Katalog

11 ŞUBAT 2006 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ ekonomi?cumhuriyet.com.tr Bakanlığı krize karşı önlem almamakla eleştiren DPT, lisansların üretime dönüşmemesi nedeniyle de EPDK’yi suçluyor 13 İŞÇİNİN EVRENİNDEN ŞÜKRAN SONER DPT’den elektrik uyarısı ? Devlet Planlama Teşkilatı, yaklaşan elektrik krizine karşı, Enerji Bakanlığı’nı ve ilgili kurumları gerekli önlemleri almamak ve yetersiz kalmakla eleştirdi. DPT, özel sektör yatırımlarının istenilen düzeyde olmadığını belirtti. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Devlet Planlama Teşkilatı’nın (DPT) bir süre önce, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nı ve ilgili kurumları, yaklaşan elektrik krizine karşı gerekli önlemleri almamak ve yetersiz kalmakla eleştirdiği ortaya çıktı. DPT özellikle özel sektöre verdiği lisansların üretime dönüşmemesi nedeniyle Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nu (EPDK) sorumlu tutarken Cumhuriyet’e konuşan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Müsteşarı Sami Demirbilek de ‘‘Özel sektör EPDK’nin verdiği lisanslarla santral yapmazsa, bunun yaptırımı yok. Ne olacağı belli değil’’ dedi. Alınan bilgiye göre, DPT, Müsteşar Ahmet Tıktık imzasıyla Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’na gönderdiği yazıda, ‘‘2008 yılında elektrik arz açığının ortaya çıkmasının ka Akıl Akıl süzgecinden geçmemiş kör inanç öfkeye dönüştüğünde akıl almaz sonuçlar ortaya çıkıyor.. Yeni miladımız, dönemeç noktamız karikatür krizinden sonra Müslümanların en çok kendilerine zarar veren, akıl süzgecinden geçirilmemiş, tarikatlar, mezhepler, radikal siyasal İslami hareketler yönlendirmesindeki öfkelerinin, Müslümanlık kimlik ve felsefesine verdiği zararlar yetmezmiş gibi... Gündemin sıcaklığında ikinci planda kalan kendi aralarındaki ilkel çatışmanın ürünü kanlı olaylar da tırmanıyor. Aşure Günü yine kana bulanmış. Pakistan’da 22 kişi, Afganistan’da 3 kişi ölmüş. Dikkatinizi çekmek isterim. Ne zamandır cennete gitmek adına kendilerini bomba yapanların saldırı hedefleri arasında farklı mezheplerden Müslümanlar var. Müslüman ibadet yerleri ya da Müslüman topluluklar, bir başka mezhepten Müslüman eylemcilerin saldırı odağı olabiliyor. Bir başka mezhepten Müslüman toplulukları, çoluk çocuk ayrımı yapmadan, kendi inanışlarına göre ibadet ederken kendileri ile birlikte Allah adına öldürebilecek kör inanç noktasındaki, insanlıktan çıkmış insanların hele çoğaldıkları da düşünülürse örgütleniyor olmalarından korkmamak akıl işi değil. ??? Bu türden eylemcilerin en fanatik radikal İslami akımların militanları olmaları korku ve kaygımızı hafifletmeye yetmiyor. Bir başka yaklaşımla, ‘‘Bu olaylar genellikle Afganistan, Pakistan, Irak’ta bilinen olumsuz nedenler ve ortamda yaşanıyor. Yine bilinen özel koşullarla bağlantılı olarak farklı fanatik inanç boyutları İran’da ve de Filistin’de var..’’ deyip kendi kendimizi teselli edebilir miyiz? Bizim Hizbullahçıların işleyebildikleri cinayetler, bizdeki giderek radikalizme, fanatizme kayan tarikatların etkinlikleri, kitlesel örgütlenmeleri yeterince ürkütücü değil mi? Cumhuriyet devrimleri, laikliğin, dört dörtlük olmasa da yaşanan demokrasinin katkılarına, toplumsal birikime, devrimlerle Anadolu uygarlıkları, Anadolu aydınlanması ortamında toplumumuzun kazanılmış aydınlanma bilinci, reflekslerine rağmen. Çok sevgili bir dostum, Trabzon’da ibadet ederken papazı arkasından vurabilecek bir çocuğu yaratan koşullara, sevgisizliğe, insanlıktan çıkarma haline, ortama takılmış. Bilgisayar kullanmanın bilgiye, çağdaş yaşama ulaşma, uygarlaşma aracı olacağı umulmuştu. Ama zengin Kuzey dünyasında bile düşünmeyen, sorgulamayan, düzenin uydusu, bencil, ayrımcı kimlikli, insanlıktan payını alamamış insancıklar türetiyor. Böyle olduğu içindir ki geçen yüzyılın Avrupası’ndaki gelişmiş demokrasi, insan hakları, sosyal devletten yaşanan sapmalarla sandık demokrasisi modeli ve bugünkü ilkel, haksız karikatürler çatışmasını yaratan medyayı, siyasetçileri üretiyor. ??? Bizim tetikçi çocuğumuz da bir gün önce internet kafeye gitmiş. Radikal siyasi İslami akımlar, terör eylemcileri de çok etkin biçimde bu çağdaş, hızlı iletişim aracını kullanmıyorlar mı? Bilimsel teknolojinin çağdaş araçlarının günahı ne? Atom çekirdeği insanın canını kurtarmada da, en etkili insan öldürme silahında da kullanılıyor. Mikroplar can kurtaran aşıya da, kitleleri öldürecek kimyasal silaha da dönüşebiliyor... İslami terör örgütleri, Peygamberin karikatürlerini çizenleri öldürenlere çuvalla altın vaat ettiler. İnternetlerden görüntüleri verilen terör eylemlerindeki vahşet sınır tanımıyor. Kimi aymazların görmek istedikleri gibi bizden çok uzakta hiç değiller. Bizdeki İslami örgütlenmelerin ağırlıklı görünen yüzlerinde ılımlı İslam çizgisinde olmaları tehdidin büyüklüğünü ortadan kaldırmıyor. Her şeyden önce en vahşi, en radikal örgütlenmeler istedikleri zaman bizden tetikçi bulabiliyorlar. İngiliz konsolosluğu ve sinegog katliamlarında azmettiren radikal siyasi İslami örgütlenmelerin kökü, ideolojisi dışardan ithal olsa da tetikçileri bizdendi. Bizim topraklarımızda örgütlenme ortamını, militanlarını zorlanmadan bulmuşlardı. Karikatür protesto eylemlerinin en acımasız, en insanlık dışı profesyonel cinayetinin tetikçisi de bizim çocuğumuz. Hangi tarikatın, kör inancın, insanlıktan çıkardığı kör düşüncenin ürünü? Bilinen tek gerçek ırklar ve dinler ekseninde kör inanç kaşındığında, aklın egemen olduğu bilgi, inanç, yaşam biçiminden, insan haklarına ilişkin gerçek evrensel değerlerden uzaklaşıldığında sınırlar kalmıyor. Elini veren kolunu kaptırıyor. Cumhuriyet devrimleri, laiklikten ödün verilemeyeceği gerçeği tam da bu nedenle çok büyük anlam taşıyor... soner@cumhuriyet.com.tr ? Cumhuriyet’in sorularını yanıtlayan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Müsteşarı Doç. Dr. Sami Demirbilek, ‘‘EPDK özel sektöre lisans veriyor. Ama bu lisansların gereği olan santral yapımlarının tamamlanması için bir yaptırım uygulanmıyor’’ dedi. Müsteşar Demirbilek: Özel sektöre yaptırım yok Cumhuriyet’in sorularını yanıtlayan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Müsteşarı Doç. Dr. Sami Demirbilek, ‘‘EPDK özel sektöre lisans veriyor. Ama bu lisansların gereği olan santral yapımlarının tamamlanması için bir yaptırım uygulanmıyor’’ dedi. Demirbilek, Türkiye’nin örneğin 2009 yılındaki elektrik arzının, verilen bu lisanslara göre tahmin edildiğini belirterek ‘‘2009’a gelindiğinde bu özel sektör yatırımları yapılmamışsa ne olacak, belli değil’’ diye konuştu. EPDK Başkanı Yusuf Günay’ın ‘‘Yaptırım var, tüm lisanslarda, inşaata ne zaman başlanacağı, üretime ne zaman geçileceğine kadar tüm detaylar bellidir. Yatırımcılar öngörülen takvime uymadıkları zaman, o zamana kadar yaptıkları yatırım heba olacaktır’’ sözlerinin anımsatılması üzerine Demirbilek, ‘‘O vakitten sonra iptal edecek olsanız ne olur? Ortada bir santral yoksa, lisansı iptal edince sorun çözülmüyor ki! Elektrik talebi yine karşılanamayacak’’ dedi. Demirbilek, ‘‘Biz bu durumu EPDK’ye de ilettik. EPDK bize ‘Biz özel sektöre güveniyoruz. Siz eğer güvenmiyorsanız, bakanlık olarak özel sektör yapmayacak diye kaygıya düşüyorsanız, yasaya göre gerekli yatırımı devlet yapabilir, bunun sorumluluğu da sizdedir’ dedi’’ açıklamasını yaptı. çınılmaz olduğunu belirterek kurumları tedbir almakta yetersiz kalmakla’’ suçladı. DPT, ‘‘Tereddütlerimiz ciddiyetini koruyor’’ dediği yazıda, Devlet Su İşleri (DSİ) ve Türkiye Elektrik İletim AŞ’nin (TEİAŞ) yeni santralların işletmeye giriş tarihiyle ilgili tahminlerinin gerçekçi olmadığını vurguladı. Yazıya göre, Elektrik Üretim AŞ’nin (EÜAŞ) yeni yatırım önerileri de mevcutları bile tam kapasiteyle çalıştıramadığı gerekçesiyle reddedilirken TEDAŞ’ın kayıpkaçak önleme ve tahsila tı arttırma hedeflerinin çok gerisinde kaldığına dikkat çekildi. Yazıda, ‘‘Bu kötümser gelişmelere karşılık kamu kuruluşlarınca arz açığını kapatacak tedbirler alınmıyor’’ ifadesi yer aldı. DPT: ‘EPDK’nin sorumluluğu’ ‘‘Elektrik Piyasası Kanunu’nun amaçlarına ulaşamadığı’’ belirtilen yazıda, ‘‘özel şirketlere üretim, dağıtım ve perakende faaliyetlerinin tümünün verilerek bölgesel elektrik tekelleri doğmasına yol açıldığı’’ vurgulandı. Bu yanlış yapılan manın temel nedeni olarak EPDK’nin verdiği çok sayıdaki lisansın büyük bir bölümünün yatırıma dönüşmemesi gösterildi. Özel şirketlerin bölgesel elektrik talep projeksiyonu yapmadığı, EPDK’nin de bu projeksiyonlar çerçevesinde EÜAŞ’ye yeni yatırım çağrısında bulunmadığı belirtilen yazıda, ‘‘Böylece EPDK özel sektör yatırımlarının istenen düzeyde gerçekleştiği izlenimi veriyor’’ denildi. Yazıda özellikle hidrolik enerjiye yönelik projelerin 2 ila 4 yıl gecikeceğine dikkat çekildi. BOTAŞ Elektrik üreticileri, BOTAŞ’ın yeni gaz kısıntılarına gidebileceğini öğrenince ayaklandı Kontrat devrine iptal yolu MURAT KIŞLALI Sektör, bakanlığı suçluyor istenen miktarda verilebiliyor. Ancak, yakın geçmişte olduğu gibi Serbest piyasada doğalgazdan ‘‘mücbir sebep’’ adı altında yapılan elektrik üreten ve aralarında Koç, kesintilere benzer kısıntılar da günSabancı, Alarko, Zorlu, Çolakoğ demden düşmedi. lu, Akenerji gibi büyük şirketlerin Bu durum özel sektör üreticilede bulunduğu şirketler doğalgaz rini güç durumda bırakırken şirkısıntılarından doğan zararlarının ketlerin önümüzdeki hafta yeniden karşılanmasını istiyor. Enerji Ba Enerji Bakanlığı’yla görüşmesi kanlığı bürokratlarıyla geçen haf bekleniyor. ta bir toplantı yapan Elektrik ÜreElektrik Üreticileri Derneği’nin ticileri Derneği (EÜD) üyeleri, ye üyelerinin çoğunluğu ‘‘kesintisiz ni kısıntılar yönünde BOTAŞ’tan müşteri’’ olarak anılıyor. Söz konuyazı alınca doğalgaz krizi yeniden su şirketler, sözleşmelerinde yer alevlendi. alan doğalgaz mikElektrik Üreticileri tarını kullanmadıkDerneği Başkanı Ön ? Enerji Bakanlığı, ları zaman bile paBOTAŞ’ın aldığı rasını ödüyorlar. der Karaduman’ın katıldığı toplantıda kararların aksine Dolayısıyla bu şirzararlarının karşılanketler ‘‘kesinti mardoğalgazda “hiç ması yönünde taleplejı olan müşterilere’’ rini dile getiren elekt sıkıntı kalmadığını” göre daha pahalı tarik üreticilerinin, İran belirtirken doğalgaz rifeden gaz alıyor. ve Rusya’dan gelen kesintilerinden zarar Kriz nedeniyle BOgaz arzında yaşanan TAŞ kesintisiz gören elektrik sıkıntılar nedeniyle müşterilerin de gadoğalgazları kesilmiş üreticileri, bakanlığı zında kesintiye giti. BOTAŞ, yaklaşık önlem almamakla dince şirketlerin iki hafta önce yaşanan tazminat hakkı doğsuçluyor. krizin ardından, iki du. EÜD Başkanı gün önce de özel sekKaraduman, özel tör üreticilerine verilen gazda yüz sektör üreticilerinin 1 kWh elektde 50 oranında yeni bir kesintiye riği 10 kuruşa sattıklarını ancak gidileceği yönünde bir karar aldı. mali uzlaştırmada ortalama elektBu karar, dışardan gaz akışında so rik satış fiyatının 19 kuruş olduğurun çıkmayınca uygulanmadı, an nu belirtti. Bu şartlar altında kencak krizi yeniden alevlendirdi. dilerinin zarara girdiğini ifade eden Sektör temsilcileri bu kesintilerden Karaduman, BOTAŞ’ın kendileridolayı Enerji Bakanlığı’nı önlem ne tazminat ödemek zorunda oldualmamakla ve devleti özel sektöre ğunu söyledi. Karaduman, Elektrik doğalgaz ithalatında serbestlik ver Piyasası Yasası’nın çıktığı 2001 tameyip hâkim durumu kötüye kul rihinde elektrik üretiminde devlelanmakla suçluyor. tin payının yüzde 83, özel sektör Şu anda doğalgazla elektrik üre payının ise yüzde 17 olduğuna dikten yapişletdevret (YİD) başta ol kat çekerek bugün bu oranların hamak üzere diğer gruplara doğalgaz la aynı olmasından yakındı. FATMA KOŞAR ANKARA BOTAŞ’ın 19 Eylül 2005’te aldığı kontrat devirleri ihalesi kararının altında, BOTAŞ Genel Müdür Vekili ve Yönetim Kurulu Başkan Vekili olarak, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Salih Paşaoğlu’nun imzasının bulunması, ihaleyi tartışmalı hale getirdi. Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu (YDK), Danıştay kararına dayandırdığı ‘‘Özel İnceleme Raporu’’nda ‘‘Bakanlıkta 657 sayılı yasaya göre çalışan bir devlet memurunun, 1475 sayılı İş Yasası’na göre personel çalıştırmakta olan BOTAŞ’ta anılan görevleri alamayacağını’’ tespit etti. Kamu İşletmeciliğini Geliştirme Merkezi (KİGEM) Vakfı Genel Sekreteri Ayla Yılmaz, ‘‘Bu rapora göre Müsteşar Yardımcısı’nın BOTAŞ’ta görev yaptığı dönemde alınan bütün kararlar geçersizdir. Kontrat devirleri ihalesinin iptali gerekir. Bu konuda da derhal bir dava açacağız’’ diye konuştu. 30 Kasım 2005’te BOTAŞ Genel Merkezi’nde yapılan ihalede, BOTAŞ’ın Rus Gazprom ile Turusgaz anlaşmasından doğan 64 milyar metreküplük doğalgaz ithalat sözleşmesi, sadece Rusların izin verdiği taliplilere verilmişti. 2003 fiyatlarıyla BOTAŞ’a 16 yılda 2.8 milyar dolarlık kâr sağlayacak sözleşmeler için, Shell, Ali Şen, arkasında Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın yakını ve Atasay Kuyumculuk’un sahibi Cihan Kamer’in olduğu iddia edildi. ABD’de nükleer enerji uzmanlarıyla görüşen Enerji Bakanı Hilmi Güler, ABD Enerji Bakanı Samuel Bodman ile de bir araya geldi. (AA) Güler: Her şey yolunda 2014’e kadar 3 nükleer santral kurmayı planladıklarını söyleyen bakan, çalışmalarda sona yaklaşıldığını belirtti ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler, 2014 yılına kadar 3 adet 5 bin megavatlık nükleer enerji tesisi kurmayı planladıklarını söyledi. Bakan Güler, ABD dönüşündedoğalgazdaki sıkıntıların ortadan kaldırılması için bakanlık olarak ciddi çalışmalar yürüttüklerini ve doğalgaz depoları oluşturacaklarını kaydetti. Güler ‘‘Aşırı soğuklarda bile doğalgaz sıkıntısıyla karşı karşıya kalınmadı. Türkiye’nin böyle bir sorunu yok’’ dedi. Nükleer enerjiyle ilgili şu anda ‘‘model’’ konusunda görüşmelerin devam ettiğini belirten Bakan Güler, ‘‘Çünkü bizim esas isteğimiz bunu özel sektöre kurdurmak’’ diye konuştu. Güler, nükleer enerji santralını özel sektör yapmazsa ve beklenen zaman içerisinde özel sektör tarafından gerçekleştirilmezse, o zaman özel sektörkamu ortak yatırımı şeklinde bunu ele almayı düşündüklerini anlattı. Yeri konusundaki değerlendirmelerin belli bir noktaya geldiğini belirten bakan, sonucun kısa zamanda bir paket halinde açıklanacağını vurguladı. AfşinElbistan B açılıyor ? ANKARA (AA) AfşinElbistan B Termik Santralı’nın yarın düzenlenecek törenle açılacağı bildirildi. Santralın açılış törenine Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler’in de katılması bekleniyor. EÜAŞ Genel Müdür Vekili Sefer Bütün yaptığı açıklamada, santralın yıllık üretiminin net 8.1 milyar kilowatsaat ve Türkiye’nin elektrik enerjisi üretimine katkısının yüzde 6 civarında olacağını bildirdi. Memura ek ödeme TBMM’de ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Kamu kurum ve kuruluşlarında ek ödeme almayan memurlar ile polis, hâkimsavcı ve din görevlilerinin özlük haklarının iyileştirilmesi, öğretmenlere ödenen ek ders ücretinin arttırılmasını öngören yasa tasarısı, TBMM Başkanlığı’na sunuldu. Buna göre, ek ödeme almayan yaklaşık 1 milyon 350 bin memura 2006 Ocak için 40 YTL, temmuz ayından itibaren 40 YTL olmak üzere toplam 80 YTL ek ödeme yapılacak. Tasarı ile öğretmenlerin ek ders ücretlerinin de 3.6 YTL ’den 5.6 YTL ’ye çıkarılması öngörülüyor. Buna göre, Emekli zammı belli oldu Ekonomi Servisi Emekli aylıklarına yapılan zam ve KDV yerine verilen ek ödeme ile en düşük SSK emekli aylığı 481 YTL 44 YKr’ye, en yüksek aylık ise 862 YTL 17 YKr’ye yükselecek. SSK ve BağKur emekli aylıklarına bu yılın ocak ve temmuz aylarında yüzde 3’er oranında zam verilmesi ve emeklilerin vergi iadesi için fiş toplaması uygulamasına son verilerek emekli maaşı 400 YTL ve altında olanlara yüzde 5, 400 YTL’nin üzerinde olanlara ise yüzde 4 ek ödeme yapılmasını düzenleyen yasa, TBMM’de kabul edilmişti. BağKur’da, Esnaf ve Sanatkârlar ve YKr’ye, 24. basamaktan emekli olan sigortalının bin 81 YTL 66 YKr olan aylığı ise bin 158 YTL 67 YKr’ye çıkacak. Yine BağKur’dan Tarımda Kendi Adına ve Hesabına Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanunu’na göre 1. basamaktan emekli olanların 218 YTL 87 YKr tutarındaki aylığı 236 YTL 71 YKr’ye; 24. basamaktan emekli olanların 599 YTL 88 YKr düzeyindeki aylığı ise 642 YTL 87 YKr’ye yükselecek. Emeklilerin 2005’te aldıkları vergi iadelerine ilişkin son dönem mahsup işlemleri sonucu lehlerine fark çıkması durumunda, farklar, izleyen 2 ay içinde defaten ödenecek. ? Ek zam paketi olarak nitelenen yasa tasarısı, TBMM Başkanlığı’na sunuldu. 1 milyon 350 bin memura toplam 80 YTL ödeme yapılacak. ayda 60 saat ek ders verecek bir öğretmen ortalama 330 YTL ’lik ek ders ücreti alacak. Ek ders ücretlerine yapılacak zam 1 Nisan 2006 tarihinden itibaren geçerli olacak. Tasarıya göre, polis, din görevlisi ve hâkimsavcıların maaşlarında da artış yapılacak. Buna göre mesai sa atleri dışında, genel tatil günlerinde veya hafta sonu tatillerinde nöbet tutan adli yargı hâkim, cumhuriyet başsavcısı, cumhuriyet başsavcı vekili ve cumhuriyet savcılarına ve adli yargıda bunlarla birlikte nöbet tutan adli personele ödenmekte olan nöbet ücreti gösterge rakamlarında artışa gidiliyor. Tasarı ile ‘‘Din Hizmetleri Tazminatı’’ ve ‘‘Emniyet Hizmetleri Tazminatı’’nda da artış öngörülüyor. Adli Tıp Kurumu personeline, personelin katkısı ile elde edilen döner sermaye gelirlerinden karşılanmak üzere yapılan ödemeler de tasarı ile arttırılıyor. Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunu’na göre 1. basamaktan emekli olanların 329 YTL 16 YKr düzeyinde bulunan aylığı, yüzde 3 zam ve ek ödeme ile 355 YTL 99 CUMHURİYET 13 K