Katalog

ÎAYFA CUMHURİYET 20EYLUL2005SALJ 10 DIŞ HABERLER dishab n cumhuriyet.com.tr KAVŞAK OZGEN ACAR Eylülde Beş Onemli Seçim Eytül ayi dünyanın çeşitlı köşelerinde değişik seçimlere sahne oldu. Kuşku- suz bunlann başında, Türkiye'yı yakın- dan ügilendiren Almanya seçimi geli- yordu. Alman ve Japcn başbakanlan- nın aldıklan "erken seçim" kararian de- ğişık sonuçlar yarattı. AJmanya'daki bu- run buruna biten yanşı fotofiniş belirle- di. Nasıl bir koalisyon kurulacağı ise he- nüz ortada. Seçim Almanya'ya çözüm değil. yeni siyasal soaınlar getirdi. Bu iki ülke dışında Afganistan'da 36 yıldır ilk kez yapılan genel ve yerel se- çimler Taliban terörünün baskısı attın- da gerçekleşti. Mısır'da da yıne ilk kez "çok adaylı" başkanlık seçimi ilgi ile iz- lenirken, Norveç değişik bır seçime sah- ne oldu. Norveçlilerin sonjnu parasız- lık değil, çok paranın daha iyi nasıl yö- netileceği idi. Alman ve Afgan seçimle- rini gelecek haftaya bırakıp Japonya, Mısır ve Norveç seçimlerine göz atalım. Japonya'da 3.2 Trilyon Dolarlık Seçim Japon halkı, Basbakan Juniçiro Ko- Bumi'ye dünyanın en büyük fınans kuruluşu olan 3.2 trilyon dolarlık Pos- ta Kurumu'nun özelleştırilmesi içın "ye- şil ışık" yaktı. Koizumı, ağustosta kendi partısin- den mılletvekillerinin de katılımıyla Pos- ta Kunjmu'nun özelleştirilmesinin yo- lu üst meclıste tıkanınca yaşamının kumannı oynayarak erken seçime git- tı. Bu karann Koızumi'nin sonu olaca- ğına nananlann sayısı oldukça yüksek- tı. Ehris Presley'in şarkılarından olu- şan bır CD'si deolan'Vock" sanatçısı Baş- bakan geçen haftakı seçim- de alt meclıste sandalyesayı- sını 249'dan 296'yaçıkardı. Koalisyon or- tağı ile birlıkte 480 sandalye- li mecliste üç- te iki çoğunlu- ğu kazanırken, karşıt parti Japonya Demokrat Partisi 177'den 113'e geri- tedi. Koizumi bu sonuçla savaş son- rasında Japonya'nın en güçlü Başba- kanı, son 20 yılın bu koltukta en uzun oturan siyasacısı da oldu. Geleneklere göre partınin genel baş- kanlığı süresi Eylül 20O6'da sona ere- ceği ıçin Koizumi'nın başbakanlığı da o tarihte noktalanacak. Ancak bu se- çim sonucuna göre halk ve partisi "ba- şımızdan aynlma" biçiminde bir kam- panya başlatabilirier. Koizumi "Seçim- de beklediğimizden de fazlasını elde ettik" derken rakıbi Katsuya Okada istıfa etmek zorunda kaldı. Koizumi, ABD'nın dümen suyunda bir sıyasa izlıyor. Irak'a asker gönde- rerek işgale katıldı. Nüfusu yaşlanan Ja- pon halkının beklediği daha sağlıkh ve dahagüvencelı biremeklılikkonusun- da George W. Bush'un toplumsal gü- venlığın özelleştirilmesi siyasasını uy- guluyor. Bu bağlamda Posta Kuru- mu'nun 2017 yılına değın özelleştirıl- mesini öngören aşamalı planı bu kez pariamentodan geçırebilecek. Kurum, yalnız Japon- ya'nın değil, dünyanın en önemlı mevdu- atve fınans ku- ruluşudur. Ja- ponya'nın Çin ve Güney Kore anlaşmazlıkla- nndaızlediğı sı- yasa dışında 2. Dünya Sava- şı'nda savaş suçlularını da kapsayan bir kutsal tapınağı ziyaretı oy sayısını arttırdı. Basbakan, bu davra- nışıyla savunma sıyasasında ulusalcı bırçizgiye kayarken, uluslararası alan- da da BM Güvenlik Kurulu'na daimi üye olmak ıçin çaba göstenyor. Son yıllarda Türk hükümet iıyeleri- nin Japonya ziyaretlerine karşılığı Ja- pon Dışişleri Bakanı bu yaz verecek- ti. Ancak seçimler nedeniyle ertele- nen ziyaretin bu yıl sonuna değin ger- çekleşmesi olası. Buna karşılık Ko- izumi'nın gelişi, yıne belirsizliğini ko- ruyacak. Mısır'da Demoknasi Treni önceki hafta ortasında Mısıriılar, ta- rihte ilk kez "çok adaylı" başkanlık se- çimi yaptlar. Bundan önce Başkan Hüs- nü Mübarek i pariamento "tek aday" olarak seçmiş, halk oylamasında yüz- d e ^ oyia "evet" denilmişti. Şimdiki on adaylı yanşın galıbi önceden belliydi. 24 yıldır Başkanlık koltuğunda oturan Mü- barek beşincı kez seçilerek koltuğunu 2011 yılına değin koruyacak. 75 mil- yonluk Mısır'da 32 milyon seçmenin ancak yüzde 23'ünün oy kullandığı se- çimde Mübarek yüzde 88.6 oyla yeni- den başkan seçildi. Sonuç o kadarbel- liydi ki.. daha sandıklann tümü açılma- dan iktidar yanlısı gazeteler, "Müba- rek'in Zaferi" başlığı ile çıktılar. önemlirakibi Ayman Nur yüzde 7.5, NumanGumaa 2.9'dakaldılar. Rakip- lenn Yüksek Seçim Kuru- lu'na itirazları kabul görmedi. Nur, ocak ayın- da seçim bel- gelerinde sah- tecilik yaptığı gerekçesiyle, dokunulmazlı- ğı kaldırılarak tutuklanmış, Vaşington'un önerisi ile se- çim sonrasmda yargılanması kararlaştınlmıştı. Bazı partilerin "boykot" ettiklen se- çimlerde, sandık başlannda Mübarek'in Demokratik Ulusal Partisi'nin etkinliği gö- ze çarptı. Sandık başlannda Mübarek'e oy kullanacaklara "bedava hac" gibi vaatJerden başka apartman d airesi, mo- bilya, buzdolabı, TV, sobagibi hediye- ler de verilmiyor değildi! Parti yönetı- mi bu türlü sözler vermediklerini, yerel kişilerin bu denli ilerı geri konuştukları- nı söylediler. Mısır'da ilk kez "tek adamı n, tekpar- tinin" dışında düzenlenen sesçim önce- sinde sivil örgütlerin nabız yoklaması yapmalan, yabancı gözlemcilerin se- çimleri izlemeleri yasaklandı. 19 günlük seçim kampanyası için Mübarek karşrt- lan "üçdakikalıközgürlûkyaşadık" yo- rumunu yaptılar. Sandıklann üç gün içinde açılması kuralına karşın Mısırlı- lar "Batı taklidı" bir seçim sürecini ya- şamanın şaşkınlığı ıçindeydiler. Mısır fnsan Haklan örgütü Başkanı Yasser Abdel Rezak, "Eskilerine kıyasla bu seçim biraz daha dürüst geçii" dedi. ABD, sonuçtan hoşnutluğunu açıklar- ken, yanm yüzyıl önce "Arap Bihiğin- den" söz eden Arap ülkeleri sessiz kal- mayı yeğledıler. Mısır, kasımda genel seçime gide- cek. Başkanlık seçiminin sonucu, uydu TVIerinin yayınları, Filistın sorunu ve Irak işgalinin yarattığı tepkiler, işsizlik ve yoksulluk genel seçımin önemli et- kenlerini oluşturacak. Köktendinci par- tilenn seçime katılmalan yasaklanmış da olsa, gençlenn köktendinciliğe yö- neldikleri göz- leniyor. Turist- lere yönelik te- rör olayları da bu gelışmelerin bir başka sonu- cu. ABD yardı- mından Israil ile birlikte en yük- sek payı alan Mısır'ınjraksa- vaşından son- ra daha azyar- dımdan yarar- lanması ülkede ekonomik darboğaza neden oluyor. Nur, seçimi kazanamayacağını bile bile aday- lığını koyarak cesaretini halka gösterdi. Geçireceği yargılama süreci kasım se- çımını etkileyecek. Mübarek karşıtlan "Olağanüstü Hal" yasalannın kalkma- sını isterken, "kifaye" söylemi ile de 1946Türkiye'sindekı "Yeter söz mille- tindir" söylemini anımsatıyortar. Mısır'da artık demokrasi trenıni değil durdur- mak, yavaşlatmak bile söz konusu ol- mayan bir süreç başladı. Ankara-Kahıre arasında liderlenn her yıl en az bır kez buluşmalarında son yıllarda aksamalar olsa da Mübarek' in, Ankara görüşmesinccı ı sonra Şam'a anı ziyareti ile Apo'nun Suriye'den çı- karılmasında oynadığı rol de unutula- maz. Zenginlik ds Siyasal Sorun BM araştırmalanna göre "dünyada yaşanacakbirnumaralı ülke " olan Nor- veç'te yapılan genel seçimde son 20 yıl- dır ilk kez çoğunluk koalisyon hüküme- ti işbaşına getirildi. 165 sandalyeli par- lamentoda ortanın sağındaki eski rahip Kjell Magne Bondevik'in 62, muhale- fetteki Jens Stortrenberg' in 76 san- dalyesi vardı. Sağcı azınlık koalisyonu- nu iktidarda pamuk ipliği tutuyordu. Dünyanın en etkin toplumsal güven- lik düzeninin olduğu Norveç'e açık de- nizden akan milyariarca dolar petrol geliri ile az nüfuslu ülkeyı dCinyanın en gönençlı ülkesi yapmıştı. B u gönenç ile yetinmeyen Norveçliler özellikle pet- rol gelirlerinin varsıllar ile yoksullar ara- sında açılan makası kapatrnada doğ- rukullanılmayışından yakınıyoriardı. Stoltrenberg, yeni vergilere gitme- den bu makası kapatacağına, petrol gelirinin bu yolda daha iyi kullanılaca- ğına halkını inandırdığı için sandalye sayısını 86'ya çıkardı. Partisi, şimdiye değin hiç koalisyona katılmamıştı. Bu kez, hiç hükümet olmayan Sosyalist Partisi ve solla hiç koalisyon kurma- yan ortadaki bir parti ile birlikte orta-sol bir koalisyon kuruluyor. Basın, Norveç içın "Iktidar kaygan bir yamaçta sola kaydı" yorumunu yaptı. Yaşlılara dahafazla güvence arayan, dış siyasadaABD'nin dümen suyundan çıkmayı öngören Norveç'teki sorun, öteki ülkelere kıyasla parasızlık değil, çok paranın nasıl daha iyi kullanılacağı... Bu gelişmeden sonra inşallah Norveç'te Türk başbakanına yumurta atılmaz, An- kara'daki Norveç Büyükelçisi de Di- yarbakır'da göbek atmaz. Elmek: oacar@superc>nline.com Faks:0312.442 79 90 Maliye Bakanı, Savunma Bakanlığı bütçesinden 1 milyar dolar çalmdığmı söyledi Irak'tabüyüksoygunDış Haberler Servisi- Irak'ta Savun- ma Bakanlığı bütçesinden yaklaşık 1 milyar dolar çalındığı ve bunun, tarih- te bu bıçımde gerçekleşen en büyük soygun olduğu bıldirildı Irak Mahye Bakanı AH ADavi Ingi- liz The Independent gazetesine yaptı- ğı açıklamada, Savunma Bakanlığı soygunu ıçin "Bu belki de tarihteki en büyük soygun" ıfadesini kullandı. Al- lavı. Elektrik, Ulaştırma ve Içışlen ba- kanlıklan bütçesinden de 500-600 mıl- yon dolann kaybolduğunu söyledi. Gazete habennde, Savıonma Bakan- lığı bütçesinden çalınan ve yurtdışı- nagönderilen 1 milyar dolar ile aslın- da Polonya ve Pakıstan'dan modera si- lahlar satın alınmasının planlandığı. an- cak Irak'ın modern teçhızat yerıne "müzelik" silahlar alabıldıği belirtı- • "Demokratikleşme" süreci yoğun tartışmalara neden olan Irak'ta yolsuzluk süreci de son hızla ilerliyor. Savunma Bakanlığı'nın yanı sıra Ulaştırma ve Içişleri bakanlıklan bütçesinden de 500-600 milyon dolann kaybolduğu belirtiliyor. lerek "bu soygun nedeniyle" yeterli teçhizata sahip olamayan çok sayıda asker ve polısin hayannı kay-bettığı kay- dedıldi. 'Hasar gören' zırhta araçlar Habere göre, Savunma Bakanlığı'nın satın alabıldıği "zu-hh" araçlar, Ka- laşnikof model tüfekle ateş açıldığın- da bile ağır hasar görüyor. Iraklı yetkıliler, bu büyük soygun- da Irak ordusu mensuplarının ve ABD'lı ıstıhbarat görevlılennin de rol oynadığını düşünüyor. Öte yandan Devlet Başkanı Celal Talabani. farklı grup ve yapılan bün- yesinde bulunduran devletler için en iyi yönetımın federasyon olduğunu söyledi. Ekımde referanduma sunula- cak anayasa taslağının federasyon ya- pısı ıçermesi, Iraklı farklı çe\Telenn tepkılenne neden olmuştu. Büındıği gı- bı. anayasa kısmı düzelrmelerle önce- kı gün BM'ye venlmiştı. BBC World"de dün bir söyleşıye ka- tılan Talabani, Irak yönetımıne Sunnı Araplann yeterınce dahıl olmadıklan yönündekı eleştmlere katılmadığını belırterek üst düzey yöneticilerin bir bölümünün ve hükürnetteki 6 baka- nın Sünni .Arap olduğunu kaydetti. Talabani'nin federasyon ısran Irak anayasasına ılişkin, uzlaşma arayışı ıçınde olan herkese kapısının açık ve görüşmeye hazır olduğunu ifa- de eden Talabani, "farklıyapılan bün- yesinde banndıran bir devletiçin en iyi yönetim şeklinin federasyon olduğu- nu" söyledi. Petrol ve doğalgaz gıbı kaynaklann merkezı hükümetın kontrolünde ola- cağını hatırlatan Talabani, anayasanın reddedılmesi söz konusu olursa yeni bır meclısle yeni anayasa komisyonu- nun toplanacağını ve yeni bu: taslağın hazu-lanmasmuı gündeme geleceğıni kaydetti. ELAFER 'DE ABD MÜDAHALESİ Kızılay'a engelleme Telafer'de ABD ve Irak güçlerinin ortaklaşa düzenledikleri operasyonlann ardından bölge halkı yoğun güvenlik önlemleri alûnda e% lerinc dönmeye başladı. Kontrol noktalarında gerçekleştirilen üst aramalan sırasında maskeli Irak askerleri dikkat çekti. (Fotoğraf: RJEUTERS) A\KARA (Cumhuriwt Bü- rosu) - Irak'ın Telafer kentın- de dağıtılmak üzere 5 TIR do- lusu yardım malzemesi gotu- ren Türk Kızılayı, ABD asker- lerinın engeliyle karşılaştı ABD askerleri. yardımların Türk Kızılayı tarafından değil, kendılen tarafından dağıtıla- bıleceğını bıldırdıler. Kızılay Genel Başkanı TekinKüçüka- K, "Yardımlanmızı dağıtma- nuzı dünyanın hiçbir yerinde kinıse engelleyemez. Hele ora- dakiler hiç engeDeyemez" dedi. Kızılay Genel Başkanı Kü- çükalı, kendılerine yapılan baş- vuru üzenne Telafer'e yardım götürmeye karar verdiklerinı ve güvenhk teminatı aldıktan sonra ıkı konvoy halinde yola çıkıldığını söyledi. Toplam 5 TIR'dan oluşan konvoylar kente girdiğınde ve yardım dağıtıhrken büyük se- vınç göstenlerı yaşandığını % e Türkiye lehıne guzel slogan- lar atıldığını behrten Küçüka- li, "4 TIR yardını mabemesi- ni dağıttık. 5. TIR''a gelince ne olduysa ABD askerleri karga- şa olduğunu \e \ardım malze- meleruû bizim dağıtnıamamız gerektiğini söylediler, kendile- ri dağttmak istediler" dedi Yardımların Türk Kızıla- yı'ndan başka bır elde dağıtıl- masının söz konusu olamaya- cağını %-urgulayan Küçukali, .\SD askerlennin talebı ve ken- dilennın ıstemi reddetmesı üze- nne yardım dağıtılmasının en- gellendıgini söyledi Daha son- ra Uluslararası Kızılay ve Kı- zılhaç federasyonlannı aradık- lannı, ABD Kızılhaçı'nı da ko- nu hakkında bilgilendirdikleri- nı behrten Kuçükali. böyle bir engellemenin olamayacağım ve durum derhal düzeltılmez- se bunun uluslararası bir skan- dala yol açacağını ılgililere ılet- tıklennı belırttı. Küçükalı. "Yanm saat son- ra da ola> çözüldü. Biz de eli- mizde kalan son TlRdaki yar- dım matzemeteriniyineTelafer halkuıa dağıttık" dedi Müttefikler düşük katılımlı Afganistan seçimlerinden memnun Yüzde 5OTik ^demokrasf AKÎSTAN Dış Haberler Servisi - Af- ganistan'da önceki gün yapı- lan mılleU ekılliği ve v ilayet meclısı seçimlerine katılım oranının ilk belırlemelere gö- re yüzde 50'den fazla olduğu bil'dırildı. NATO ve AB. Af- ganistan'da yapılan pariamen- to seçımlennin sorunsuz ta- mamlanmasından duyulan memnunıyetı ıfade eden açık- lamalar yaptı. Seçim yetkihsı Peter Er- ben, düzenledığı basm top- lantısında, seçim merkezle- rinin yüzde 35'mden gelen bilgilere göre 6 milyon do- layında seçmenin oy kullan- dığını söyledi ve bunun ka- tılım oranının yüzde 50'den biraz fazla olduğuna ışaret ettiğini belirtti. NATO Genel Sekreteri Ja- ap de Hoop Scheffer, yaptığı yazılı açıklamasında. Afgan halkını ve hükümetinı İttifak adına kutlarken, son 30 yılın ilk demokratik seçimlerinin. banş \e ıstıkrar yönünde ye- ni bır aşama oluşturduğunu belirtti "Kaduıveerkekmil- yonlarca cesur Afganın " san- dık başına gıderek en temel haklanna sahıp çıktıklannı söyleyen de Hoop Scheffer. Afgan halkının, tüm sorunla- ra rağmen, demokrasi ıstek, tercih ve kararlılığının görül- düğünüka/dettı. AB Komısyonu'nun dış üış- kılerden sorumlu üyesı Beni- ta Ferrero VValdner de yap- tığı açıklamada. Afgan se- çimlennı, banş %e istıkrara yönelik tarihi bır olay olarak nıtelendırdi. Afganistan'dan gelen ilk bilgılerin, seçimle- nn sorunsuz cereyan ettiğini gösterdığinı belirten Wald- ner. seçimlere katılan Afgan- lan cesaret ve ıradeleri nede- niyle kutladı. Bush'tan övgü BM Genel Sekreten Kofı Annan da Mganlan seçimle- re "büyük katüun"lanndan dolayı kutlarken. sayımın da banşçı bir şekilde yapılacağı- nı umduğunu ıfade ertı. Afganıstan'ın müttefıkı ül- kelenn hderlen de. Afganla- n, Taliban'ın oy kullananla- ra karşı saMirduğu tehditlere rağmen sandık başına gittik- len için överek. Afganıstan'a desteklennı yıneledıler. ABD Başkanı GeorgeBush, "hukuk ükelerine göre idare edilecek demokratik bir dev- let olnıa yolunda büyük bir adım" olarak nıtelendırdıği başanlı seçımlerden dolayı Afgan halkını \ e hükümeti- nı kutladığını bıldırdı. Bush, ülkesının Afganıstan'a tam desteğının süreceğı sözünü verdı. îngıltere Başbakanı Tony Blair de Afganlan kutlaya- rak seçımlerde aday olanlan, özellıkle kadın adaylan ce- saretlennden dolayı takdır et- tiğini söyledi. İstikrar sağlanamadı ABD'nin "Sonsuz Özgürlük Operasyonu"nun ardından "demokratikleşme"' sürecini yaşayan Afganistan'da istikrar tam olarak sağlanamadı. Ülke hâlâ mıışturucu merkezi olmayı da sürdürüyor. Rus\-a Savunma Bakanı Sergey İvanov dün, Afganistan'dan Rusya ve Batı Avrupa'ya bu yıl sonuna kadar 500 ton uyuşturucu gönderilebikceğüıe dair kavgılaruun bulunduğunu söyledi. Ote yandan önceki gün yapılan seçimin ardından kamyonlara yüklenen oy pusulalan askeıier eşüğinde sayun merkezlerine götürüldü. (Fotoğraf: AFP) Israil'e sıcak mesajDış Haberler Servisi - Pakistan Devlet Başkanı Pervez Müşerref, Ortadoğu banş sürecınde ılerleme sağlanmasına paralel olarak îsraıl'le ılışkıleri normalleştirecek adımlar atacaklannı söyledi. Müşerref, Bırleşmiş Milletler zirvesi için bulunduğu Nevv York'ta önceki gün Amenkan Yahudı Kongresf nde konuştu. Ortadoğu'da şıddete son v enlmesı. Filistın dev letınin kurulması ve İsraü'ın güvenlığının sağlanması çağnsında bulunan Müşerref, konuşmasına şöyle devam ertı: "İsrail jeopolitik gerçekleri tanımalı ve Füistinlilere adil davTanmalı. Hem tsrail hem de FilistinBlere adalet getirecek bir banş, Ortadoğu tarihindeki acı dolu sayfalan kapaor, Islamla YahudUik arasuıdaki tarihi bağlan canlanduır." Müşerref konuşmasında, modern yaşamın gerçeklenne dırenen Müslüman toplumlan da eleştırdi. Öte yandan Jerusalem Post gazetesine demeç v eren Müşerref, İsraıl'in cesaretini göstermesini ve Fihstin sorununun kesın olarak çözülmesini ıstedı. Müşerref. sorunun çözümünün Israıl'ın bir an önce Batı Şena'dan çekılmesi ve Kudüs'ün uluslararası statüsünün tanınmasına bağlı olduğunu ifade ettı. »