Katalog

20 EKİM 2005 PERŞEMBE CUMHURİYET EKONOMI ekonomi@ cumhuriyet.com.tr ABD'de faiz arttınmı olasılığının güçlenmesi Türkiye'den de sıcak para çıkışına neden oldu Wilma İMKB'yi desalladıEkonomi Senisi - ABD'de bek- lenen Wilma kasırgasına bağh ola- rak hareketlenen petrol fiyatlan ve ABD'de aylık bazda son 15 yüın en büyiik enflasyon artışının gerçek- leşmesi, dünya piyasalantıı sarstı. Enflasyonu dizginlemek için ABD Merkez Bankası'nın faiz art- tınmı sinyali vermesi gelişmekte olan ülkelerden sıcak para çıkışı- na neden olurken; Istanbul Borsa- sıda yurtdışındaki gelişmelerden nasibini aldı. • 4 Ekim'den bu yana yüzde 12 değer kaybının yaşandığı iMKB'de, ABD'nin faiz arttırma olasılığıyla birlikte Wilma kasırgası esti. Sıcak para çıkışına sahne olan borsanın günlük değer kaybı yüzde 2.6'yı buldu. LMKB Ulusal 100 Endeksi'nin 820 puan kaybederek 30 bin 767 puana gerilediği dün hisse senetle- rinin ortalama değer kaybı yüzde 2.6 oldu. Toplam 767.5 milyon YTL'lik işlem hacmi gerçekJeşti. Borsada düşüşle birlikte serbest dö- viz piyasasında artan alımlar, dola- n 1.3760 YTL'ye, Avro'yu ise 1.6420'yeçıkarttı. Böylece Istanbul Borsasfnda Türkiye ile AB arasındaki müzake- re süreci belirsizliğinin giderildiği 3 Ekim'in ardından tarihi rekorunu kıran endeks, 4 Ekim'den bu yana 4 bin 848 puan değer kaybetti. Bor- sada 15 günlük kayıp ise yüzde 12'yibuldu. ABD Merkez Bankası (FED) Başkan Yardımcısı Roger Fergu- son'un enflasyonu dizginlemek için faiz arttınmına gidileceğinin işare- tini vermesiyle dolar yen karşısın- da iki yılın en yüksek düzeyüıe ula- şırken, Avro karşısında ise 1.19 dü- zeyine yaklaştı. ABD'de ise Wall Street Borsa- sı'nda Dow Jones Endeksi yüzde 0.61; Nasdaq Endeksi yüzde 0.69 değer yitirdi. Japonya Borsası'nda ise dört gündür devam eden düşüş dün de sürdü. Güney Kore Borsası da yaklaşık beş haftanın en düşük düzeyini gördüğünü. düşüşle ka- pattı. Japonya Borsası'nda Nikkei Endeksi yüzde 1.9, Tayvan Borsa- sı yüzde 1.9, SingapurBorsası yüz- de 1.9, Güney Kore Borsası yüzde 2.7, Hong Kong Borsası ise yüzde 1.4 düştü. Türkerkeğide makarnacı oldu Ekonomi Senisi - Türkiye Makarna Sanayicileri Derneğı (TMSD) tarafından yaptınlan araştırmaya göre Türk erkeği giderek daha çok makarna tüketiyor. TMSD tarafindan 24-31 Ekim 2005 tarihleri arasında kutlanacak '2. Makarna HaftasT nedeniyle Istanbul Swiss Otel'de düzenlenen toplantıda açıklanan ve Akademetre tarafindan yapılan araştırmanın sonuçlan şöyle: • Makarnayı daha çok kadınlar satın alıyor (yüzde 80). Şu anda yüzde 15 olan makarna pişiren erkek sayısı artıyor. • Nüfusun yüzde 93.2 si makarnamn undan yapıldığuıı zannediyor. • Türkiye'de her 100 hanenin 33'ü haftada 1 makarna yiyor. • Evde makarna olmadığından halkın yüzde 72.6'sı pilavı tercih ediyor. • Makarna pişirenlenn yüzde 73'ü haşladıktan sonra soğuk sudan geçiriyor. Oysa yöntem sağlıkh değil. TMSD Yönetim Kurulu Başkanı Serdar Sangül ise, basın toplantısında makarnamn en fazla kilo yapan besin maddesi olarak algılandığım. oysa bilimsel verilerin bu yönde olmadığını söyledi. Sangül, günlük ihtiyaçtan fazla yenen her besinin şişmanlattığını, ancak makarnamn ekmek ve patatese oranla daha az kalori içerdiğini belirtti. Tüketimin gittikçe arttığına işaret eden Sangül. *Şu anda kişi başuıa yıllık 5.4 küogram olan makarna tüketimini 8 küograma çıkarmayı hedeffiyonız" dedi. YİNE EYLEM YAPTELAR Bonozede hahkını arıyor ANKARA (AA) - Bağımsız Bono Mağdurlan Dayanışma Derneği'ne üye bir grup, Imar Bankası Hazine bonosu davasuıın görüşüldüğü sırada Bölge Idare Mahkemesi önünde eylem yaptı. Çeşitli illerden Ankara'ya gelen "bono mağdurlan" mahkeme önünde toplandı. Mağdurlar, "Devlet Hazine bonosu dedik, kandık, yandık", "Kanunsuz hesaplar ödendi, devlet tahvili ödennıedi' gibi pankartlar açtı. Duruşmamn ardmdan açıklama yapan Bağımsız Hazine Bonosu Mağdurlan Dayanışma Derneği Başkanı Hüseyin Bektaş, bugün de "ilgüi taraflann suçu birbirinin üzerine atmaya çauştığııu" savundu. FAlZ ORANI 1.39 îş Bankası 'ndan bayram kredisi Ekonomi Senisi - Türkiye Iş Bankası, Şeker Bayramı'na özel kredi uygulaması başlattı. Iş Bankası'ndan yapılan açıklamaya göre. maksimum çekilebilecek kredi miktan 4 bin YTL, faiz oranı yüzde 1.39 olarak belirlenen bayram kredisinde azamı vade lOayolabilecek. Bayrama özel tatil ya da alışveriş planlannın ertelenmemesi için verilen krediye 2 Kasım 2005 tarihine kadar îş Bankası şubelerinden başvurulabilecek. Arçelik, ilk yerli çamaşır kurutma makinesinden 30 milyon Avro gelir bekliyor Bu makineye yer ayırın• Evlerde kullanılan dayanıklı tüketim mallanna bir yenisi daha eklendi. Türkiye'nin ilk yerli çamaşır kunıtma makinesüıı üreten Arçelik, her üç evden birinde kurutma makinesi bulunan AvTupa'ya ıhracata başlıyor. Ekonomi Senisi - Modern yaşamın vazgeçilmezleri ha- line gelen dayanıklı tüketim eşyalanna bir yenisi daha ek- leniyor. Zaman ve enerji ta- sarrufunun yanı sıra hijyen gibi gereksinimlerin doğur- duğu çamaşır kurutma ma- kinesi, evlerde yerini almaya hazırlanıyor. Arçelik'in Tür- kiye'deki ilk yerli çamaşır kurutma makinesi üretimine başladığını belirten Arçelik Genel Müdürü A. Gündüz Özdemir, fiyat nedeniyle Türkiye'de yaygınlaşamayan çamaşır kurutma makinesi- ni, Türk tüketicilerin kolay satın alabileceği bir ürün ha- line getirdiklerini belirtti. Özdemir, "Toplam 6 milyon 636 bin Avro'hık bir vannm Koç +drceliı ellk Arçelik Genel MüdürYanhması ŞirzatSubaşı,Genel MüdürGündüzÖzdemir, ÇamaşırMakmesi Üriin Direktörü Oğuzoan Oztürk ve GenelMiidür Yanhmas AtiHa Obaş ,Çayırava'daki tesisterde yeniçamaşır kurutma makinesi hakkında bilgi verdiler. (Soldan sağa) gerçekleştirdik. İlketaptayû- lık 200 bin adet üreteceğüniz çamaşır kurutma makinesi- nin 30 binini iç pazarda, 170 binini ise dış pazarianla sat- mayı planlıyoruz" dıye ko- nuştu. Çamaşır kurutma makine- sinin tanıtımı amacıyla Ar- çelik'in Çayırova tesislerin- de düzenlenen basın toplan- tısında konuşan Özdemir, "Arçelik olarak, geçen yıl 2.7 müyar Avro'luk ciro gerçek- leştirdik.Buyıl bedef3 milyar Avro. Bu ciro rakanunı da yıl sonunda gerçekleştirdiğimizi göreceksiniz" dıye konuştu. Arçelik Çamaşır Makine- si Ürün Direktörü Oğuzfaan Oztürk ise kasım ayında 500 YTLden başlayan fıyatlarla piyasaya sunulacak olan ça- maşır kurutma makınesinin Arçeük'in cirosuna katkısı- nın 30 milyon Avro'nun üze- rinde olmasının beklendiğini söyledi. Yeni ürünün dünya- nm en az enerji tüketen elekt- rikli çamaşır kurutucusu ol- duğuna dikkat çeken Oztürk, haftada üç kez çamaşır yıka- nan iki çocuklu bir ailenin çamaşırkurutma makineleri- nin bir yıl boyunca tüketece- ği elektrigin 100 YTL (aylık 8.5 YTL) olduğunu dile ge- tirdi. Öztürk, Baö Avrupa'da üç çamaşır makinesine bir kurutma makinesi düştüğü- nü, Türkiye'de ise oranın 129 çamaşır makinesine 1 kurut- ma makinesi düzeyinde ol- duğunu söyledi. Ergani Çimento'dan sonra yine en yüksek teklifi verdiler, rakam 54 milyon 250 bin dolar Van Çimento da Limak Kurtalan'ınİSTANBLX (AA) - Tasarruf Mevduatı Si- gorta Fonu'nun (TMSF) 22 milyon dolar mu- hammen bedele sahip Van Çimento Fabrika- sı'nın satışı için düzenlediği ihalenin açık art- tırmasında, en yüksek teklifi 54 milyon 250 bin dolar ile Limak Kurtalan Çimento Sana- yi ve Ticaret AŞ verdi. Limak Kurtalan ön- ceki gün de Ergani Çimento için en yüksek teklifi vermişti. 54 milyon 250 bin dolarlık teklif, 22 mil- yon dolarlık muhammen bedelin yaklaşık 2.5 katım oluşturdu. Aym zamanda Fenerbahçe'nin ikinci baş- kanı olan Limak Inşaat Sanayi ve Ticaret AŞ Yönetim Kurulu Başkanı Nihat Özdemir, Van Çimento Fabrikası'nın hedefınin, Iran pazanna ihracat yapmak olduğunu söyledi. Özdemir, tran'dan çok önenüi miktarda talep geldiğini, ancak kapasiteleri dolu oldu- ğu ve kapasite arttınmında bulunamadıklan için bu talebe bir türlü cevap veremedikleri- ni söyledi.Özdemir, Van Çimento'nun teknik durumunun iyi olmadığım, 50 milyon dolar- hk bir yatınm gerektiğüıi de belirtti. İTHİB SOyaşında Istanbul Tekstil ve Hammadde- leri Ihracatçılan Birliği 'nin (ÎTH/BJ kuruluşunun 30. yılı kutlandı. Çırağan Sarayı 'nda düzenlenen gecede konuşan Türkiye îhracatçılar Meclisi Başkanı Oğuz Satıcı, tekstil sektörünün önemine işaret ede- rek "Bu sektörü ne içerden, ne dışardan gelecek hiçbir baskı yıkamaz. Çünkü bu sektör, Tür- kiye de diğer sektörlerin de ku- rucusu. Diğer sanayi dalları- nın hepsinin mayasında iplik, polyester var. Bu hepimiz için gurur meselesi olmalı" şeklin- de konuştu. Törende ayrıca, ilk başkan Rüştü Akın adına oğlu NuriAkın ile Halit Narin, Oğuz Satıcı ve Ismail Gülle 'ye, sek- töre yaptıkları katkılar nede- niyle birerplaket verildi. İLGİ TOPLUMUNA DOĞRU / ÖZLEM YÜZAK Zengin kuzeyin paçası tu- tuşmuş vaziyette. Kapitalizm, freni boşalmış araç gibi son sürat gidiyor. Herkes soluğu- nu tutmuş merakla bekliyor, duvara toslayacak mı, tosla- mayacakmı, diye... Mali piyasalarda kısa vade- li paranın her geçen gün art- ması, dünyanın birçok yerinde salgın şekline dönüşen gayri- menkul yatınmlanna yöneliş yüzünden fiyatlann şişmesi, fabrikalarn veyatınmlann Do- ğu ülkelerinedoğru kayması... Şüphesiz en büyük darbeyi yi- yen ücretliler. Iş kaybetme korkusundan artık ne maaşla- nnın düzeltilmesini nede baş- ka haklar talep edebiliyorlar. Sermaye karşısında emek ar- tık bütünüyle aciz. Paul Krugman New York Tımes'takı yazısında, "Büyük şirketler ücret kesintilerine devam ederlerseAmerika 'nın zaten can çekişen çalışan or- ta sınıfı bütünüyle yok olacak. Acil olarakbir şeyleryapılma- lı" derken Fransız Le Monde gazetesinin yazarlanndan Eric Le Boucher, tanınmış iktısat- Tutun Kapitalizm Düşecek!.. çı Patrick Artus ve gazeteci Marie Paule Vırard'ın ortak kaleme aldıklan 'Kapitalizm Kendini YokEdiyor' başlıklı ki- tabından şu küçük alıntıyı yap- mış: 'Kapitalizm projesiz kal- dı.' Neden? Mali piyasalann ko- layca kazandığı para, firmala- nn yatınm kapasitelerinin çok çok üzerinde? Artık kâriar ya- tınma yönelmıyor. Bu da işsiz- liği, gelir dağıhmındaki eşjtsiz- liği daha da körüklüyor. Bir di- ğer deyişle artık ok yaydan çıkmış vaziyette. Bir tuşa ba- sarak paranın el, ülke hatta kı- ta degiştirmesi kapitalizmin mantığını da değiştirmiş. Şu anda yaşanan kapita- lizm liberal teorilerin bahsetti- ği "en iyi sistem" olmaktan çok çok uzak. özellikle Avrupa kapitaliz- minin kendi hatalannın kurba- nı olduğu vurgulanıyor. Artık ulus devletler tarafin- dan yönlendirilen, arzu edildi- ği şekilde kontrol altında tutu- lan o kapitalizm devri çoktan kapandı. Peki çözüm nerede aranacak? Buna kapitalist dü- zenden beslenenlerin verdiği Patent hakkı mı? însan hakkı mı? Dünya Sağlık örgütü, kuş gribinin insan- ! dan insana geçmesine neden olacak şekil- ; de değişime uğrayabileceğini ve hazırlık ya- pılmaması durumunda küresel çapta grip salgını ile karşılaşılabilecegini duyurmuştu. Ve eklemişti: 5 milyon ile150 milyon arasın- da insan yaşamını kaybedebilir. Tıp Kurumu Başkanı Dr. Mehmet Altı- nok ve Genel Sekreter Ali Rıza Üçer soruyoriar: Batfya göre; fikri mülkiyet hak- lan mı yoksa gerçek insan haklan mı daha önemli? Çünkü Hindistan'da bir ilaç firması Bom- bay Cıpla, Roche firması tarafindan üretilen ve patent yasalan ile korunduğu için kop- layanarak üretimi yasaklanan Tamiflu'nun (Oseltamivir Fosfat) jenerik versiyonunu üreteceğinı açıkladı. Bakalım devler nasıl tepki verecek? Işin sevindirici yanı Birieşmiş Milletler'in bu jenerik ilacın 49 yoksul ülkeye dağıtma hazırlığı. Hindistan'ın tayn ve karar- lılığı Türkiye'ye de örnek olabilir mi, diye soruyoruz. örneğin AB'ye tam üyelik ger- çekleşene kadar ven imtiyazı uygulamasın- da erteleme için yeni bir girişimin başlatıl- masına ne dersiniz? yanıt "Şüphesiz kapitalist sis- temin içinde..." oluyor. lleri sü- rülen gerekçe: "Bugüne kadar hiçbir sistem tüm insanlığın yaranna bu kadar ekonomik büyüme yaratmayt başarama- dı... Geri kalmış ülkeler bile kapitalizmin nimetlerinden ya- rarlanıyohar." Kapitalizm çöktü çökecek tartışmalan sürerken bundan çok değil birkaç yıl önce "kısa vadeli sermaye hareketlerini uzun vadeye dönüştûrecek uluslararası bir vergilendirme s/sfem/"önerisine kahkahalar- la gülüp, "kapitalist sistemin ruhuna aykm" değeriendirme- leri yapanlar, bugün sistemi kurtarmak için her türlü yolu denemeye hazıriar... Bir dönem yalnızca sol tara- findan sahiplenilen, ulus dev- leti demagojilerin içinde bo- ğulmadan modernleştirmek, kamu gelirlerini doğru kanali- ze etmek, eğitim ve araştırma- yı özendirmek gibi konular ar- tık kapitalist sistemin kendi sulannda boğulmaması için devreye sokulmaya çalışılan anatemalar... Temsa Ayın Kaptan Şoförii ÖdüMi Hk sahlbim buMu, kutlanz. Aâustos 2005 Temsa Ayın Kaptsn Şoförii Süleyman Olgun Çanakkale Truva Turizm TEM İŞÇMN EVRENtNDEN ŞÜKRAN SONER Kuş Gribinde Emperyalizm Ne alaka demeden haberlerde bölük börçük çıkan bilgilerin topartanmış haliyle olup bitene bir bakalım. Kuş gribinden yola çıkarak emperyalizmin çıkar çark- lannın nasıl işlediği üzerine biraz olsun kafa patlatma- yaçalışalım... Once Tıp Kurumu'nun deriedıği bilgilere bakalım. Bizde de ortaya çıkan öldürücü kuş gribinin korkulan senaryosu gerçekleşirse... Kuşlardan insanlara geçen virüs değişime uğrayıp insanlar arasında yayılmaya başlarsa, ilk aşamada dünya ölçeğinde alınabilecek önlemler bağlantılı 5 milyon ile 150 milyon arasında insanın ölmesi bekleniyor. Dünya Sağlık örgütü uzmanlan kara bir senaryo ya- ratmadıklan örneğini vermek için Birinci Dünya Sa- vaşı sonrası 1918'de gripten 40 milyon insanın öldü- ğünü anımsatıyorlar. Bu gerçekler bilindiği için zen- gin kuzey dünyası kuş gribinin kendi ülkelerine gel- memesi için çok duyaVlılar. Hastalığın çıktığı ülkeler- de verdikleri ekonomik zararlan umursamaksızın, ger- çekten abartılı koruma önlemleri alıyoriar Birinci el- den kendi uzmanlannın yaptıklan denetimlerde örne- ğin Türkiye'nin ilk çıkan salgında aldığı önlemlerin ek- siksiz olduğu, hastalığın yayılmasına ilişkin bir tehdft bulunmadığı biline biline, kümes hayvanlan itha/i ya- sağı uzun süreli olarak alınabiliyor. Türkiye ve Romanya'da kuş gribinin görülmesinin hemen ardından ABD bütçesinden alınacak önlem- lere ilişkin 3.9 milyar dolarlık bir ek fon aynlıyor. Tabii Roch ilaç firmasının tekelinde olanTariflu adlı grip aşısının stokJanması için. Roch firması 2-3 ayltk birek hızlı üretimle dünya ölçeğinde 23 milyon insan için ye- terii aşı üretebilecek konumda. Sadece ABD'nin ge- reksinimi 81 miryon. Ancak medyada çıkan satır ara- sı haberlerie siz de biliyorsunuz ki Roch, patent hak- kına dayanarak başka ülkelerin ilaç firmalannın eşde- ğer nrte/ikte, elbette çok daha ucuza ve krtlelere ula- şabilecek aşıyı yapmalanna izin vermek istemiyor. Türkiye'nin de çağdaşlaşma adına imzalamış oldu- ğu anlaşmalar gereği, emperyalist düzenin hukuku- nun yarattığı haklar çerçevesinde, adı geçen firma izin vermeden ucuza, kitlelere dönük eşdeğer aşı üretimi yapılamayacağından, insan haklannın katledilmesi anlamında bir tablo ve tartışma ortaya çıkmış bulu- nuyor. Dün sabah gelen son haberlere göre, bu ko- nuda dünya çapında çıkan büyük tartışmalar ve olu- şan kamu oyunun ardından Roch'un kimi geri adım- lar atabileceginden, patent hakkından göreceli ödün verebileceğinden söz ediliyor. CHP milletvekili Mehmet Neşar'ın basın toplantı- sında tam da bu noktadan yola çıkılarak Erdogan hü- kümetinin izlediği politikalaria, AB üyelik ilişkilerinden başlayarak yaşamın her alanına yönelik, bu arada ilaç ve sağlıkta da Türkiye'nin içine düşürülmekte oldu- ğu koşullar eleştiriliyor. Neşar, Türkiye'de karalama konusu yapılmaya çalışılan emperyalizme karşı ba- ğımsızlık savaşı, Kemalizmi örnek alan Hindistan'ın kuş gribi bağlantılı açtığı savaşı örnek veriyor. Roch'un ürettiği ilacın kutusu 60 dolara mal olurken yoksul ül- kelerin devlet eliyle de olsa bu ilacı ithal edip halkla- nnın, kftlelerin yararlanmasınasunabilmeleri olası de- ğil. Hindistan ilaç firmasının eşdeğerie üretmek iste- diği ve bu konuda uluslararası arenada verdiği çok çok daha ucuza ilaç üretimi savaşımının anlamı böy- lece ortaya çıkıyor. Kişi başı günlük geliri 10 sent, 13.5 kuruş altında olan 47 yoksul ülke var. Ne yazık ki de kuş gribi tehdidi en çok bu ülke halklan için ge- çerli... CHP milletvekili, yeri gelmişken Türkiye'de hükü- metin seçtiği ekonomik politikalaria da bağlantılı doğ- rudan ithal ilaç kullanımında yüzde 65 gibi yüksek bir orana ulaşıldığının altını çiziyor. Erdoğan hükümeti ilaç konusunda attığı imzalarta yıllık 15 milyar dolar- lık bir kapitülasyon anlaşmasına onay vermiş bulunu- yor... Ne ilginç bir rastlantıdır ki dünün ekonomi, bütçe haberleri bağlantılı ekonomi programlannda, piyasa uzmanlan, borsa yuppilerinin yaptıklan yorumlarda, tek ses halinde bir an önce IMF'nin de dayatmakta olduğu şu ünlü,"Sosyal Güvenlik Reformu" yasası- nın bir an önce çıkanlması isteniyordu. Sosyal güven- lik harcamalannın bütçede kara deliğe yol açtığı ün- lü tezleri ile sağlık ve ilaç harcamalannda çaljşan ve emekli sigortalılara yapılan hizmetlerin kjsrtlanması olmazsa olmaz koşul olarak sayılıyordu. Türkçesi Meclis'te komisyonda görüşülmekte olan yasa çıkanlarak sağlık ve ilaç harcamalannda kimi kalemlerde sigortalının hem ödeyeceği primler hem de paylar çok ciddi arttınlacak, kimi kalemler ise tü- müyle paralı hale getirilecekti. İthal, pahalı ilaca mah- kûm edilmiş yoksul halkımız, sigorta aracılığıyla kısıt- lı ve zor koşullardakJ bugünkü yararianma haklannı da kaybedecekti... soner@cumhuriyetcom.tr SÜRESIUZATILDI TOKİ'nin indirimli tapufirsatı sürüyor ANKARA (AA) - Toplu Konut îdaresi (TOKl),öncekiyıllarda teslim ettiği 14 bin ko- nutun sahibine, borçlan- m yüzde 20 indirimle peşin ödeyip tapulannı hemen almalan için aç- tığı kampanyanın süre- sini, bankalara yapılan yoğun kredi başvurusu üzerine 30 Kasım'a ka- dar uzattı. Kampanya kapsamında, Ankara Er- yaman 5. Etap, Bilkent, Ümitkent, Samsun Ku- rupelit, Kars, Kars 2. Etap, Bozcaada, Gökçe- ada, Şanlıurfa, Erzin- can, tzmir-Mavişehir, Istanbul-Bahçeşehir, Ataşehir, Sinanoba, Mi- maroba, Bizimkent, Gebze-Mutlukent, Em- lakkent projelerindeki konut sahipleri Ziraat Bankası'na, Diyarbakır, Hakkâri, Şırnak, tzmit- Yahyakaptan projelerin- deki konut sahipleri Va- kıflar Bankası'na, Istan- bul-Halkah 3. Etap pro- jesindeki konut sahiple- ri Halk Bankasj'na baş- vurarak borçlannı yüz- de 20 indirimle kapata- bilecek veya bunun için kredi kullanabilecekler.