Katalog

SAYFA CUMHURİYET 1 EYLÜL 2004 ÇARŞAMBA DİINYA BARIŞ GUNU 1TRİLYON DOLAR SİLAHLAİVVIAYA GİDİYOR- Birçok ülkede tnsanlar açlıktan ve hastahktan ölürken savaş ajgıtının işiemesi için askeri harcamalara yaklaşık 1 trilyon dolar yaünlıyor. Oysa silabJanmava harcanan paranın üçte biriyle yeryüzünün bütün açlan doyurulabilir, yoksuJ çocuklann sağlık ve eğitim sorunlan çözülebilir. Dünyada son 12yılda çıkan çatışmalarda 2 milyonu aşkın çocuk öldü, 1.1 milyon çocuk ise öksüz kaldı Savaşm gölgesmdekııtlamaI 1 n büyük silah Ay üreticisi X - / ABD'nin Irak'ta devam eden kirli savaşının her dakikası 123 bin dolara mal oluyor. 1.5 yıldır süren işgalin ABD'ye faturası bugüne kadar yaklaşık 140 milyar dolan buluyor. Din ve mezhep aynlıklan nedeniyle dünyanın birçok bölgesinde insanlar 'diken üstünde' duruyor. ALPERTURGUT HİLALKÖSE ugün 1 Eylül. Dünya Banş Günü'nün Birleşmış Milletler'ce kabul edilişınin 20'nci yılı kutlanıyor. Bu yılda insanlığın ortak özlemı banş, savaşlann ve silahlanmanın gölgesinde kutlanacak... Irak, Afganistan, Çeçenistan ve Fılıstın'dekı ışgal ve savaşlar, başta Kongo, Sudan, Nepal ve Haıtı olmak üzere pek çok ülkedekı çatışmalar, her yıl yüzde 90'ını sıvılleruı oluşturduğu 300 bin kışının yaşamlannı yitirmesıne yol açıyor. Savaşlann acısını en çok çocuklar ve kadınlar çekiyor. Dünyada son 12 yılda gerçekleşen savaşlarda 2 milyonu aşknı çocuk öldü, 1.1 milyon çocuk ise öksüz kaldı... Ölümlenn dışında, tecavüz, sakatlık ve evsiz-yurtsuz kalmanın acısını taşıyan yüz bınlerce kişi, hâlâ banşı bır uzak düş gibi görüyor. Birçok ülkede insanlar açlıktan ve hastalıktan ölürken savaş aygıtının ışlemesi için askeri harcamalara yaklaşık 1 trilyon 2. Dünya Savaşının başlamasuun üstünden 65 yıl geçti. Ama dünya ülkeleri bu büyük savaştan geekli desi çıkaramadılar. Hitler 'inPolonya 'yı işgalettiği gün ünyayı sarsan en büyük savaş, 1 Eylül 1939 günü başladı. Nazi hderi Adotf Hifler'in askerlerinin kanlı çızmeleriyle, Polanya'yı çığnediğı günün üzerinden tam 65 yıl geçtı. Ancak savaşlar, çatışmalar, ışgaller, sivıl ölümlen ve silahlanma çılgınlığı hiç bitmedı. Bırleşmiş Millletler (BM) 1984 yılında bu acılann bir daha yaşanmaması için on milyonlarca yaşamın solduğu bu 6 yıllık korkunç savaşın başlangıç tarihi olan 1 Eylül'ü Dünya Banş Günü olarak ilan etti. Buna karşın yaşamlannı banşa adayan Nobel Banş Ödülü sahiplen Enver Sedat, tzak Rabin ve Martin Lutber King katledıldiler. dolar yatınlıyor. Kıtleleri hedef alan kımyasal, bıyolojik, nükleer silahların üretımı ise tam gaz sürüyor. tnsanlar dışuıda hayvanlan ve bıtkıleri de ortadan kaldıran, ekolojik dengeyi bozan kitle imha sılahlanna kimse 'dur' diyemıyor. Oysa sılahlanmaya harcanan paranın üçte biriyle yeryüzünün bütün açlan doyurulabilir, yoksul çocuklann sağlık ve eğitim sorunlan çözülebilir. En büyük silah üreticisi ABD'nin Irak'ta devam eden kirli savaşının her dakikası 123 bin dolara mal oluyor. 1.5 yıldır süren ışgalın ABD'ye faturası bugüne kadar yaklaşık 140 milyar dolan buluyor. O harcamalarla kalkan uçaklar evlere bombalar yağdınyor, Ebu Garip Cezaevi'nde sahnelenen insanlık trajedisinin devamı sağlanıyor. Savaş Afganistan, Fılistın \ e Çeçenistan "da da sürüyor. Israil- Lübnan, İsraıl-Sunye, Israil-lran, ABD-Kuzey Kore, ABD-Suriye, ABD-Iran, Rusya-Gürcistan başta olmak üzere gergınhkler sürüyor. Suudı Arabıstan ve Yemen şımdıye kadar ohnadığı kadar terör ve güvensizlık ortamıyla karşı karşıya bulunuyor. Afrika ülkelerinde kabıle savaşlan, Latin Amerika'da ve Asya'da askerler ve paramıliter güçlerle gerillalar arasında çatışmalar eksik olmuyor. Dın ve mezhep aynlıklan nedeniyle dünyanın birçok """"| bölgesinde insanlar "diken üstünde" duruyor. Türkıye'de savaşa karşı çıkanlann, banş ginşimcilerinin başı dertten kurtulmadı. Kore'ye asker göndenhnesinı ıstemeyen Türkıye Banşsever Cemıyeti kapatıldı. 1977 yılında kurulan Banş Derneğı ise 12 Eylül 'ün ardından hedef } haline geldi, yönetıcılen, ; üyelen yargılandı. 1993 yılında ise Savaş Karşıtlan Dernegı kuruldu. Duvarlara, okul sıralanna "Savaşa hayır" yazan öğrenciler yargılandı, 1. Körfez Savaşı'na, Afganistan ve Irak'ın işgalıne karşı çıkanlar gözaltuıa alındı. Yasaklı kutlamalar Türkıye'dekı 1 Eylül Dünya Banş Günü kutlamalan bırçok kez alanlarda yasaklı duruma düştü. "Musa Anter Banş Ireni" 1997 yılında Dıyarbakır'a sokulmazken 620 kişi gözaltuıa alındı. Istanbul'da 1998'de "banş otobüsüyle" Diyarbalar'a gıtmek isteyen 165 kişi gözaltma alındı, onlarca kişi yaralandı. 2000'de Dıyarbakır, Konya ve Van'da banş eylemlerine müdahale edildi, vüzlerce kişi gözaltuıa ahndı. 2001'deHADEP Zeytuıburnu Ilçe Örgütü'ne yönelik polis baskuu sırasında Zeynel Durmuş, partı buıasından düşerek öldü. Aynı gün tstanbul Topkapı ve Diyarbakır'da da olaylar çıktı; güvenlık güçlen, gözyaşartıcı bombalarla gruplara müdahale etti. Öncekı yıl banş etkinliklerine izin venlmedığı için Sultanahmet'teki Adliye Sarayı önünde toplananlardan 15'i gözaltuıa alındı. Geçen yıl ise Izmir'de yapılmak istenen kutlamalara müdahale eden güvenlik güçleri, 10'u kaduı 30 kişiyı gözaltuıa aldı. 100 milyon insan barınma olanağından yoksun durumda Zararı siviller görüyor Dümada terör kokusu süreken banş isteyenler mücadelesini sürdürüyor. %/ Halkuı Mücadelesi Hareketi, Irak'ta savaşuı başladığı Mart 2003 ile Ekim 2003 tarihleri arasında ölen Iraklı sıvıllerin sayısuıuı yaklaşık 37 bin olduğunu belırtiyor. *' Dünyada yaklaşık her dört çocuktan bın tehlıkelı bölgelerde yaşam mücadelesi veriyor. ^ Sivillere büyük tehdit oluşturan kara mayuılannuı temizlenmesinin onyıllar alacağı ifade ediliyor. s/ 7 ve 65 yaş arasındakı en az 20 bin kız çocuğu ve kaduı, 1992"de eski Yugoslavya'da yaşanan çatışmalar su-asuıda tecavüze uğradı. v' Ruanda'da bu- milyon can alan soylunmuı arduıdan çoğunluğunu çocuklann oluşturduğu 65 bin insan evsız kaldı. v' Dünyada 350 bine yakın çocuk askerin olduğu tahmin ediliyor ve bu sayı her yıl artıyor. >/ Amerikan ve Ingiliz işgal güçleri, Irak'ta 13 bin adet parça tesirli misket bombası kullandı. Yaklaşık 2 milyon adet patlayıcı içeren bu bombalar, yüzlerce sivilin ölümüne neden oldu. •" Savaş koşullan altuıda yaşayan gebe kaduılann çoğu yetersız besleniyor, ruhsal olarak yıpranıyor. fiziksel açıdan rükeniyor ve hastalık kapma riski taşıyor. •* Tecavüz ve cinsel şiddet de savaş alanlannda kadınlara karşı bir silah olarak kullanılıyor. • "1. Körfez Savaşı sendromu". 200 bin Amerikan ve 5 bin Ingiliz askeri bu rahatsızlıktan şikâyetçi. Sendroma, seyreltilmiş uranyumun neden olduğu düşünülüyor. • Tanm ilaçlan yüzünden günde 600 çocuk, içme suyunun kirliliği yüzünden 5 binden fazla çocuk yaşamlannı yıtiriyor. • 27 bin çocuk önlenebilir bulaşıcı hastalıklar nedeniyle hayatını kaybediyor. • 100 milyon insan ise bannma imkânlanndan tamamen yoksun durumda. AVRUPA'DAN GURAY OZ İşsizlikle Savaşın Tuhaf Tarihçesi Şimdi artık adı Karl Marks Üniversitesi değil, Le- ipzig Üniversitesi. Üniversiteyi geçince ünlü or- kestra yönetmeni Kurt Masur'un çabası ve ina- dıyla yapılmış Gevvandhaus, ünlü konser salonu geliyor. Sonra ortasındaki görkemli heykellerle süslü havuzuyla meydan çıkıyor karşınıza. Biraz ilerde de Demokratik Almanya'ya son veren isya- nın kıvılcımının yakıldığı, isyanın örgütlendiği kili- se var. Geçen pazartesi o meydan yine tıklım tıklım do- luydu. Beriin Duvan'nı yıkanlar yine ordaydılar. Yine "Biz halkız (Wirsind das Volk)" diye bağı- nyorlardı. Hayır, öyle değil, bu kez cümleyi tersi- ne çevirmişlerdi; "Halkız biz (Das Volk sind wir)" diyorlardı. Hayır, amacım sinik biryazı yazmak değil, "Gör- dünüz mü gününüzü, artık anlamışsınızdır her- halde?" demek istemiyorum. Ama gerçeği söylemekten de kendimi alamam. Doğu Almanya, duvann yıkıldığı günden beri iş- sizlikle boğuşuyor. Yıllardır işsizlikle mücadele eden Batı Almanya'nın işsizleriyle, geçmişte tanı- madığı isizlerie, işsizlikle tanışıyor. Biliyorum şimdı birileri şu ünlü "serbest piyasa ekonomisi"rim mantığıyla bana "Ama orada gizli işsizlik vardı" derler. Ciddiye almak mümkün değildir bu saçmalığı, üzerinde durmaya değmez. Hepsi de ordaydılar, birleşmeden sonra kendi- lerine sunulan "işsizlik yardımı"nın daha da azal- tılmasına isyan edıyoriardı. Kırk yıl adını duyma- dıklan işsizlikle karşılaşmış, "işsizlikyardımı"n\ öğ- renmişlerdı. Üstelik şimdi "ondan da vazgeçmek zorunda olduklan" bildiriliyordu. Birleşmeden son- ra büyük bir zaferle iktıdara gelmiş olan sosyal demokrat parti ise ihanet etmişti ve onun bu iha- neti kaldıramayan eski genel başkanı da onlarla biriikte bağınyordu. • • • Hayat öğreticidir. Hayatın ve insanın öğrenmeye, öğretmeye "feş- ne", "aşina", alışık olduğunu biliyorum da haz- metmeye alışık olduğuna bir türiü inanamıyorum. Alman Sosyal Demokrat Partisi SPD'nin eski Baş- kanı Oscar Lafontaine ı de aynı garip duyguyla izledim. Lafontaine, sosyal demokrasiyi sola çe- kerek ayakta tutmaya, hızla sağa kayışını durdur- maya çalışıyordu. Gerhard Schröder yenı dünya düzenıne, finans dünyasına, tekel patronlanna tes- lim olurken, Lafontaine farklı bir heyecanla, "Artık Almanya'da doğu ve batı yok, yoksullar ve zen- ginler var", "şu 'arbeitsmarkt' (iş pazan) denilen şeyi hiç hazmedemedim, insan pazan bu" diyor- du. Almanya'da hazmedenlerle hazmedemeyenler karşı karşıya geliyor. "Artık böyle şeyler olmayacak" diyorlardı ya... Demek ki oluyor. Demek ki rüzgânn yönü, yüreklerinin yelkeni rüz- gâr rotası değiştirebıliyor. • • • "Dünyanın son kez değiştiğine" dairrivayetinsos- yalist denemenin yenilgisiyle sesini yükselttiğini, artık "geri dönülmez bir akşamın ufkuna" ulaşıl- dığını ilan ettiğini de bilıyoruz herhalde. "Tarihin sonu" dediler buna. Oysa tarihin sonu yoktur ve olsaydı eğer, bu, son- suzlukla ilgili arayışımızın da sonu olacaktı. Birtek insanın, bireyin sonsuzluğuyla ılgilı bu btlgının çok denn bir bilgi olduğuna inandığım için, hiç kuşku duymadım zaten işsizliğin ve başkatuhaflıklann bir gün yenilebileceğinden. Yakın tarihımizdeki çok önemli tecrübeye, onun teorisine güvenim de buradan gelir. Pek çokları- nın bildiğinin tersine sosyalizm, yığınlarla değil, in- sanla, insanlarla ilgili bir iştır. Insanı fark etmeden, yığınlardan söz eden, onlan ihmal edilebilir sayı- lar olarak gören kapitalizmdir. Geçmiş bunu göstermiş ama kanrtlayamamış- tı. Şimdi zamanıdır. Geçmişin sosyal demokrasisi parçalanıyor. Sos- yalizmin örnekliği ve kusurlan arasında kendine bir hayat alanı bulan sosyal demokrasiye politik yel- pazede yer kalmıyor. Bu nedenle de geçmişte ona bel bağlamış işçiler, işsizler, aydınlar "Ne oldu bi- ze" sorusunu daha fazla, daha yüksek sesle sor- maya başladılar. Leipzig'deki gösteri bu nedenle önemliydi. Siniklikle ilgisi yok. "Biz halkız" diye sosyalizmın iyi becerilememiş bir tecrübesine isyan edenlerin, "Halkız biz!" diye ayağa kalkmalanndaki kerametin anlaşılması da zaten bu nedenle uzun sürmeyecektir. e-posta: guray.oz « cumhuriyetcom.tr Park temeli de atılacak Yenice'de ilk kez kültür şenlikleri ADANA (Cumhuri- yet Bürosu) - "Yenice Kültür ve Banş Şenlik- leri'' başlıyor. Çok sayı- da ünlü yazar ve sanat- çının katılacağı, 2 gün sürecek etkinlikte "Ba- nş Parkıw nuı temeli de atılacak. Yenice'de ilk kez dü- zenlenen şenliğin, kül- tür ve sanata yapacağı katkı kadar kentin tari- hi konumunun tanınma- sı açısından da yararlı olacağını vurgulayan Beledıye Başkanı Veü Serin şunlan söyledi: "İkinci Dünya Sava- şı'nm en SKakgünlerin- de 30 Ocak 1943'te 2. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü ik İngiltere Baş- bakanı WinstonChurc- hill'in tren içinde ger- çekleştirdiği büyük gö- rüşmeye e\ sahipüği \a- pan Yenkemiz, bundan bö\ie kültürve sanata da ev sahipliği yapacak. Kültürve Banş Şenüği, kentin tarihi konumu- nun tanıümı için güzel bir firsat olacak." ilk günün Grup Yü- reğinin Sesi, Grup Çığ konserleri ve havai fişek gösterisiyle sona ereceğini anımsatan Başkan Serin, etkinliğin, katıluncılann Banş Par- kı'ndaki imza ve söy- leşileri, Ça\oışoğlu Kül- tür Salonu'nda 'Sınır- da' adlı oyunun sah- nelenmesi ve sanatçı Kıvırcık Ali'nin de katılacağı konserlerle yarın sona ereceğini söyledi.