Katalog

20 EKİM 2005 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA HABERLER Petro-dolarlann son gözdesi:Türkiye ABD'dellEylül saldınlannın ardından, istikrarsızlık korkusuyla yeni yatırım alanları arayışına gîren Arap sermayesi gözünü Türkiye 'ye dikti Ekonomi Servisi - Önce Oger Gru- bu, Türk Telekom'u aldı. Ardından Dubai Veliaht Prensi Şeyh Muhammed bin Raşid el Maktum, Istanbul Bü- yükşehir Belediyesi ile 5 milyar dolar- lık Gayrimenkul Yatınm Ortakhğı an- laşması ımzaladı... Peş peşe gelen Arap yatırımcılar ve sırada bekleyen anlaş- malar, Arap sermayesinin neden Tür- kiye'ye ilgi göstermeye başladığının sorgulanmasına yol açtı. ABD'de 11 Eylül saldınlannın ar- dından, istikrarsızlık korkusuyla yeni yatırım alanlan arayışına giren Arap sermayesi gözünü Türkiye'ye dikti. Petrol fiyatlannın son dönemde aşm yükselmesi de Arap sermayesinin ya- tınm isteğini arttırdı. Arap sermayesinin Türkiye'ye yö- nelimi, birbirine paralellik gösteren iki eğilimin üst üste çakıştığı bir dö- neme denk düşüyor: Birincisı, AKP'nın iktidara gelişi ile Türkiye'ye ilgisi artan Arap sermaye- si, Başbakan RecepTayyipErdoğan'ın kendi deyişiyle "Türkiye'vipazarlama'' çabalannın yoğunlaştığı alanlardan bi- rini oluşturuyor. îkincısi de, petrolün varil fîyatının 60-70 dolarlara firlama- sı ve Hindistan, Çin, ABD gibi büyük ekonomilerde enerji tüketiminin yeni rekorlar kırması, Arap ülkelerinde bü- yük bir ek sermaye birikimine yol açı- yor ve bu paralar dünyada yönelecek yeni kanallar anyor. ilk hedef ABD ve Avrupa olmustu • Petrol fiyatlannın son dönemde aşın yükselmesi de Arap sermayesinin yatınm isteğini arttırdı. Dünyada 2 trilyon dolarlık Körfez sermayesi olduğu, bunun 1 trilyon dolannın 11 Eylül saldınlanndan sonra başıboş kaldığı belrrtiliyoT. Bu paranın 400 milyar dolan faizsiz enstrüman isteyen sermaye. Yatırım için Türrkiye'de Islami yanı ağır basan hükümetleri tercih ettiğini gizlemeyen arap yatırımcılar, AB-Türkiye ilişkilerini de kendileri için bir istikrar unsuru olarak görüyor. Dubai Veliaht Prensi Şeyh Muhammed bin Raşid el Maktum, tstanbul Büyükşehir Belediyesi ile 5 mil- yar dolarük Gayrimenkul Yaünnı Ortaklığı anlaşması inızaladı. Bilindiği gibi benzeri bir eğilim, 1973 ve 1979'daki petrol krizlerinde yaşanmış, paranın büyük kısmı Ba- tı'ya yönelerek "petro-dolar" deni- len ABD hazıne bonolanna gitmişti. O tanhlerde Kaliforniya Eyaleti'nin emlak piyasalanna koşan Arap ser- mayesi Londra'nın meşhur Harrod's mağazasında el değiştirmesine, Mer- cedes hisselerine kadar uzanmıştı. Avrupa ve ABD'de büyük şirketlerin hisseleri, hiç değilse kısmen Arapla- nn eline geçerken Türkiye bundan pay alamamıştı. Bu kez tablo biraz daha değişmiş gi- bi görünüyor. 11 Eylül saldınlannm ardından ABD ve Avrupa, güvenlik en- dişesiyle yatınm cazibesini kaybetti. Akacak mecra arayan Arap sermaye- si. yukanda özetle belirttığimiz iki ana neden ve AB ile müzakerelere baş- lanmasının verdiği güven ortamının da etkisiyle Türkıye'ye yöneldi. Körfez Bölgesi'nin en eski fınans ku- ruluşu olan ve Birleşik Arap Emirlik- leri Veliahtı ve Savunma Bakanı Şeyh Muhammed'in sahibi olduğu Dubai îs- lam Bankası (DİB) Türkiye'de bugü- ne kadar 1 milyon dolarlık kredilen- dirme yaptı ve turizme yatınm peşin- de. Şeyh Muhammed, dünyaca ünlü Burj el Arab Oteli'nin de sahibi. Etisalat Konsorsiyumu içinde yer alan DÎB, Türk Telekom'u Lübnanlı Oger Grubu'na kaptırdı ama Çalık Holding'le bırlikte Yalova çevresinde turizm yatınmı planlan yapıyor. 2 trilyon dolardan kapma isteği KONYA (AA) - TOBB Başkan Yardımcısı ve Konya Ticaret Odası Başkanı Hüseyin Üzühnez, 2 trilyon dolara ulaşan Körfez ülkelerindeki sermayenin, AB'ye üyelik sürecindeki Türkiye'ye yatınm yapma konusunda çok istekli olduğunu söyledi. Bu sermayenin yüzde 5'inin bile Türkiye'ye gelmesi durumunda 100 milyar dolarlık bir ekonomik güce sahip olunacağını ifade eden Üzülmez, 100 milyar dolar gibi bir paranın Türkiye'nin iç ve dış borç stokunun eritilmesi için hayati önem taşıdığını vurguladı. Üzülmez, gelirleri büyük ölçüde petrole dayalı olan Arap ülkelerinin bugüne kadar yatınmlannı ABD'ye yapmayı tercih ettiklerini, ancak 11 Eylül olaylannın ardından yabancılara yönelik uygulanan tutumlar nedeniyle bu sermayenin kendisine bir başka ülke aradığını belirtti. Sadece Suudi Arabistan kaynaklı ABD'deki menkul ve gayrimenkullerin miktannın 900 milyar dolan bulduğunu vurgulayan Üzülmez, petrol fiyatlannın yükselmesiyle Körfez ülkelerindeki sermaye birikiminin çok büyük rakamlara ulaştığını anlattı. Kuveyt sermayeli Haliç Leasing Türkiye'de temsilcilik açarken başka bir Kuveytli firma The International Investor, taşıt kiralama şirketi Do- car'ı aldı. Dünyanın en büyük cam fabrika- lanndan Jebel Ali Container Glass'rn sahibi Şeyh Abdül Halig Saeed. îz- mir Seferihisafda 25 milyon dolar- lık termal tatil köyü kuruyor. Şirket Türkiye'de 500 milyon dolar yatınm planlıyor. Türkiye'de son bir buçuk yılda 200'e yakın Arap fırması şirket kurdu. Böy- lece Ortadoğulu şirketlerin Türki- ye'deki yabancı sermaye içinde payı yüzde 50 artarak toplamda yüzde 6.7'ye çıktı. Türk Telekom'u alan Oger Tele- com'un bağlı olduğu Saudi Oger şir- ketının Başkan Yarduncısı Muhammed Hariıi Telekom ihalesine kahlarak en yüksek fıyatı önermelerinde AKP'nin İslami yönünün etkisi olduğunu belirt- ti. Türkiye'de bankacılık. turizm ve emlak alanlannda yatınm planlan ol- duğunu söyleyen Hariri, Türkiye'de alacak birbanka aradıklannı duyurdu. Dünyada 2 trilyon dolara ulaşan Körfez sermayesi olduğu, bunun 1 trilyon dolannın 11 Eylül saldınla- nndan sonra başıboş kaldığı belirti- liyor. Bu paranın 400 milyar dolan fa- izsiz enstrüman isteyen sermaye. Dev- let Bakanı Kürşad Tüzmen ise yılda 20 milyar dolar Arap sermayesinin Türkiye'ye çekilebileceği görüşün- de. Türkiye'nin tüm Cumhuriyet ta- rihinde çekebildiği doğrudan yaban- cı sermaye yatınmı ancak 20 milyar dolan buluyor. Son gelişmelerle Türkiye'de 1980 sonrası başlayan girişimlerin yeni bir aşamaya geldiği görülüyor. Kuveyt Türk, Albaraka. Faysal Finans gibi fa- ızsiz bankacılık yapan kuruluşlann Türkiye'ye gelmesi 1980 sonrasına rastlıyor. Bu alandaki bir gelişme de Suudi Prens Abduüah bin Abdüla- ziz'in 1984'te imar affi çıkacak diye 27 milyon dolara Anadoluhisan'nda- ki Sevda Tepesi'ni almasıydı. Ancak aradan 21 yıl geçmesine rağmen yapı izni çıkmayınca, Sevda Tepesi'nin bulunduğu koru gazete ilanıyla satışa çıkanldı. Ancak fiya- tı bugün 20 milyon dolara gerilemiş durumda. Sevda Tepesi, "karşıükn- hk ilkesi" gereği Suudi Arabistan ile Türkiye arasında alım-satım müm- kün ohnadığı halde dönemin başba- kanı Turgut Özal'ın girişimi ve Ba- kanlar Kurulu karanyla satılmıştı. Faiz haram, lıayali ihraeat serbest Arap sermayelifinans hmıluşları hakkında sahtefatura düzenlemeksuçundan birçokdava açıldı. Bu şirketlerin o dönemdeki yöneticileri şimdi ya bakanya da üst düzey bürokrat ECEVTTKBLIÇ Türkiye'de faaliyet yürü- ten Arap sermayeli finans kurumlannın yö- neticileri hakkın- da çoğunlukla ha- yali ihracat ve sahte evrak dü- zenlemek suçun- dan dava açıldı. Dönemin Suudi Arabistan Kralı Faysal'ın oğlu Muhammed el Faysal bile Tür- kiye'de hayaliih- racattan yargılan- dı. Başta Maliye Bakanı Kemal Kemal Unakıtan Unakrtan olmak üzere bugün TMSF ve kamu bankalannın üst düzey yöneticilerinin önemli bir bölümü Arap ser- mayeli finans kurumlannda çalışan kişilerden oluşuyor. Arap sermayeli finans ku- rumlan Türkiye'de Turgut Özal döneminde faaliyete başladı. Özellikle Islami ser- mayenin oluşma- sında büyük payı olan bu finans ku- rumlanrun başın- da Faysal Finans ve Al baraka ge- liyordu. tlk önce Faysal Finans'ın 6 yöneticisi hak- kında hayali ihra- cat ve sahte evrak düzenlemek suç- larından dava açıldı. Istanbul 4. Ağır Ceza Mah- ' kemesi'ndegörü- len davanın sanıklan arasın- da Milli Selamet Parti- si'nden SaHh Özcan ve dö- nemin Suudi Kralı Faysal'ın oğlu Muhammed el Faysal da vardı. Sanıklar Putaş Pa- muk ve Akyol şirketlerine kredi vermek amacıyla sah- te faturalarla pamuk satın alınmış gibi göstermekle suçlandı. 5 Haziran 2002 ta- rihli oturumda, duruşmala- ra çağnlmasına karşın gel- meyen Muhammed el Fay- sal hakkında gıyabi tutukla- ma karan verildi. Albaraka'da sahte fatura Arap sermayesi destekli olan Albaraka Türk yöneti- cileri de hayali ihracat ve sahte faturadan yargılandı. Bu yöneticilerin başında da Maliye Bakanı Kemal Una- kıtan geliyor. Unakıtan, 3 yıl Albarak Türk'te yöne- tim kurulu üyesi olarak gö- rev yaptı. Unakıtan'ın gö- rev yaptığı dönemde Alba- raka'nm hayali ihracat ger- çekleştirdiği tespit edildi. Unakıtan ve diğer yönetici- lerin. Orhan Asütürkve Mu- hammetCiğer'den sahte fa- tura satın alarak yüklü miktarda ihracat yapmış gi- bi gösterdikleri belirlendi. Müfet- tiş raporlan doğ- rultusunda Alba- raka'nın yönetici- leri AbdüUatif Omar Ghurab. LatifTopbaş, Ab- düul Razzak Ka- mel, Bahjat Kha- tiL, Yalçm Onar ve Morteza Gharen hakkında dava açıldı. Unakıtan'ın dosyası ise dokunulmazlığı nedeniy- le aynldı. Bugün Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF) ve özel bankalann başında çoğun- lukla Faysal Finans ve Alba- raka'da çalışmış kişiler bulu- yor. Unakıtan'ın yanı sırabir dönem Arap sermayesi des- tekli bu iki finans kunımunda çalış- mış kişiler vebu- günkü görevleri şöyle: AhmetErtürk ( TMSF Başka- m), Salinı Alkan (TMSF Başkan Yardımcısı), Mu- hammed Rasih Danış,(TMSF Hukuk Dairesi Başkanı), Salinı Köse (TMSF Da- va Takip Başkan Yardımcısı), YükselGürgec (TMSF Yönetimi Kurlu üye- si), Can Okan Çağlar (Zira- at Bankası Genel Müdürü), Adnan Büyükdengiz (Halk Bankası Genel Müdürü). ATIRIMUZMANLARI:2 Araplar ABile ilişkileri yakından izliyor Özel Finans Kurumlan (ÖFK) Birliği Genel Sekreteri Osman Akyüz, ekonomik ve siyasi ıstikrann ardından Avrupa Birliği (AB) ile müzakerelerin başlamasının, Türkiye'yi Arap âlemi ve Körfez sermayesi için daha olumlu hale getirdiğini söyledi. Akyüz, "Körfez sermayesinin bir arayışı, ilgisi var, bunlar şimdi somuta dönüyor" diye konuşru. Bu gelişmeleri uzun zamandır takip ettiklerini dile getiren Akyüz, Körfez'de sermaye birikimi olduğuna işaret ederek Körfez sermayesinin ilgisinin özelleştirmelerin yanı sıra yapılacak Telsim ihalesine yönelik de aktif olarak görüldüğünü anlattı. Türk-Arap tşadamlan Derneği (TURAB) Başkanı Mehmet Hadra, Arap ülkelerinin zengin potansiyelini Türkiye lehine değerlendirmek istediklerini, ilişkileri daha da iyi noktalara getirebilmek için çalışmalar yaptıklannı söyledi. Özellikle Birleşik Arap Emirlikleri, Libya, Irak, Cezayir ve Ürdün ile ticaret, sanayi ve turizm ilişkilerinin her geçen gün daha da iyiye gittiğini belirten Hadra, "Sadece Birleşik Arap Emirlikleri ile 2001 ydında 422 milyon dolar olan n'cari hacmi, 2004'te 1 miryar dolan aşü. Dubai'de, Türkiye'yi temsil eden şirketlerin sayisı 2001 yıhnda sadece 30 iken bu rakam 2004 yıhnda 80'e yüksekü" dedi. Hadra, Arap ülkelerinin yatınm yapmak isteyen Türk işadamına birçok kolaylık sağladıklarmı, Birleşik Arap Emirlikleri'nde vergi alınmadığını anımsatarak "Ayrıca, işadamlan bütün kazançlan ve anaparayı kesintisiz ülke dışuıa aktarabilme imkâmna sahipler. Serbest bölgelerde de önemli avantajlar sağlaım or. Bunu değeriendirmenyiz" dedi. Hadra, "Türkiye'nin, AB hedefınden sapmadan Ortadoğu ve Arap ülkeleriyle ilişkilerini güçlendirmesi gereldyor" dedi. i$ Yatırım: İlgileri büyük lş Yatınm Genel Müdürü tlhami Koç, Arap yatınmcılann Türkiye'ye ilgisi olduğunu ve bunun hem şirket satın alma hem de özelleştirmelere ilgi olarak kendini gösterdiğini belirtti. Arap ülkelerinde kaynak olduğunu ve bunun altyapı yatınmlanna gittiğini ifade eden Koç, "Bunun çok küçük bir kısmı bize doğru geliyor. Sonuçta biz sermaye ihtiyacı olan bir ülkeyiz. Arap ülkelerinin çoğunda şu anda sermaye fazlası oluşmuş durumda. Şu ya da bu şekflde buraya doğru gelecekler. Nedendir bilmem, eskiden onlann yaürım yapılacak ülkeler alanında Türkiye yoktu. Şimdi Türkiye'yi bu grubun ktine yeni eküyorlar ve giderek artacak gibi gözüküyor" diye konuşru. GEÇMİŞTEN GELECEĞE ORHAN ERİNÇ Doludizgin Giderken... Avrupa Biriiği'ne (AB) doğru "doludizgin"götürül- mek istenilen bir ülkeye dönüştürülüyor Türkiye. Bildiğinizgibi "doludizgin" deyimi, gidilecek yol- da olup biteni önemsemeden olabildiğince hızlı git- me anlamını içeriyor. Tek amaç gidilmesi gereken ye- re bir an önce varmak. Bu bağlamda yapılan açıklamalar ve değeriendir- meler "Hedefin tam üyelik olduğunu" vurgulayarak bitiriliyor. Sanıyorum ki tam üyelik amacında görüş birliği ol- masa da görüş çoğunluğu var. Ancak iş, AB'nin Türkiye'nin üyeliği konusundaki belgelerinin yorumuna gelince değişiyor. Çünkü AB yetkililerinin ya da üye devletlerden ön- de gelenlerin sözcülerinın sözle dile getirdikleri iyim- ser görüşlerle, belgelerde dayatılan koşullartam bir çelışki yaratıyor. Türkiye'nin doludizgin AB'ye doğru gitmesini is- teyenler, bu koşulları ya yok saymak ya da görmez- den gelmek gibi bir yaklaşım içindeler. Belki onlar da bızler gibi kapalı kapılar ardında ve- rilmiş sözler varsa ne olduğunu bilmiyoriar ya da ik- tidann yarattığı rüzgâra kapılmış gidiyorlar. • • • önce şunu vurgulayalım. AB yetkililerinin, Türki- ye'yi ayrıntıları ile tanıyıp tanımadıklan ortada. Çünkü belgelerden ve açıklamalardan anlaşılıyor ki onların da kımi alanlarda kırmızı çizgileri var. Bi- zımkiler gibi önce kırmızı çizgi çekip ardından silme gibi bir alışkanlıkları olmadığı için de geri adım at- mayarak direniyorlar. Anlaşılıyor ki Türkiye'nin büyük bir ülke olduğunu biliyorlar ama, yönetiminin AB'ye yaklaşımını de- ğertendirince her istediklerini yaptırabilecekleri sa- nısına kapılmış duaımdalar. AB'ye gözü kapalı girilmesine karşı çıkanlann kay- gıları da bu sanı yüzünden oluşuyor. • • • AB'nin Türkiye konusunda bilmek istemediği so- runlardan biri de yaşanılan terör ve ayrıntıları. ömeğin AB Komisyonu'nun Genişlemeden Sorum- lu Üyesi Olli Rehn, AB üyesi kımi ülkelerin Türkiye'de- ki terör örgütünü destekiediklenni, bir bölümünün de yataklık yaptıklannı bilmedığini söyleyebiliyor. Bildıklerı ise kendi kırmızı çizgileriyle sınırtı. • Kuzey Kıbns Rum Yönetimi'nin Kıbns Cumhuri- yeti olarak tanınması ve limanlann derhal açılması... • Eımeni soykırımın tanınması... • Türkiye'nin uluslararası anlaşmalan başta Lozan olmak üzere "AB kriterferine uyum" gerekçesiyle yok sayılması ya da gözden geçirilmesi... • Dicle i!e Fırat arasındaki bölgenin AB'nin öncü- lüğünde bir statüye kavuşturulması. Elbette başkaları da var, ama şimdilik bunlar dile getiriliyor. • • • Bız ise bunlan bir yana bırakıp Başbakan'ın "pa- zarlamacılığını" tartışmayı yeğliyoruz. Başbakan'ın yaklaşımının ve tartışmanın önemsiz olduğunu söy- lemek istemiyorum. Elbette AB'nin dayattığı koşul- lar kadar önemli. Karşı çıkışım yalnızca AB dayat- malarının yok sayılmakta oluşuna yönelik. Başbakan'ın, başbakanların görevlerinden birinin de "pazartamacılık" olduğunu söylemesı de yanlış değıl. Ama onların pazariadıkları başka. Kimi ülke- sinde üretilen uçakları, kimi de tanklannı pazarlıyor. Bu pazarlama sırasında da kendi ülkesinin dış poli- tikasını yaygınlaştırma amacına yönelik girişimlerde bulunuyor. Bizdeki pazariamacıhk işte bu nedenler- le tepki çekiyor. oerinc(S cumhuriyet.com.tr. Milli Piyango çekildi... 1 milyon YTL 3 5 6 1 7 8 100 bin YTL 513364 50 bin YTL 410470 5 bin YTL 084734 203450 316165 528783 J5JM51 800 YTL 272423 275234 283600 285061 294035 303692 342598 346157 358865 359483 379169 380756 395127 395951 418357 440589 455547 460418 465502 480936 514041 521271 544794 552708 578828 584207 280837 281874 288101 288993 319242 336566 346382 346416 362319 377362 390513 391906 396782 406783 449910 451235 463681 464671 488598 500811 534495 536478 564603 567129 585513 586425 002201 011174 033592 041570 060002 062990 076042 080208 100520 101619 119433 121198 160004 170524 174804 178160 182886 187270 192808 234721 265079 273606 282437 285999 305820 308386 320781 321602 338342 343506 351273 356906 369027 375605 394232 402572 421871 423114 447873 450516 458364 475494 493659 501243 511647 512165 525718 527486 552511 565387 026290 028821 044198 046180 065311 072119 081150 082198 102493 117192 123403 129327 173562 173671 180604 182834 187784 191192 240912 250631 279463 282296 292409 296472 308418 318695 326628 334303 344557 347781 364196 365650 380679 387811 405507 406220 431213 441983 450681 452776 486651 487401 509175 510011 515689 524632 536193 536716 570315 572201 400 002168 007383 021650 022515 038476 042432 046478 046521 065553 067294 073203 077370 104790 112740 124379 139031 171379 190576 223884 225572 237498 239291 268188 270447 274026 274055 285689 288314 312825 315996 332926 341245 394226 401706 424300 424502 438716 447678 467321 469000 475752 479626 494922 499323 528704 529318 549037 555713 581223 584913 YTL 013379 016888 025045 037626 045190 045736 057701 064176 068438 069921 086839 089901 116631 123988 146914 158139 213006 222006 231533 233492 262689 267868 272148 272230 274111 274308 290983 295051 318700 323570 342897 393986 409109 418613 427318 428323 451439 457406 471066 472258 491758 494113 500219 525974 539645 547306 565753 572255 588380 595411 600 YTL 008053 019804 031743 038853 043409 050051 061703 064014 078880 082279 112879 119184 127038 128118 155590 158157 176130 176285 180891 187226 228423 230601 240292 254905 023344 030317 041489 041621 050560 051323 065906 073581 092859 099277 120995 125496 144330 144560 162462 163353 177674 178854 216408 226603 234198 238016 264993 266238 100 YTL 07429 13507 29796 40772 57081 11613 21608 31037 47023 79754 50 YTL 1774 3630 4447 7382 8575 ?!L2 L!7 ZL 5779 7420 9880 30 YTL 039 064 388 457 709 819 16 YTL 14 17 51 53 Amorti 0ve9