Katalog

YIL EKİM PAZAR devlet budur’ sesleri ho ca efendilerin yetkili ağız larından çıkıyor ve salo na kök salıyor Zaten öz gürlüğü saptamak de mek olan Cumhuriyet sözcüğünün kullanılma sı ve bir ihtiyaç olan hü kümet kurulması hakkı nın cumhurbaşkanına verilmesi üzerinde Mec lis’te uyuşma ve birlik vardı Genel kurulda ka rar ve maddeler hakkın da destekleyici sözler bu nun için söylendi Tartış ma olmadı desem yara şır Birinci madde Cumhu riyet’le ilgili madde saat tam ’de bir alkış yağmuru arasında kabul edildi Tarih yazarları bu dakikaları kaydetsinler Maddeler sürekli alkış lar arasında benimseni yor Halkın bu denli ben liğine ender rastlhanır Sevinç içindeyiz Salon heyecanlı ve hareketli Dinleyiciler huzur ve ses sizlik içinde dinliyorlar Cia zeteciler görüşmele ri not etmekte Yurtsever ozan Emin Bey (Yurdakul) ilk mad de arasında söz aldı Kür süye çıkıp çok heyecan lı yüksek ve coşkun pek şairane ve ateşli bir söylevle hareketlili ğimize yeni bir parlaklık getirdi Yeri gel mişken yazmalıyım: Şimdi bu satırları kaydederken Ankara’nın kutsal ufukla rında pare top atılıyor ” (Aktaran Ş Turan s ) Yasanın oylamasında birkaç üye çekimser kalarak oylamaya ka tılmamış katılan üyenin de tümü olumlu oy vermişti Oylama bittiğinde saatlerin ’u gösterdiği saptanmıştı Seçim sonuçları Yeni Türkiye Devleti’nin bir Cumhuri yet olduğu böylece belirlendikten sonra cumhurbaşkanı seçimine geçildi Seçim dakika içinde bitti Saatler ’i gös terirken sonucu Meclis Başkanı şöyle açıkladı “Türkiye Cumhuriyeti Başkanlığı seçi mi için yapılan oylamaya kişi katılmış ve cumhurbaşkanlığına üye oybirli ği ile Ankara Milletvekili Gazi Mustafa Kemal Paşa hazretlerini seçmişlerdir!” Bunun üzerine söz alan Gazi Mustafa Kemal şunları söyledi: “Sayın arkadaşlar! Önemli ve bütün dünyayı ilgilendiren olağanüstü olaylar kar şısında saygıdeğer ulusumuzun duyarlı ğını ve gerçekleri algılamasının kıymet li bir belgesi olan anayasamızın bazı mad delerini açıklamak için oluşturulan özel ko misyonca yüce heyetinize önerilen yasa ta sarısının kabulü dolayısıyla Yeni Türkiye Devleti’nin zaten ve cihanca bilinen bilin mesi gereken niteliği uluslararası ünlü sanı ile anıldı Bunun doğal gereği olarak bugüne kadar doğrudan doğruya Mecli sinizin başkanlığında bulundurduğunuz arkadaşınıza gördürdüğünüz görevi cum hurbaşkanı sanıyla yine aynı arkadaşını za bu aciz arkadaşınıza verdiniz Bundan ötürü yüce heyetinize bütün içtenliğim le teşekkürlerimi sunarım ” Atatürk’ün Cumhuriyet düşüncesi Cumhuriyet düşüncesi Atatürk’ün ka fasında aslında daha Mayıs ’da Samsun’a ayak bastığı tarihte vardı Amas ya Bildirgesi Erzurum ve Sivas kongrele rinde alınan kararlar bunun açık göster geleridir Burada alman kararların özeti şudur: • Ulusun bağımsızlığını yine ulusun kesin kararı ve direnişi kurtaracaktır • Her türlü etkiden ve denetimden kur tulmuş ulusal bir Meclis gereklidir Bu ilkeler adım adım Cumhuriyet düşün cesini ortaya çıkarıyordu Ayrıca Musta fa Kemal Erzurum Kongresi’nin toplanma sından önce / Temmuz gecesi ge lecekteki düşünceleri ve devrime ilişkin görüşlerini Mazhar Müfit Kansu’ya “Za ferden sonra hükümet geldi Cumhuriyet olacaktır” diye yazdırmıştı (Kansu Ata türk’le beraber C I s ) Atatürk bu ka rarının gelişim evresini Nutuk’un başın da anlatır ve kendisi için bir giz gibi sak lanan kutsal bir karar olduğunu “O da ulusal egemenliğe dayalı bağılsız koşul suz tam bağımsız bir Türk devleti kurmak tır ” (Nutuk s ) İşte bunu gerçekleş tirmek için şöyle diyor: “ Ben ulusun duyuncunda ve geleceğinde sezdiğim büyük gelişme yeteneğini bir ulusal giz gibi kendi düyunumda taşıyarak yavaş yavaş bütün toplumumuza benliğinde zorundaydım ” (s ) Doğan Çocuğun Adı: Cumhuriyet Baştarafı Sayfada Yunus Nadi Bey söz aldı:Her ülke ilk kez anayasa yaparken bu iş için bir kurucu meclis kurmuştur Bizde ise bu gibi işler de ayrıca kurucu meclis kurulacağı açık ça belirtilmemiştir Bizde her zaman bu gibi değişiklikler olmuştur Bizden ön ceki Türkiye Büyük Millet Meclisi de bu yol da yürümüştür Buna yetkimiz vardır Duraksamayalım Şimdi biz hükümet bu nalımının giderilmesini Başkan Paşa Haz retleri’ne bıraktık O da bize bu öneriyi ge tirdi Bu öneride gösterilen yöntemi bütün ar kadaşlar ayrı ayrı düşünmüştür Şimdi bu nu saptamak gereklidir Önerilen biçim eskiden beri vardır Bu Cumhuriyet’tir Bunu açıklayıp daha belirli olarak sapta yacağız Gazi Paşa’nın önerisine gelince bu ye ni değildir Dört yıl önce yapılan bir ya saya daha açık bir biçim verilmektedir Durum da bu olduğuna göre buna karşı söz söyleyecekler gelsin düşüncelerini söylesinler Ama uzun uzadıya bekleme ye zamanımız yoktur Ragıp Bey (Kütahya) Yasaların en iyi si olaylardan ve ihtiyaçlardan doğandır İhtiyaç ise ortadadır Anayasa tamamlan malıdır; açıklığa kavuşturulmalıdır Öne rinin hemen görüşülmesine geçelim Adalet Bakanı Seyit Bey Önerilen ta sarı yeni bir şey değildir Yürürlükteki anayasanın açıklanıp belirlenmesidir Ya saları ihtiyaçlar yapar kuramlar (nazari yeler) yapmaz Zaman ve olaylar her şe ye etkendir Gelişim kuralı değişmez ke sin bir kuraldır Önerilen tasarıda bir yeni lik yoktur Anayasayı daha belirli ve açık bir duruma getirirsek kuşkusuz ulusumu zun ve yurdumuzun yararına daha uygun iş görmüş oluruz Bundan sonra söz alan İsmet İnönü de şöyle konuşmuştu: “Parti başkanının önerisini kabule kesin ihtiyaç (gerekseme) vardır Bütün dünya bizim bir hükümet biçimi görüştüğümü zü biliyor Bu görüşmelerimizi bir sonu ca bağlamamak güçsüz lüğü ve düzensizliği sür dürmekten başka bir şey değildir Daha önce ge çen bir olayı anlatayım Avrupa politika adamla rı bu konuda beni uyar dılar: ‘Devletinizin baş kanı yoktur Şimdiki baş kanınız Meclis başkanı dır Demek ki siz ayrı bir başkan bekliyorsunuz’ dediler Avrupa düşün cesi işte budur Oysa biz böyle düşün müyoruz Ulus egemen liğine ve yazgısına ken disi el koymuştur Öyle ise bunu yasa ile belirt mekten neye çekiniyo ruz? Cumhurbaşkanı ol madan başbakan seçme önerisi yasadışı olur Bunda kuşkuya yer yok tur Başbakanı yasaya uygun olarak seçebilme k için Gazi Paşa hazret lerinin önerisinin yasa laşması gerekir Genel güçsüzlüğün sür dürülmesi doğru değildir Partice bütün ulusa karşı yüklenilen sorumluluğun ge reklerine göre davranmak zorunludur ” Doğan çocuğun adı: Cumhuriyet İsmet İnönü’den soma Abdurrahman Şeref Bey söz aldı ve şunlan söyledi: “Hükümet biçimlerini birer birer say mak gereksizdir ‘Egemenlik bağılsız ve ko şulsuz ulusundur’ dedikten sonra kime sorarsanız sorunuz bu Cumhuriyet’tir Doğan çocuğun adıdır Ama bu ad kimi lerine hoş gelmezmiş varsın gelmesin!” Bundan sonra Yusuf Kemal Tengirşek öneriyi kabul etmenin gerekli olduğunu belirten uzun bilgiler verdi görüşlerini açıkladı Sonra: “Bunun hemen yasalaş ması için gerekli işlemin tamamlanması nı öneririm” dedi Ondan sonra önerinin tümü ve arkasın dan maddeleri birer birer okunarak görü şülüp kabul edildi Gizli yapılan parti grubu toplantısına son ve rildi ve duraksamadan Meclis toplan tısı açıldı Öğleden sonra saat idi Ta sarı Meclis’in Anayasa Komisyonu’na git ti Anayasa Komisyonu Yunus Nadi’nin başkanlığında toplandı Anayasa komisyonundaki tabloyu aynı zamanda komisyon sözcüsü Celal Nuri İle ri ertesi günü İleri gazetesinde şöyle an latıyor: “Anayasa Komisyonu üyeleri Baş kâtip Veysel Bey’in odasında maddelerin redaksiyonunu yapıyorlardı Başkan Yu nus Nadi zayıf bir petrol lambasının al tında maddeleri okuyordu Ben kararı ka leme aldım O yüce yasayı özel bir kâğıt üzerine özel bir demir kalemle ve mavi mürekkeple yazdık ‘Dört Halife döneminden beri ilk yasal CUMHURİYET 12 CMYK