilerinin bir dizi talebi söz konusu 13 İŞÇİNİN EVRENİNDEN ŞÜKRAN SONER Yüksek gerilim haftası ? Elektrikte başlayan maliyet tartışmasında taraflar bu hafta yeniden karşı karşıya gelecek. Enerji Bakanı’ndan yeniden randevu talep eden üreticiler, yüzde 2’lik TRT payı ve doğalgazdaki ÖTV’yi de hedef aldı. 300 civarında şirketin enerjideki geleceğini belirleyen tartışmalar da var, elektriğe zam da... FATMA KOŞAR Orantısız Dünya, İsrail’in kaçırılan askerini kurtarma adına önce Filistin, sonra Suriye topraklarında üstün silahlı güçleri ile giriştiği saldırıyı, açtığı savaşın sivil hedeflere yönelik, insan haklarına, savaş kurallarına aykırı eylemini eleştiriyor. Durumu anlatmak üzere, ‘‘orantısız güç kullanma’’ diye bir kavram geliştirilmiş. İsrail yönetimi çok da güçlü olmayan siyasi çıkışlar ve toplumsal eylemlerle kınanıyor. İsrail’in bu türden ilk eylemi değil. ABD doğrudan destekler, AB ülkeleri dolaylı olarak eleştiren görüntüde fiilen destekler konumda, dünyanın diğer güç odakları ise uluslararası çıkar dengeleri, hesaplarında şiddetle karşı çıkıyormuş ama tam siper, seyirci konumlarda kaldıklarından saldırının dünyayı sarsan tehdit boyutları üzerine kara senaryolar yazılıyor... Piyasalar yeniden altüst oldu. Saldırıların şimdilik Suriye ve İran’a sıçramayacağı güvencesi veriliyorsa da, Ortadoğu’daki sıcak savaşın sınırları, tarafları birdenbire büyümüş oldu. Gelişmeleri doğrudan İsrail siyaseti, iktidarının saldırganlık suçları olarak görmek, olup biteni açıklamada çok yetersiz kalıyor... Öncelikle ABD’den, İsrail’in haksız, orantısız saldırganlıklarındaki düzeyde bile ayıp olmasın ölçülerinde eleştirilerin gelmemesi dikkat çekici. Bir diğer boyut İsrail’in kendisini hedef alan terörü yok etme gerekçesi ile bile olsa orantısız saldırganlığında hedef büyütmüş olması. Filistinliler sadece alışkın oldukları bombalar altında kalmıyorlar. Geçmişte yaşanmamış boyutlarda kitleyi kapsayan saldırılarla, tüm Filistin halkını radikalizme itecek boyutlarda açlık, çaresizlik, ambargonun insanları yaşayarak ölmeye mahkum eden yeni sonuçları gündemde. Lübnan’ın bombalanmasında hedef düşman Hamas’a, El Kaide eklendi. Lübnan’ın altyapısını çökerten bombalamalarla Lübnan halkının her iki örgüte karşı tavır almaya zorlandığı söyleniyor. Stratejistlerin altını çizdikleri gibi aslında İsrail, Ortadoğu’da ABD silahlı gücünün taşeronluğunu üstlenmiş durumda. BM’de bütün bu gelişmelerden sonra yapılan görüşmelerde bile, ateşkes kararının dahi çıkmamış olması, BM’nin dünya barışından yana işlevsizleştirilmesi boyutlarını ortaya koyuyor. Bu arada radikal İslamcı terör örgütlerinin eylemleri üzerine yapılabilecek sonsuz haklı eleştirinin anlamı yok. Gelişmelerin odağında terör eylemleri ile saldırgan taraf olarak olsalar da belirleyici güç değiller. Tam tersi kukla gibi oynatılmaları, kuyruğuna basılan kedinin tırmalaması benzeri beklenen refleksleri vermeleri söz konusu. ABD’nin Ortadoğu’da Irak işgali ile elde edemediği güçler dengesini, egemenliğini toparlamak üzere İran’a, Suriye’ye doğrudan saldırıyı stratejik olarak yapamama aşamasında, Ortadoğu’da çatışmaları, çelişkileri büyütmek üzere İsrail’i tetikçi olarak kullanması öne çıkıyor. Irak’ta, Şiilerle Sünniler birbirlerini kesip biçme sürecinde. Irak halkı İsrail eksenli yeni savaşın getireceği yeni tehditlerin boyutlarını göremeyecek çaresizliğin batağında. Varlıklarını ABD desteğine borçlu İslam ülkeleri siyasilerinin ABD sorumluluğuna dikkatleri çekebilmek hadleri değil. Tam tersi, suçu ne kadar İsrail Siyonizmine yöneltebilirlerse, kendi ABD yandaşlıklarının, suç ortaklıklarının ayıbını o kadar çok örtebilecekleri kanısındalar. Bizim Başbakanımız da dahil, Arap ülkelerinden gelen tüm açıklamalarda sadece ve sadece İsrail yönetimi kınanıyor. ABD’yi doğrudan ağzına alabilen, suçlamaya kalkışabilen yok. İnsanlık adına iç sızlatan bir başka boyut AB’nin merkez ülkelerinin siyasi liderlikleri için de bu çarpık, ikiyüzlü yaklaşımın gündemde olması. ABD’nin Irak işgaline karşı duruşlar boyutunda bir siyasal, toplumsal karşı duruş, tepki gündemde değil. Dahası AB siyasileri bugüne kadar yapmadıkları ölçülerde İslami terorizmi öne çıkararak, insan hakları ihlallerinin bu kadar ağır boyutuna seyirci kalmanın ayıbını kapatmaya çalışıyorlar. Tabii bu tabloda Ortadoğu’da işler karıştıkça karışıyor. Ateş yayıldıkça yayılıyor. AB ülkeleri, ekonomik durgunluk, caydırıcı siyasal güç oluşturamamanın sonucu, Irak işgali öncesinden çok daha ağır ölçülerle bağımlı oldukları ABD ile kader birliğinde, resmen olmasa da izledikleri siyasetlerin bütününde ABD’nin Ortadoğu planlarının başarısına fiilen destek veriyorlar. Yangının kendilerine sıçramaması, Ortadoğu’da ABD ve kendi çıkarlarından yana, elbette ülke halklarının çıkarları ile tam tersine olarak söndürülmesi için dikkat kesilmiş bulunuyorlar. Bildik emperyal genler harekete geçmiş konumda, yeni haritalar oluşumunda paylaşım kavgasındalar. Türkiye komşu ülke olarak kendi barışını, çıkarlarını kollamada tek başına kalmış sayılabilir. Ne yazık ki algılaması, sorumluluğu, ülke çıkarları bilinci, değerleri yerlerde bir iktidar gerçeği, sorunu da var... soner@cumhuriyet.com.tr ELEKTRİK ÜRETİCİLERİ: YÜKÜMÜZ ÇOK AĞIR, BİZİ ANLAYIN Elektrik Üreticileri Derneği (EÜD) Genel Sekreteri Ahmet Kavas:Tek derdimiz zam değil. Maliyetlerin içinde vergilerin payı çok yüksek. Yüzde 2 TRT payı var, doğalgazın ÖTV’si yüksek, enerji fonuna ödeme yapılıyor, yakıt giderine olağanüstü zamlar geldi. Bu maliyetler ve satış fiyatlarıyla üretim sürdürülemez. Enerji Bakanı bu gerçekleri çok iyi biliyor, hepsi devletin rakamları. Görüşme talep ettik. Maliyet tablomuzu yeniden sunarak konuları görüşmek istiyoruz. Zam yapılmayabilir. TRT payı ve ÖTV’de ayarlama yapılabilir. Kavas ENERJİ BAKANLIĞI: VERGİLERİN M U H ATA B I B İ Z D E Ğ İ L İ Z Enerji Bakanlığı yetkilileri: Bakana randevu talebi bugün iletiliyor. En kısa sürede görüşme yapacağız. Ancak neden hemen zam gündeme getiriliyor ki. Söz konusu şirketler ihtiyacın yüzde 15’ini üretiyor. Onları memnun etmek için zam kararı alınırsa TEDAŞ’ın tarifesi ne olacak. Ayrıca vergi ve fonlarla ilgili şikâyetlerin muhatabı biz değiliz. Daha önceki yıllarda anlaşmalara imza atanların şimdi biraz doğalgaz fiyatı yükseldi diye ‘üretmiyorum’ demesi düşünülemez. Böyle olursa tatlı kâr peşinde oldukları düşünülür. Güler Gazdaki ÖTV’nin ve TRT payının kaldırılması başta olmak üzere bir dizi talepte bulunan ve iyileştirme olmazsa santralları çalıştırmayacaklarını açıklayan elektrik üreticilerinin Ankara’yla temasları sürüyor. Bu çerçevede dün tekrar Enerji Bakanı Hilmi Güler’den randevu talep eden elektrik üreticisi otoprodüktör grupları, doğalgaz ile elektrik üretmenin vergilerin de etkisiyle katlanılamaz hale geldiğini vurguluyor. Daha önce Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Güler’e bıçağın kemiğe dayandığı mesajını veren, sonra da şalteri indiren Elektrik Üreticileri Derneği, özel tüketim vergisinin 3.5 yıl içinde yüzde 260 arttığından yakınıyor. Ayrıca 3 yıllık enflasyonun yüzde 25’e yaklaştığını belirten sektör, zam istemini de gündeme getirmekle beraber bunda ısrar etmiyor. TRT payı ve doğalgazdaki ÖTV’nin kaldırılmasının da kendilerini rahatlatacağını belirten Elektrik Üreticileri Derneği adına değerlendirme yapan Dernek Müdürü Ahmet Kavas, Bakan Güler’le bu hafta içinde görüşmeyi umduklarını bildirdi. Türkiye’de tüketilen toplam elektriğin yüzde 15’ini üreten 300 dolayındaki şirketin artık santrallarını açamayacak duruma geldiğini belirten Kavas, işletme, bakım giderleri haricinde taleplerinin mutlaka zam yapmak biçiminde olmadığını dile getirdi. Kavganın perde arkası Otoprodüktör grupları, doğalgaz fiyatlarının artmasına karşın elektrik fiyatlarının son 3 yıldır sabit kalması nedeniyle ciddi bir maliyet baskısıyla karşı karşıya. Söz konusu şirketler tüketimin sadece yüzde 15’ini karşılıyır. Kamunun santralları dışında yine doğalgazla üretim yapan büyük doğalgaz santralları ise ‘yapişletdevret’ modelinde yer alan alım garantisinden dolayı bu tartışmaya katılmıyor. 300 civarında özel sektör oyuncusunun en öncelikli yakınması gelirlerinin yüzde 90’ının devlete aktarılması. Maliyetlerinin 3.5 yılda nereden nereye geldiğini gösteren tabloyu bakanlığa sunmaya hazırlanan otoprodüktör grupları, serbest piyasa kurallarının tam işletilmemesinden ve aleyhlerine olan anlaşmalardan yakınıyorlar. Doğalgazdan ÖTV’nin kaldırılmasını isteyen üreticiler, elektrikten TRT’ye aktarılan yüzde 2’lik paya da tepki gösteriyor. Otoprodüktörlerin, elektrik üretimine devam etmesi için yeni bir tarife modeli üzerinde duruluyor. Buna göre, otoprodüktörlere satılan gazın fiyatı sabit tutulacak, konut ve sanayiye zam yapılacak. Enerji Bakanlığı yetkilileri, çalışmaların sonuçlarının Enerji Bakanı Hilmi Güler’e sunulacağını, son kararı bakanın vereceğini söyledi. BİR AY İÇİNDE KARAR ÇIKABİLECEĞİ BİLDİRİLDİ Rekabet Kurulu’nun incelemesi sürüyor ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Rekabet Kurulu’nun otoprodüktörler başta olmak üzere elektrik üreten bazı özel sektör kuruluşları ile Elektrik Üreticileri Derneği’ne yönelik incelemesini bir ay içinde tamamlaması ve rekabet ihlaline dönük soruşturma açıp açmama kararını vermesi bekleniyor. Elektrikte tartışma süreci şöyle gelişti: ? 1 Temmuz Cumartesi akşamı Türkiye’nin batı ve güneyindeki 13 ilde 4 saatlik elektrik kesintisi yaşandı. Kesintiler, otoprodüktör elektrik şirketlerinin, hükümetin 22.00’den sonrası için belirlediği elektrik fiyatını beğenmeyip üretimi kesmeleriyle ortaya çıktı. ? Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler, hafta sonundaki kesintiye kısmi çözüm bulmak için, Seydişehir’deki Eti Alüminyum ile birlikte özelleştirilen Oymapınar Barajı’nın devreye sokulmasını istedi. Ancak alıcı firma buna olumsuz yanıt verdi. ? Özel sektör, son iki yıldır doğalgazın fiyatının yüzde 60 arttırıldığını, buna karşın elektrik fiyatlarına zam yapılmadığını belirterek, zarar edecekleri fiyatlarla çalışmayacaklarını bildirdi. İki elektrik üreticisi firma üretime son verdi. ? Sorunun çözümü için geçen hafta sonunda Enerji Bakanlığı’nda bir toplantı yapıldı. Toplantıda doğalgaza zam yapılması ancak bu zammın özel sektöre yansıtılmaması, elektrik fiyatlarına da 3.5 yıldan sonra ilk defa zam yapılması gündeme geldi. Sezer, YİD yasasını kabul etti ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, 5539 sayılı ‘‘Yapİşlet Modeli ile Elektrik Enerjisi Üretim Tesislerinin Kurulması ve İşletilmesi ile Enerji Satışının Düzenlenmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun’’u onayladı. Yasa, yapişletdevret (YİD) yöntemiyle yapılan elektrik santrallarının özel sektöre devrine ve Danıştay’ın bazı YİD santrallarının yürütmesinin durdurulmasına ilişkin kararının, hükümet tarafından bypass edilmesine olanak tanıyor. DOĞRUDAN YATIRIMLAR Beklenenden az yabancı gelmesinin nedeni ne kuş gribi ne de karikatür krizi YASED’den yabancı sermaye stratejisi Ekonomi Servisi Uluslararası Yatırımcılar Derneği (YASED) tarafından hazırlanan ‘‘Türkiye İçin Bir Yabancı Sermaye Stratejisine Doğru’’ adlı raporda, ‘‘yürütülen reform çalışmalarının kesinlikle olumlu, ancak daha fazla yeni yatırım çekilmesi için yetersiz olduğu’’ vurgulandı. Bu nedenle, bir stratejiye ihtiyaç olduğu ileri sürülen raporda, ‘‘Böyle bir stratejinin başarı ile uygulanması halinde ortalama büyüme hızı yüzde 1 artabilir’’ görüşüne yer verildi. Koç Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Ekonomi Bölümü Öğretim Görevlisi Doç. Dr. Kamil Yılmaz tarafından hazırlanan rapora göre, iyi bir strateji izlenmezse, 2007’den itibaren yabancı yatırım miktarının yeniden 1 milyar doların altına düşme ve ‘‘şimdi yakalamış olduğumuz fırsat penceresinin kapanması’’ olasılığı var. ‘Avrupalı turist Türkiye’ye doydu’ ? One Hotels Resorts’un üst yöneticisi Cenk Kınay, sektörün bu sezona hedeflerinin altında girmesinde en büyük etkenin, Türkiye’nin bu yıl ‘moda’ ülkeler arasında yer alamaması olduğu kanısında. ASLAN YILDIZ Türkiye’de dört, Mısır ve Tunus’ta birer otelleri bulunan One Hotels Resorts’un yeni sistemi ‘All in One’da, misafirlere temel paketin dışında kalan istekleri, örneğin mum ışığında romantik bir akşam yemeği, sualtı yogası ya da tenis dersleri gibi ek paketler halinde ve ayrı ücretlerle sunuluyor. Bu durumda müşteri için temel paketin maliyeti de en aza indirilmiş oluyor. AKBANK’IN İŞTİRAKİ ALAÇATI One Hotels Resort, bu yıl uygulamaya başlattığı ‘All in One’ sisteminin turizme damga vuracağı iddiasında. İzmir’in Çeşme ilçesi Alaçatı beldesinde yeni sistemi tanıtan One Hotels Resort’un üst yöneticisi (CEO) Cenk Kınay, sektörün bu sezona hedeflerinin altında girmesinde en büyük etkenin, Türkiye’nin bu yıl ‘moda’ ülkeler arasında yer alamaması olduğunu söyledi. Rezervasyon döneminde kuş gribi, karikatür krizi, içki yasağı gibi sorunların da olumsuz etkisi olduğunu anımsatan Kınay, kamuoyundaki yaygın görüşün aksine dövizdeki artışın da sektöre bir avantaj sağlama dığını belirtti. Kınay, ‘‘Türkiye geçen yıllarda sürekli turist sayısında artış sağladı. Artık Avrupa’da Türkiye’ye yönelik bir doymuşluk var. Başka yerlere gitmek istiyorlar. O yıl moda neresiyse oraya gidiyorlar’’ dedi. Sezona yüzde 80 yabancı turist hedefiyle girdiklerini belirten Kınay, ‘‘Biz de hedeflerimizi revize ederek yabancı turist beklentimizi yüzde 5560’lara düşürdük. Aradaki farkı yerli turistlerle kapatmaya çalışıyoruz. Yabancı turist beklentimiz gerçekleşseydi kur artışından yüzde 25 avantaj sağlardık. Olmadı’’ dedi. Kınay, uygulamada abartıya kaçıldığını ileri sürdüğü her şey dahil konseptinin zayıf yönlerini ortadan kaldırarak ‘All in One’ konseptini yarattıklarını belirterek ‘‘Bu sistemde var olanı değil, müşterinin istediğini ihtiyaçlarına ve taleplerine göre şekillendirmeyi amaçlıyoruz’’ dedi. Avea’nın yüzde 81’i TT’nin oluyor Ekonomi Servisi Türk Telekom (TT), Telecom Italia ile Avea’daki hisselerinin tamamını satın almak üzere 500 milyon dolara anlaştı. Anlaşmanın yürürlüğe girmesiyle birlikte Türk Telekom Avea’da yüzde 81 hisse sahibi olacak. Avea hisselerinin Türk Telekom’a devrinin birkaç hafta içerisinde, tüm ilgili kurum ve kuruluşlara gerçekleştirilecek başvuru ve onay sürecinin ardından tamamlanması bekleniyor. Hisse devri gerçekleştikten sonra Avea Yönetim Kurulu, 8’i Türk Telekom, 2’si İş Bankası tarafından atanacak olan toplam 10 kişiden oluşacak. Sabancı Bank İranlılara satıldı Ekonomi Servisi Akbank’ın İngiltere’de kurulu bağlı ortaklığı Sabancı Bank PLC’deki yüzde 65 oranındaki hissesinin tamamının İran’da kurulu bir şirket olan Parsian Investment Company’ye satılmasına yönelik olarak hisse satın alma sözleşmesi imzaladığı bildirildi. Akbank’tan Borsa’ya gönderilen açıklamada, şunlar kaydedildi: ‘‘Aynı sözleşme kapsamında yüzde 35 oranındaki hissesiyle diğer ortak olan Universal Trading Limited de Sabancı Bank PLC’deki hisselerini satacaktır. Hisselerin satış bedeli Sabancı Bank PLC’nin satış işleminin tamamlanma tarihindeki düzeltilmiş net aktif değeri esası üzerinden belirlenecektir. Satış işlemi İngiltere’de Financial Services Authority ve diğer yetkili mercilerden izin alınmasını müteakiben ileriki bir tarihte tamamlanacaktır.’’ Was wird auf dieser welt? (Almanlar da ne olacak bu dünyanın hali diyecek) Ekonomi Servisi Yeni Rakı dünya markası olma yolunda 2 önemli adım attı. Yeni Rakı, Almanya’da satış noktalarına direkt servis yapan dağıtım organizasyonu kurarken, ayrıca Türkiye dışında dünyada da ilk defa yapılan tüketici promosyonu ile dünya markası olma yolunda ciddi adımlar attı. Şirket distribütörü vasıtası ile Almanya’da ilk kez ‘sıcak satış’ yapan bir dağıtım organizasyonu kurdu. İlki Berlin’de olan ve Schengen ülkelerinde yayılacak dağıtım organizasyonunda ilk etapta 7 kişilik Mey personeli görev alıyor. Almanya’nın her şehrinde yeni organizasyon kurduklarını belirten Mey İçki Üst Yöneticisi (CEO) Galip Yorgancıoğlu, Berlin’den sonra Hamburg, Köln, Stuttgart ve Münih’te aynı yapıyı kuracaklarını söyledi. Yorgancıoğlu, bu yapıyı Fransa, Benelux ülkeleri, Avusturya ve İsviçre’den başlamak üzere tüm Avrupa ülkelerine yayacaklarını söyledi. BURGAZ’A EK TESİS Burgaz Alkollü İçkiler Sanayi Ticaret AŞ Genel Müdürü Metin Pelister, geçen yıl 3 milyon litre olan satışlarını 2006 sonunda 78 milyon litreye, yüzde 56 civarındaki yüksek alkollü içecekler pazar paylarını da yüzde 10’a çıkarmayı hedeflediklerini bildirdi.Pelister, Lüleburgaz’daki tesiste üretim kapasitelerini şu anda 14 milyon litreye çıkardıklarını ve kapasitelerini daha da arttıracaklarını belirtti. TBB’ye yeni statü Ekonomi Servisi Türkiye Bankalar Birliği’nin (TBB) statüsü yeniden düzenlenirken birliğin yönetim kurulunun oluşumunda yabancı banka ayrımı ortadan kaldırıldı. BDDK tarafından düzenlenen yeni statüye göre mevcut başkan ve yönetim kurulu, ilk seçimli genel kurul toplantısına kadar görevlerini sürdürecek. Yönetim kurulunda, mevduat bankalarından yıl sonu bilançolarına göre aktif toplamları en büyük ilk 10 bankadan oluşan gruptan 8 üye, ardından gelen 8 bankadan oluşan 2. gruptan 3 üye, bunları takip eden banka grubundan 1 üye ile kalkınma ve yatırım bankalarından 1 üye yer alacak. Genel kurulun olağan toplantısı her yıl mayıs ayında yapılacak. Genel kurulda oylar açık kullanılacak. Berlin’de 4 adet logolu araçla satış yapan Yeni Rakı, yakın zamanda bunu 20’nin üzerine çıkarmayı hedefliyor. CUMHURİYET 13 K