Katalog

1 OCAK 2005 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA H J J v U i ı v - J İ V İ l ekonomi(« cumhuriyet.com.tr 13 EğerAB 'ye girebilirseksiyasileri ve bürokratları hayli zorlayacakyeni düzenlemeleryapmakgerekecek 'Armağan standardımız' yüksek!• Avrupa, bürokratların ve çalışanların "hediye" alma koşullarını bir yasa ile belirliyor. Buna göre bir Komisyon üyesi 150 Euro'dan daha pahalı hediye alamıyor. Üstelik çalışan personel için de ayrı bir yasa mevcut. Liyakat nişanının bile, çalışılan kuruma bilgi verilmeden kabul edilmesi suç. Türkiye'de ise kurallar yeni yeni belirleniyor. BAŞAKSEZEN Devlet başkanlarına, başbakanlara sunulan hediyeler her zaman tartışma konusu oldu. Son günlerde İngıltere de Başbakan Tony Blair'in küçiik bir kaçamağı ile çalkalanıyor. Blair, 2002 yılında tanınmış bir Fransız işa- damı olan Lc Cartier vc Montblanc kalem- lerinin sahıbi Alain Dominique Perin'in, Gü- neybatı Fransa'daki 15'ıncı yüzyıla ait Lag- razette Şatosu'ndaeşi Cherie ve üç çocuğuy- la birlikte kaldığı ortaya çıkınca ortalık ka- rıştı. Şatodaki bedava tatil parlamenloya bil- dirmediği için soruşturma açıldı. Bizde rastlanan örneklerin tersıne, diinya- da riişvet aldığı iddia edilen ya da kanıtlanan pek çok kışi ya istifa ya da "intihar" etnıek zorunda kaldı. Örneğin, Fransız Sosyalist Partisi'nın önde gelenlerinden Bcregovoy, benzer bir soruıı nedeniyle intihar edenler arasmda bulunuyor. Pek çok ülke ya da bırlık, bürokratlarının ve çalışanlarının pahalı hediyeler almasını önlemekadınalimitlerbelirlcyipbununüze- rindeki hediyeleri "rüşvct" kapsamında de- ğerlendiriyor. Avrupa Komisyonu'nun ise bu koııuda' 'Komisyon Üyeleri için Davramş Ku- rallan" başjıklı 15 sayfahk bir yasa metni var. Buna göre "Avrupa Komisyonıı üyeleri, 150 Euro'dan daha dcğcrli hediyeleri kabul cde- mezlcr. Diplomatik kullanımına bağlı olarak, bu miktardan daha pahalı hediyeleri kabulet- tikleri takdirde, söz konusu hediyeyi Komis- ' yon'un protokol bölümünevcrcccklerdir. Ko- misyon üyeleri, kendilcrinc bahşcdilen ödül- leri, liyakat nişanlarını Komisyon başkanına bildirmekle yükümlüdürler" Öte yandan çalışan personel için de fark- lı bir uygulama söz konusu. Personel Yönet- meliği'nin 11. maddesine göre, "Herhangi bir ıcsıııi görevli kurum dışından, bağlı bu- lunduğu herhangi bir kayuaktan veya her- hangi bir hükünıetten kendisini atayan mer- cinin onayı olmadan her nc şekildc olursa ol- suıı, liyakat nişanı, hediye vcya ödeme, iyilik kabul edemezler. Bu durumun istisnasını, atandığı giirevden önce sunduğu hizmetlcr veya askerlik vcya diğer ııhısal hizmetler için aldığı özel izinler vc bu izinlerc bağlı olarak verdiği hizmetler oluşturmaktadır" Tony Blair'in başı, bir Fransızın şatosunda çoluk çocuk üç gün kaldığı için dertte. Gcçen yıl bir Suudi prcnsinden yüz binlerce dolarhk hediye alan ABD Başkanı Bush, 200 doları aşanlan, görcvi bitince, Clinton'ın yaptığı gibi iade etmek zorunda.Bizdckonıı,Başbakan Erdoğan'ınHyundai'denBaşbakanlıkiçinistediğiotoylagündemcgelmişti. ABD'de hediye müzesi ABD'de iist düzey yetkililere verilen hediyelerdc 200 doları geçmeme sınırı konuluyor. Ancak kanunlara göre, başkanın ailesi ve yardımcısına getirilen hediyeler görev süresince kullanılabilse de görev süresi sona erince ulusal arşive kaldırılmak zorunda. George Bush'tan öncekı ABD Başkanı Bill Clinton döneminde gelen toplam 70 bın dolarhk hediyeler de kasım ayında müzede halka sunuldu. Bush'un ise geçen sene sadece Suudi Kraliyet Ailcsi'nden aldığı hcdıyelerin toplamı "130 bin" dolar değerindeydi. Suııdilerden 130 bin dolarhk müccvher hediye alan Bush'a ayrıca, Bvlgari marka saat de hediye edılmişti. 200 dolar sınırı nedeniyle geçen sene Bush'a Türkiye'den götürülen Sarar Sartoria marka takım elbıse, eşine hediye edilen tel kırma şal gibi hediyelerde de bu fiyat sınırına dikkat edılmişti. 2003'te Bush'a dünyadan giden hedıyelerin toplamının 300 bin dolara yaklaştığı belirtıliyor. TASLAK HAZ1R Türlüye 'de etik kurallar yeniyeni belirleniyor Türkiye, tanıdık işadamlarının yatlann- da tatil yapan başbakanlan gördii ama ya- dırgamadı. Siyasi partilere yapılan bağış- lardakı ölçüsüzlük de fa/.la tartışılmıyor. Son aylarda Başbakan RecepTayyipErdo- ğan'ın, Başbakanhk adına Toyota, Hyun- dai, MAN, Aırbus gibı firmalardan makam aracı, uçak gibi bazı özel ısteklerde bulun- ması ise sert eleştırılere konu olmuştu. Türkiye'de siyasılcr için ABveABD'de- kine benzer sınırlamalar yok. Bürokratlar için de mal bıldirimı, riişvet ve yolsuzluk- la ılgılı kanunlar var, ancak yaptırımların çoğu kâğıt üzerınde kalıyor. Kamu Görevlileri Etik Kurulu tarafın- dan hazırlanan "Kanıu Görevlilerinin Etik Davramş İlkeleri Hakkında Yönetmelik TaslağT ile Türkiye'de en az genel müdür- le eşiti ve üstü görevlilere aldıklan hediye- leri bildınne zorunluluğu getiriliyor. Bu kı- şiler görev yaptıklan kuruma katkı anlamı- na gelen ve çalıştıklan kurumun demirbaş listesıne kaydedilmek üzere aldıklan hedi- yelerin listesim her yıl ocak ayı sonuna ka- dar Kamu Etik Kurulu'na bildirecekler. Kişisel çıkar gözetilmeyecek Kamu kurumlanna, üniversitelere ve si- vil toplum örgütlerine gönderilen taslağa göre, kamu görevlileri, yürüttükleri görev- le hizmet veya menfaat ilişkisi olan gerçek veya tüzelkışılerden, doğrudan doğruya ve- ya aracı eliylc, kendisi, ailesi, yakın akra- balan ve arkadaşlan için (karşılama, veda ve kutlama hediyeleri; burs, seyahat ve çek hediyeleri; mensubu olduğu vakfa, derne- ğe veya spor kulübüne yardım istemek da- hil); ücretsız konaklama (otel, tatil köyü, kamp, pansıyon), kredi kabul edemeyecek- ler ve çıkar sağlayamayacakJar. Taslağa gö- re aynca, resmı gün, tören ve bayramlar dı- şında, hiçbir gerçek veya tüzelkışiye çe- leıık veya çiçek gönderilemeyecek, hediye makam aracı kabul edilemeyecek. Türkiye'de var olan bir diğer kanuna gö- re de kamu görevlileri, on aylık net asgari ücreti aşan hediye ve hibe niteliğindeki eş- yayı aldıklan tarihten itibaren 1 ay içerisin- de kurumlanna teslim etmek zorundalar. Bu da yaklaşık 3 nıilyar 182 milyon lira edi- yor. Aksı davranışlar için ise 3-5 yıl arasın- da hapis cezası öngörülüyor. Türkiye'de de mal bildirimı, riişvet ve yolsuzlukla ilgili kanunlar var, ancak yaptırımların çoğu kâ- ğıt üzerinde kalıyor. Ereğli 'den dünyaya siyah havuç KONYA (AA) - Türkiye'de bü- yük bir bölümü Konya'nın Ereğli ilçesinde yetişen siyah havuç, gı- dalann ve ilaçlann renklendirilme- sinde kullanılmak üzere birçok ül- keye ihraç ediliyor. Jlçede siyah havuç üretimi ya- pan bir firmanın sahibi olan Rccep Çahşkan, turuncu havuç kadar yaygın olmayan siyah havuç çeşi- dinin, uzun yıllardan bu yana Ereğli'de yetiştirildiğini söyledı. Türkiye'de yaygın olarak tüketilen turuncu havucun bilinen yararları- nın büyük bir bölümünün siyah havuç için de geçerli olduğunu be- lirten Çalışkan, bunun yanı sıra si- yah türün bazı iirünlerde hammad- de olarak kullanımımn söz konu- su olduğunu anlattı. Çalışkan, ilçede yılda yaklaşık 10 bin ton siyah havuç üretildiği- ni ve ABD ile Avrupa'ya ihraç et- tiklerini söyledi. Dolann pabucu <lama ahbyor • TL cinsi yatırımların büyüme gösterdiğini belirten Para Yöncticileri Derneği Başkanı Toygar, son bir ayda 1.5 nıilyar dolar para girişi olduğuna dikkat çekerek "Döviz tevdiat miktannda 2005 içinde yüzde 10 küçülmc olabilir" dedi. İSTANBUL (AA) - Para Yönetıcile- ri Derneği Başkanı Res.it Toygar, Tür- kiye'de yatırım tercıhlerıne bakıldığın- da Türk Lirası cinsı enstriimanlara ya- pılan yatırım mıktannın cıddi boyut- larda büyüdüğünü bildirdı. Yabancı yatırımcı gırişlerinın yoğun şekilde devam ettığini ve son 1 ay içe- nsinde 1.5 milyar dolar giriş yapıldı- ğını dile getıren Toygar, bunların da- ha çok portföy yatırımları ve kısa va- deli, yanı sıcak para olarak Türkiye'ye geldiğmı anlattı. Yüksek enflasyonun yaşandığı ül- kelerde dövızin enilasyona karşı bir sigorta vazıfesı gördüğünü dıle getıren Toygar şunları kaydettr " Bizde öyle oldu ve insanlar sürekli itibarı olmayan bir paradan kaçıp da- ha itibariı bir paraya geçtiler. Dolann da arük eski itibarı yok dünyada. O açıdan vatandaşın ciddi şekildetaşımış olduğu döviz tevdiatını satmak isteye- ceğim düşünüyomm. Çünkü düşük enflasyon ortamında, yüzde 10,9,8'li entlasyon ortamında dövizarnkenllas- yona karşı bir sigorta görevi görmüyor. Döviz tevdiat miktannda 2005'te yüz- de 10 civarında bir çözülme olabilir." Haııı petrolfiyatlarınıarrhıan nedenlerden bin de sabotajlardı. Son olarak dün, Bağdat yakınlannda buhınan Doura Perrol Rafinerisi, bir havan topu saldınsına hedefoldu. Bütün çalışnıalara rağmen yangın büyüktahribat yaptı. (Fotograf:AP) Buyılpetrolfaturamız kabaracak ANKARA(ANKA)-Ol-X'D'nın Hkonomık Görünüm Rapom'na ılışkın veri tabanında, bu yıl ortalama 39 dolar olarak gerçekleşen uluslararası ham petrol fiyatlarının 2005 ve 2006 yıllarında da yüksek seynnı koruyacağı tahminine yer verildi. Tahmine göre 2003'te ortalama 28.8 dolar düzeyindeyken bu yıl 39 dolara kadar yükselen Brent türü ham petrolün ortalama varil fiyatı 2OO5'te 46.2 dolar civannda seyredecek. Bu gelişme, Türkiye'nin yıl sonu ıtıbarıyla 14 milyar doları aşacağı tahmın edilen toplam petrol faturasını 16.5 milyar dolara kadar çıkarabilecek. Çinliler Yukos'ta ortaklığa talip Öte yandan AA'nın haberine göre, Rusya Enerji Bakanı Viktor Khristenko, Yukos'un ödeyemediği vergi borçlarına karşılık satılan ana üretim birimi Yuganskneftegaz'a Çin'in devlet petrol şirketi CNPC'nin de ortak edilebileceğinı söyledi. İŞÇİNİN EVRENİNDEN ŞÜKRAN SONER Beterin Beteri Varmış... Dostlara gönderilen yılbaşı tebriklerinde, "En kö- tüyılınız geçen o/sun"anlamına gelen sözlerdöktür- düğümüzde, geçırdiğimiz yılın çok kötü olduğuna inanırdık. Kimilerinin daha karabasan duygusu ver- diğini, "bundan kötüsü olamaz"diye düşündüğü- müzü de anımsıyorum. 2004, "Beterin beteri var- mış, dibe vurmanın sonu yokmuş"u öğrettı. Bilimsel teknolojik devrim çağında insanlıktan bu kadar uzaklaşacagımızı, insan eliyle insana bu bo- yutlarda kötülük yapabileceğimizi, kurgubilim film- lerinin üstünde dehşeti yaşayabileceğimizi kendi adı- ma düşünememiştim.. Irak işgali, bağlantılı insan hakları ihlalleri, vahşet, sayılmayan sıvil ölümü yet- medi.. yılı, ağırlıkla yoksulları vuran Güney Asya fe- laketi ile kapattık. Doğanın kaçınılmaz bir eseri gibi görülen, son ra- kamlarla 150 bine yaklaşan ölüden söz edilen, her boyutunda insanın insana kötülüğünün yansımala- rı yaşanan deprem, daha doğrusu tsunami ne ka- darı ile doğal afet? Haberlere yansımayan birtek boyutunu anımsat- mak istiyorum.. Bölgenin çok yaygın deniz yapısın- da yeri olan mercan kayalıkları, yine çok yoksul olan bölgenin en önemli gelir kaynağı uğruna oteller ya- pılırken, çok yaygın yok edilmişti. Mercanların bir bölümü de çevre kirlıliğinden ölmüş, kayalıklar yok olmuştu. Denız dibinin doğasındaki bu değişim, dal- gaların hız kesme aracı ortadan kalktığında dalga şiddetinin katlanacağı apaçık. Güney Asya felaketi, sadece çevreyi tahrip etme- dekı suç ortaklığımızı ortaya çıkaran boyutu ile de- ğil, insani değerlerde geldiğimiz noktayı sergileme anlamında da çok sarsıcı. Zengın Kuzey siyasi ikti- darlarının, yaşanan dram karşısında kılları kıpırdama- dı gibi... "Medya duyarlı davrandı" yaklaşımları da ülkemız ve hele de zengin kuzey cephesi için geçer- li değil. önce, "Depremin arkası bize nasılgelir"\ sor- guladık. Sonra turistlerimizin kaygısını öneçıkardık. Yardım önceliğimiz de öncelikle kendi yakınlarımıza yönelikti. Gerçi sivil girişimlerin, dünya ölçeğinde si- yasi girişimlerin önüne geçtiği söyleniyor. Ancak yö- reden gelen görüntü karelerinde, insanların çaresiz- liğinin boyutlarına bakıldığında, anlamlı yardımların girtiği de "palavra" sözcüğüne uyabilir. Istanbul'da yoksul gençlik için tek eğlence olan yeni yıl sokak şenliklerinin, yas gerekçesı ile dün ıp- tal edilmesinin ise gerçeği asla yansıtmayan çok ucuz bir şov niteliğinden öte anlamı yok. Diyanet Iş- leri'nin, sonradan Başkan tarafından biraçıklama ile düzeltilmeye çalışılsa da, yeni yıl kutlamalarını "gü- nah" olarak değerlendirmeye kalkışması, geçen yı- lın güvenlik gerekçelı son dakika yasaklaması orta- da iken, felakete, ölümlere saygı gerekçesi ne kadar inandırıcı olabilir? Güney Asya felaketini, insanların acılarını paylaşmak somut yardımlarla olur. Ülke, si- yasi irade, toplum olarak anlamlı ne yaptık. Bu ko- nuda sadece bız değil, dünya, insanlık sınıfta kaldı. Yeni yılın, insan olma hallehne ilişkin aklımızı başı- mıza devşirmesini en çok dilemelıyız.. • • • Belki Ingiliz basınında çıkan, ingiltere'nin Irak sa- vaşı için bütçesinden ayırdığı pay yanında, çoğu es- ki sömürgesı Güney Asya felaketini yaşayan ülkele- re gönderdiği yardım arasındaki uçurumu yansıtan haberler, insani değerlere ilişkin geldiğimiz noktanın, düzeyin sorgulanmasında bir başlangıç olabilir. Bel- ki ABD'de savaş maliyetinin kuruşunu ödemeyen Amerikalılar, bütçe açıkları, dolann önlenemeyen de- ğer kaybı karşısında, alınmak zorunda kalınacak ki- mi önlemlerle 2005 yılında bir bedel ödemek zorun- da kalabılirler. Akıllarını başlarına devşirirler. Irak'ta destekledikleri siyasi iktidar iradesi ile suç ortaklık- larını sorgulamaya başlayabilirler. Belki ABD, hatta dolaylı AB siyasilerinin desteğin- de ılımlı Islam tezi ile ülkemizde desteklenen iktidar, Irak işgalinde tezkereler başta bırkaç kez doğrudan, sürekli dolaylı suç ortaklığından sorgulanabilir. Bel- ki ikiyüzlülükler, yalanlardolanlartartışmayaaçılabi- lir. Bilimsel teknolojik devrim çağında nasıl olup da dinler, ırklar, ilkel inançlar, tarikatlar, mafyalar ekse- nınde örgütlenmelerin, siyasallaşmanın öne çıktığı sorgulanabilir. önceki gün kulaklarıma inanamadım, ama en cıddi ekonomi programlarından birinde, bir astrolog konuk edilmiş, AB miladı ve müzakere ta- rihlerinin astroloji bilimine göre burçların hareketleri bağlantılı Türkiye için uygun olmadığı tezi ciddi cid- di savlanıyordu. Dahası Başbakan Erdoğan'ın par- layan yıldızının bir iki yıl sonra durgunluğa gireceği açıklanıyordu.. Ne dersiniz? Yoksa siz de mi aklın ye- rine, kör inancın egemen olduğu davranışlara yöne- lik değişimin etki alanı içindesinız? özel yaşam alanında, örneğin 2005'ın kendimiz, sevdiklerimiz, dünyamız için güzellikler getireceği- ne inanmak, en azından bunu dilemek çok güzel de.. Yükselen değerlerle kirlenmış, insani değerleri aşınmış, bencilleşmiş bir yaşam biçiminde, insana ait değerleri, aklı bir yana atıp körinançlarasarılmak.. en azından, bilimsel teknolojik devrim, bilgi çağında edindiğimiz donanımla çatışıyor... İnsana, insanlığayaraşırnice güzel günlere.. mut- lu yıllara... [email protected] DÜNYANIN EN BÜYÜK LÎMANIYDI Rotterdam birinciliğini Şanghay'a kaptırdı AMSTERDAM(AA)- Hollanda'nın Rotterdam Limanı 40 yıldaıı daha uzun bir süredir, "dünya- nuı en büyük limanı" ol- ma özelliğinı, bugünden itibaren Çin Halk Cum- huriyeti'nin Şanghay Li- manı 'na kaptırdı. Dün açıklanan verılere göre, Rotterdam Lima- nı'nda yıl içinde yapılan mal yükleme ve boşalt- ma işlemleri, geçen yılla karşılaştınldığında yüz- de 8'lik artışla, 354 mil- yon ton oldu. Rotterdam Lima- nı'nda bu yıl sağlanan 26 milyon tonluk artış, dün- yanın en büyük limanı olma özelliğinı koruma- yayetmedi, Çin'in Şang- hay Limanı'nda verilen hizmetse 380 milyon ton oldu. Rotterdam Belediye- si'nin, bugün Şanghay Limanı yetkililermi ara- yarak kutladıkları bildi- rildi. Rotterdam Liman Müdürlüğü'nden yapılan açıklamada da en büyük liman özelliğinin yitiril- mesinin, olumsuz bir et- kisinin beklenmediği be- lirtildi. Açıklamada, As- ya ülkelerindeki liman- larla rekabetin söz ko- nusu olmadığı, Rotter- dam'ın Avrupa içinde hâlâ en büyük olduğu, Anvers, Hamburg, Bre- men gibi diğer rakip li- manlardan çok önde ol- duğu behitildi.