Katalog

20 EKİM 2005 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA JV U L 1 LJ M\ kurtur(5 cumhuriyet.com.tr 15 İİUYCARLIKLARIN İZİNPE OKTAY EKİNCt Müzakerelerde önemsenmeyen mimarlık için Avrupa ülkelerinde özel yasalar var AB'de mimarlıkpolitikalanAB ile 35 "müzakere" konusu arasında "planlı ve kimlikli kentleşme"ye neden yer verılme- diğini ÇED Köşesi'nde sorgula- mıştık. (Cumhuriyet - 12 Ekim 2005). Nitekim, bu talan düzenınden yararlanmak isteyen Avrupalı in- şaat ve emlak firmalan daha şim- dıden "imarsız arazilere" müş- teri olmaya başladılar bile... Ta- nm alanlannı, sıt'len ve "özel- leştirme arsaları"nı ucuza kapa- tıp ardından siyasi destekle yapı- laşmaya açarak kendı ülkelennde hayal bile edemeyecekleri yüksek rantlara kavuşmaya hazırlanıyor olmalılar... AB de işte bunu gözetiyor ola- cak ki hemen her alanda "Avru- pa kuralları"na uymamızı daya- tırken, imardaki "kuralsız dü- zen"imizi gündeme bile getirmı- yor... Mlmarlslz kentleşme Bu tutum "mimarük"ta da ge- çerlı... Kente, yaşama ve uygarlı- ğa katkı yenne sadece "rantı art- tırmaya" hizmet eden bir mıma- ri, müzakerelerde tartışma dışın- da... Oysa, hem AB'de hem de tek tek Avrupa ülkelerinde resmı ka- rarlara geçmiş olan "ulusal mi- marlık politikalan" var. Türki- ye'de ise mimarlık ve kent tarihi Avrupa'dan çok daha eski olması- na rağmen, böyle bir politika ol- madığı gibi, mimarlığı dışlayan bir kentleşme yenı rant yasalany- la daha da körükleniyor... Avrupa, kendi kentlerinde mi- mari düzeye ve özellikle de "mi- mari kimliğe" çok özel bir önem venrken, Türkıye'deki "mimari- siz kentleşme"yi müzakere et- mediğine göre, örneğin gecekon- duları ve kaçak apartmanlan aca- ba nasıl "hazmedecek"? Ormanlan talan eden yasadışı yerleşmeler; yer seçimleri plan- sız, uygunsuz gökdelenler, arazi mafyası, organize imar çeteleri, yeşil alanlara camiler, kıyılara sü- permarketler... Nasıl "Avrupalı" sayılacaklar? 'Blze önermedlklerl1 kurallar Mimarlar Odası'nda yaklaşık bir yılda hazırlanan, değişik ülke- lerden yasalann ve resmi belgele- I iiffi KENTLER, MtMARLIKLA 'VAR'LAR... Venedik'te, tarihi komşularımn arasında 'Venedikli' bir yeni inşaat (üstte). Nice Kalesi'nden tarihi limana bakış... Mimariyle olan buluşmasını geçmişten geleceğe aktarıyor (sağda). rin çevrildiği geniş kapsamlı bir araştırmanın sonuçlan, "Ulusal Mimarlık Politikalan" adı altın- da derlendı... İşte kimi Avrupa ülkelerinin "bize önermedikleri" resmi mi- marlık kurallan: ALMANYA: Hükümet, 2000 yılında ilgili tüm kesimlerin tem- sil edildiği "Mimarlık ve Yapı Kültürü lnisiyatifi"nı kurdu. Toplumdan ve sektörlerden katı- lımla düzenlenen toplantılar so- nucunda hazırlanan "Durum Ra- poru" parlamentoya sunuldu... Raporda "Kültürel mirasımı- zı korumak ve yapı stokumuzu daha nitelikli kullanılır duru- ma getirmek önceliklidir" de- nıliyor ve şunlar vurgulanıyor: "Yapı kültürü mimarlıkla bir- likte inşaat mühendisliğini, kentsel ve bölgesel planlamayı, peyzaj mimarlığını ve kamuya dönük sanatlan da kapsar. Ya- pı kültüründe nitelik, toplumun rümünün yapılı çevreye duydu- ğu sorumluluk düzeyi ile belir- lenir." DANİMARKA: Bu ülkenin mi- marlık politikası, Kültür Bakanlı- ğı, Çevre Bakanlığı ve Konut Ba- kanlığı'nın işbirliği ile gerçekleş- tirdiği bir çalışmayla Haziran 1994'te yayımlandı. Gerekçesinde; "Değişen za- manlara ve yaşam biçimlerine göre farklı anlamlar kazanan mimarlık, topluma kimük ver- mekte ve gelecek kuşakJara bı- rakacağımız özel kültür mirası- nın bir parçasını oluşturmak- tadır. Ayrıca, kent ve çevreler- deki yaşam kalitesinin gelişi- minde, fiziksel çevre kalitesi açısından önemli bir rol oyna- maktadır..." denen yasanın ön- gördüğü öncelik ise şöyle: "Danimarka yapı kültürünü güvenceye almak ve aynı za- manda bu kültürün gelecek için yüksek değerde ve kalitede ol- masını sağlamak..." FlNLANDÎYA: Hükümet, ulu- sal mimarlık politikasını 1998'de kabul etmiş. Anayasasında da va- tandaşlann "daha iyi yapılı çev- reye sahip olma hakkı" devletin güvencesine alınmış... "Mimarlık politikamız; yük- sek kalitede yapı üretimine kat- kıda bulunacak yöntemleri des- teklemek, mimarlık mirasımızı korumak ve mevcut yapı stoku- nun bakımı ve değerinin arttı- nlmasını sağlamaktır" denilen hükümet karannda, mimarlık eği- timine de şöyle değiniliyor: "Araştırma-geüştirme çalışma- lan yoluyla yeniûkleri teşvik et- mek, mimarlık eğitiminde ağır- lıkla yer alacaktır." FRANSA: 1977 tarihli Mimar- lık Yasası, "Mimarlık kültürün bir ifadesidir" tanımını yaparak "yapüarın çevrelerine uyumlu katılımlan"nı amaçlıyor ve bu- nun "kamu yaranna" olduğunu vurguluyor. Özellikle kamu yapılarında mi- man düzey ve kalitenin gelişme- sine önem verilen mimarlık poli- tikasını yaşama geçirebilmek amacıyla "kamu yapılarında kalite için bakanlıklar arası ku- rul" oluşturulmuş. Mimarlığın uygulanmasuıda yetkili olan mes- lek kuruluşu da "kültürden so- rumlu bakanlıkla" ihşkilendiri- liyor... HOLLANDA: Ulusal politika- lannın önceliğinde, mimarlık ala- nındaki etkili projelerle ülkenin yeniden biçimlendınlebileceği var... Bu hedefe ulaşmanın ilkele- n arasında ise şunlar dikkat çeki- yor: "Kamuya ait alanlardaki mi- marlığa hak ettiği önemi ver- mek ve modern iletişim araçla- rını kullanarak kentlerdeki ya- pılı çevre ve kırsal çevre konu- lannda kamuoyu tartışmalan- nı teşvik etmek." "Kültürel mirasın esin kay- nağı olarak ele ahnmasını sağ- layarak ve gelişim içinde koru- ma ilkesini benimseyerek tarih- sel ve modern mimarlık arasın- daki ilişkiyi güçlendirmek." ÎTALYA: 2003'te kabul edilen Mimari Kalite Yasası, sanatsal ni- teliği olan çağdaş mimarlık ürün- lerinin teşvikini hedefliyor. Yasada "kalite"den kastedilen ise "işlevsel, sosyal, biçimsel özellikleri ve ihtiyaçlan göz önünde bulunduran bir mima- ri ve kentsel tasanmla ortaya çı- kan ve böylelikle eserin çevre- sindeki ortama uyumlu olarak eklenmesini sağlayan" projeler ve uygulamalar. îşte AB'de "bize öngörmedik- leri" mimarlık kurallan... "Türkiye'de ulusal mimarlık politikalan"na yönelik değer- lendirmeler ve öneriler ise gele- cek yazıyakaldı... 4. Uluslararası Komedi Filmleri Festivali yann başlıyor KZftKt îstanbulyinegülecek!..WUtm. İHBr Jf V Kültür Servisi-TÜRSAKVakfi'nca güldürmeye adayfilmlerden.Michel E ~~~ ^ ^ ^ Garanti Bonus Card ana sDonsorlu&unda ville'den 'Taoılası Yalancı' ve 'Bu A Virüs... Meteor... Volkan... Tsunami... I Dünyayı sarsacak dört felaket senaryosu Özel efektleriyle öne çıkan BBC belgeseli BU AKŞAM 20:30 www.ntvmsnbc.com Kültür Servisi - TÜRSAK Vakfi'nca Garanti Bonus Card ana sponsorluğunda düzenlenen 'Bonus Card 4. Uluslara- rası Komedi Filmleri Festivali' 21-27 Ekim tanhlen arasında düzenlenecek. Festival, 21 Ekim Cuma akşamı Cemal Reşit Rey Konser Salonu'nda, Viyanalı ünlüpantomünustası Wolfgang Bartus- sek'in gösterisiyle açılacak. Açılış gece- sinde Cem Yılmaz'a da onur ödülü ve- rilecek. Festival filmleri, Beyoğlu'nda Majestıc Sineması'nın ikd ayn salonunda, Fransız KültürMerkezi'nde ve Maçka'daki Cine Bonus sınemalannda Türkçe altyazüı olarak gösterilecek. Bonus Card sahiplen göste- rimlere kartlannı göstererek yüzde 50 indınmle gıre- bihrken Fransız Kültür Merke- zi'nde yapılacak gösterimler ise ücret- siz izlenecek. Festivalın bu yılki programında gele- neksel En Ciddi Ko- medi Filmi Yanşma- sı'nda izleyiciler 'en ciddi' komıklıklere gülecekler. Fransız yönetmen Laurent Tirard'ın 2004 yapımı 'Yalanlar ve Iha- netler' adlı filmi festivalın favorilerin- den. Üç 'ciddi komedi' örneği de yine Fransa'dan gelıyor: Olivier Ducastel ve Jacques Martineau'nun 'Deniz Ka- buklan', Brigitte Rouan'ın Travaux, on Sait Quand ça Commence' ve Edo- uard Baer'ın 'Akoibon' adlı filmlen. ÜnlüAlman oyuncu Til Schweiger'ın ilk filmi' Yahnayak' ve yıne Alman sınema- sının ödüllü yönetmeni Dany Levy'nin 'Zavalh Zucker'i görülecek dığer film- ler arasında yer alıyor. Polonyalı yönet- men VVojtek Smarzowski'nin 2004 ya- pımı 'Düğün'ü de izleyicinin yüzünü güldürmeye adayfilmlerden.Michel De- ville'den 'Tapılası Yalancı' ve 'Bu Ak- şam Beni Görüyor', Pierre Prevert'den 'Çantada Keklik', usta yönetmen Bert- rand Blier'den 'Soğuk Büfe', Claude Autant-Lara'dan 'Mariage de Chiffon' ve 'Sylvie et le Fantome', Dick San- ders'dzn 'Tu Seras Terriblement Gen- tille', Bernard Campan'dan 'Pari' ve Andre Hunnebelle'den 'Ma Femme est Formidable' adlı Fransız ko- medi klasikleri de festival kapsamında ızleyiciyle bulu- şacak. Festivalin, Âmerikan bağımsız komedi sineması- nın en önemli örneklerini bir araya getiren bölümünde yer alan Jay Duplass'ın hüzün- lü komedisi 'Puffy Chair'i ile Loren Marsh'ın babası- nın yaşamını kur- tarmak için kendi intihannın 'göste- ri' biletlerini satan bir adamın öykü- sünüanlattığıkara komedisi 'Invita- tion to a Suicide'i de sinemaseverlere keyifli anlar yaşata- cak. Jaime Hook'un 2005 Sundance Film Festivali'nde de gösterilen komedi- si 'The Naked ProoP bu bölümde yer alan diğer bir film. Avrupa filmlerine y- er verilen 'Avrupa Gülüyor' bölümün- de; Çek Cumhuriyeti'nden Jakup Slu- ka'nın, Filip Renc'in ve Pepe Danqu- art'ın filmleri gösterilecek. Laurel- Hardy'ye aynlan bölüm ise yediden yet- mişe herkesin ilgisini çekecek Türk sine- masının ölümsüz adı, rol aldığı melod- ramlarla ağlatan, ama en çok unutulmaz 'Turist Ömer' tiplemesiyle tanınan Sad- ri Ahşık'a aynlan özel bölüm, sıyah-be- yaz dönemin hüzünlü mizahını bir kez daha anımsatacak filmlerden oluşuyor. ODAK NOKTASI AHMET CEMAL f Ben Jeanne D'Arc'a Benziyop muyum?./ Oyun Atölyesi'nin bu yılki yeni oyunu 'Jean- ne d'Arc'ın Öteki ölümü', değer yargılannın iyi- ce birbirine kanştığı sanat ortamımızda "Sanat nedir?", "Tıyatro ile tiyatro olmayanı birbihn- den ayıran o çok ince çizgi nereden geçer?", "Sahne gerçekliği denilen şey nasıl kunjlur?", "Sahnelenen bir eser, yabancı bile olsa, o sah- nelemenin gerçekleştiği kültürel ortama o orta- mın diliyle seslenmeyi nasıl başanr?", "Sanat- çı-oyuncunun gizemi nerededir?", "Bellibirkül- türde oyunun yeri nerededir?" ve nihayet, "77- yatroda ekip çalışmasını başanya götüren yol, nereden geçer?" gibi sorulara verdiği yanıtlar- la, sanırım belleklerde gösterim süresini çok aşan bir ömre, bir kalıcılığa kavuşacak. Bu söylediklerimle bir şeyleri yanlış anlatmış olmayayım: Oyun Atölyesi, yukarıdaki sorula- rın yanıtlarını 'Jeanne d'Arc'ın öteki ölümü'nde sahneyi dershaneye çevirerek kuramsal düz- lemde falan veriyor değil; ama sahnede sunu- lanın yetkinlik düzeyi, seyirciyi yanıtlara kendi- liğinden götürüyor ve seyirci oyun bitip de sa- londan çıkarken kendini: "Işte, ben biraz önce tiyatro ne ise ne olması gerekiyorsa onu seyret- tim!" tümcesini, adeta zihinsel bir doğaçlama çerçevesinde, yinelerken yakalıyor. Oyunu Bulgar yazar Stefan Tsanev kaleme almış. Bugüne kadar dünyanın birçok ülkesin- de sergilenen oyunlarının büyük bölümünde ol- duğu gibi 'Jeanne d'Arc'ın öteki ölümü' adlı komedisinde de Tsanev'in temel izleği, insa- noğlunun özgürlüğüne kasteden tüm toplum- sal yapılanmaların ipliğini güçlü yergilerle dile getirilen toplum eleştirileri aracılığıyla pazara çıkartmak. 15. yüzyıldaki Jeanne d'Arc olayı gibi, tarihsel bir olaydan yola çıkan yazar, baş- ta Shakespeare olmak üzere, tarihsel konula- rı işleyen tüm başarılı yazarların yolundan gide- rek teatral gerilimin agırlık noktasını olayın her- kesçe bilinen- sonu üzerinde değil, fakat bu sonun evrensel bir sorgulama düzleminde yo- rumlanışı üzerinde topluyor. Oyun Atölyesi'nin oyunculan, bu oyun için hazırlanan ve geniş ta- rihsel bilgi de içeren kitapçığın bir yerinde, bu yorumu sunuş nedenlerini şöyle açıklamışlar: "Kim bilir nelere boyun eğerek, neleri görmez- likten gelerek, neleri unutarak katlandığımız şu hayatta, 'yaşıyoruz' diyebilir miyiz gönül rahat- lığıyla? 'Ben Jeanne d'Arc'a benziyor mu- yum?'.. Kimizaman yalanlanmıza kanıp insan- lığımızı aldattığımız 'gerçeklik' karşısında 'baş- kaldıran insan' olmanın hem sorumluluğunu, hem gerekliliğini anlatan 'Jeanne d'Arc'ın öte- ki ölümü'nü, geçiştirmelerimizi, dışa çıkarama- yıp içimizden ettiğimiz küfürleri, isyanı, susma- yı, boyun eğmeyi kavramak, hafızamızı dirilt- mek için oynuyoruz." Ekleyelim: Yaşadığının ahlakını savunmanın, o ahlaka layık olabilmenin manifestolarından biri 'Jeanned'Arc'; tıpkı oyunun sonunda, Tan- rı'nın ağzından dile getirilen o müthiş, ama de- ğişmez gerçek gibi: "Jeanne d'Arc olabilmek zordur, ama Jeanne d'Arc olarak kalabilmek, çok daha zordur..." Oyunun yönetmeni Kemal Aydoğan, yalın, fakat akışın doruğa vardığı anları o yalınlık öl- çüsünde vurgulamayı ilke bilmiş bir sahne üs- lubuyla kanımca çok yüksek bir başarı çizgisi- ni yakalamış. Bu arada -Hüseyin Mevsim'in nefis sahne diliyle- dilimize kazandınlan oyun metni, masa başı çalışmaları sırasında belli ki elden geçirilmiş ve bize ait atıflarla zenginleş- tirilmiş; ancak bu güç iş yapılırken de hiçbir alaturkalığa kaçılmaksızın, salt bizimle gerekli olan kültürel iletişim amaçlanmış. Oyun gösterime girmezden kısa süre önce, tiyatronun antre cafe'sine uğrayışlarım sırasın- da karşılaştığım çok sevgili öğrencilerim Onur Ünsal ve Neslihan Kolaylı'nın coşkulu söy- lemlerinden, "çok iyi bir şeyin" gelmekte oldu- ğunu sezmiştim. Çünkü bu öğrencilerim, hiç- bir şeye yalnızca kendi ortamlarından gelme olduğu için iyi dememenin sanatsal ahlakına sahip olan gençlerdir. Ancak oyunu izlediğim akşam yönetimiyle. Haluk Bilginer, Güven Kı- raç ve Tülay Günal'ın inanılmaz oyunculukla- nyla, sahne tasarımıyla (Bengi Günay - Gam- ze Kuş), müziğiyle (Aiper Maral) ve ışık tasa- rımıyla (Irfan Varlı) karşılaştığım, tüm beklenti- lerimin olumlu anlamda ötesinde kalan bir tiyat- ro şöleni oldu. Tiyatro mu görmek istiyorsunuz? 'Jeanne d'Arc'ın öteki ölümü'nü seyredin! e-posta: acem20(g hotmail.com [email protected] BUGÜN • LÜTFİ KIRDAR KONSER SALONU'nda 20.00'de Borusan Istanbul Senfoni Orkestrası konseri. Solist: Fazıl Say. (0 216 556 98 00) • BABYLON'da 21.30'da Shri - Live ile Burhan Öçal, Badmarsh konseri. (0 212 292 73 68] M AKBANK KÜLTÜR SANAT MERKEZt'nde 10.30 - 14.00 saatleri arasında Pierre Marietan, Erika Radrermacher, Katherina VVeber'den 'workshop'. (0 212 252 35 00) DERSANELERtN DtKKATtNE! KPSS Hazırlık kursunu birlikte verelün! Yayın desteği bizden!.. un Uzman Yayın Ekibi'nin hazırlamış olduğu Yardımcı Kitap - Soru Bankası - Konu Tarama testlennden yararlanarak, tüm öğrencilerinizi yüzde yüz başanya ulaştırabilirsiniz. Bilgi için: (0 216 418 92 40) www.ilkumut.com.tr "Senin adresin"llkumut 24 vaşında