Katalog

5 AĞUSTOOS 2004 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA EKONOMI ekonomi@cumhuriyet.com.tr 13 Yüzde 20'lere kadar varan zamlarla boğuşan yurttaşın cüzdanı devletin fiyat artış hesabı ile tutmadı Enflasyon zamla düştü! Ayakkadıcılar Konya'da buluştu • KONYA (AA) - TÜYAP ve ART Fuar Organizasyon işbirliğiyle düzenlenen "Konya Ayakkabı, Yan Sanayi ve Moda Fuan 2004", KTO-TÜYAP Konya Uluslararası Fuar Merkezi'nde açıldı. Konya Büyükşehir Belediye Başkanı Tahir Akyürek, fiıann açılışında yaptığı konuşmada, Konya'nın dünya kentleri arasında öne çıkabilmesi için özellikle ayakkabı sektöründe gelişme sağlaması gerektiğini söyledi. 8 Ağustos'a kadar açık kalacak fiıara, Lübnan, Ürdün, Gürcistan, Ermenistan, Suriye ve çeşitli Ortadoğu ülkelerinden alıcı heyetleri de katılıyor. Tayland'dan tavuk ppomosyonu • BANGKOK(AA)-Dünyanın 4. büyük tavuk ihracatçısı Tayland, "kuş gribi" salgını yüzünden durma noktasına gelen ihracatım canlandırmak için promosyon atağına geçti. Bıına göre Tayland'dan tavuk ve tavuk ürünü ithal eden her ülke kredi olanağından yararlanabilecek. Aldıklan tavuklann bedelini kendi uygun gördüğü tarihte ödeyebilecek. Ayrıca, tavuk alıp karşılıgında mal da verilebilecek. Yeni Rajtfya yeni distribütör • BERLİN (AA) - Yeni Rakı'nın Almanya ve Schengen ülkeleri distribütörlüğü, Alman "drinks&food" adlı pazarlama ve dağıtım şirketine verildi. Mey îçki Sanayi ve Ticaret AŞ Genel Müdürü Galip Yorgancıoğlu, Almanya'nın en büyük ve en önemli pazar olduğuna dikkat çekerek daha önce Yeni Rakı'nın Almanya'da birçok küçük şirket tarafindan pazarlandığını, stratejik açıdan bu dağıtımın tek bir distribütör tarafindan yapılmasını uygun gördüklerini ifade etti. İşsizlene 282.3 trilyon ödendi • ANKARA(ANKA)-Işsizlik Sigortası Fonu'ndan, işsizlere, Mart 2002'den bu yana yapılan ödemelerin tutan bu yıhn temmuz sonu iribanyla 282.3 trilyon liraya ulaştı. tşsizlik Sigortası Fonu'nun verilerine göre, temmuz ayında işsizlik sigortasından yararlananlann sayısı 70 bin 554 olarak gerçekleşti. Temmuz ayında ise fondan işsizlere 17 trilyon 249.2 milyar liralık ödeme yapıldı. • Tüketici fıyatlannm binde 2, toptan eşya fiyatlannın ise yüzde 1.5 gerilediği temmuz ayrnda başta akaryakıt olmak üzere sağlık hizmetlerinden ilaca kadar pek çok tüketim kalemine zam yapıldı. Hükümet bu yıl içinde memura yüzde 6 zam yapmasına karşın 2004 yılı içinde lojman kiralannı yüzde 15, kreş ücretlerini yüzde 20 arttırdı. Ekonomi Servisi - Yıllık bazda enflasyonun yüzde 9.57'ye geriledi- ği temmuz ayında, akaryakıt başta olmak üzere pek çok tüketim malı- na zamyapıldı. Tüketici fıyat endek- sinin (TUFE) binde 2, toptan eşya fi- yatlannınsa (TEFE) yüzde 1.5 geri- lediği temmuz ayında sadece köprü ve otoyol geçiş ücretlerine yapılan zam yüzde 20'yi geçti. Dünya petrol fiyatlanndaki dalgalanmalar nede- niyle hükümetin Ozel Tüketim Ver- gisi'ni (ÖTV) arttırması akaryakıt fıyatlanna yüzde 5 zam olarak yan- sıdı. Akaryakıt fiyatlanndaki artışın üreticiden tüketiciye bütün kesimle- re yansıdığı bilinmesine karşın Dev- let tstatistik Enstitüsü, açıkladığı ra- kamlarla, enflasyondaki düşüş süre- cinin devam ettiğine vurgu yaptı. Ekonomi yetkilileri ise, petrol fiyat- larımn tarihı rekorlar kırarak varil başına 44 dolann üzerine çıkmasuun ardından, bütçedeld gelir hedefleri- ne ulaşılabilmesi için akaryakıt fi- I İlaçtan akaryakıta herşey zamlandı 1 1*1 llaç Özel muayene Otoyol, köprü Doğalgaz Akaryakıt Artış %8,75 ^ %5 JU %20 fN %5 ftv j \ r o/o 5 İ L f f Deutsche Bank: Rahatlamak için erken Deutsche Bank, temmuz ayı enflasyon rakamlannın, TÜFE'nin yıl sonunda yüzde 12'lik hedefin altında kalacağının göstergesi olduğunu savundu. Ancak kuruluş, enflasyondaki düşüşte tanm fiyatlan etkili ol- duğu için henüz rahatlamak için erken olduğuna da dikkat çekti. Tem- muz ayında tanm fiyatlannın etkisinden anndınldığında TEFE'nin yüzde 0.8 arttıgını vurgulayan kuruluş, tanm dışı TÜFE'nin de yüzde 0.4 arüş gösterdiğini kaydetti. Kuruluş aynca, Mcrkez Bankası'nın, IMF ile yeni bir güçlü program açıklanmadan faizlerde değişikliğe git- meyeceğıru öngördü. yatlannda bir ÖTV artışı gerek- tiği yönünde açıklamalar yapıyor. Temmuz ayında yurttaşın en temel harcamalannın başında gelen sağlık giderleri de zamdan nasibini aldı. Flaç fıyatlanna yüzde 8.75 zam ge- lirken, özel muayene ücretlerinde yüzde 5'lik artış yaşandı. Temmuzda yapılan zamlar- dan sonra şimdi de gözler IMF'nin 8. gözden geçirme çalışmalannı ta- mamlamasuun ardından eylülde ya- pılacak zamlara çevrildi. ÖTV'de ye- ni bir artış beklenırken Yükseköğre- tim Kurulu da yeni eğitim dönemin- de üniversite harçlanna yüzde 8 ve- ya 12 oranında artış yapmak için ha- zınlık başlattığını açıklamıştı. Memurun enflasyonu budefill Kamu-Sen'in araştırması ise bir kez daha DİE ile memurun hesabı- nın tutmadığını ortaya koydu. Hü- kümetin 2004 yılında vergiler ve sosyal yaşam artışı için memurlar- dan aldığı ücretlere yaptığı zam, hem açıkJanan enflasyon rakamla- nnm hem de memurlara yapılan yüzde 6'lık zammın çok üzerinde gerçekleşti. Hükümet 2004 yüı için emlak vergisini yüzde 14.25, mo- torlu taşıtlar, damga ve harç gibi ver- gileri ise ortalama yüzde 28.5 ora- nında arttırdı. Kamu-Sen'in verile- rine göre memurlann eğitim ve din- lenme tesislerine yüzde 22.5, misa- firhane ücretlerine yüzde 13, loj- man kiralanna yüzde 15 ve kreş üc- retlerine yüzde 20 gibi yüksek oran- larda zam yapıldı. Buna göre 2004 yüının ilk altı ayı için memur maaşlannda ortalama 35 milyon lira zam yapılmışken, vergi- ler sosyal tesisler için ödenen ücret- lerdeki artışlar nedeniyle memurla- nn cebinden ayda ortalama 90 mil- yon lira geri alınmış oldu. DIE çok sık eleştirilen enflasyon sepetini değiştirmek için çalışma başlatmışh. DİE'nin, 2005 başı itiba- nyla uygulamaya sokacağı yeni dü- zenlemeyle enflasyon 410 yerine, 650 ürünün fiyatı üzerinden hesap- lanacak. Yeni sepete cep telefonu, CD gibi kalemler eklenecek. ABD'li şirketlere verilen kontratlann değeri 1.9 milyar dolara ulaştı Irak'ın paraları ABD'nin cebinde • Irak halkının ihtiyaçlan için kullanılacağı belirtilen fonlann, ABD'li şirketlere, "ihalesiz kontratlar" verilmek suretiyle pay edildiği ortaya çıktı. Buna göre, 2.26 milyar dolarlık toplam kontrat değerinin en az yüzde 85'i ABD'li şirketlere pay edildi. Ekonomi Servfei - ABD, özgür- lük ve refah getireceğini söyleye- rek işgal ettiği Irak'ta, yoksul hal- km parasıyla kendi ülİcesinin şir- ketlerini besledi. Irak fonlannm kontrolünü elinde bulunduran Ge- çici Koalisyon Hükümeti'nin (CPA) bu parayı nasıl ve kimlere kullandırdığı yönündeki kayıtlar ve analizler, Irak halkının ihtiyaçlan için kullanılacağı belirtilen fonla- nn, ABD'lı şirketlere, "ihatesiz kontratlar" verilmek suretiyle pay edildiğini ortaya çıkardı. Washington Post gazetesinde yer alan habere göre, şu ana kadar Irak'ta yeniden yapılandırma çalış- malan adı altında ABD'li şirketlere verilen kontratlann değeri 1.9 mil- yar dolara ulaştı. Kontratlar hakkın- da yeterli bilgi akışını sağlayama- yan ve kontratlann verildiği şirket- Barajkenanndaorganiktanm Organik tanma olan ügi her geçen gün arüyor. Tanm ve Köyişleri Bakanuğı Tanmsal Cnetim Genştirme Genel Müdürlüğü (TÜGEM) ve Devlet Su İşleri (DSt) Genel Müdüriüğü, içme suyu barajlannın et- rafinda buhınan köylerde organik tanmın yaygmlaş- ürüması için bir proje başlatü. Proje ile çiftçinin or- ganik tarmıla kazancmı artürmasının yanı ara kim- yasal gübrekr nedeniyle knienen barajlann da te- miz kabnası hedefle- niyor. Konya Tanm t\ Müdüriüğü Proje Şube Müdüriüğü'ndc göre\li ziraat mühendisi Or- han Ermetin, projenin sadece içme ve kullanma su- yunun temin edildiği baraj ve çevresinde uygulama- ya geçirildiğini kaydederek "Proje, Ankara-Kesik- köprii ve Kurtboğao, tznür-Tahtak, Kütahya-Por- suk, Çanakkale-Gökçeada, Gümüşhane-Köse ve konya-Altmapa barajlannı kapsyor" dedi lerin özelliklerini açıklamayan CPA'nm çoğunlukla kendi kuralla- nm çiğnediğinin ortaya çıktığı da ifade edildi. CPA'nın açıkladığı ve- rilere göre, şu ana kadar Irak'ın pet- rol ve diğer gelirleriyle fonlanan kontrat sayısı 2 bin. Veriler, dağıtı- lan 37 ana kontrattan 19'unun, yani toplam 2.26 milyar dolarlık toplam kontrat değerinin en az yüzde 85 'inin ABD'li şirketlere pay edildi- ğini gösteriyor. Haberde, ihale yapıl- madan kendisine hediye edilen kont- ratlarla gündeme gelen Halliburton şirketine 1.66 milyar dolar, Florida merkezli Harris şirketine 48 milyon dolar, Custer Battles'a 16.8 milyon dolar, Motorola şirketine 15.6 mil- yon dolar değerinde kontrat karşıh- ğı ödeme yapıldığı da yer aldı. Halliburton tazmlnat ödevecek Öte yandan, Irak ihalelerine iliş- kin yolsuzluk iddialaruun merke- zinde bulunan ve ABD Başkan Yar- dımcısı DickCheney'nin başkanh- ğını yaptığı dönemde muhasebe sistemini habersizce değiştirerek kânnı şişirmekle suçlanan Halli- burton petrol şirketi, hakkındaki it- hamın kalkması için 7.5 milyon do- lar tazminat ödemeyi kabul etti. Şir- ketin tazminat ödemeyi kabul et- mesi üzerine şirkete yönelik suç- lama düşmüş oldu. ÇALIŞMA SAATLERÎNlN UZATILMASINI ISTEDÎ IMF,AB'deki işçilere de elattı Ekonomi Servfci - Avrupa'daki ulus ötesi dev şirketler çalışanlannı işten çıkarmakla ya da ürerimlerini başka ülkelere kaydırmakla tehdit ederek onlan daha uzun saat çalışma- ya ya da izinlerinden feragat etmeye zorlar- ken, bu baskıya Uluslararası Para Fonu (IMF) da dahil oldu. EMF, AB'ye Euro böl- gesinde daha uzun çalışma saatleri ve iş pi- yasasmın serbestleştirilmesi gibi konularda daha kararlı olma çağnsında bulundu. Financial Tımes gazetesinde yer alan ha- bere göre, bölgeyle ilgili yayımlanan son ra- porda, AB'nin en büyük iki ülkesi Fransa ve Almanya'daki esnek olmayan çalışma koşul- lannın eleştirildiği belirtildi. IMF, Euro böl- gesi için 2004 yılı büyüme tahminini yüzde 1 75'ten yüzde 2'ye çıkanrken, ekonomide- kı ypğun "emek kuDanımı T> nın da genel re- fah sisteminin korunmasında çok önemli ol- duğu uyansında bulundu. Aynca hükümet- lerin "ıılusal endüstri şampıyonlan" yaratma çabalannın serbest rekabetin teşvikiyle bir arada bulunamayacağı vurgulandı. IMF ay- nca DaimlerChrysler, Siemens ve Bosch'ta bu yaz yapılan grevleri de eleştirdi. Avrupa Komisyonu, 1990'lann ortalann- dan bu yana Euro bölgesindeki verimlilikte- ki kötüleşmeye dikkat çekerken, IMF'nin Avrupa Bölümü BaşkanıMkhael Deppler ise verimlilik düzeylerinin ABD'dekiyle başa baş olduğunu söyledi. Deppler, firmalar ta- rafindan atılan bireysel adimlan takdir eder- ken bazı değişikliklere ihtiyaç olduğunu söy- ledi: "Ulusal hükümeder reformlar yapryor- lar ama Briiksd'in de bdeıük rolü üstienme- si gerektiğüjj görüyonız." Avrupab işçilere yönelik basküara IMF'de kanklı. İŞÇİNİNEVRENİNDEN ŞÜKRAN SONER Kanlı licaret Dünkü Sabah'ın manşetinde bile, "kanlı ticaret" vurgulaması var. Bizlerin demesi, komünistlikten dinozorluğa her türden suçlamaya giriyordu. Yine de Başbakan Erdoğan'dan büyük medyaya, işve- ren örgütlerine uzanan halkada, "tezkere" diye tu- turanlar korosundan, pişmanlık duyup özeleştiri ya- pan yok. Irak işgali, kirli savaşta birinci elden suç ortaklığı yapmadığımız, Irak bataklığının içine saplananlar arasında olmadığımız halde, komşuluk, ticari ilişki- ler bağlantılı boğazımıza kadar sorunlar yumağının içindeyiz. ABD jandarmalığında, emperyal güçler Irak'ı üs- tün silahlı güçleri ile çok kolay işgal ettiler. Ancak umduklan gibi yerteşemediler. Irak bataklığındaya- rattıklan sorunlar, kanlı hesaplaşmalar yumağında işin içinden çıkamaz noktaya gelince, daha az pa- ralı Amerikan, Ingiliz askerinin ölrnesi için Irak'ta oluşturduklan kalelerine çekildiler. Irak bataklığın- da her gün daha çok insan ölüyor. En çok Iraklılar Amerikadan yana olanlar-olmayanlar, Şiiler-Sünni- ler olarak birbirierini öldürüyoriar. Giderek daha etkin Islami terör örgütlerinin ku- cağına düşen direnişçiler, Amerikalılardan alama- dıklan öfke ve kinlerinı, Amerıka'ya hizmet etme suçlaması ile ticari ilişkiler içinde olan komşu ülke- lere yönelttiler. Daha doğrusu güçleri Amerikalılar ve kukla yönetimi ile ticaret yapan şirketlerin işçi- lerine ancak yetiyor. Amerikalılann mallannı taşıyan şirketlerin, Amerikan yükleri varken, Amerikalı as- kerler tarafindan korunan kamyonların şoförleri, yüklerini boşalttıktan sonra, korumasız dönüş yol- lannda teröristlere yakalanıyoriar. Allah adına infaz- lar görüntüleniyor. Şirketler ticari ilişkilerınden bu yolla caydınlmaya çalışılıyor. Ticaretin kanlı yüzü televizyon ekranlanndan evlerimize kadar giriyor. Medyayıldızlan.borsayuppilerişaşkın. 1 milyar- lık kredi kartı borcu yüzünden Irak yollanna düşmüş Murat Yüce'nin infaz görüntüleri karşısında söz bitiyor. Ortada ülke savunması, kahramanlık öykü- leri senaryoları yazılabilecek bir tablo da yok. Göz göre göre, Türkiye'ye yönelik tehdit, Türk işçilerinin doğrudan hedef alınması söz konusu iken, "her gün sının geçen... yûzlerce kamyonla, Irak ticaretinden, şirketlerimize, ekonomimize düşen paylar.... do- lahar" diyebilmek öyle kolay bir iş değil. Ticaretten, dolarcıklardan vazgeçmek de kolay değil. O ne- denle Erdoğan hükümeti, sermaye cephesi şaşkın, aralannda tartışıyor, kem-küm ediyoriar. Insanımız açısından bu işin en trajik boyutu, ölü- müne Irak'a giden şoförlerimizin, işçilerimizin hal- lerî. Kanlı infazın görüntüleri sabahtan akşama te- levizyon ekranlanndan evımize girerken bile, ölme- mek için Irak'a gitmekten vazgeçebilenler azınlık- ta. Haberierden, sınır kapılannda Irak'a geçiş için bekleyen kamyonların kuyruğunda dörtte biriik bir oranda düşme olduğunu öğreniyoruz. Sıra bekle- yenler, açlığın galebe çaldığını, ölümüne de olsa geçmek zorunda olduklannı söylüyorlar. ölüm ris- ki arttıkça, bir tek ücretlerinde galiba biraz yüksel- me oluyor. Kanlı ticaret durmuyor, durdurulamıyor... Her konuda söyleyecek sözü, bekleyecek sabn hiç olmayan Başbakan Erdoğan, tek partili güçlü AKPiktidan, bu konudasorumluluküstlenmesi, ka- rar vermesi gerekenler suspus. Dışişleri'nin sessiz organizasyonunda, şimdilik alınması düşünülen ön- lemler, ticaret için Irak'a geçen araçlann güvenlikli saydıklan, sözde Türkiye'nin kırmızı noktalan kap- samında olan Kürdistan yönetiminde olan bölgenin sınırlanna kadar gidilmesi. Irak geçici yönetimi, Amerikalıların doğrudan güvenlik sorumluluğunu üstlendikleri Irak'ın diğer topraklannda taşımanın Iraklılara devredilmesi. Amerikalılardan kamyonlar onlann yükünü taşırken güvenlik bulundurmalan, dönüşte şoförierimizi savunmasız bırakmalarının hesabı bile sorulamıyor. Erdoğan hükümeti, Islam, Allah adına, belki de ül- kemiz vatandaşı, insan olmaktan çıkmış teröristle- rin ibret olsun diye görüntüledikleri infazla, Irak ti- caretinden gelen paranın kıskacında. Aksilik bu ya, aynı günlerde Bush'un iktidarının garantili olduğu aylarda işler kotanlabilsin beklentisi ile IMF'yle ye- ni anlaşmanın hazırlıkları aşamasında. Sermaye sözcüleri, ekonomi yorumculanna göre, AKP ikti- darı IMF ile Bush yönetiminin desteğinde anlaşma yapabilmek için acele ediyor. ABD seçimleri son- rası havalann değişmesinden korkuyor... Malum IMR Ecevit hükümetine kredi onayı ve- rirken göstermediği hoşgörüyü, Erdoğan'a, ABD, Bush torpili ile göstermişti. Tabii IMF programında AKP iktidan enflasyonu düşürme, faiz dışı fazla ya- ratmada çok başanlı olmuşken, bir yandan borç- lanma katlanmış, diğer yandan açıklar büyümüştü. Türkiye daha borçlu, daha bağımlı, halkı çok daha yoksul, işsiz, yoksunlaşmış, ekonomisi çarpılmış olarak yeniden IMF'nin kucağınadüşürülmüştü.. soner@cumhuriyetcom.tr MONTAJLAR KASIMDA BAŞLAYACAK tlkpompa yazarkasa Beko y dan Ekonomi Servisi - Beko, gelecek yıl zorun- lu hale gelecek yeni yazarkasa uygulamala- n için hazu-lıklannı tamamladı. Benzin is- tasyonlannuı akaryakıt pompalannda kullanıbnası zorunlu hale gelecek olan yazarkasalann üretimi için pompa ve otomasyon şirketleri ile or- tak çalışma gerçekleştirerek çalışu- durumdaki ilk ürününü onaya gön- deren Beko Elektronik, 1 Ocak 2005 tarihinde otomatik olarak Yeni Türk Lirası'na (YTL) geçecek yazarkasa modellerini de temmuz ayı itibanyla piyasaya sundu. Konuyla ilgili basın toplanhsuıda ko- nuşan Beko Elektronik Genel Müdür Yardımcısı Erem Demircan, yazarkasa pa- zannın yüzde 49'una sahip olduklannı ve akaryakıt istasyonlannda kullanılacak pom- pa yazarkasalannın seri üretimine Ekim 2004 tarihinden itibaren başlayacaklannı söyledi. Benzin istasyonlanna montaj ise kasım aymdan itibaren yapılabilecek. Uygulamayla birlikte pazarda 250 bin adet- lik talep oluşacağmı ifade eden Demircan, "YTL'ye uyumlu yazarkasa pazannın 100 milyon dolar olmasuıı beklrvoruz. Burada en az yüzde 50 pazar payı he- defliyoruz. Pompa yazarkasalannda 100 milyon dolar civannda pazar ve yüzde 50'nin üzerinde pazar payımızı olmasını bekliyoruz" dedi. YTL'ye uyumlu yazarkasa ürünlerinin fiyatının ise 400-500 milyon lira arasında oldu- ğu belirtildi. Demircan, dünyada benzer pompa yazar- kasa uygulamalannın olup olmadığı hak- kındaki bir soru üzerine, "Bu ürünün ben- zerieri, dünyanm her yerinde mevcut An- cak, bu 'mali hafızalı' ilk model olma özel- liğini taşryor" dedi. Böylece, akaryakıt ba- yilerinin yazarkasalann teknik açıdan uygu- lanmasının mümkün olmayacağı yönünde- ki eleştirilerine de cevap verilmiş oldu. -